Á Eyrarbakka bjuggu 494 íbúar þegar árið 1956 gekk í garð. Á Bakkanum bjuggu menn enn við brunnvatnið, eins og verið hafði um aldir. Ein 25 m hola hafði þó verið boruð við frystihúsið 1955 með tilstyrk jarðborana ríkisins, en vatnið sem fékkst úr þeirri holu reyndist of járnríkt að óhæft var til drykkjar en dugði vel frystihúsinu fyrir fiskvinnsluna.

Það bar annars helst til tíðinda að uppreisn var gerð á Vinnuhælinu Litla-Hrauni undir forustu tveggja fanga, eftir að samfangi þeirra hafði verið settur í járn, en sá hafði verið til aðstoðar í eldhúsinu og hafði þaðan meðsér tvær kjötsveðjur og lét ófriðlega. Lögreglan í Reykjavík var kölluð til og 10 manna lið sent austur á Bakka. Þegar lögregluliðið mætti á staðinn var þegar komin ró í fangelsinu og enginn strauk, en margt brotið og bramlað. Forstöðumaður Vinnuhælisins var þá Magnús Pétursson.

Útgerð: Fiskveiðifloti landsmanna var nú kominn á ríkisstyrk eins og hann lagði sig, vegna bágrar stöðu, bæði togara og bátaútgerðar, og var það aðalega vegna hækkandi vinnslukostnaðar. Á sama tíma áttu íslensk stjórnvöld í landhelgisdeilu við Breta. Fjórir bátar voru gerðir út frá Eyrarbakka 1956 [Helgi ÁR 10, Jóhann Þorkellsson ÁR 24, Sjöfn ÁR 11 og Ægir ÁR 183] en sá fimmti var gerður út frá Þorlákshöfn, [Faxi ÁR 25] þaðan sem 8 bátar gerðu út á vertíðinni. Frá Stokkseyri voru 5 bátar gerðir út. [Síðar á árinu bættist nýr bátur í flota Stokkseyringa, Hásteinn II ÁR 8, er kom nýsmíðaður frá danmörku, en aðrir frá Stokkseyri voru Fylkir ÁR 18, Hafsteinn ÁR 12, Hersteinn ÁR 9 og Hólmsteinn II ÁR 27] Brim hamlaði oft sjósókn eins og alkunnugt er hér við ströndina og fór því vertíðin seinna af stað en almennt var á landinu. Þá varð stundum að leita til Þorlákshafnar sökum brims eða þoku. Í apríl var landburður af fiski og allir sem vettlingi gátu valdið unnu að aflanum. Frí var gefið í barnaskólanum svo elstu börnin gætu tekið þátt í fiskvinnuni og unnið sér inn peninga. [Þetta fyrikomulag var alsiða á Bakkanum og þótti engum til meins að haga þessu þannig] Komu bátar að landi með allt að 17 - 20 lestir í hverjum róðri þegar best lét. Helgi ÁR og Jóhann Þorkellsson ÁR keptust um aflakóngs titilinn þessa vertíð, en sá titill kom í hlut þess síðarnefnda með 326 lestir í 51 róðri. [Bjarni Jóhannsson var skipstjóri] Á humarvertíðinni gerðu út 6 bátar [einn frá Þorlákshöfn] og stóð vertíðin yfir frá maí-júlí og veitti 50 manns atvinnu. Austurbúðarbryggjan var löguð og bætt svo bátar gætu einig lagst þar að.

Afmæli:

90. Þorgerður Halldórsdóttir Hraungerði. [Brim á Bakkanum Hraungerðismæðgur] Hildur Jónsdóttir Garðbæ.

80. Bergljót Sigvaldadóttir Gamla-Hrauni. Guðmundur Ebeneserson skósmiður Hraungerði.  Vigdís Eiríksdóttir Neistakoti.

70. Jón Helgason formaður á Bergi. Hann var farsæll formaður, oft aflakóngur og aldrei hlekktist skipum hanns á. [Faðir Jóns var Helgi Jónsson formaður í Nýjabæ og gerði hann skip sitt út frá Þorlákshöfn í 42 ár. Móðir Jóns var Guðríður Guðmundsdóttir frá Gamla-Hrauni. Jón var skaptfellingur að ætt, en langafi hans kom á Bakkann úr Skaftáreldum, svo sem margir aðrir. Sjá einig:  Brim á Bakkanum Jón Helgason frá Bergi  Brim á Bakkanum Jón Helgason ÁR 150] Guðmundur Jónsson bóndi í Steinskoti. [Jóns Jónssonar sama stað] Elín Jónsdóttir Kirkjuhúsi.

60. Guðlaugur Pálsson kaupmaður Sjónarhóli. Guðlaugur hóf verslunarrekstur 21. árs gamall í Kirkjhúsi á Eyrarbakka og starfrækti hann verslun sína í 76 ár. [Hann kvæntist Ingibjörgu Jónasdóttur frá Eyrarbakka. Brim á Bakkanum Verzlun Guðlaugs Pálssonar] Sigurður Óli Ólafsson á Stað, þá kaupmaður á Selfossi og alþ.m. [Ólafs Sigurðssonar söðlasmiðs á Litlahrauni og Þorbjargar Sigurðardóttur frá Neistakoti. Sigurður Óli var giftur Kristínu Guðmundsdóttur, Guðmundssonar, fyrrum kaupfélagsstjóra Heklu  á Eyrarbakka] Andrés Jónsson verkalýðsfrömuður í Smiðshúsum. [Jóns Andréssonar og Guðrúnar Sigmundsdóttur á Litlu-Háeyri Brim á Bakkanum Andrés stóð í eldhríðinni] Guðbjörg Vilhjálmsdóttir á Ásabergi [Vilhjálms Gíslasonar ferjumanns og Guðbjargar Jónsdóttur Ásabergi, áður Óseyrarnesi Óseyrarnes - Brim á Bakkanum - 123.is] Anna Sveinsdóttir Háeyri. Emerentína G Eiríksdóttir Blómsturvöllum. Guðbjörg Jóhannsdóttir Hofi. Guðbjörg E Þórðardóttir Sandvík. Guðrún Jóhannsdóttir Frambæ.  Ingibjörg Ó Ólafsdóttir Stíghúsi. Jóhanna Bernharðsdóttir Staðarbakka. Sigurður Kristjánsson Búðarstíg. [hreppstj. og kaupmaður]

50. Eyþór Guðjónsson Skúmstöðum. Gísli Jónsson Mundakoti. Ragnheiður G Ólafsdóttir Helgafelli. Vigfúsína M Bjarnadóttir Garðbæ.

Andlát:

Guðrún Ársæls Guðmundsdóttir í Káragerði 81 árs.Þorbjörn Hjartarson sjómaður og bóndi í Akbraut. 77 ára. [Brim á Bakkanum Elín í Akbraut] Karen Ísaksdóttir. 74 ára [Hún var fósturbarn sr. Jóns Björnssonar og fr. Ingibjargar Hinriksdóttur presthjóna á Eyrarbakka. Hún flutist síðar að Grenjaðarstað og síðan til Reykjavíkur] Jóhannes Jóhannesson 0 ára.

Félagsmál: Atvinnubílstjórafélagið Mjölnir krafðist úrbóta í vegamálum í sýslunni, en víða voru hættulegir vegkaflar og slysastaðir á fjölförnum leiðum. Formaður Mjölnis var Sigurður Ingvarsson á Hópi, en með honum í stjórn voru m.a. Ólafur Gíslason á Eyrarbakka, Björgvin Sigurðsson form. Bjarma á Stokkseyri og Árni Sigursteinsson á Selfossi. [Sigurður var einig formaður landsambands vörubifreiðastjóra]

Hjónaefni: Inga Kristín Guðjónsdóttir á Kaldbak og Gunnar Ingi Olsen frá Einarshöfn.Halldóra S Ævarr og Carló Olsen, bæði frá Eyrarbakka. Sigurbjörn J Ævarr og Erna Ingólfsdóttir flugfreyja. Guðný E Sigurjónsdóttir símamær og Hjörtur Guðmundsson útibústjóri KÁ á Eyrarbakka. Guðni Marelsson og Jóna Ingvarsdóttir frá Vestmannaeyjum. Sigurður Júlíusson smiður og Hulda Lyngdal Rvík.

Kirkjan: Árið 1955 bárust Eyrarbakkakirkju ríkulegar gjafir: Skírnarskál úr silfri, sem nokkrir vinir Þórdísar Símonardóttur fyrrv. Ijósmóður á Eyrarbakka gáfu til minningar um hana og þau dýrmætu líknarstörf er hún vann bæði í héraði sínu og annars staðar á hinni rúmlega hálfu öld, sem hún var Ijósmóðir. Ennfremur gaf "Kvenfélag Eyrarbakka" fermingarkyrtla, sem notaðir voru í fyrsta skipti við fermingu þá um vorið. Þá höfðu kirkjunni borist ýmsar peningagjafir: Minningargjöf um Margréti Sigríði Brynjólfsdóttur og Jón Gíslason frá Eyrarbakka að upphæð kr. 3.000,00. Systkinin að Bergi, þau Jóhanna Helgadóttir og Jón Helgason, gáfu kr. 1.000,00 á aldarafmæli foreldra sinna, hjónanna Guðríðar Guðmundsdóttur frá Gamla Hrauni f. 7. okt. 1855, - d. 17. júní 1890, - og Helga Jónssonar frá Litlu-Háeyri, f. 4. júlí 1855, - d. 29. maí 1929. [Bjuggu í Nýjabæ] Prestur var þá Magnús Guðjónsson.

Pólitík: Stjórnarslit urðu á árinu og nýjar kosningar. Áróðursvopnin í þessum kosningum voru helst herstöðin í Keflavík, kommúnistagrýlur og járntjöld. [Því var það að kona ein kallaði fram í fyrir ræðumanni á fundi á Eyrarbakka og spurði hvort Stalín væri í kjöri í þessum kosningum.] Framsókn og Alþýðuflokkur gerðu með sér kosningabandalag. Þeim hefur ekki þótt það leiðinlegt, þeim Þórarni Guðmundssyni á Sólvangi og Vigfúsi Jónssyni Oddvita, og eins líklegt að sá síðarnefndi hafi haft ítök með þetta fyrirkomulag eftir klofninginn í alýðuflokknum. Það hefur allavega mörgum þótt það einkennilegt að sjá Vigfús taka annað sætið á lista Framsóknarflokksins í Árnessýslu. [Alþýðuflokkurinn í Árnessýslu bauð ekki fram í þessum kosningum og átti flokkurinn nokkuð í vök að verjast með tilkomu Alþýðubandalagsins á vinstri vængnum.]

Alþýðubandalagið stóð fyrir pólitískum fundi á Eyrarbakka og var Hannibal Valdimarsson þar frummælandi. Björgvin Sigurðsson formaður Vlf Bjarma á Stokkseyri var meðal ræðumanna. Varð þá fleygt máltæki hans: "Detti annar, þá hallast hinn" Einnig tóku til máls Vigfús Jónsson oddviti og Kristján Guðmundsson formaður Bárunnar á Eyrarbakka. Fundastjóri var Andrés Jónsson. Alþýðuflokkur og Framsóknaflokkur héldu sameiginlegan fund á Stokkseyri. Frummælandi var Gylfi Þ Gíslason. Vigfús Jónsson oddviti var þar meðal ræðumanna, en einnig talaði Kristján Guðmundsson formaður Vlf. Bárunnar á Eyrarbakka og Björgvin Sigurðsson formaður Vlf. Bjarma.

Úr grendinni: Árið byrjaði með miklum frosthörkum. Selfyssingar höfðu hugsað sér gott til glóðarinnar með nýrri jarðhitaveitu kaupfélagsins, en urðu nú fyrir vonbrigðum þar sem að hitaveitan kom að litlum notum. Þrýstingur á kerfinu var of lágur og húsin illa einangruð, og því urðu menn að kynda upp á gamla móðinn. Svo var einnig í Reykjavík í þessu kuldakasti. Í vetrarlok gátu Selfyssingar tekið gleði sína á ný er kirkja þeirra var vígð. Var þá farið í skrúðgöngu og fremstur gekk Guðmundur kirkjusmiður Sveinsson frá Ósabakka og bar stóran kross eins og frelsarinn forðum. Á Selfossi bjuggu þá um 1.300 manns. Um mitt sumar brunnu smiðjur kaupfélagsinns til grunna og var það mikill eldur. [3 breskir herskálar á árbakkanum austan við brú] Stokkseyringar telfdu símaskák við Patreksfirðinga og stóð skákin yfir heila nótt. Því er skemst frá að segja að Stokkseyringar fóru með sigur af hólmi. Á Stokkseyri bjuggu 420 manns.

Sandkorn:

• UMFE fór í skemtiferð austur á Kirkjubæjarklaustur. Gróðursetti 2000 trjáplöntur.
• Korkiðjan í Reykjavík hafði einkarétt á vikur og sandnámi á Eyrarbakka.
• Kartöflur voru settar niður 5. maí, tveim vikum fyrr en venjulega.
• Bragi Ólafsson læknir ásamt fleirum vildu fá byggt sjúkrahús á Selfossi.
• Eyrbekkingafélagið í Reykjavík gróðurseti plöntur á Eyrarbakka.
• Sigríður Valgeirsdóttir frá Gamla-Hrauni er formaður þjóðdansafélagsins.
• Þórlaug Bjarnadóttir ljósmóðir átti 30 ára starfsafmæli.
• Bærinn Sölkutóft brennur. Ábúandi var Ingvar Guðfinnsson. [húsið var steinhús]
• Bátur fór héðan með ungmenni á þjóðhátíð í Vestmannaeyjum.
• Skólabörn bólusett fyrir mænusótt í fyrsta sinn.
• Bjarni Þórarinsson og Anna Sigurkarlsdóttir skipaðir kennarar við barnaskólann á Eyrarbakka
• Símstöðvarnar á Eyrarbakka og Stokkseyri voru opnar frá kl. 8.30 til kl. 22 á virkum dögum og kl. 10 til 12 og kl. 13 til 21 á helgum dögum.
• Úrkoman á Eyrarbakka allt árið mældist 1459 mm. Veðurathugunarmaður var Pétur Gíslason.

 

Heimild: Alþýðublaðið, Kirkjuritið, Morgunbl. Skinfaxi, Póst og símatíðindi, Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn. Ægir.

Greinar: Jón Helgason  Guðlaugur Pálsson  Humarveiðar 

 Áfram: 

Fátt dró til tíðinda á Bakkanum á því herrans ári 1955, nema það sem sneri að aflabrögðum og sjósókn. Velmegun hefur sennilega sjaldan eða aldrei fyrr verið meiri hjá verkamannastéttinni í þessu þorpi en á þessum árum. Þá var farið að byggja allmörg ný og stór hús og bifreiðar að verða almennings eign. Vinnan lék aðalhlutverkið í þorpslífinu við fuglasöng og mávagarg. En á meðan brimið drundi í brælu og sudda lág flotinn í landi og þorpsbúar þömbuðu kaffi hver hjá öðrum og sögðu vel útilátnar sröksögur um nágungann, en slíkt var alsiða í þessum sjávarþorpum, þegar ekkert var að frétta.

 

Útgerð og fiskvinnsla: Gerðir voru út 5 bátar frá Eyrarbakka vertíðina 1955 en Faxi frá Eyrarbakka var gerður út frá Þorlákshöfn. Erfiðlega horfði um mönnun þessara báta og var fenginn hingað hópur færeyinga til að unt yrði að manna alla báta á Eyrarbakka og Stokkseyri. Komu 5 færeyingar til Eyrarbakka og 4 á Stokkseyri fyrsta kastið. Var það nokkuð færra fólk en búist var við, því útvegsmenn á Bakkanum höfðu gert ráð fyrir að fá 13 færeyinga hingað. Vertíðin fór því hægt af stað vegna mannaflaskorts og einig tafði beytuskortur róðra fyrstu daganna og brim hamlaði oft. Jóhann Þorkellsson, Sjöfn og Ægir skiptust á að vera í forustusæti yfir aflahæstu bátana og réðust úrslit ekki fyrr en undir lokin.

Aflahæstur á vertíðinni var ÆGIR (Jón Valgeir Ólafsson). Næst kom SJÖFN /Ólafur Guðmundsson) þá JÓHANN ÞORKELSSON (Bjarni Jóhansson) GULLFOSS (Sveinn Árnason) og að síðustu PIPP (Sigurbjörn Ævar). ["Friðrik Sigurðsson" frá Þorlákshöfn, nýkeyptur bátur frá danmörku, lagði upp á Eyrarbakka og Stokkseyri af og til.] Síðan tók humarvertíð við hjá þeim öllum, en um sumarið lagðist í rosa svo róðrar voru með minnsta móti og humarafli lítill. Nýr bátur "HELGI"frá Hornafirði var keyptur hingað af Sverri Bjarnfinnssyni o.fl.

 

Afmæli:

92. Jón Ásgrímsson í Björgvin.

89. Gunnar Halldórsson á Strönd. Hildur Jónsdóttir í Garðbæ.

85. Anna Þórðardóttir á Borg.

80. Ólafur Jónsson á Búðarstíg. Þuríður Magnúsdóttir í Mundakoti.

70 Guðmundur Magnússon í Nýjabæ. Guðríður Guðjónsdóttir í Nýhöfn. Ingibjörg Jakopsdóttir í Einarshöfn. Ingileif Eyjólfsdóttir í Steinskoti.Kristján Guðmundsson, fyrrum formaður Vlf. Bárunnar. Sigursteinn Steinþórsson í Sandvík. Steinun Sveinsdóttir í Nýjabæ. Þorbjörn Guðmundsson á Blómsturvöllum.

60 Árni Sigurðsson í Túni. Bjarni Loftsson í Kirkjubæ. Ingvar Ingvarsson Gamla-Hrauni. Margrét Oddný Eyjólfsdóttir í Stíghúsi. Ragnheiður Sigurðardóttir Steinskoti. Sigríður Loftsdóttir í Ásgarði.

50 Helga Jónsdóttir í Frambæjarhúsi. Ágústa Guðrún Magnúsdóttir Einarshöfn. Guðbjörg Jóna Þorgrímsdóttir á Hópi. Guðlín Katrín Guðjónsdóttir á Háeyri.  Ingibjörg Jónasdóttir Sjónarhóli. Þórður Ársælsson á Borg.

 

Andlát:  Aldís Guðmundsdóttir í Traðarhúsum (88). María Gunnarsdóttir frá Einarshöfn (88). Sigurlaug Erlendsdóttir frá Litlu-Háeyri (83). Jón Gíslason í Ísaksbæ (77). Kristinn Gíslason frá Einarshöfn (77). Ágúst Jónsson frá Torfastöðum í Fljótshlíð (58)[Gústi Greiskinn, mjólkurpóstur á Litla-Hrauni] Ólöf Gróa Ebenezardóttir, frá Einarshúsi (62) en hún bjó í Rvík. Þorvaldur Jónsson frá Gamla-Hrauni (61). kona hans var Málfríður Sigurðardóttir. Þorgrímur Albert Einarsson í Ásheimum (49) bifreiðastjóri. Gísli Guðmundsson frá Steinskoti. (26) sjómaður. [Sonur Guðmundar Jónssonar og Ragnheiðar Sigurðardóttur þar. Hann féll fyrir egin hendi.] Ólafur Sigurðsson, bjó þá í Rvík. Lúðvík Norðdal, er lengi var héraðslæknir á Eyrarbakka. Margrét Guðmundsdóttir, en hún bjó í Rvík. Kristín Jóhannsdóttir frá Eyvakoti, bjó að Læk í Ölfusi. Eygló Sigurðardóttir Fjölni (0 ára)

 

 

• Nokkur hópur færeyinga var fenginn til að munstrast á fiskibátana á Bakkanum.
• Þeir höfðu gaman af stangveiðum Guðmundur Daníelsson rithöfundur, Lárus Andersen bakari og Ólafur Helgason kaupmaður.
• Lokið var við að fullgera slippin, en dráttarbrautin hafði verið keypt hingað notuð frá Reykjavíkurhöfn. Dráttarbrautin saman stóð af rafknúnu togaraspili, sporbraut og 50 hjóla vagni. Annar búnaður var byggður upp á staðnum. Um framkvæmdina sá Sigurður Guðjónsson á Litlu Háeyri. 12 bátar voru teknir upp þetta ár.
• Mörg ný hús voru byggð á Eyrarbakka á þessum árum.
• Leikfélag Eyrarbakka sýndi hið vinsæla leikrit Lofts Guðmundssonar Seðlaskipti og ást.
• Ásmundur Guðmundsson biskup kom hér við á Bakkanum, en hann ferðaðist með báti hingað úr Vestmannaeyjum þar sem hann var við Visitasíu.
• UMFE vann að gróðursetningu á reit sínum sem er nú nefndur Hraunprýði. Söfnuðu örnefnum sem enn höfðu varðveist í munmælum. Héldu námskeið í handbolta og leikfimi og þjóðdönsum.
• Guðni Jónsson frá Einarshöfn hlaut doktorsnafnbót sína.
• Snorri Jónsson, læknir, Reykjavík, var ráðinn aðstoðarlæknir héraðslæknisins í Eyrarbakkahéraði, sem þá var Bragi Ólafsson.
• Upp komst um tvo bruggara og voru þeir handteknir. Þótti það tíðindi að annar bruggarinn væri kona.
• Kaupfélag Árnesinga varð 25 ára. [ 1930 Keypti KÁ Verslunarhúsin á Eyrarbakka, steyptu löndunarbryggjuna og létu smíða tvo uppskipunarbáta- (gengu síðar undir nafninu "Grútarnir")]

 

Heimild: Alþýðubl. Fylkir, Morgunbl. Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.

Flokkur: Fréttir að fornu

"HUMARBÆRINN"  Það var kosið í hreppsnefnd 1954 og urðu úrslit þessi: Alþýðuflokkur 154 atkv og 4 menn. Framsóknarflokkur 40 atkv. og einn mann. Borgarar 85 atkv. og 2 menn. Á kjörskrá voru 357. Vigfús Jónsson oddviti var tryggur í valdastóli næsta kjörtímabilið. Eyrarbekkingar hófu upp nýja atvinnugrein, humarveiðar og vinnslu sem skaffaði 50-60 manns atvinnu. Unnið var að byggingu dráttarbrautarinnar (Slippsins), en hún var hönnuð til að geta tekið upp 200 tn. báta en aðstæður gerðu hinsvegar ekki ráð fyrir stærri en 60 tn. bátum. Dráttarbrautin var svo vígð 7. desember, er fyrsti báturinn var tekinn upp, en það var Faxi ÁR.  Þá festu þeir Halldór og Ólafur Guðmundssynir kaup á  vélbátnum "Sjöfn" frá Flateyri.

 

Útgerð og vinnsla:

Eyrbekkingar gerðu út sex báta á vertiðinni 1954 [ þar af tvo frá Þorlákshöfn]. Tilraunir voru gerðar með að kaupa togarafisk frá Reykjavík og aka honum hingað til vinnslu í frystihúsinu, á meðan gæftir voru lélegar sökum brælu, stórbrims og illviðra í vertíðarbyrjun. Þá urðu skemmdir á vélbátnum Ægi frá Eyrarbakka. sem gerður var út frá Þorlákshöfn og skemdust tveir aðrir þorlákshafnarbátar, Brynjólfur og Ísleifur einig í þessu veðri. Ægir slitnaði síðan aftur upp í öðru óveðri, en sakaði ekki. Vébáturinn Jóhann Þorkelsson var aflahæstur, á vetrarvertíð en hann fiskaði um 215 smál. í 53 róðrum. Skipstjóri Jóhann Bjarnason. Í frystihúsinu störfuðu um 30 manns. Þrír bátar voru gerðir út á humar um sumarið. Var það í fyrsta skipti sem humarveiðar voru stundaðar héðan. Þessir bátar voru Jóhann Þorkelsson, skipstjóri Bjarni Jóhannsson, Ægir, skipstjóri Jón Valgeir Ólafsson og Faxi, skipstjóri Ólafur Vilbergsson. Þá kostaði kg. af humri 50 kr.

 

Afmæli:

91. árs Jón Ásgrímsson homopati í Björgvin. [varð hann allra karla elstur, eða101 árs]

 

90 ára Ólöf Ólafsdóttir þá til heimilis á sjúkrahúsinu Sólvangi, Hafnarfrði.

 

85. ára Margrét Guðmundsdóttir frá Eyrarbakka, bjó í Rvík.

 

80 ára. Kristín Jónsdóttir, bjó þá á e.h. Grund Rvík. Valgerður Grímsdóttir frá Óseyrarnesi. Hennar maður var Gísli Gíslason á Skúmstöðum. Ingibjörg Magnúsdóttir frá Oddakoti A-Landeyjum, en bjó á Bakkanum á efri árum, hjá Jóni Sigurðssyni hafnsögumanni. Þuríður Magnúsdóttir frá Mundakoti. Gróa Gestsdóttir í Eyfakoti. Vilhjálmur Gíslason á Ásabergi. [Járnsmiður og ferjumaður]

 

75 ára. Bersteinn Sveinsson múrari í Brennu. [Hann var frukvöull í nútíma kartöflurækt.] Jónína Jónsdóttir frá Skúmstöðum. Aðalbörg Jakopsdóttir í Læknishúsi. Maður hennar var Gísli læknir Pétursson. Halla Jónsdóttir á Búðarstíg. Jóhanna Jónsdóttir á Litlu Háeyri. Jónína Jónsdóttir á Skúmstöðum.  Margrét Gísladóttir í Ísaksbæ. Þorbjörn Hjartarson í Akbraut.

 

70 Árni Helgson formaður í Akri. Jóhanna Helgadóttir á Bergi.

 

60 ára Ásgeir Sigurðsson skipstjóri frá Gerðiskoti/Flóagafli. Bjó í Rvík. Anna Tómasdóttir í Garðbæ. Guðlaug Sigfúsdóttir, bjó í Reykjavík. Ingibjörg Gunnarsdóttir í Einarshöfn. Vilhjálmur K Einarsson í Traðarhúsum. Þorvaldur Jónsson á Gamla-Hrauni.

 

50 ára Ragnar Jónsson frá Mundakoti-forstjóri og bókaútgefandi í Reykjavík. Guðlaugur Eggertsson á Litlu-Háeyri. form. björgunarsveitarinnar. Guðrún A Bjarnadóttir, bjó í Reykjavík. Helga Káradóttir á Borg. Ragnhildur Jóhannsdóttir í Traðarhúsum. Sigríður Bergsteinsdóttir í Deild. Þuríður Helgadóttir á Kaldbak.

 

Hjónaefni:

Marta Sigurðardóttir frá Eyrarbakka og Brandnur Þorsteinsson Hafnarfirði. Þórunn Jóhannsdóttir Eyrarbakka og Jónas Hallgrímsgon, húsgagnasmiður, Hafnarfirði. Sigrún Ingjaldsdóttir frá Baldurshaga, Stokkseyrj, og Jónatan Jónsson frá Sandvík, Eyrarbakka.

 

Andlát

Andrea G: Andrésdóttir frá Skúmstöðum. Hennar maður var Guðni Sigurðsson, frá Árkvörn í Fljótshlíð. Þau bjuggu í Mosfelsssveit. Þórarna Theodóra Árnadótir á Stönd. Hennar maður var Guðmundur Björnsson. Margrét Jónsdóttir frá Mundakoti. [ Faðir hennar Jón Jónsson druknaði í Ölfusá. Maður hennar var Halldór Sigurðsson Rvík, og bjuggu þar.] Einar G Sveinbjörnsson frá Einarshúsi.[ Sveinbjörns Erlendssonar og Guðlaugar Magnúsdóttur er þar bjuggu þá, en fluttu síðar til Rvíkur] Sigríður Vilhjálmsdóttir frá Einarshöfn. Kristín J Ólafsdóttir frá Stíghúsi. Sigurður Gíslason, en hann bjó á e.h. Grund Rvík. Helgi Árnason frá Mundakoti, en hann bjó í Rvík. [sonur Árna Jóhannssonar í Mundakoti og Margrétar Filippusdóttur]

 

Sandkorn:

 

• Slysavarnadeildin Björg á Eyrarbakka varð 25 ára 1954. Formaður var Gauðlaugur Eggertsson. Var haldið mikið afmælishóf í Fjölni. [Geta má þess, að á samkomunni í var Svavar Benediktsson dægurlagahöfuhdur, og gaf hann deildinni nýtt-dægurlag, sem nefnist "Á baujuvaktinni" og var það leikið í útvarið á gamlárskvöld. Texti við dægurlag þetta er eftir Kristján frá Djúpalæk.]
• Alþýðuflokkurinn fór með stjórn þorpsins undir forustu Vigfúsar Jónssonar oddvita. [Efstu menn á lista með honum voru: Jón Guðjónsson bóndi, Eyþór Guðjónss. verkamaður, Ólafur Guðjónsson bifreiðarstjóri, og Jónatan Jónsson vélstjóri]
• Forustumaður Framsóknarmanna var Helgi Vigfússon, útibússtjóri KÁ. [Efstu menn á lista með honum voru: Þórarinn Guðmundsson, bóndi, Bjarni Ágústsson, verkamaður, Ólafur Guðmundsson, formaður og Þórlaug Bjarnadóttir, ljósmóðir.]
• Sjálfstæðismenn studdu svokallaðan "Borgaralista" undir forustu Sigurðar Kristjánssonar, kaupmanns. [Fram með honum fóru Ólafur Helgason, verkstjóri, Eiríkur Guðmundsson, trésmiður, Ólafur Magnússon, símaverkstjóri og Jóhann Jóhannsson, bílstjóri.]
• Dagsbrún var til sölu. Guðjón Guðjónsson átti það hús. Hannes Þorbergsson keypti og seldi á móti Garðhús.
• 13 konur á Eyrarbakka lögðu til 1100 kr. til kaupa á sjúkraflugvél fyrir Slysavarnarfélag Íslands (TF HIS). Var féð lagt fram til minningar um Sigríði Eiríksdóttur ljósmóður á Stokkseyri, en hún lést af brunasárum, er hún fékk þegar olíubrúsi sprakk í höndum hennar. [Þessar konur voru: Ingibjörg Jóhannsdóttir, Guðmunda Gestsdóttir, Aðalheiður Jónsdóttir, Aldís Þórðardóttir, Sigríður Arinbjarnardóttir, Helga Káradóttir, Guðrún Sæmundsdóttir, Guðrún Magnúsdóttir, Þuríður Björnsdóttir, Fanney Hannesdóttir, Bjarney Ágústsdóttir og Ásta Erlendsdóttir. Kvenfélagskonur á Stokkseyri stofnuðu einig minningasjóð er renna átti til sjúkrahúsbyggingar á Selfossi.]
• Nýr formaður Vlf. Bárunnar var kosinn Andrés Jónson frá Smiðshúsum. [Með Andrési Jónssyni voru kosnir í stjórn: Jónatan Jónsson, ritari, Guðjón Sigfússon, gjaldkeri, Gestur Sigfússon, meðstj. og Kristján Guðmundsson, varaformaður, en Kristján hafði áður gengt formensku í félaginu.]
• Blaðamenn frá Berlingske Tidende heimsóttu Stokkseyri og Eyrarbakka. Tóku þeir myndir af björgunaræfingu björgunarsveitarinnar á Stokkseyri.
• Mikið brim gerði við ströndina 11 mars, svo að bátar sem úti voru gátu ekki lent og allar hafnir lokuðust. Tveir sigldu til Vetmannaeyja en aðrir héldu sjó úti fyrir.
• Allmikið af kartöfluframleiðslu Eyrbekkinga var óselt eftir veturinn og var miklu magni hent í sjóinn.
• Verslunarmannafélag Árnessýslu var stofnað 1954 og var Helgi Vigfússon útibústjóri fyrsti formaður þess. Aðrir í stjórn voru af Selfossi.
• Eyrbekkingafélagið kom í heimsókn og gróðursetti tré í U.M.F.E reitinn.
• Gamalt íbúðarhús Háeyrarvellir [ Ýmist nefnt Marteinsvellir eða Merkisteinsvellir] brann til ónýtis. Húsið átti Karl Jónasson vélsmiður og bifvélavirki. Húsið var forskalað timburhús og talið að kviknað hafi í út frá rafmagnsinntaki.
• Almyrkvi á sólu varð í lok júní og varð sjórinn dökkgrænn að lit.
• Á héraðsmóti Skarphéðins á Þjórsártúni  gerði Sigurður Andersen, Eyrarbakka  best í þrístökki 13.48 m en UMF Selfoss vann mótið. Sigurður hafnaði í 2. sæti í langstökki 6.21 m.
• Ungur maður fótbrotnaði á róluvelli.
• Bakann heimsótti Sigríður Madslund er var dóttir Sigurðar Eirikssonar, regluboða og Svanhildar Sigurðardóttur og var fædd á Eyrarbakka. Hún giftist til danmerkur Hans Adolf Madsluhd. Sigurður Eiríksson byggði á sínum tíma 2 hús á Eyrarbakka, Túnprýði og Melshús er síðar voru rifin. [ Hús sem nú ber nafnið Túnprýði, byggði Hörður Thorarensen.]
• Árið 1954 voru 6 hús í byggingu á Eyrarbakka.
• Sjógang mikinn og fárviðri gerði um haustið og gekk sjór inn um sjógarðshliðin. Hafði slíkt þá ekki gerst síðan 1925.

 

 

Heimild: Alþýðubl. Almanak Ólafs S Thorgeirssonar, Akranes, Árbók Háskóla Ísladnds, Heima og Erlendis, Frjáls verslun, Morgunbl. Nýji Tíminn, Skinfaxi, Tíminn, Tímarit.is, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.

Meira "Sú var tíðin"

Pólitíkin: Oddviti var Vigfús Jónsson fyrir Alþýðuflokk. Eitt helsta áherslumál hreppsnefndar var að fá Ölfusá brúaða við Óseyrarnes og möguleika á aflakaupum af togurum sem gætu innan tíðar lagt upp að nýrri höfn í Þorlákshöfn. Það var kosningaár og bauð sig fram til þings Vigfús Jónsson oddviti, enda þá orðin vel þekktur meðal krata í sýslunni, en ekki fór það svo að Fúsi færi á þing. En þrátt fyrir það komust brúarmálin fram á varir þingsins, því Jörundur Brynjólfsson flutti frumvarp um breytingu á brúarlögunum þess efnis, að tekin verði upp í lögin brú á Ölfusá hjá Óseyrarnesi: Ekki varð það úr í þetta sinn og máttu Eyrbekkingar bíða í 35 ár enn. [ Og það má svo sem segja að þá er hún loksins kom, var frystihúsið flutt yfir hana til Þorlákshafnar.]

 

 

Verkalýðsmál: Í stjórn Verkamannafélagsins Bárunnar voru kjörnir: Kristján Guðmundsson Formaður, Guðmann Valdimarsson varaformaður, Jónatan Jónsson ritari, Guðjón Sigfússon gjaldkeri og Gestur Sigfússon meðstjórnandi.

Á funldinum var samþykkt í einu hljóði svohljóðandi tillaga: Fjölmennur fundur í Verkamannfel. Báran á Evrarbakka lýsir yfir eindreginni andstöðu sinni við þá hugmynd. að stofnaður verði íslenzkur her.

 

Útgerðin: Frá Eyrarbakka voru gerðir út 6 bátar, á Stokkseyri 5 og Þorlákshöfn 5. Erfiðlega gekk að manna Bakkabátana sökum manneklu og var tekið til bragðs að sækja vermenn til Reykjavíkur og norður í Húnaþing. Margir sjómenn og verkamenn af Bakkanum fóru í vinnu við Sogsvirkjun og byggingu Keflavíkurflugvallar. "Gullfoss" bátur Sveins Árnasonar var þó við róðra allann veturinn þegar gafst á sjó og aflaði vel bæði af ýsu og þorsk. "Ægir" var endurbyggður og stækkaður og taldist nú 23 tn. bátur. Nýr bátur "Farsæll" 28 tn. bættist í flotann snemma árs, en hann kom frá Akranesi (Grundarfirði). [ Var í eigu Sigurðar Ágústssonar alþingismanns og Sigurjóns Halldórssonar skipstjóra í Grundafirði.] Báturinn fékk nýtt nafn "JÓHANN ÞORKELSSON" ÁR 24 og var í eigu þeirra bræðra Bjarna og Jóhanns Jóhannssona. Fyrsti róður Bakkabáta var farinn á línu 30. janúar út á  svonefndar "Forir". Aflahæstur Bakkabáta á vertíðinni var Faxi ÁR 25 en skipstjóri var Jóhann Vilbergsson. Beinamjölsverksmiðja fyrir Eyrarbakka og Stokkseyri var tekin í notkun þetta ár.

Ein trilla sökk í höfninni er gerði aftaka veður um miðjan nóvember, en ekki urðu aðrir skaðar. [Þessi trilla 6 tn. hét "Hafsteinn" og áttu hana Torfi Nikulásson, Gísli R Gestsson og Gretar Sigfússon]

 

Landbúnaður: Búskaparáhugi var vaxandi á Bakkanum og þá aðalega sauðfjárbúsapur. Garðrækt fór einig vaxandi, en mest var ræktað af kartöflum, gulrótum. Vélar voru notaðar að litlu leiti, þá aðalega við plægingar. Var garðrækt talinn annar stæsti atvinnuvegurinn á Bakkanum á eftir fiskvinnslu. Garðyrkjubændurnir áttu þó í höggi við skæðan óvin "Íslandsfiðrildi" (Miss Iceland) en lirfur þess gerðu mikinn usla í gulrótagörðum og einig eitthvað í kartöflugörðum og var tjónið metið á tug þúsunda. Kartöflu uppskera varð þrátt fyrir það með ágætum, en upptekt hófst að nokkru í lok júlí og gulrótauppskeran sló öll fyrri met þrátt fyrir vandræðin með grasmaðkinn. Þegar líða tók að hausti varð vart við nýjan kartöflusjúkdóm "hnúðorm" sem þegar var orðin útbreiddur út um sunnlensk héruð. Slætti seinkaði nokkuð vegan vætutíðar, en hófst að fullu í byrjun júlí, enda spretta góð.

 

Kirkjan: Tveir sóttu um Eyrarbakkaprestakall er Árelíus Níelsson hafði gengt til þessa, en hann hvarf til starfa í Langholtskirkju. Þeir sem sóttu um voru: Jóhann Hliðar og Magnús Guðjónsson og hlaut sá síðarnefndi embættið. Á kjörskrá á Eyrarbakka voru 320 og á Stokkseyri 350.

 

Hjónaefni: 1953 Gefin voru saman María Pálmadóttur, Ásheimum á Eyrarbakka, og Sigurður Pálsson, læknanemi. Bernharður Hannesson vélstjóri og Sigurlaug Kristjánsdóttir frá Rvík. Kolbeinn Guðjónsson, Guðjónssonar og Kristín Kristinsdóttir frá Rvík. Aðalheiður Jónsdóttir og Sigurður Kristjánsson kaupmaður, bæði af Bakkanum. Þá Opinberuðu trúlofun sína ungfrú Þórunn Vilbergsdóttir, frá Helgafelli Eyrarbakka, og Óskar Magnússon kennari, Stjörnusteinum Stokkseyri. Aðalheiður Sigfúsdóttir frá Garðbæ og Ási Markús Þórðarson frá Brennu Eyrarbakka voru gefin saman. Gestur Jóhannsson og Pálína Ákadóttir. Esther Ævarr frá Vatnagarði og Sveinn Öfjörð á Lækjarmóti. Jóhanna Ósk Halldórsdóttir í Gunnarshólma og Guðmundur S Öfjörð á Lækjarmóti trúlofuðust. Hjördís símamær Antonsdóttir frá Tjörn og Ólafur bílstjóri Jóhannesson á Breiðabóli gefin saman. Ólöf Waage Sigurðardóttir og Sveinn Tómasson, piltur úr Vestmannaeyjum. [Móðir Ólafar var Ingibjörg Ólafsdóttir Waage á Kirkjuhvoli] Eiríkur Guðmundsson trésmiður frá Merkigarði/Hátúni Eiríkssonar í Ísaksbæ/ Merkigarði og Vigdís I Árnadóttir verslunarstjóra Eiríksssonar frá Bjarnaborg Stokkseyri. Guðrún Árnadóttir, Akri og Kristján Magnússon. Ragna Jónsdóttir, Nýhöfn og Jóhann Jóhannsson, Einarshöfn.

 

Andlát: Filippía Árnadóttir frá Mundakoti (81). Guðleif Gunnarsdóttir frá Garðhúsum (79). Maður hennar var Jónas Einarsson sjómaður, en hann druknaði í sjóslysi á Eyrarbakka árið 1927. Börn þeirra voru 9 talsins, meðal þeirra Gunnar Jónasson, fyrrverandi eigandi og forstjóri Stálhúsgagna, Kristinn Jónasson rafvirki Eyrarbakka og Ingibjörg Jónasdóttir kona Guðlaugs Pálssonar kaupmanns. Friðrik Sigurðsson frá Gamla-Hrauni (77) Fyrri kona hans var Margrét Jóhannsdóttir og síðari Sesselja Ásmundsdóttir. Gísli skósmiður Gíslason frá Skúmstöðum Einarsonar. Kona hans var Valgerður Grímsdóttir frá Óseyrarnesi. Sigþrúður Sveinsdóttir í Vinaminni. Maður hennar var Sigurður Gíslason trésmiður frá Vinaminni.

 

Þá má nefna af Eyrbekkskum ættum Jón Sveinbjörnsson konungsritara, en móðir hans var Jörgina Guðmundsdóttir Thorgrímssen verslunarstjóra. Sigurgeir biskup Sigurðsson. Voru foreldrar hans þau Sigurður Eiríksson regluboði og kona hans Svanhildur Sigurðardóttir í Túnprýði, hafnsögumanns Teitssonar í Naustakoti / Mundakoti.

 

 

Afmæli:

90   Jón hómopati Ásgrímsson í Björgvin. Halldóra kona hans dó úr spönskuveikinni 1918 og einkasonur þeirra Víglundur druknaði á Bússusundi 1927. Jón var einn af 22 systkynum.

 

70 Kristinn í Gistihúsinu Gunnarsson meðhjálpari og smiður. Sveinbjörg Brynjólfsdóttir í Stóradal. Foreldrar hennar voru Þórey Sveinsdóttir og Brynjólfur Vigfússon í Simbakoti. Sigurgeir Ólafsson  og Sigurlín Bjarnadóttir í Björgvin.

 

60 Kristinn Hafliði Vigfússon frá Simbakoti, trésmíðameistari á Selfossi. Sonur Vigfúsar Halldórssonar Vigfússonar bónda á Ósabakka á Skeiðum. Faðir Sigfúsar Kristins byggingameistara á Selfossi. Ólafur Bjarnason frá Eyvakoti, verkstjóri í Hraðfrystistöðinni. Kona hans var Jenný Jensdóttir frá Litlu Háeyri og bjuggu þau í Þorvaldseyri og áttu 12 börn.

Ólafur var lengi í forustusveit Bárunnar á Eyrarbakka og sat í hreppsnefnd. Níls Ísakson skrifstofustjóri síldarútvegsnefndar. Sonur Ísaks Jónssonar verslunarmanns er Ísaksbær er kenndur við og Ólafar Ólafsdóttur.  Guðjón Jónsson, verkstjóri frá Litlu-Háeyri, en bjó þá á Siglufirði. Sonur Jóns Andréssonar og Guðrúnar Sigmundsdóttur á Litlu-Háeyri. Siggeir Bjarnason verkstjóri, bjó þá í Reykjavík. Þórarinn Guðmundsson búfræðingur á Sólvangi. Þórarinn byggði Sólvang á sínum tíma í félagi við Hafliða Sæmundsson kennara. Kona Þórarinns var Ingiríður Guðmundsdóttir og voru þau jafnaldrar. Þau áttu síðar heima á Ásabergi. Páll Ísólfsson tónskáld frá Stokkseyri, en við píanóið í Húsinu dvaldi hann oft frá unga aldri. Adolf Kristinn Ársæll Jóhannsson, skipstjóri í Reykjavík, giftur Elínu Jónsdóttur frá Mundakoti. Guðmunda Jóhannsdóttir, síðar ráðskona á Akri. Guðrún Ásmundsdóttir Gunnarshólma. Hennar maður var Eiríkur Gíslason, trésmíðameistari sama stað. Ólöf Ebeneserdóttir í Einarshúsi, gullsmiðs Guðmundssonar. Ragnhildur Ólafsdóttir í Hreggvið. Sigríður Guðbrandsdóttir í Grímsstöðum. Valdemar Þorvarðarsson í Kirkjuhúsi.

 

50: Sigurður Guðjónsson togaraskipstjóri frá Litlu-Háeyri. Vilhjálmur S Vilhjálmsson rithöfundur, bjó þá í Rvík. Foreldrar hans voru Gíslína Erlendsdóttir og Vilhjálmur Ásgrímsson verkamaður í Vinaminni, síðar Reykjavík. Vigfús (Fúsi) oddviti og smiður í Garðbæ Jónssonar steinsmiðs Vigfússonar Rvík, og Helgu Sigurðardóttur. Fósturforeldrar hans voru Tómas Vigfússon formaður og Margrét Vigfúsdóttir í Götuhúsum / Garðbæ. Guðmundur J Guðmundsson, Jónssonar fyrrum forstjóri Litla-Hrauni og Bifreiðaverkstæðis Eyrarbakka. Hann var frá Hrauni í Ölfusi. Hann flutti til Rvikur sökum heilsubrests og stundaði bílasölu. Kona hans var Guðlaug Brynjólfsdóttir [skósmiðs Árnasonar í Merkisteini?] Bragi Ólafsson héraðslæknir. Bragi var Keflvíkingur sonur Ólafs Ófeigssonar þar og Þórdísar Einarsdóttur. Jón Kristinn Pálsson Skúmstöðum/ Pálsbæ, giftur Elísabet Kristinsdóttur. Sigurmundur Guðjónsson Einarshöfn, verkamaður og sauðfjárbóndi, giftur Ágústu Magnúsdóttur. Sæmundur Þorláksson Sandi, Garðyrkjubóndi, giftur Svövu Jónsdóttur.

 

 

Sandkorn:

Nýtt blað, "Suðurland" hóf göngu sína, og heitir eftir samnefndu blaði er fyrst var gefið út á Eyrarbakka 1910. Rítstjóri þessa nýja Suðurlands var Guðmundur Daníelsson.

Leikfélag Akranes sýndi "Grænu lyftuna" í  leikhúsi Eyrbekkinga Fjölni og leikfélag Selfoss kom einig í heimsókn og setti upp gamanleikinn "Æskan við stýrið". Þá kom leikfélag Hveragerðis og sýndi "Húrra krakka".

Leikfélag Eyrarbakka gerði einnig víðreist um sveitir með verkið "Hreppstjórinn á Hraunhamri"

Trésmiðja Eyrarbakka var auglýst til sölu, en hana ráku Bergsveinn Sveinsson og Vigfús Jónsson.

Það voru einkum kennarar á Eyrarbakka og Hafnafirði sem komu því til leiðar að skemtanir fóru að tíðkast í skólum landsins.

Ungmenni á Eyrarbakka voru dugleg að skrifast á við pennavini víða um land.

Hljómlistamenn, skemmtikraftar og velunarar stóðu fyrir söfnunarátaki í Reykjavík til handa Fanneyju litlu frá Eyrarbakka, Kristjánsdóttur er þurfti til læknismeðferðar erlendis.

Einn fyrsti, ef ekki alfyrsti fegrunarfræðingur íslenskur var Ásta Johnsson Ólafsdóttir söðlasmiðs Guðmundssonar og Guðríðar Matthiasdóttur á Eyrarbakka, en Ásta bjó í danmörku.

Á málverkasýningu Finns Jónssonar í Reykjavík vöktu hvað mest athyggli tvær myndir af Briminu á Bakkanum.

Kjartan Sigurðsson arkitekt frá Eyrarbakka teiknaði ráðhúsið í Odense í danmörku. Hann teiknaði einig Árnagarð, hús handritastofnunar.

Stæsta kartaflan á þessu hausti kom úr garði Sigurðar bifreiðastjóra Ingvarssonar á Hópi. Vó hún 1100 gr. Það var svokölluð "Sámstaðakartafla" BEN LOMOND, en sú næst stæsta úr sama garði vó 750 gr. af Bentje tegund.

U.M.F.E. Umf. Eyrarbakka girti 1 ha lands til skógræktar og gróðursetti þar 1000 plöntur. Fór þriggja daga skemmtiferð á Snæfellsnes. Þátttakendur 30. Bókasafnið telur 2305 bindi. Útlán 1120. Safnar örnefnum í hreppnum. Farnar hópferðir í sund að Hveragerði. Umf. Stokkseyrar gróðursetti 3000 trjáplöntur með Stokkseyringafélaginu í Reykjavik í Ásgautsstaðaeyju. Er hún sameign félaganna. Undirbýr íþróttavallarbyggingu. Gengst fyrir tómstundakvöldvökum ásamt fleiri félögum. Farin fjölmenn hópferð að Klaustri.

Mesta frost um veturinn -16 stig í desember.

1952 1951 1950 1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942 

1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932 

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 

1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915 1914 1913 1912 

1911 1910 

 

Heimild: Alþýðubl. Akranes, Morgunbl. Skinfaxi.Tíminn,Tímarit.is, Útvarpstíðindi,Vísir, Ægir,

Útgerðin:  Eyrbekkingar voru að sækja í sig veðrið um þessar mundir og snemma árs bættist fimmti vélbátur Eyrbekkinga í flotann. [Bakkabátar voru þessir: Faxi, Gunnar, Mímir, Pipp og Gullfoss.] Það voru aðalega ungir menn sem stóðu nú að útgerðinni á Bakkanum, og gekk þar á ýmsu. Vélbáturinn Gullfoss sökk á legunni á Eyrarbakka, en náðist upp á fjörunni óskemdur. Þá slitnaði vélbáturinn Pipp upp af legunni og rak á land. Náðist að bjarga honum óskemdum. Þennann bát áttu þeir Steinn Einarsson í Vatnagarði og Helgi Vigfússon útibústjóri KÁ. Vélarbilun varð í  "Mími" 17 mílur frá landi og þurfti báturinn aðstoðar við. Hraðfrystistöðin bætti við sig saltfiskverkun og lifrarbræðslu svo það horfði til þess að næg störf sköpuðust [70-100 störf] þegar gaf á sjó og aflaðist, þá ekki síst störf fyrir konur í fiskvinnslunni, en sjaldan er ein báran stök, því gæftarleysi og aflatregða hamlaði oft störfum í vertíðarbyrjun, [vertíðin hófst ekki fyrr en í byrjun febrúar þennann vetur] en rættist allvel úr er leið á og þótti góð í heildina. Í byrjun mars var landburður af fiski um nokkra daga skeið og fast sótt þá er gaf á sjó. Í apríl var hver bátur stundum að fá vel yfir 1000 fiska í róðri, en í heildina var apríl nokkuð rír. Aflahæstur á vertíðinni var Mímir með 236 smál. í 58 róðrum, en skipstjóri á honum var Sverrir Bjarnfinnsson. Heildaraflinn, sem á land kom á Eyrarbakka, nam tæpar 924 smálestir. Á undanförnum árum hafði frystihúsið með höndum sauðfjárslátrun og kjötsölu. Var þar slátrað allt að 300 fjár. Þá leigði og stöðin út frystiskápa fyrir matvælageymslu gegn 100 kr. ársleigu. Byggingu saltfiskvinnsluhússins ásamt lifrarbræðslu lauk þá um veturinn, en verkið var fjármagnað að mestu með frjálsum framlögum íbúanna sjálfra og sjálfboðavinnu eins og svo mörg önnur framfararmál á Bakkanum í gegnum tíðina. Hraðfrystistöð Eyrarbakka var hlutafélag, sem flestir þorpsbúar áttu hlut í. Forstjóri hennar var lengst af Vigfús Jónsson þáverandi oddviti hreppsins. Á Stokkseyri gengu einig fimm bátar þessa vertíð. Hafnarbætur voru nokkrar um sumarið, endurbættar voru báðar bryggjurnar og innsiglingin inn Skúmstaðarós bætt og dýpkuð. Höfðu 25 manns vinnu við þetta. Þá höfðu frystihúsin á Eyrarbakka og Stokkseyri sameinast um byggingu beinamjölsverksmiðju mitt á milli þorpanna. Átti hún að geta afkastað 35 tonnum á sólarhring. Haustvertíð brást lengst af og hættu menn að mestu róðrum, en seint í nóvember urðu menn varir við miklar fiskigöngur ungýsu og þóttu það tíðindi. Undirbúningur var hafinn fyrir skreiðarframleiðslu á næstu vertíð og efni keypt í fiskitrönur sem reistar voru þá um haustið á Einarshafnarflötunum.

 

[Stokkseyrarbátar voru eftirfarandi: Hásteinn, Hersteinn, Hólmsteinn, Sísí, og Ægir.]

[Gullfoss ÁR 205 frá Eyrarbakka var tekinn í landhelgi af varðskipinu Ægi. Var það í fyrsta sinn sem Bakkabátur er tekinn fyrir landhelgisbrot. Þá var reindar skamt síðan ný fiskveiðitakmörk voru sett. Sektin var 4000 kr. Afli og veiðarfæri gerð upptæk.]

 

 Garðyrkja og landbúnaður: Garðyrkja er almenn og mikil á Bakkanum svo að allur þari er uppnýttur til áburðar. Skólafólk og fullorðnir keppast við sáninguna. Aðalega er ræktað gulrætur, rófur og kartöflur. Vorkuldar höfðu farið illa með túnin á Eyrarbakka, og garð- ávöxtum verið hætta búin. Fokið hafði ofan af kartöflum. Fólk var þó á verði og settu mold og sand yfir þær jafnharðan aftur. Gulrætur höfðu hinsvegar eyðilagst allmikið. Eyrarbakki var á þessum tímapunkti orðið landbúnaðarþorp fyrst og fremst svo mikið valt á uppskeru garðávaxta um afkomu fjölda fólks. Grasmaðkur gerði síðan út um gulrótauppskeruna, á meðan þurkakafli gekk yfir. Eyddi hann gersamlega gulrótaplöntum í heilum görðum og olli líka miklum skemmdum á öðrum gróðri. Var það ráð manna að úða DDT skordýraeitri yfir garðana. Rófum var sáð í litlum mæli, enda kálmaðkur landlægur á þessum tímum og uppskera jafnan rýr. Kartöfluuppskera var hinsvegar framar vonum og um miðjan ágúst voru kartöflubændur búnir að taka upp 600 tunnur af söluhæfum kartöflum. Bændur úr fjórum hreppum (Biskupstungum,Grímsnesi, Stokkseyri og Álftanesi) fengu leigð slægjulönd á engjum Eyrbekkinga, en spretta var í meðallagi þetta sumar, svo allt var slegið sem unnt var. Vegur 8 km. var byggður upp að engjalöndunum er Eyrarbakkahreppur stóð fyrir um sumarið. Bakkabændur juku mjög á túnrækt og stórir mýrarflákar voru ræstir fram þetta sumar. Heyskapur og afrakstur var því orðinn meiri á Bakkanum en áður fyr. Síðla ágústmánaðar gerði næturfrost og féllu þá kartöflugrös í görðum. Töldu menn að nokkurt tjón hlytist af þar sem vöxtur kartaflna mundi stöðvast.

 Félagsmál: "Árshátíð U.M.F.E var haldin 15. janúar og var dagskráin hin fjölbreyttasta. Sýndur var sjónleikurinn Húsbóndaskipti, 20 manna félagskór söng, undir stjórn Guðjóns Guðjónssonar. Tvær stuttar ræður fluttar, lesið upp, sýnd kvikmynd og að lokum dansað. Félagsstarfið þótti blómlegt. Stöðug íþróttakennsla hafði verið, bæði leikfimi og frjáls- íþróttaæfingar inni. Kennari var Hermann Sigtryggsson frá Akureyri. Kór félagsins hafði æft söng, skákmenn stunduðu vikulegar taflæfingar og æfður var leikþáttur fyrir árshátiðina, eins og áður segir. Þá var farið í skemtiferð í Þórsmörk og 28 sundferðir voru farnar á vegum félagsins.

Félagar UMFE tóku þátt í HSK mótinu á Þjórsártúni.: Í þrístökki náði Sigurður Andersen 1. sæti fyrir UMFE. [13,24m] Tómas Sæmundsson UMFE náði 4. sæti í 1500 m hlaupi.

UMFE og UMFS  tókust á við Knarrarósvita á sameginlegu móti og hafði UMFE betur. Síðar um sumarið háðu UMFE og UMF Ölfusinga kapp í Hveragerði. Í 100 m hlaupi sigraði Sigurður Andersen UMFE. Í 400 m hlaupi náði Einar Þórarinsson UMFE 2. sæti á eftir Ölfusingum og Jón Sigurjónsson UMFE 4. sæti. Í 1500 m hlaupi sigraði Tómas Sæmundsson UMFE. Í 80 m hlaupi kvenna náði Alda Guðjónsdóttir UMFE 2. sæti og Jónína Kjartansdóttir 4. sæti. Í boðhlaupi karla sigruðu Eyrbekkingar en Ölfusingar í kvennahlaupinu. Í Hástökki sigraði Sigurður Andersen fyrir UMFE. Langstökkið sigraði Einar Þórarinsson fyrir UMFE. Þrístökk keppnina sigraði Sigurður Andersen fyrir UMFE. Stangastökkið sigruðu Ölfusingar en Sigurður Andersen UMFE náði 2. sæti. Kúluvarp, Kringlu og Spjót sigruðu Ölfusingar. Langstökk kvenna sigraði Ósk Gísladóttir UMFE. Þegar allt var talið höfðu Ölfusingar unnið mótið með 72 stig gegn 68.

 Bindindisfélagið Eyrarrós bætti við sig 11 nýjum félagsmönnum, en félagsstarf þeirra var einnig öflugt á Bakkanum.

 Verkamannafélagið Báran boðaði til vinnustöðvunar í samúðarskyni 18. desember en þá voru yfirstandandi vekföll frá 1. desember í félögum vítt og breytt um landið er áttu í kjarabaráttu. (m.a.V.l.f. Þór á Selfossi). þá voru við völd landsins íhaldsmenn og bændur. Báran bar uppi á fundum sínum ýmsar tillögur til ríkisinns, svo sem um auknar fjölskyldubætur, t.d. styrki með 3ja barni. Niðurfellingu söluskatts af kornvöru. Stuðningur við neytendasamtök. Fjármagnist með sérstökum "sjoppuskatti" og auknum tollum á erlendan glysvarning. Formaður félagsins var Kristján Guðmundsson.

 Afmæli:

80 ára: Þórunn Gestsdóttir (Tóta Gests) í Garðbæ, Filippia Árnadóttir Mundakoti, Guðrún Vigfúsdóttir Skúmstöðum.

70 ára: Guðmundur Björnsson Strönd,  Þóranna Theodóra Árnadóttir Strönd, Rannveig Jónsdóttir Eyri.

60 ára: Ásta Gunnarsdóttir Gunnarshúsi, Guðrún Sigurðardóttir, Hannes Andresson Staðarbakka, Ingveldur Guðjónsdóttir Háeyri, Jóhann B Loftsson (Jói Lofts) Háeyri, Jón Þ Tómasson Nýhöfn, Rannveig Jónsdóttir Búðarstíg, Sigfús Árnason Garðbæ, Sigríður I Hannesdóttir Sandprýði, Sigurður Ingvarsson Hópi, Sigurður Ari Sveinsson (Siggi skó) Sunnuhvoli.

50 ára: Gestur Sigfússon Frambæ, Guðmundur Andrésson Skúmstöðum, Guðný Bergþórsdóttir Grímsstöðum, Gunnar Gunnarsson (Gunnsi) Gistihúsi, Sigríður Ólafsdóttir Breiðarbóli, Sveinn Jónsson frá Traðarhúsum.

 Hjónaefni: Eiríkur Guðmundsson trésm frá Merkigarði og Vigdís Ingibjörg Árnadóttir Bjarnarborg Stokkseyri. Dagbjört Árnadóttir Helgasonar Akri og Gustav Magnússon Simsen.

 Látnir: Þorbjörg Jónsdóttir (93) frá Strönd. [Maður hennar: Gunnar Halldórsson og bjuggu þá í Reykjavík] Bergþór Jónsson (76) frá Grímstöðum. Guðmundur Ásbjörnsson kaupmaður í Reykjavík. [fæddur á Eyrarbakka 11. september 1880. Foreldrar hans, Ásbjörn Ásbjörnsson tómthúsmaður og Guðríður Sigurðardóttir. Guðmundur átti í félagi, verslunina "Vísi" og togaraútgerðina "Hrönn".] Hálfdán Ólafsson frá Stóra-Hrauni. [Kona hans var Bjarnheiður Þórðardóttir.] Þorbergur Guðmundsson (66) í Sandprýði. [Kona hans var Sigríður Hannesdóttir.] Guðmundur Halldórsson (65) frá Hraungerði, bókari og bjó þá í Reykjavík. Jóhann Guðmundsson frá Gamla-Hrauni. [Foreldrar hans voru Guðmundur bóndi á Gamla-Hrauni Þorkelssonar í Mundakoti  og Þóra Símonardóttir  bónda á Gamla-Hrauni Þorkelssonar skipasmiðs og hreppstjóra. Fyrri kona: Guðrún Runólfsdóttir frá Arnkötlustöðum í Holtum. Sonur þeirra Axel skipstjóri í Boston fórst með togaranum "Guðrúnu"1951. Seinni kona: Sigríður Árnadóttir frá Kirkjuferjuhjáleigu í Ölfusi.] Hálfdán Ólafsson (56) frá Stóra-Hrauni. Björn Hinriksson Eyjólfsson (56) f. á Háeyrarvöllum, bjó í Canada. [Foreldrar: Eyjólfur Hinriksson og Ingibjörg Björnsdóttir, aðkominn og fluttu til Vesturheims 1903] Þórunn Gísladóttir frá Skúmstöðum, b. í Reykjavík. Sigurjón Valdimarsson (41) frá Norðurkoti. Kona hans var Lilja Böðvarsdóttir. Júlía Tómasdóttir (51) frá Skúmstöðum.

 Sandkorn:

Barnaskóli Eyrarbakka 100 ára 25. oktober 1952 Skólastjóri var Guðmundur Daníelsson. Mikil hátíðarhöld voru í tilefni þessa. Forseti Íslands, Ásgeir Ásgeirsson var viðstaddur hátíðahöldin og var Eyrarbakki fyrsti staðurinn, sem hinn nýkjörni forseti heimsótti. Var hátíðinni síðan útvarpað um land allt.

Björgunarsveitin Björg aðstoðaði við leit að tíndum manni við Hlíðarvatn.

Héraðslæknir á Eyrarbakka var um þessar mundir Bragi Ólafsson.

Á Eyrarbakka og Stokkseyri voru stofnaðar deildir innan skóræktarfélags Árnesinga.

75 ára var þetta ár Jón Helgason prentari er hér bjó um hríð og starfaði við Prentsmiðju Suðurlands er hér var og gaf út Heimilisblaðið.

Drengur 10 ára varð fyrir vörubifreið og slasaðist nokkuð á höfði.

Á Holti Stokkseyrahr. var byggður fyrsti súrheysturn í Flóanum og sá stærsti hér á landi. Turn þessi var16 metra hár og 5 metrar í þvermál.

Guðmundur Jónsson frá Gamla-Hrauni komst í hann krappann. Hann var þá skipstjóri á vélbátnum "Sigrún" frá Akranesi er fárviðri gerði. Týndist með skipi og áhöfn á regin hafi en náði landi heilu og höldnu eftir mikið brak og brambolt á 4 degi.

Þrjú börn af Stokkseyri, 5, 7 og 9 ára ætluðu fótgangandi að bænum Traðarholti austan Stokkseyrar en villtust. Þau höfðu haldið í átt að Selfossi og komu að bænum Eyði-Sandvík  skammt neðan Selfoss eftir 14 klst göngu. Þá höfðu 60 manns hafið leit að þeim.

Þjóðhátíðin í Eyjum naut hilli ungafólksins, en 140 manns fóru þangað með bátum frá Eyrarbakka og Stokkseyri.

Vélbáturinn "Gullfoss" veiddi furðufisk. Gulrauður og líktist marhnhúti.

Félagar í Alþýðuflokki Reykjavíkur komu í skemmtiferð til Eyrarbakka og stóðu fyrir samkomu og balli í samkomuhúsinu Fjölni.

"Austantórur III" eftir Jón Pálsson kom út þetta ár. Áður útgefið Austantórur I &II er fjalla að stórum hluta um lífið og tilveruna á Eyrarbakka í gamla daga.

Sr. Árelíus Níelsson kvaddi Eyrarbakkasöfnuð og hóf störf í Langholtskirkju. Hélt Eyrarbakkasöfnuður honum veglegt kveðjuhóf sem lengi var í minnum haft.

Aðalgeir Sigurðsson frá Canada, sonur Pálínu Jónsdóttur Þorkelssonar frá Eyrarbakka, er flutti til vesturheims 1880 með manni sínum Tryggva Sigurðssyni, kom til landsins.

Guðmundur Daníelsson rithöfundur og skólastjóri á Eyrarbakka er nú einnig ritstjóri nýs blaðs sem stendur til að gefa út í fyrsta sinn í janúar 1953, en það er fréttaritið "Suðurland".

 

 Tíðin: Janúar var óvenju snjóþungur og var um tíma alófært um þjóðveginn niður á Bakka, en vegurinn lokaðist títt vegna skafrennings. Á Eyrarbakka mældist tvöföld meðaltalsúrkoma í janúar. Gríðarlegan veðurham með óskaplegu særoki gerði á Bakkanum snemma í janúar 1952. Nýhlaðinn holsteinsveggur saltgeymsluhús hraðfrystistöðvarinnar hrundi og járnplötur fuku af húsum. Sjór gekk þó ekki á land en brim geysimikið. Gekk svo hvert ofviðrið eftir annað.  Frost náði 13 stigum á Eyrarbakka. Hlána tók í febrúar með rigningum. Apríl var rigningasamur og votur en síðan tóku við vorkuldar. Sumarið var þurrviðrasamt og gott. 27. ágúst gerði næturfrost.

 Á Selfossi var byggt mikið jarðhús fyrir grænmetisgeymslu. Einnig var kirkjan byggð þetta ár og skólinn stækkaður. Nær allar sýslur og bæir landsins áttu son eða dóttur búandi á Selfossi. Á Selfossi bjuggu þá 62 Eyrbekkingar og 44 Stokkseyringar. Flestir Selfyssinga eru upprunnir úr Reykjavík og Rángárvallasýslu. Þá eru um 30 manns erlendir, aðalega danir. Árið 1952 töldust Selfyssingar vera 1087. Selfoss var afar ungur bær um þessar mundir og sá bær landsins sem óx hraðast að Kóbavogi undanskildum. Verslun og þjónusta auk framleiðslu á landbúnaðarafurðum var helsta einkenni þessa unga bæjar.

 Á Stokkseyri hafði starfað vikursteypa um hríð. (Pípu og steinagerð Stokkseyrar.) Þar er framleiddur holsteinn úr Hekluvikri sem sóttur er að Þórólfsfelli.

1951 1950 1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942 

1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932 

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 

1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915 1914 1913 1912 

1911 1910 

Heimild: Alþýðubl. Eining, Frjáls verslun, Lögberg, Morgunbl. Skinfaxi, Sveitarstjórnarmál, Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir

Þrír bátar frá Eyrarbakka stunduðu veiðar 1951, þeir voru Ægir, Gullfoss, Pipp og Mímir á línu og netum.  Aflahæstur skipstjóra á vertíðnni  var Sverrir Bjarnfinnsson á Pipp. bát Óðins H/F. Serrir var fyrr á vertíðinni með Ægi (ÁR 183) einig frá útgerð Óðinns H/F en báturinn varð fyrir vélarbilun inni á Bússusundi og strandaði þar þann 19. mars og eiðilagðist. Áhöfninni 8 mönnum var fyrst reint að bjarga um borð í björgunarbát slysavarnardeildarinnar, en tókst ekki. Bátsverjar á Ægi bundu þá línu við netadufl og létu hana reka á land. Á þeirri línu var svo dreginn út í skipið hver spottinn öðrum sverari. Eftir kaðlinum svamlaði svo áhöfnin til lands og varð engum meint af. Björgunaraðgerðum stjórnaði Guðlaugur Eggertsson. Áhöfnin á Ægi: Sverrir Bjarnfinnsson skipstj. Guðjón Guðmundsson vélstjóri, Hásetar voru þeir, Gísli Guðmundsson, Reynir Böðvarsson, Ragnar Böðvarson, Kristján Andrésson, Pétur Ólsen og Gunnar Gunnarsson. Óðinn H/F keypti þá fljótlega Mími frá Hnífsdal í stað Ægis. Mímir var byggður á Ísafirði 1938 og var 17 tn. [Bátinn smíðaði Marselíus Bernharðsson og var Mímir fyrsti þilfarsbáturinn sem byggður var í skipasmíðastöð hans (M. Bernharðsson h/f). Eigandi bátsins í Hnífsdal var Ingimar Finnbjörnsson.] Vigfús Jónsson oddviti var framkvæmdastjóri Óðins H/F og tók hann áhöfn með sér vestur að sækja bátinn á Ísafjörð. Mímir kom til Eyrarbakka á páskadagsmorgun eftir 35 klst siglingu. Fyrsta veiðiferðin var suður á Banka og fékk hann þar 2,2 tonn í tvær trossur. Talstöð hafði verið sett upp á Eyrarbakka, en ströng skilyrði Lansímans fylgdu notkun hennar, en stöðina mátti aðeins nota til ítrustu öryggisþjónustu, enda aðeins útbúinn neyðarbylgju. Eyrbekkskir sjómenn voru óánægðir með þessi ströngu skilyrði og voru þau einstaka sinnum brotin. T.d. fékk togarinn Ingólfur Arnarson upplýsingar úr landi um aflabrögð og þessháttar á Eyrarbakka, en skipstjóri þar var einig Eyrbekkingur. Annars urðu Eyrbekkingar og Stokkseyringar stundum fyrir þungum búsifjum þegar togarar spilltu netalögnum fyrir þeim og t.d. misti einn Bakkabátur tvær netatrossur með öllu. Því var ekki að furða að menn vildu brúka talstöðina til að bægja togurum frá netalögnum Bakkabáta. Áfram var unnið um sumarið að dýpkun og breikkun á Skúmstaðarós og viðgerðum á bryggjum. Floti rússneskra síldveiðiskipa, 15 talsins lögðust á fiskimið Eyrbekkinga og sópuðu upp afla hér og við Þorlákshöfn. Þar voru nú hafnar miklar hafnarframkvæmdir. [Það var nú draumur Eyrbekkinga, að ráðist yrði í það stórvirki að brúa Ölfusá við Óseyrarnes í framhaldi af hafnargerðinni í Þorlákshöfn og bárust þessar hugleiðingar gjarnan í tal þegar einhver framámaður í pólitík fyrir sunnann barst hingað austur á Bakka. Þingmenn Árnesinga eins og Sigurður Ólafsson hafði þetta einig á orði í þinginu. En Eyrbekkingar máttu þó bíða í tæp 40 ár áður en draumur þeirra rættist. Má þó segja að loksins er hún kom hafi hún flutt á brott það sem hún átti að styðja við Bakkanum.] Á haustin breyttist hraðfrystihúsið í sláturhús og var þar slátrað um 3000 fjár. Keyptu Eyrbekkingar gjarnan bæði slátur, svið og skrokka sem þeir létu frysta. Frystihúsið leigði svo frystiskápa til geymslu á matvælum, en frystikistur og ískápar voru yfirleitt ekki til á heimilum Eyrbekkinga.

 Síðla vetrar keyptu Eyrbekkingar nýjan bát "Faxa" frá Flateyri, en hann var byggður í Njarðvík 1939 en var síðast í eigu Ísfells hf. á Flateyri. Það voru þeir Sigurður Guðmundsson, Gísli Guðmundsson, Ólafur Jóhannesson og Jóhann Vilbergsson sem stóðu að kaupunum.

 

 Verklýðsmál: Stjórn Bílstjórafélagsins Mjölnir var þannig skipuð: Sigurður Ingvarsson, Hópi Eyrarbakka formaður, Óskar Sigurðsson Stokkseyri varaformaður, Ingiber Guðmundsson Hveragerði ritari, Ólafur Gíslason Eyrarbakka gjaldkeri og Jón Sigurgrímsson Holti meðstjórnandi. Félagið þurfti að stöðva sjálfboðavinnu bænda við vegagerð í Ölfusi. Þar mættu þeir Siggi á Hópi og Óli Gísla á Eyrarbakka ásamt Óskari á Stokkseyri.

Verkamannafélagið Báran á Eyrarbakka reið á vaðið og var fyrsta verkalýðsfélagið, sem samdi um fulla mánaðarlega dýrtíðaruppbót á kaupið fyrir alla félagsmenn, eftir að hin illræmdu kaupbindilög voru sett. Samið var við Hraðfrystihúsið og Eyrarbakkahrepp.

 

Hjónaefni: Kolbeinn Guðjónsson frá Litlu-Háeyri og Kristín Kristínsdóttir í Laugarnesi Rvík.

Jónas Guðlaugsson (kaupmanns héðan) rafvirki  og Oddný Nicolaidóttir Rvík. Bjuggu þau þar. Ragna Jónsdóttir Nýhöfn og Jóhann Jóhannsson frá Einarshöfn. Hallveig Ólafsdóttir og Óskar Guðfinnsson frá Eyri.

 

Afmæli:

85 Aldís Guðmundsdóttir Traðarhúsum. Gunnar Halldórsson Strönd, Hildur Jónsdóttir Garðbæ.

80 Sigurlaug Erlendsdóttir á Litlu Háeyri.

70 Ólöf Gestsdóttir í Túni. Sigríður Sigurðardóttir, bjó þá í Reykjavík. Sæmundur Jónsson Einarshúsi.

60 Ágústa Jakopsdóttir Einarshöfn, Ágústa Þórðardóttir Einkofa, Guðrún Jónsdóttir Kirkjubæ, Hildur Guðmundsdóttir Bjarghúsum, Jóhannes Sigurjónsson Breiðarbóli, Jónína Guðmundsdóttir Merkisteinsvöllum. Júlíus Ingvarsson Ásgarði, Pálína Pálsdóttir Hraungerði, Runólfur Guðmundsson Blómsturvöllum. Sigmundur Stefánsson Hofi. Maríus Ólafsson skáld frá Sandprýði.

50 Elín Jónsdóttir bj. í Rvík. Guðlaug Brynjólfsdóttir bj. í Rvík. Ingvar Magnússon bj. í Rvík. Jóhannes Kristjánsson bj í Rvík. Júlía Tómasdóttir Skúmstöðum. Kjartan Einarsson Sætúni. Sigríður Gunnarsdóttir Prestshúsi. Sigríður Sigurðardóttir Traðarhúsum. Þórunn Ingvarsdóttir Garðbæ.

 

Látnir:

Sigríður Bárðardóttir Káragerði (82 ára). Ólafur Sigurðsson söðlasmiður á Stað (82), en hann var þá fluttur að Selfossi. Sigurjón P Jónsson skipstjóri frá Bráðræði (70). Kona hans var Ingibjörg Oddsdóttir. Bjarni Eggertsson búfræðingur Tjörn/Sólvangi (74 ára) giftur Hólmfríði Jónsdóttur, Árnasonar ríka í Þorlákshöfn. Andrjes Pálsson kaup. Rvík. Sonur Páls Andrjessonar formanns í Nýjabæ og Geirlaugar Einarsdóttur frá Húsatóftum. Margrét Þóra Þórðardóttir frá Merkisteini. Hennar maður var Kristján Guðmundsson. Ingimundur Guðmundsson Ísaksbæ (68 ára). Jóhann Bjarnason Einarshöfn (61 árs) giftur Þórdísi Gunnarsdóttur Jónssonar frá Eymu.  Foreldrar hans voru Bjarni Bjarnason og Katrín Jónsdóttir í Steinskoti, síðar í Einarshöfn. Hannes Magnússon vélstjóri frá Skúmstöðum. Sonur Magnúsar Ormssonar lóðs og Gróu Jónsdóttur. Hannes var lengst af vélstjóri á togaranum Venusi HF. Guðbjörg Þórarinsdóttir frá Götuhúsum (33). Dóttir Guðrúnar Magnúsdóttur þar.

 

[Axel Jóhannsson frá Eyrarbakka fórst 14. janúar með amerískum togara "Guðrún" frá Boston. Hafði Axel búið vestra í um 20 ár. Hann lét eftir sig konu og tvær dætur.]

[Jónína M Þórðardóttir frá Vatnsholti bjó lengi á Bakkanum. Fyrri maður hennar var Gísli Karelsson er fórst með skipi bróður síns Ingvari í Hvíld á Stokkseyri 1908. En þau bjuggu að "Sjávargötu" í Hraunshverfi. Síðari maður hennar var Ögmundur kaupm. Þorkellson frá Oddgeirshólum. Þau byggðu hús þar er nefndu "Gigjarstein". þau fluttu síðar að Nýjabæ Eyrarbakka þar sem Ögmundur rak verslun um langt skeið. Þau fluttu síðan til Reykjavíkur. Jónina átti 9 börn auk tveggja fósturbarna, annað þeirra var hinn landsþekkti Óli blaðasali Þorvaldsson.]

 

 

Sandkorn:

 UMFE bauð til Þorrablóts í tilefni 30 ára afmælis félagsins. Félagið átti 30 ára afmæli í maí 1950. Formaður um þessar mundir var Guðmundur Þórarinsson. Seint í ágúst fór fram keppni í frjálsum íþróttum milli U.M.F. Stokkseyrar og UMF Eyrarbakka. Mótið var haldið á flötunum við Knarrarósvita, fyrir austan Stokkseyri. U.M.F. Stokkseyrar sá um mótið að þessu sinni, en þetta er önnur keppni félaganna. Samkoman hófst með útiguðsþjónustu, þar sem sóknarpresturinn, sr. Árelíus Níelsson, prédikaði. Í 100 m hlaupi sigraði Sigurður Andersen fyrir UMFE á 12,5 sek. Var Haukur Guðlaugsson UMFE í öðru sæti á 13,2 sek. Í Kúluvarpi sigraði Guðni Sturlaugsson UMFS 13,50 m, en Sigurður Andersen UMFE var nr. 3 með 12,83 m. Í langstökki sigraði Sigurður Andersen með 5,53m. Kringlukastið sigruðu Stokkseyringar. Sigurinn í Hástökki tók Sigurður Andersen fyrir Eyrbekkinga með 1,60 m. og þrístökki með 12,12 m. Sigurður Þorvaldsson tók sigurinn fyrir Eyrbekkinga í 1500 m hlaupi. á 4:58:2. Sveit Eyrbekkinga sigraði 4x100m boðhlaup á 52 sek. Stokkseyringar sigruðu í 80m hlaupi kvenna, og allar aðrar kvennagreinar mótsins, en þar var í forustu Sigurbjörg Helgadóttir UMFS. Eyrbekkingar unnu hinsvegar mótið með 59 gegn 56 stigum Stokkseyringa. Sigurður Andersen var stigahæstur með 27 stig. Sigurbjörg Helgadóttir bar uppi heiður Stokkseyringa. Ákveðið var að næsta keppni yrði á Eyrarbakka að ári.

Þegar Glitfaxi, flugvél F.Í. fórst á Faxaflóa, var meðal farþega Guðmundur Guðmundsson frá Hörgsholtí, en hann var giftur Ólafíu Ólafsdóttur frá Nýjabæ Eyrarbakka. Þau bjuggu í Keflavík, og Páll Garðar Gíslason, sonur Gísla Jóhannssonar frá Hofi á Eyrarbakka og Grímheiðar Pálsdóttir frá Óseyrarnesi. Þau bjuggu í Reykjavík.

Reinir Haukdal Jónsson frá Skúmstöðum slasaðist alvarlega við vinnu í Írafossgöngum við Sogsvirkjun, en á hann féll steinn. Hann var fluttur heim á Eyrarbakka, en þar var hann sóttur í flugvél sem lenti vestur á söndum og flogið til Reykjavíkur á spítala.

Hinu nýja flutningaskipi S.Í.S. (Samband íslenskra samvinnufélaga) M/S "Jökulfell" stjórnaði Eyrbekkingurinn Guðni Jónsson.

Eyrarbakkakirkja varð 60 ára. Henni höfðu þjónað til þessa: Ólafur Helgason 1890-1891, Ingvar G Nikulásson 1891-1894, Ólafur Magnússon 1904-1905, Gísli Skúlason 1905- 1942, Árelíus Nílsson frá 1942. Þá höfðu 433 börn verið skírð og 945 ungmenni fermd.

Fiskimannapróf tóku þeir Bjarni Jóhannsson og Ólafur Vilbergsson.

Gísli J Johnsen VE strandaði á klöpp austan við barnaskólann á Eyrarbakka í niðaþoku. Engar skemdir urðu né manntjón. Var báturinn í fólksflutningum milli Stokkseyrar og Vestmannaeyja. [Farþegar um 50]

Nálægasta sundlaug var í Hveragerði, en þangað hópuðust Eyrbekkingar til að synda 200 metranna í "Norænu sundkeppninni" og er skemst frá því að segja að íslendingar sigruðu hinar norðurlandaþjóðirnar.

Bifvélavirkinn Petro Horyes, Grískættaður Pólverji og flóttamaður, dvaldi hjá presthjónunum Árelíusi Níelssyni og Ingibjörgu Þórðardóttur eftir að sá fyrrnefndi fékk hann lausan úr haldi á Litla-Hrauni. Honum hafði tekist að flýja úr rússneskum fangabúðum og tók þá við margra vikna flótti um evrópu þvera og endilanga þar til komið var til danmerkur. Komst þar um borð í skip  "Dronning Alexandrina" sem sigldi til Íslands. Hugðist hann komast héðan í skip til Ameríku. Eftir margra vikna hungur og svelti í fylgsni sínu gaf hann sig fram við yfirvöld í Hafnafirði og var hann síðan sendur á Litla-Hraun.

Kennarar við barnaskólann á Eyrarbakka voru þrír - Guðmundur Daníelsson rithöfundur skólastjóri, Guðmundur Þórarinnsson og Ingunn Arnórsdóttir.

 

Selfoss 1951: Gistihúsið "Hótel Selfoss" brann til kaldra kola. Aðeins einn gestur var á hótelinu en þar bjó einnig gestgjafinn Guðmundur Maríasson ásamt fjölskyldu sinni og komust þau öll með naumindum út. Húsið var 315 fm einlyft timburhús 7x15m, byggt af setuliði Bandaríkjahers.

 

Tíðin. Í ársbyrjun og framanaf var tíðin storma, hríða og snjóasöm. 20. mai var enn klaki í jörðu og fór kartöfluniðursetning seint af stað þetta vor.

 

Heimild: Alþýðubl. Fylkir, Morgunbl. Tíminn, Veðráttan. Vísir. Ægir.

Elsta verslunarhús á Eyrarbakka, mestu hús sunnlendinga um aldir og ein elstu mannvirki á Íslandi "Vesturbúðin" var rifin til grunna, en Kaupfélag Árnesinga hafði eignast þessar sögulegu byggingar, og átti efniviðurinn að flytjast til Þorlákshafnar. [elsti hlutinn byggður árið 1755. Sú bygging tók við af enn eldri verslunarhúsum "Rauðubúðum" sem brotnuðu niður í stórflóði.] Hreppsnefndin var alfarið á móti þessari niðurrifsstarfsemi og leitaði álits fornminjavarðar [Kristjáns Eldjárns] án árangurs. Töldu flestir hér vera mikið skemdarverk framið í trássi við fornminjalög. Allmargir risu til varnar húsunum og hvöttu ríkisstjórn landsins til að banna niðurrifið, en allt kom fyrir ekki og kaupfélagsmenn fóru sínu fram í skemdarverkinu.

Atvinnusókn þorpsbúa heima fyrir var að mestu bundið við fiskveiðar og landbúnað. Rúm helmingur heimila hafði eina eða fleyri kýr og allmargir sauðfé og hænsn. Níu bændur höfðu súgþurkunarbúnað og fjórir til viðbótar voru að koma sér upp þannig heyþurkunarbúnaði um þessar mundir. [Á Borg var eingig komið nýmóðins tæki til að blása heyi inn í hlöðu. Blásarinn var smíðaður hjá KÁ eftir erlendri fyrirmynd.] Nokkrir heimamanna héldu einig hross þó vélvæðingin væri að fullu tekin við hlutverki hestsins. Hvert heimili hafði kálgarð eða aðrar landnytjar. 40-50 ha lands voru nýttar undir kartöflu og gulrótna framleiðslu. Þar af voru 10 ha teknir undir ræktun í Sandgræðslunni og stóð nýlega stofnað [1949] Búnaðarfélag Eyrarbakka að því. Félagið hafði nú fjárfest í stórvirkum vélum og tækjum til ræktunarstarfa. [ Kartöflu uppskera var með eindæmum góð þetta ár, eða allt að sextánföld. Skortur á geymsluhúsnæði háði garðyrkjubændum, en unt var að geyma um 1000 poka sem var hvergi nærri nóg og var því ráðist í byggingu stærri kartöflugeymslu er gæti tekið 3000 poka til viðbótar.]

Fjórir vélbátar 12-18 tn. voru gerðir út 1950. Hraðfrystistöðin skaffaði allmörg störf þegar aflaðist og trésmiðjan og bifreiðaverkstæðið nokkur til viðbótar. Skúmstaðarós var dýpkaður nokkuð og sprengt var upp allmikið grjót (þröskuldar). Barnaskólahúsið var stækkað nokkuð þetta sumar. Íbúar á Eyrarbakka voru þá rétt um 540.

 

Pólitík: Fyrr á árum voru Eyrbekkingar taldir stoltir aristókratar [yfirstéttarhyggja] og róttækir í pólitík, en Stokkseyringar þóttu aftur á móti demokratiskir, eða alþýðlegir. Pólitíska litrófið hafði tekið kollsteypu og allhvassir alþýðuvindar blésu um hvern krók og kima á Bakkanum þetta vor þegar sveitarstjórnarkosningar fóru fram. Alþýðuflokkur undir forustu Vigfúsar Jónssonar oddvita og Sjálfstæðisflokkur með kaupmann Ólaf Helgason í broddi fylkingar elduðu þar grátt silfur. Framsóknarmenn buðu fram undir forustu kaupfélagsstjórns Helga Vigfússonar frá Gamla-Hrauni og Sósíalistaflokkurinn bauð einig fram á Eyrarbakka, en oddviti flokksins var Andrés Jónsson í Smiðshúsum. Listinn var annars skipaður verkamönnum eingöngu, sem áttu þó litlu fylgi að fagna meðal kollega sinna í hinum alþýðlega mótvindi. Kosningin fór þannig að Alþýðuflokkurinn fékk hreinan meirihluta, 5 fulltrúa með 174 atkv. Sjálfstæðisflokkurinn fékk 1 fulltr. með 66 atkv og höfðu þar með tapað manni í þessum stormi til Alþýðuflokks. Framsóknarflokkurinn fékk 1 fulltr. með 44 atkv. og Sósialistar fengu 0 fulltr. með 16 atkv. Á kjörskrá voru 352 [árið 1946 voru 399 á kjörskrá.] Á Stokkseyri fékk framboð verkamanna í Bjarma 3 menn. Sjálfstæðismenn. 3 menn og framsóknarmenn 1 mann. Á Selfossi fengu Íhaldsmenn 3 menn, Selfosshreyfingin 2 menn og Framsókn 1 mann.

 

Verkalýðsmál: Verkamannafélagið Báran átti 45 ára afmæli. Formaður félagsins Kristján Guðmundsson og Andrés Jónsson í Smiðshúsum röktu sögu félagsins og starf i ræðum sem þeir fluttu á afmælisskemtun félagsins í Fjölni. Ennfremur töluðu Vigfús Jónsson oddviti og Helgi Hannesson forseti A.S.Í. Í tilefni af afmælinu var Andrés Jónsson kjörinn heiðurs félagi Bárunnar, fyrir ágætt starf í þágu félagsins og skelegga afstöðu í hagsmunabaráttu verkalýðsins á Eyrarbakka fyrr og síðar.

 

Hjónaefni: Sigurjón Þorvaldsson frá Gamla-Hrauni og Ólafía S Bergmann frá Fuglavík á Miðnesi. Valgerður Pálsdóttir, Háeyri og Halldór Jónsson frá Sjónarhóli Stokkseyri. [Bjuggu þá í Bræðraborg] Baldur Guðmundsson og Hulda Jóhannsdóttir Rvík. [Bjuggu í Reykjavík] Aðalheiður Kristjánsdóttir og Valgeir L Lárusson frá Káranesi í Kjós. Pétur Guðvarðarson og Edda Egilsdóttir frá Hafnafirði. Valgerður Sveinsdóttir og Hannes Þorbergsson. [Þau bjuggu að Dagsbrún] Ólöf Þorbergsdóttir í Sandprýði og Karl B Valdemarsson úr Reykjavík.

 

Afmæli:

80 ára Ólafur Sigurðsson frá Naustakoti. Formaður á áraskipi Jóns Sigurðssonar um nokkur ár og vegavinnukarl, m.a. við Flóa og Bakkaveginn. Hann flutti síðan til Reykjavíkur og starfaði að byggingu Reykjavíkurhafnar frá upphafi framkvæmda.

70 Guðmundur Ásbjörnsson [Bæjarfulltrúi í Reykjavík.þangað fluttur]

60 Sigurgeir Sigurðsson frá Túnpríði, biskup Íslands. Kristinn Hróbjartsson frá Akri, vagnstjóri í Reykjavík.

50 Sesselja Jónasdóttir frá Borg, bjo þá í Borgarnesi.

 

Fallin frá:

Rannveig Sigurðardóttir (91) frá Vegamótum. [ Maður hennar var Þórarinn Jónsson sjómaður. Áttu þau tvö börn, Kolfinnu og Sigurð, sjómaður, og einnig teiknari góður. Hann fórst með "Sæfara"  1929.] Torfi Sigurðsson, (88) frá Norðurbæ, [bjó þá í Keflavík.]. Brynjólfur Árnason (87) skósmiður frá Garðhúsum [hús nr.2], bjó þá í Merkisteini. Jón Jónsson (84) bóndi Steinskoti. [vesturbærinn]. Katrín Jónsdóttir (83) frá Gamla-Hrauni [var síðar á Háeyri]. Ágústínus Daníelsson (82) vagnstjóri og bóndi í Steinskoti [austurbærinn]. Elín Pálsdóttir, (77) Akbraut. [Eftirlifandi maður hennar var Þorbjörn Hjartarson en fyrri mann sinn Björgólf Ólafsson, missti hún.] Elín Einarsdóttir, (75) Nýjabæ. [dvaldi síðast í Keflavík]. Sigríður Guðmundsdóttir (73) frá Kálfhaga Sandv.hr. [bjó að Háeyrarvöllum, en dvaldi síðast á Stóru-Háeyri]. Einar Jónsson, Einarshöfn (Prestshúsi). [Einar var lestarstjóri á tímum klyfjahestanna, og flutti vörur milli Eyrarbakka og Reykjavíkur sumar sem vetur.] Guðrún Jónsdóttir. [Dóttir Jóns Sigurðssonar hafnsögumanns í Melshúsum og s.k. Guðnýar Gísladóttur.] Sigríður Loftsdóttir frá Sandprýði. [Dóttir Lofts Jónssonar og Jórunnar Markúsdóttur í Sölkutóft.] Sigurður Þorsteinsson frá Flóagafli. [Sigurður Þorsteinsson var fæddur á Flóagafli í Árnesþingi 10. sept. 1867. Foreldrar hans voru Þorsteinn bóndi þar, Guðmundsson í Þorleifskoti, Hallssonar í Hjálmholti, Jónssonar. Sigurður var einn fróðasti um sjósókn og verbúðarlíf á tímum áraskipanna.] Ingibjörg Stefanía Magnúsdóttir frá Garðbæ (93). [ Magnúsar í Garðbæ Þórðarsonar i Eyði-Sandvík, Oddssonar.]

 

Tveir synir Eyrarbakka, Guðjón Samúelsson húsameistari ríkisins féll frá 63 ára að aldri. Foreldrar hans voru Samúel smiður Jónsson og Margrét Jónsdóttir. Þau bjuggu á Eyrarbakka um árabil. Valgeir Jónsson húsasmíðameistari í Reykjavík, 60 ára sonur Jóns Sigurðssonar og Guðrúnar í Túni Magnúsdóttur frá Sölkutóft. [Jón í Túni eða/Melshúsum var sonur Sigurðar í Neistakoti Teitssonar hafnsögumanns á Skúmsstöðum, Helgasonar í Oddagörðum, Ólafssonar í Gröf í Grímsnesi, Grímssonar í Norðurkoti, Jónssonar í Öndverðanesi, Helgasonar. Kona Teits hafnsögumanns var Guðrún Sigurðardóttir fá Hrauni í Ölfusi, Þorgrímssonar í Holti, Bergssonar hreppstóra í Brattholti, Sturlaugssonar: Magnús í Sölkutóft, móðurfaðir Valgeirs, var sonur Jóns bónda Jónssonar á Heimalandi í Flóa og Valgerðar Vigfúsdóttur í Fjalli á Skeiðum, Ófeigssonar, systur Ófeigs hreppstjóra ríka í Fjalli. Magnús í Sölkutóft var lengi kallaður Heimalands Mangi. Kona Valgeirs var Dagmar Jónsdóttir frá Gamla-Hrauni.]

 

Sandkorn: Eyrarbakkakirkja varð 60 ára og bárust henni margar stórar gjafir af því tilefni, svo sem kirkjuklukka og peningagjafir. Prestur á Eyrarbakka var þá til margra ára Árelíus Níelsson, en hann bauð sig fram í prestkosningu til Fríkirkjunar í Reykjavík um þessar mundir.

Slysavarnardeildin Björg Eyrarbakka afhendir Slysavarnafélaginu kr. 1.500.00 að gjöf í Helicopterejóð Slysavarnafélags íslands. Félagið vakti einnig athygli á ónákvæmum veðurfréttatímum í útvarpi og hvatti til aukinar nákvæmni í tímasetningu veðurfrétta að degi sem nóttu.

Líkistur smíðaði Sigurður Stefánsson, hafði hann síðast aðstöðu í Trésmiðju Eyrarbakka.

Flugmálastjórn lætur setja upp talstöð og radíovita á Eyrarbakka til að auka flugöryggi.

 

Erlendum plöntutegundum fer fjölgandi hér við ströndina, akurkál,vefsúra, hélunjóli og hvítur steinsmári hafa tekið sér bólfestu.

 

Á siðastliðnu hausti var byrjað á að dýpka innsiglingaleiðina inn á bátaleguna á svæði, sem Skúmstaðaós nefnist, en það er þröng renna, fremur erfið yfirferðar um fjöru. Var talsvert sprengt og tekið upp af grjóti og m. a. teknir burtu þrír þröskuldar, sem verstir höfðu reynst.

 

Eittaf verkefnun franska Grænlandsleiðangursins, undir stjórn Paul Emile Victors, sem hér kom við á leið sinni til Grænlands, eru þyngdarmælingar [Þyngdarafl jarðar mælt] og voru gerðar 30 slíkar hér suðvestanlands, m.a. hér við Eyrarbakka.

 

"Landflugur" Fyrsta dag marsmánuðar 1950 gerði foráttubrim, og tóku menn þá eftir fiskreka á fjörum. Daginn eftir var þetta athugað nánar og kom þá í ljós að lygn lónin inn af brimgarðinum voru full af fiski og óð fiskurinn ýmist á land eða var goggaður í fjöruborðinu. Náðust þannig hátt á annað hundrað rígaþorskar. Á Bakkanum er þetta kallað "landflugur" og gerist annað kastið þegar saman fer stórbrim og fiskiganga í eltingaleik við síli sem flýr inn á grynningarnar, en fiskurinn lokast þá af innan brimgarðsins. Það kom líka á daginn að fiskurinn var úttroðinn af síli 10-12 cm á lengd. [ Að einhverju leyti kom þetta fyrir nú í vetrarlok (2015) og kunnur Eyrbekkingur sem eftir þessu tók, sótti sér gogg og varð sér út um hellings fisk í soðið.]

 

Leikfélagið "Sex í bíl" setti upp leikþátt í Fjölni. Þá sýndi þar U.M.F. Baldur leikritið "Almannaróm" eftir Stein Sigurðsson.

 

Bókasafn UMFE telur 2000 bindi. Taflflokkur UMFE teflir vikulega og félagar iðka vikivaka. [Vikivaki er forn hringdans sem stundaður hefur verið á skemmtunum um öll Norðurlönd frá miðöldum til þessa dags. https://youtu.be/38618niQzZc ]

 

Minningarguðþjónusta var haldinn í kirkjunni, en þar var Aldarafmælis forvígiskonunar Eugeniu Nielsen minnst. [Eugenia Nielsen var fædd 2. nóv. 1850, kona P. Nielsen's verzlunarstjóra Lefooli-verslunarinnar á Eyrarbakka. Eugenia beitti sér mög fyrir bættu menningar- og félagsstarfi á Eyrarbakka. Hún var ein af stofnendum Kvenfélags Eyrarbakka og formaður þess um 25 ára skeið.]

 

Úr grendinni: Í Félagslundi, félagsheimili ungmennafélagsins Samhyggð Gaulverjabæjarhreppi, tekin upp merk bókagjöf, sem sveitinni hefir borist frá ekkju Vestur-íslendings, Guðna Þorsteinssonar, póstmeistara á Gimli í Nýja-íslandi. Var gjöfin alls á þriðja hundrað bindi, og margt merka bóka, ljóð, sögur og fræðibækur. Gefandinn var Guðni Þorsteinsson póstmeistari er fæddist að Haugi í Gaulverjarbæjarhreppi 1854, en fór vestur um haf 1885 og dvaldi síðan vestra alla ævi.

 

Vélbáturinn Ingólfur Arnarson úr Reykjavík strandaði í nánd við Ragnheiðarstaði fyrir austan Stokkseyri. Björgunarsveitin á Stokkseyri bjargaði allri áhöfn 10 mönnum. [Strandaði hjá "Fljótshólum"]

 

Á Selfossi var íbúatalan kominn yfir 900. Stokkseyringar töldust vera um 400 og Hvergerðingar tæplega 500. Fiskþurkunarhús var reist á Stokkseyri og var þar unt að þurka um 2000 fiska. Þar eru gerðir út fjórir bátar: Hersteinn, Hólmsteinn, Hásteinn og Sísí. Á Selfossi náði Kaupfélagið að krækja í lyfsöluleyfið og settu þeir upp apotek á staðnum. Staðarheitið "Selfoss" hefur ekki enn náð fullri fótfestu í hugum fólks, því enn kalla margir staðinn "Ölfusá" eða Tryggvaskála" og algengt er að Eyrbekkingar nefni staðinn "Foss". Borað var eftir heitu vatni hjá Þorleifskoti við Selfoss, en eldri borholur við Laugardæli höfðu komið að litlum notum vegna kólnunar. Það var Kaupfélag Árnesinga sem stóð að þessum borunum. Lítil veiði var í Ölfusá þetta sumar. Frá Þorlákshöfn réru fjórir bátar og þrjár trillur. Þar hófst síldarsöltun á þessum vetri.

 

Heimild: Alþýðubl, Heimskringla, Mánudagsbl. Morgunbl. Skinfaxi. Tímarit Verkfræðingaf. Ísl. Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn. 

1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942 1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932 

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915

1914 1913 1912 1911 1910

Íbúatala þorpsins var í ársbyrjun 542 íbúar, eða 14 fleiri en árið áður. Helstu atvinnuvegir þorpsbúa voru allmikill landbúnaður, sjávarúvegur, verslun og þjónusta og dálitill iðnaður. Allnokkur kúabú voru á Eyrarbakka og nánasta umhverfi, svo sem á Gamla-Hrauni, Litla-Hrauni, Smiðshúsum, Litlu Háeyri, Gunnarshúsi, Traðarhúsum, Einarshöfn og Sólvangi. Mun fleiri stunduðu sauðfjárbúskap og eða hrossarækt. Hænur voru víða við hús og hunda eða ketti áttu margir. Stórtæka garðyrkju stunduðu nokkrir aðilar. Kartöflu og gulrófnagarðar voru víðast þar sem hægt var að koma fyrir. Af lax, sel og grásleppuveiðum höfðu fáeinir mismikil búdrýgindi. Fiskvinnslan var helsta atvinnutækifæri ungs fólks, en vinnan þó ætíð stopul vegna misjafnra gæfta. Hreppnum var stjórnað af Alþýðuflokksmönnum er höfðu hreinan meirihluta.

 

Útgerð: Frá Eyrarbakka, Stokkseyri og Þorlákshöfn voru gerðir út samt. 16 bátar. Af þeim voru 4 Bakkabátar. Lítt var róið á vertíðinni fram í apríl sökum stöðugs brims og ógæfta. [Nú var á döfinni frumvarp fyrir Alþingi um stofnun hlutatryggingasjóðs til að bæta útgerðum og skipshöfnum tjón vegna aflabrests.] Til lendingarbóta fengu Eyrarbakki og Stokkseyri 35.000 kr. hvort. Eyrarbakkahreppur nýtti féð til stækkunar á ytri bátabryggjunni [Einarshafnarbryggju, en þar var dýpi 2 m á stórstraumsfjöru]. Síldartorfur gengu hér með ströndum fram að áliðnu hausti og síldarbátar hvaðanæfa að eltu hana um allann sjó. Sum síldarskipin lögðu aflann upp í Þorlákshöfn, en önnur í Grindavík og Sandgerði.

 

Verkalýðsmál: Báran á Eyrarbakka hélt aðalfund sinn 3. febr. og þar var eftirfarandi tillaga samþykkt: "Aðalfundur Verklýðsfélagsins "Báran", Eyrarbakka, haldinn 3. febr. 1949, mótmælir eindregið, vegna sívaxandi dýrtíðar, lögfestingu vísitölunnar [Hin svonefndu "Kaupránslög"frá 1947] og skorar á Alþingi það er nú situr, að samþykkja framkomið frumvarp þeirra Sigurðar Guðnasonar og Hermanns Guðmundssonar um það efni". [Afnámi kaupránslaganna] Eftirtaldir kosnir í stjórn: Kristján Guðmundsson formaður, Jóhann Jóhannsson varaformaður, Guðlaugur Eggertsson ritari, Jón Guðjónsson gjaldkeri og Gestur Sigfússon meðstjórnandi. Í júní samdi Báran um kauphækkun í almennri dagvinnu úr kr. 2,80 í kr. 3,08 á klst. Félagsdómur dæmdi Vlf. Þór á Selfossi til að veita 6 mönnum inngöngu í félagið, þeim er félagið hafði áður hafnað um inngöngu. Á næsta aðalfundi var Einar Jónsson kosinn formaður Vlf. Þórs.

 

Pólitík: Þjóðvarnarfélagið hélt einn fund á Eyrarbakka og voru ræðumenn: Klemens Tryggvason hagfr., dr. Matthías Jónasson og Ólafur Halldórsson. Fundarstjóri var Vigfús Jónsson oddv. Á fundinum á Eyrarbakka var samþykkt svofelld ályktun: "Almennur fundur, haldinn á Eyrarbakka sunnudaginn 13. febrúar 1949 að tilhlutun Þjóðvarnarfélagsins, lýsir sig mótfallinn hvers konar þátttöku Íslands í hernaðarbandalagi. Fundurinn skorar á Alþingi að hvika ekki frá yfirlýstri hlutleysisstefnu, nema málið hafi áður verið lagt undir dóm þjóðafinnar í almennri atkvæðagreiðslu".

Frú Jóhanna Hallgrímsdóttir (hjúkrunarkona) bauð sig fram til alþingiskosninga fyrir Sósialistaflokkinn í Árnessýslu. Hún skipaði 3ja sæti listans og var hún einn að stofnfélögum. Áður hafði hún starfað með verkakvennafélaginu Snót í Vestmannaeyjum. [Jóhanna var Skagfirðingur að ætt. Maður hennar var Guðjón Guðjónsson, ættaður frá Brekkum í Hvolhreppi. Þau störfuðu bæði í kirkjukór Eyrarbakkakirkju.]

Í oktober var kosið til Alþingis og fór kjörsókn á Eyrarbakka og í grendarþorpunum þannig: Á Eyrarbakka kusu 314 af 352, eða 89,2 %. Á Selfoss voru 512 á kjörskrá, og af þeim kusu 468 eða 92.7%. og á Stokkseyri 298 af 352, eða 84.7%.

Ungir Sjálfstæðismenn í sýslunni héldu aðalfund sinn á Selfossi, en þar var m.a. kosinn í stjórn Jóhann Jóhannsson af Eyrarbakka.

Alþýðuflokkurinn sem hafði hreinann meirihluta í hreppsnefnd, bjó sig nú undir nýjar hreppsnefndarkosningar sem fara átt fram snemma árs 1950. [Efstu frambjóðendur voru: Vigfús Jónsson oddviti Garðbæ, Jón Guðjónsson bóndi Skúmstöðum, Ólafur Guðjónsson bifreiðastjóri Mundakoti, Guðmundur J Guðmundsson forstjóri og Eyþór Guðjónsson verkamaður Skúmstöðum.]

 

Afmæli:

90 Þorbjörg Jónsdóttir frá Strönd. [Bjó þá hjá Halldóru dóttur sinni í Rvík.]

Rannveig Sigurðardóttir frá Vegamótum. [ Maður hennar var Þórarinn Jónsson sjómaður, foreldrar Kolfinnu í Bakaríinu.]

80 Margrét Guðmundsdóttir, bjó þá í Rvík.

Sigríður Bárðardóttir, Káragerði.

70 Bergsteinn Sveinsson trésmíðameistari í Brennu og framkv.stj. Trésmiðju Eyrarbakka. [Bergsteinn var á sínum tíma frumkvöðull í kartöflurækt í stórum stíl.]

Jónína Margrét Þorsteinsdóttir frá Sölkutóft, bjó þá í Höfnum.

Aðalbjörg Jakopsdóttir, Læknishúsi bjó þá í Rvík. [Ekkja Gísla læknis Péturssonar.]

Guðmundur Þórðarson, Gýjasteini.

Halla Jónsdóttir, Búðarstíg.

Jóhanna Jónsdóttir, Litlu-Háeyri.

Jónína Jóndsdóttir, Skúmstöðum.

Margrét Gísladóttir Ísaksbæ.

Þorbjörn Hjartarson Akbraut.

60 Oddný Magnúsdóttir í Stígprýði. [Dóttir Magnúsar Magnússonar formanns og Ingigerðar Jónsdóttur í Nýjabæ Eb.  Árið 1912 giftist Oddný Þórarni Einarssyni sjómanni/form. frá Grund á Eyrarbakka, og eignuðust þau sjö börn. Oddný og Þórarinn byggðu upp húsið Stigprýði í Nýjabæjarlandi og hófu búskap þar. Þórarinn dó 1930 frá sjö börnum, því elzta 14 ára og varð Oddný eftir það að sjá fyrir barnahópnum af eigira rammleik. Son hennar Ingvar tók hafið 1940 (sjá 1940) Einar tók við Stígprýði eftir móður sína.]

Jakobína G Jakopsdóttir, Einarshöfn.

Jón B Stefánsson, Hofi.

Kolfinna Þórarinsdóttir, Bakaríinu [ frá Vegamótum, en hún var gift Lars Andersen bakarameistara]

50 Guðmundur H Eiríksson, trésmiður Merkigarði og Sigurlína Jónsdóttir kona hans.

Guðrún I Oddsdóttir, Bráðræði.

Regína Jakopsdóttir, Steinsbæ.

 

Gullbrúðkaup áttu: Þuríður Magnúsdóttir og Guðlaugur Guðmundsson Mundakoti.

Silfurbrúðkaup áttu: Guðlaug Brynjólfsdóttir og Guðmundur J Guðmundsson.

[Guðmundur var forstjóri Bifreiðaverkstæðis Eyrarbakka hf.]

Hjónaefni: Sigurður Sigurðarson í Túni og Jóhanna Guðmundsdóttir frá Hurðabaki. Heimili stofnuðu þau á Sólbakka, Selfossi. Sigurjón Þorvaldsson frá Gamla-Hrauni og Lóa Bergman frá Fuglavík í Sandgerði. Pálína Pálsdóttir í Sandvík Eb. og Gunnar B Salómonsson Seltjarnarnesi. Ólöf Margrét Þorbergsdóttir [Guðmundssonar og Sigríðar I Hannesdóttur] frá Sandprýði og Bergþór Karl Valdimarsson Rvík.

 

Bornir til grafar: Loftur Arason sjómaður í Inghól [Kona hans var Ragnhildur Einarsdóttir]. Anna Tómasdóttir í Garðbæ. [Eftirlifandi maður hennar var Sigfús Árnason trésmiður og bóndi. Dóttir þeirra, Aðalheiður í Ásgarði.] Guðmundur Höskuldsson í Zephyr, fv. bókbindari Eb. [Hann var ættaður frá Kumla á Rángárvöllum, kona hans var Oddný Helgadóttir. Hann var jarðsettur í Rvík.] Helga Magnúsdóttir, símavörður. [Ekkja Odds Oddssonar símst.stj.en hann var einig gullsmiður og fræðimaður. Dóttir þeirra Jórunn var símstöðvarstjóri á Eyrarbakka um þessar mundir. Oddur byggði húsið "Regin" ásamt Helga Magnússyni d.1918 en hann var fyrri maður Sigríðar dóttur Odds og Helgu. Önnur börn þeirra voru Magnús og Anna. Áður hafði Oddur byggt hús austur við Hóp, en það brann til kaldra kola.] Mrs. Sigríður Runólfsdóttir (60) í Calgary, Alta. (CA) [Foreldrar hennar voru Runólfur Eiríksson og Elín Ólafsdóttir í Bjarghúsum Eyrarbakka. Maður Sigríðar var Benedikt Sæmundsson og áttu þau 7 börn.] Bjarghildur Magnúsdóttir í Skuld. [Hún var fædd í Oddakoti A/Landeyjum, giftist Hróbjarti Hróbjartsyni (d.1934) frá Simbakoti og stofnuðu þau  heimili á Eyrarbakka.] Jóhann G Jónsson (54) frá Mundakoti, jarðs. í Rvík. [Foreldrar Jóhanns voru Guðrún Jóhannsdóttir og Jón Einarsson hreppstj. í Mundakoti. Jóhann starfaði að þýðingum og kennslu í Vestmannaeyjum og Reykjavík. Jóhann átti ætíð við heilsuleysi að stríða sökum brjósthimnubólgu, er hann fékk 17. ára gamall. Allt frá unglingsárum lét hann mjög að sér kveða í trúmálum, en hann var meðlimur Sjöunda dags aðventista.].( Um 1918 reis á Eyrarbakka mikil trúarbragðaalda  sem var einsdæmi í sögu þorpsins og skoðanir aðventista áttu þar töluverðu fylgi að fagna.) Árelíus Ólafsson (45) bjó í Rvík. [Sonur Ólafs söðlasmiðs Sigurðssonar og Þorbjargar Sigurðardóttur.] Jónína Sverrisdóttir. [ Dóttir Sverris Bjarnfinnssonar og Guðlaugar Böðvarsdóttur. Þau bjuggu þá í Bræðraborg.]

 

Sandkorn:

Sigurður Guðjónsson skipstjóri á Litlu-háeyri var félagsmaður í Hinu íslenska fornleifafélagi. Sigurður safnaði einkum fornmunum sem tengdust útgerð á Eyrarbakka og nágreni, það var vísirinn að sjóminjasafni sem hann reisti á Eyrarbakka mörgum árum síðar.

Flugvél tveggja sæta, (Harvard) nauðlenti (magalending) í fjörusandinum rétt austan við Eyrarbakka 7. janúar, menn sakaði ekki og vélin skemdist lítið. Flugvélin var í eigu Flugmálastjórnar, en leigð til Loftleiða h.f. [Flugmaðurinn hét Hart Ranft]

Guðmundur J Gíslason, Jónssonar og Þórunnar Guðmundsdóttur í Steinsbæ gerðist leikskáld og tók sér skáldnefnið Guðmundur Steinsson.

Guðlaugur Eggertsson var formaður slysavarnardeildarinnar Bjargar á Eyrarbakka.

Í Stjórn Bifreiðaverkstæðis Eyrarbakka hf.  sátu: Guðmundur J Guðmundsson forstj. Vigfús Jónsson oddviti,  Guðjón Guðmundsson, Helgi Vigfússon kaupf.stj. og Ólafur Guðjónsson bifr.stj. [36 ár voru frá því að Sveinn Oddson prentari í Rvík. ók fyrsta Ford bílnum á íslandi, frá Reykjavík til Eyrarbakka og til baka og 44 ár frá því að Thomsens-bílnum var ekið þessa sömu leið. Þá voru 3 ár frá því að fyrsti jeppinn fékk aðsetur sitt á Eyrarbakka.]

Kvikmyndin,"Björgun við Látrarbjarg" var sýnd hér á Eyrarbakka sem víðar um Suðurland.

 

Eyrbekkingar í útrás.

Vilhjálmur S Vilhjálmsson rithöfundur frá Eyrarbakka var meðal farþega í fyrstu hópferð íslendinga til Skotlands, (Glasgow og Edinborgar) þar sem búðargluggar heilluðu íslenskt kvenfólk. Farið var með Es. Heklu. Hann gaf út skáldverk sitt "Kvika" á þessu ári, en þar tekur hann fyrir verkalýðshreyfinguna í Skerjafirði. Áður gaf hann út skáldverkið "Brimar við Bölklett" en þar er Eyrarbakki sögusviðið.

Skúli (Gissurarson) Bjarnason frá Litla-Hrauni lifði og starfaði í Los Angeles U.S.A. Skúli var sonur Gissurar Bjarnasonar frá Steinsmýri í Skaftafellssýslu, er síðar bjó að Litla-Hrauni á Eyrarbakka og konu hans Sigríðar Sveinsdóttur. [Skúli starfaði hjá Van de Kamp-Holland Deuch Bakeries]

Einar Siggeirsson ættaður af Eyrarbakka, fór vestur um haf og hóf nám í landbúnaðarháskóla Norður-Dakóta árið 1944. Lauk hann þar kandidatsprófi og síðan magistersprófi vorið 1949. Síðan hóf hann nám við Cornell-háskólann, einkum í búfjár-næringarefnafræði.

 

Úr grendinni:

 

Selfoss 879 íbúar: Íþróttavöllur byggður á Selfossi. Nýtt sláturhús tekið í notkun. Kona féll í Ölfusá og druknaði. [Hún hét Þórunn Bjarnadóttir] Á Selfossi voru starfandi nokkrar svokallaðar "Pokalöggur". [Þeir sem sáust ölvaðir á skemtunum, eða samkomum, voru geymdir í poka á þokkalegum stað, þar til ölvíman var runnin af þeim. Talsverð unglingaölvun var til staðar á þessum tímum.] Ráðherra heilbrigðismála veitti Kaupfélagi Árnesinga lyfsöluleyfi að Selfossi, en átta lyfjafræðingar höfðu sótt um leyfið. Í kjölfarið tilkynntu lyfjafræðingar tveggja daga mótmæla verkfall vegan þess að ófaglærðum aðila var veitt lyfsöluleyfið á Selfossi. [Ráðherran var Eisteinn Jónsson m.m.r.h. Framsóknarflokks.]

 

Stokkseyri 419 íbúar: Héraðsþing "Skarphéðins" (H.S.K.) var haldið að Stokkseyri um miðjan janúar. Stjórn var endurkjörin: Sigurður Greipsson, formaður, Eyþór Einarsson, ritari og Magnús Guðmundsson, gjaldkeri. Á Stokkseyri voru 9 bændur er höfðu súgþurkunarbúnað í hlöðum sínum, en Stokkseyrarhreppur seldi þeim afgangsrafmagn á lágu verði. [15au/kwst]

Þuríðarbúð var vígð þetta ár (26. júní 1949) á þeim slóðum sem sjóbúð Þuríðar formanns stóð fyrum (1820) og var búðin byggð með samskonar byggingalagi og Þuríðarbúð eldri.

 

Sandvíkurhreppur: Ragnhildur Ísleifsdóttir (85) í Hreiðurborg andaðist, en hún var systir Guðmundar á Háeyri. Í hreppnum var starfrækt vikursteypa. [Ari Páll Hannesson og fl.] Vikurinn var fenginn ofan af Laxá á Skeiðum til plötugerðar, en Eyrarbakkavikur til holsteinsgerðar. Jörðina Kaldaðarnes seldi ríkið Jörundi Brynjólfssyni. [Á stríðsárunum lagði breski flugherin jörðina undir hernaðarmannvirki]

 

Hveragerði 472 íbúar: 7. Landsmót U.M.F.Í, var haldið í Hveragerði. [Landsmótið átti að fara fram á Eiðum, en vegna ótíðar var það flutt til Hveragerðis.] Leikfélag Hveragerðis sýndi "Karlinn í kassanum" á Eyrarbakka og Stokkseyri.

Þorlákshöfn: Þar er verið að byggja hafskipabryggju um þessar mundir.

 

Gaulverjabæjarhreppi bast tæplega 300 bækur að gjöf frá ekkju V-íslendings. [Gefandinn var Kristín Þorsteinsson, ekkja Guðna Þorsteinssonar póstmeistara í Gimli CA. Guðni var fæddur að Haugi í Gaulverjarbæjarhreppi 1854, en fór vestur um haf 1885 og dvaldi síðan vestra alla ævi.]

 

Tíðin: Febrúar var óvenju snjóþungur á Bakkanum og var Bakkavegurinn ófær um tíma. Mikil snjóalög í austursveitum og tregt um mjólkurfluttninga. Krísuvíkurvegur var oft farinn vegna ófæru á Hellisheiði. Hrönn stíflaði Hvítá á svæðinu frá Brúnastöðum austur fyrir flóðgáttina, svo mikið vatn flæddi niður Flóann. Flaut yfir Eyrarbakkaveg á löngum kafla þar sem hann lægst stóð. Í Mars þurftu Bátar frá Eyrarbakka og Stokkseyri að leita hafnar í Þorlákshöfn sökum brims. Voru gæftir yfirleitt afleitar. Heyfengur var sem í meðalári en þeir dagar í neðan verðum Flóanum, sem þurrir voru til kvölds um heyskapartímann, voru þó teljandi. [Heyskapurinn stóð nær í tíu vikur í stað 4-5 vikna venjulega vegna votviðra, þá varð að slá talsvert með orfum, sökum þess að vélum varð ekki við komið sökum bleytu. Allnokkrir bændur hér um slóðir er höfðu aðgang að rafmagni voru komnir með súgþurkun]

 

 

Heimild: Alþýðubl. Árbók Háskóla Íslands. Árbók hins íslenska forleifafélags. Frjáls Verslun, Heimskringla, Morgunbl. Tíminn, Skinfaxi, Veðráttan, Þjóðviljinn. Þjóðvörn.

Lokið var við byggingu "Bátabryggjunnar" á Eyrarbakka, en vinna við hana hófst 1945 á hleininum við "Festarsteininn".  Hana mátti nota við lágsjávarstöðu, en eldri bryggjurnar var aðeins unt að nota á flóði. Þrír bátar voru þá gerðir út af Bakkanum. Staurar fyrir háspennulínu frá Sogsvirkjun og niður á strönd voru reistir um sumarið og störfuðu 14 manns við að grafa holur fyrir þá. Staurarnir komu frá Kanada. Borað var eftir köldu vatni á Bakkanum, en borinn sem til þess var notaður var í eigu Rafmagnseftirlits Ríkisins. Margir sjómenn og verkamenn á Eyrarbakka störfuðu við hafnargerð í Þorlákshöfn svo tæpt var á að næðist að manna Bakkabátana. Byggingu Háeyrarholla var lokið á þessu ári, en Skúmstaðaholli var byggður 1929 og Hraunsholli 1933, en þessi holræsi þvert í gegn um þorpið losuðu vatn af mýrinni, og hin tvö síðarnefndu einnig skólp.

 

 Pólitík: Hreppsnefndarkosningar fóru fram 27. janúar 1946 og voru 339 á kjörskrá. Vigfús Jónsson forstjóri HE leiddi A-listann. Sósialistar buðu fram undir D- listinn og Sjálfstæðismenn undir B- lista. Kjartan Ólafsson forstjóri frá Sandprýði [Bróðir Maríusar ljóðskálds] leiddi framsóknarmenn með C-listann. Fóru leikar þannig að Alþýðuflokkurinn (A) fékk hreinann meirihluta, eða 172 atkv. og 4 menn. Sjálfstæðisflokkur (B) fékk 82 atkv. og 2 menn kosna. C listi framsóknar fékk 38 atkv. og 1 mann. D listi Sósialista fékk 28 atkv, en engann mann. Meirihluti hreppsnefndar var því þannig skipuð:  Vigfús Jónsson, Bjarni Eggertsson, Guðmundur J Guðmundsson og Ólafur E Bjarnason. Í tilefni úrslitanna blésu Kratarnir til stórdansleiks í Fjölni, sem var vel sóttur þrátt fyrir leiðinda veður, en óveður gekk þá yfir sunnanvert landið. Útifund hélt svo Alþ.fl. Reykjavíkur á Eyrarbakka miðsumars. Tvær ungur stúlkur sungu og léku undir á gítar. Ársæll Pálsson leikari söng gamanvisur, Pétur Pétursson útvarpsþulur las upp ættjarðarkvæði og Árnesingurinn Helgi Sæmundsson, flutti ræður.

 

 Hátíðir: 17. júní hátíðahöldin hófust kl. 8 árdegis, en þá voru flögg dregin að húni á Eyrarbakka svo að þorpið var eitt haf af flöggum. Því næst var guðsþjónustu í kirkjunni þar sem Árelíus Níelsson messaði, en síðan var safnast saman við barnaskólann og gengjð fylktu liði [Fremst gengu skátar, þá börn sem öll báru litil flögg, þar næst unglingar og síðast fullorðna fólkið.] undir fánum á svæðið norðan við kirkjuna og hófst þar útisamkoma. Vigfús Jónsson oddviti flutti ávarp, en því næst sýndu 14 stúlkur klæddar fornbúningum, vikivaka undir stjórn Sigríðar Guðjónsdóttur leikfimikennara. [Sjö þeirra voru klæddar upphutsbúningi, en hinar sjö klæddar sem karlmenn í skrautlegum skikkjum. Búningarnir voru gerðir af kenslukonunni sjálfri. Þótti hópurinn glæsilegur, þar sem hann dansaði á grænni flötinni, okkar gömlu vinsælu þjóðdansa.] Þá flutti Sigurður Kristjáns kaupm. ræðu, og loks var fjöldasöngur. Um kvöldið hófst skemmtun í samkomuhúsinu. Þá sýndi leikfélagið leikþátt, [Þiðrandaþáttur e. Guðmund Daníelsson] og söguleg sýning "Aldirnar" einig eftir Guðmund Daníelsson rithöfund. [Sýningin hófst á því, að Fjallkonan birtist í hásæti, klædd bláum kyrtli, bjart hárið liðast niður um mittið. Um ennið bar hún gylta spöng.]  Að lokum fór fram fánahylling. Fyrr um sumarið var haldinn stórdansleikur í Fjölni og um veturinn voru haldnir þar tveir dansleikir í boði UMFE, en þar spiluðu "Ragneiðastaðabræður".

 Gamla konan: Þegar Vigfús Jónsson hafði lokið ræðu sinni á 17. júní 1946 kom kona gangandi eftir götunni, sem enginn átti von á. Hún var klædd að fyrri tíma sið: í peysufötum með dúksvuntu, í slipsisstað hafði hún bekkjóttan silkiklút, sem féll upp að hálsinum. Húfan var djúp og gekk niður á ennið með stuttum skúf, sem kom niður framarlega á vanganum. Á fótum hafði hún íslenska skó og sokka. Á herðunum hafði hún sjal af gamalli gerð, brotið á horn. - Svona kona sást ekki á hverjum degi á götunni og hlaut að vera komin í ákveðnum tilgangi. Hún gekk hiklaust inn á háitíðasvæðið og upp í ræðustólinn, leit fagnandi í kringum sig, meðan hún tók sjalið rólega af herðunum. Hún ávarpaði fólkið á þessa leið: "Hér sé Guð og gott fólk! - Nú er langt síðan jeg hef séð blessað litla þorpið mitt. En í dag koma allir, sem geta. Hvernig á jeg, gömul kona, að eiga orð yfir þá hamingju, sem þessi dagur færir mér? - Ykkar heiður, ykkar hamingja er hamingja mín. - En hvað alt er orðið breytt, og þó ekki, því söm eru fjöllin og söm er fegurðin. Hafið okkar blessað, sem gaf og tók, græn tún og engi. Ætli jeg kannist ekki við það alt. En allir bæirnir mínir eru horfnir, og í þeirra stað komin falleg hús. Og hérna stendur fögur kirkja, hana hef jeg ekki fyr séð. Heilagt guðshúsið, þar sem þið lofið hann og vegsamið. - Einhver er nú munurinn frá því, sem var, þegar við gengum klukkutíma leið til kirkju í uppbrotnum sparipilsum, með kirkjuskóna undir hendinni. Jæja, blessuð börnin mín, þið þekkið mig víst ekki, það er heldur ekki von, jeg kem úr djúpi þagnarinnar, nafn mitt hefur ekki verið skráð á spjöld sögunnar. En hér, um þetta pláss, lágu sporin mín frá vöggunni. - Jeg er konan í litla bænum með fjögrarúðu-glugganum, hann var fallegur á vorin, þegar þekjan var grasi gróin og sólin skein á rúðurnar, og börnin mín komu brosandi inn með fyrstu sóleyjarnar, sem þau fundu útsprungnar á bæjarveggnum. Hann var líka fallegur inni, þegar jeg hafði sópað hann og prýtt eftir bestu föngum og stráð hvítum sandinum úr flæðarmálinu hérna í bæjardyrnar og alla leið út á hlað. - En svo kom veturinn, og þá var glugginn minn frosinn og stundum ekkert til að þíða frostrósirnar með. Oft hafði jeg þörf fyrir meiri mat í litlu munnana. - En ég ætla ekki raunir mínar að rekja, jeg er ekki komin til þess, það á ekki við í dag. Okkur leið oft vel í litla bænum. Þegar kalt var, snérist rokkurinn hart og bver snældan af annari fyltist af bandi í fatnað á fólkið mitt, og flíkurnar komu, þegar rösklega var prjónað. - En ljóðin og sögurnar yljuðu inn í hjartarætur. Guði sé lof, og þökk öllum góðum mönnum, að nú er rnargt breytt til batnaðar og engin börn sjást framar með frostbólgnar hendur og fætur, og engan vantar bita. Ekkert gamalt fólk lengur á hrakningi og engir umkomulausir vesalingar, sem allsstaðar var ofaukið. Jeg er konan, sem bar þangbyrgðarnar, frá sjónum innað hlóðunum. Fór í sölvafjöru á vorin og breiddi þau til þerris á rennslétta grasbalana við sjóinn, sem nú eru horfnir, brotnir niður í svartan sandinn. Ég sakna þeirra ósegjanlega. En hvernig gét ég búist við, að náttúran standi í stað fremur en annað? - Á vertiðinni bar ég fiskinn frá sjónum, þá var oft þungt undir fót upp sandinn, en meðan kraftarnir leyfðu, var vinnan ekki talin eftir. Það var líka björg og blessun, sem ég bar í pokanum. - Jeg tók móinn á mýrinni hérna, bar margan pokann heim, þegar hann var orðinn þur og mig vantaði í eldinn. - Mörg móferðin var skemrntileg, og margt, sem bætti upp stritið. Það er fallegt á mýrinni hérna á sólbjörtum sumardögum og fuglasöngurinn margraddaður. Þá var líka gaman að búa til hlóðir og kynda lyngi og mosa undir katlinum, hvílíkur ilmur, og sjá svo bláan reykinn liðast upp í tært loftið hjá hverju mótaki, hvert sem litið var, og fólk var við vinnu, því allir þurftu að fá sjer sopann á svipuðum tíma. Nú veit jeg, að þið þekkið mig öll, jeg þarf ekki að kynna mig betur. Ef til vill hefur það verið á kvöldin, þegar allir sváfu í kringum ,mig, og ég hlynti að skóm og sokkum heimilisfólksins til næsta dags, ef til vill þá í þögn næturinnar, sem mig dreymdi fegurstu framtíðardrauma um bjartari lifskjör fyrir mig og samtíð mína. Þau lífskjör, sem ykkur auðnast nú að lifa við. - ég gleðst af öllu hjarta, eins og það hefði verið ég sjálf og mitt samferðafólk, því lífið er eilíft áframhald, og enn þekki ég svipinn á ykkur: augunum, vöngunum, herðunum. - En hvað þetta er alt líkt. Nú eruð þið laus við alla kúgun og kvöl. En vakið, svo enginn falli í freistni, vakið yfir frelsinu og biðjið fyrir þjóðinni. [Konan sem túlkaði "frú Sögu gömlu" svo frábærlega, var Pálína Björgúlfsdóttir kennari, en hún hafði einig starfað ötulega á vegum Sambands sunnlenskra kvenna.]

Saga úr kvennablaðinu Hlín 1947.

 

Verkalýðsmál: Kristján Guðmundsson var endurkjörinn formaður Bárunnar. Aðrir í stjórn voru: Jónatan Jónsson varaformaður, Jón Guðjónsson, Þórarinn Guðmundsson og Andrés Jónsson.

 

Hjónaefni: Guðrún Bjarnfinnsdóttir og Jón Valgeir Ólafsson frá Búðarstíg. Guðmundur Á Sigfússon húsasmíðanemi og Lilla Guðvarðsdóttir frá Reykjavík. Guðlaugur Þórarinsson og Dagbjört Sigurjónsdóttir frá Hafnafirði. Ingibjörg Jóhannsdóttir og þórarinn Kristinsson, bæði Eyrbekkingar. Ingibjörg Heiðdal (Sigurðardóttir) og Baldur Sigurðsson. (Guðmundssonar Eyrarbakka) Þeirra heimili var í Rvík. Guðrún J Sæmundsdóttir frá Einarshúsi og Guðmundur Finnbogason, matsveinn frá Eskifirði. Vilborg Sæmundsdóttir frá Einarshúsi og Sigurður Guðmundsson rafvirki á Eyrarbakka.

 

Afmæli:

90 Guðbjörg Gísladóttir í Steinskoti.
85 Bjarghildur Magnúsdóttir, bjó þá í Rvík. Torfi Sigurðsson skipasmiður Norðurbæ.[Hann bar út Alþýðubl. í mörg ár] Ingibjörg Gunnarsdóttir í Gunnarshúsi (Gistihúsinu)
80 Hildur Jónsdóttir í Garðbæ. [Hún var fædd að Lúnarsholti á Landi, dóttir Jóns Eiríkssonar og Ásdísar Þorvaldsdóttur frá Stóra-Klofa. Hún var tvíburi, en bróðir hennar, Þorgils, dó 33 ára. Föður sinn missti Hildur er hún var 4 mánaða gömul. - Hann drukkhaði frá átta börnum í ómegð. Hún ólst upp hjá Jóni á Bergþórshvoli í Landayjum.]
Gunnar Halldórsson Strönd.
70 Guðmundur Ebenezerson skósmiður. Friðrik Sigurðsson sjómaður Gamla-Hrauni, Sigríður Guðmundsdóttir Háeyrarvöllum, Vigdís Eiríksdóttir Neistakoti.
60 Jón Jónsson bóndi í Steinskoti. Guðmundur Jónsson bóndi Steinskoti, Elín Eyvindsdóttir Eyvakoti, Elín Jóndsdóttir Kirkjuhúsi, Jón Helgason Bergi, Þorbergur Guðmundsson Sandpríði.
50 Ágúst (Gústi Greiskinn) Jónsson Litla-Hrauni, Andrés Jónsson Smiðshúsum, Anna Sveinsdóttir Háeyri, Emerentína Guðlaug Eiríksdóttir Blómsturvöllum, Guðbjörg Jóhannsdóttir Hofi, Guðbjörg Elín Þórðardóttir Sandvík, Guðbjörg Vilhjálmsdóttir frá Ásabergi. Guðlaugur Pálsson kaupmaður. Guðrún Jóhannsdóttir Frambæ, Ingibjörg Ólafía Ólafsdóttir Stíghúsi, Jóhanna Benediktsdóttir Litlu-Háeyri, Jóhanna Bernharðsdóttir Litlu-Háeyri, Sigurður Kristjánsson Búðarstíg, Markús Loftson verkamaður. [Hann hafði þá lengi átt heima í Rvík.]
Gullbrúðkaup áttu hjónin Valgerður Grímsdóttir frá Óseyrarnesi og Gísli skósmiður Gíslason frá Eyrarbakka. Þau áttu heima í Rvík.

 

Bornir til grafar:

Guðbjörg Gísladóttir (90) frá Steinskoti. [Guðbjörg var gift Jóni í Steinskoti Jónssyni.]  Guðbjörg Guðmundsdóttir (84) frá Skúmstöðum XI, þá á elliheimilinu Grund í Rvík. [ Hún var systir Ingibjörgu konu Jóns í Norðurkoti og Ólafs söðlasmiðs. Guðbjörg var gift Andrési Guðmundssyni og voru börn þeirra: Hannes og Guðmundur á Eb. Vilhjálmur í Rvík, Andrea í Mosfellssv. og Sigurlína er fór til Englands. d.1928] Jóhann Gíslason (82) fiskmatsmaður Rvík. Hann var frá Steinskoti. [Kona hans var Ingibjörg Rögnvaldsdóttir og dó hún skömmu síðar. Það vakti athygli að 10 ungar meyjar báru kistu hennar.] Margrét Vigfúsdóttir (82) frá Garðbæ. [Margrét var gift Tómasi Vigfússyni formanni og voru þau fósturforeldrar Vigfúsínu og Vigfúsar Jónssonar fv. oddvita í Garðbæ]. Guðmundur Jónsson (79) rennismiður frá Mekisteinsvöllum (rokkadraujari). Jóhann V Daníelsson (79) fv. kaupmaður á Eyrarbakka. [ Hann var fæddur i Kaldárholti í Holtum 1866. Bræður Jóhanns voru Sigurður gestgjafi á Kolviðarhól og Daníel í Guttormshaga faðir Guðmundar rithöfundar og fv. skólastjóra á Eyrarbakka. Kona Jóhanns var Sigríður Grímsdóttir frá Gljúfurholti, d. 1945. Þau áttu einn son, Vilberg sem var þá dáinn fyrir nokkrum árum, dóttir þeirra (ættleidd) var Lovísa gift Ólaf'i Helgasyni, kaupmanni, Eyrarbakka.] Guðmundur Steinsson (78) formaður frá Steinsbæ skipasmiðs Guðmundssonar. [Guðmundur bjargað 8 mönnum af skipi Páls Andréssonar frá Nýjabæ, sem fengið hafði svo vont ólag á Einarshafnarsundi, að það tók Pál frá stýrinu, og einn háseta, er hjá honum sat, og drukknuðu báðir, en hásétarnir 8 gátu haldið sér við skipið stýrislaust og fullt af sjó þar sem það veltist í briminu, þar til Guðmundur gat bjargað þeim.] Helga Guðmundsdóttir (77) frá Þórðarkoti. [Maður hennar var Eiríkur Árnason d.1943 afi Eiríks smiðs í Hátúni]. Jónína Guðmundsdóttir (54) á Snæfoksstöðum Grímsnesi var jarðsett á Eyrarbakka, en hún var frá Merkisteinsvöllum. Þórður Jónsson. [Hann var greinahöfundur og Holtamaður en flutti á Bakkann 1916. Hann bjó síðast í Rvík. Kona hans var Valgerður Jónsdóttir frá Skarði.] Brynjólfur Guðjónsson (30) sjómaður frá Litlu-Háeyri (átti þá heima í Bræðraborg.) [Brynjólfur lést af slysförum um borð í togaranum Skallagrími RE, en þar var bróðir hans Sigurður, skipstjóri um langt skeið.]Agnes Þórarinsdóttir (24) frá Götuhúsum. [Móðir hennar var Guðrún Magnúsdóttir.] Þórdís Guðmundsdóttir (4) frá Götuhúsum. [ dóttir Agnesar þar].

 

 Sandkorn 1946:

Guðni Jónsson magister var skipaður skólastjóri við Gagnfræðaskóla Reykjavíkur. [Guðni var fæddur á Gamla Hrauni á Eyrarbakka árið 1901 og voru foreldrar hans þau Jón Guðmundsson og Ingibjörg Gíslína Jónsdóttir frá Miðhúsum í Sandvíkurhreppi.]

Söngkonan Elsa Sigfúss hélt söngskemmtun í kirkjunni á Eyrarbakka, með aðstoð dr. Páls Ísólfssonar tónskálds. Þá hélt Templarakórinn söngskemtun í Fjölni og var það fyrsta opinbera framkoma kórsins.

Guðmundur Ásbjörnsson var lengi bæjarfulltrúi Reykjavíkur og forseti bæjarstjórnar, en hann flutti af Bakkanum um aldamótin 1900.

Jón Pálsson frá Syðra-Seli var borinn til grafar. Hann var um skeið kennari á Eyrarbakka.

Rit hans "Austantórur II" var gefið út á árinu.  Árið 1889 stofnaði hann söngfélag á Eyrarbakka. Þar var hann þá organleikari við kirkjuna. Árið 1890 stofnaði hann Sjómannaskóla Árnessýslu og kenndi þar sjálfur. Jón flutti til Reykjavíkur 1902. Jón var bróðir Ísólfs Pálssonar tónskálds.

Byggingafélag verkamanna stofnað á Eyrarbakka.

Skólaskemtun héldu börn frá Eyrarbakka í hinum nýja barnaskóla á Selfossi, en þar stóð yfir kennaraþing Árnesinga og Rangárvellinga.

Leikfélag Eyrarbakka sýndi gamanleikinn "Kappar og Vopn" eftir Bernard Shaw.

"Saga Eyrarbakka II" eftir Vigfús Guðmundsson kemur út.

Sigurður Þorsteinsson frá Flóagafli, skrifar blaðagreinar um sjósókn og siglingar.

Eyrarbakkahreppur fékk úthlutað jeppa fyrir milligöngu Búnaðarf. Íslands. Jeppann fékk Litla-Hraun til afnota, en forstöðumaður fangelsins var þá Teitur Eyjólfsson.

Eyrarbakkahreppur fékk 500.000 kr. lán vegna fyrirhugaðrar raforkuveitu frá Sogstöðinni. Það sama fékk Stokkseyrarhreppur.

Sjálfstæðiskonur úr Reykjavík sóttu Bakkann heim.

Sigurjón Jónsson skipstjóri á Eyrarbakka sigldi  nýjum bát Akurnesinga vb. Fram, heim frá Svíþjóð.

Kvenfélag Eb. gaf andvirði eins herbergis til kvennaheimilisins Hallveigarastaða í Rvík.

Það var mikil vá fyrir dyrum þann 29. oktober, er breskt tundurdufl [seguldufl] rak inn á fjöruna framan við þorpið. Árni Sigurjónsson, kunnáttumaður frá Vík í Mýrdal gerði duflið óvirkt á fyrstu fjöru.

 Verðlag og vörur: Mjólkurflaskan kostaði í smásölu árið 1946 kr. 1.90 per ltr. Súpukjöt kr. 10.85 pr.kg. Saltkjöt kr. 9.85 pr. kg. Kartöflur 1. fl. kr. 1.28 pr. kg. Sykur sem og önnur munaðarvara var skömtuð í óþökk húsmæðra sem vildu nýta rabbabara og ber til sultugerðar. Biró-penninn (kúlupenni) kom til sögunnar og fékkst að sjálfsögðu í verslun Guðlaugs Pálssonar og "Bræðrunum Kristjáns". Bókin "Austantórur" eftir Jón Pálsson kostaði kr. 20 og "Saga Eyrarbakka" eftir Vigfús Guðmundsson kostaði kr. 30.

 

Úr grendinni:

Stokkseyri: 7 bátar gerðir þaðan út. Tundurdufl rak á sker við Stokkseyri, en það gerði óvirkt Haraldur Guðjónsson frá Reykjavík.  Undirbúnigur að skólabyggingu á Stokkseyri.

 Selfoss: Við Laugardæli hafði Rafmagnseftirlitið haft með höndum jarðboranir. Var þar borað eftir heitu vatni fyrir fyrirhugaða hitaveitu Selfossbúa. Var þar boruð ein hola 75 metra djúp og fékkst þar ca. 2,4 smálestir af 76 stiga hieitu vatni á klukkutíma. [1 sekúndulítri af 90 stiga heitu vatni, hafði jafnmikið hitamagn og 25.000 kr. virði af kolum, á árs grundvelli] Kirkjukór var stofnaður að Selfosskirkju, en formaður kórsins var Ingólfur Þorsteinsson í Merkjalandi. Fyrir var á Selfossi karlakórinn "Söngbræður".

 Hveragerði: Barnaskóli byggður.

 Í Villingaholti var byggður barnaskóli. Í Gaulverjabæ var byggður leikfimisalur og skólabygging í býgerð. Að Jaðarkoti í Flóa brann hlaðan til ösku.

 

Heimildir: Alþ.bl.1946, Búnaðarrit 1947,  Hlín 1947 (Erindi: Herdis Jakobsdóttir.) Morgunbl. 1946 Menntamál, 1946 Nýtt Kvennablað, 1946 Tíminn, 1946 Vísir, 1946

Hraðfrystistöð Eyrarbakka h/f tekur til starfa.

Í byrjun árs var íbúatala í Eyrarbakkahreppi 597 og í Stokkseyrarhreppi jafn margir, eða 597 manns. Í Sandvíkurhreppi bjuggu 364 og um 500 í Ölfusi. Bygging hraðfrystistöðvarinnar er hafinn, en gólfflötur hennar er um 700 fm. Hlutafé um 250.000 var safnað af Eyrbekkingum á Eyrarbakka og í Reykjavík. Að undirbúningi þessa fyrirtækis stóðu; Vigfús Jónsson, Magnús Magnússon, Árni Helgason, Jón Tómasson, Sigurður Kristjánsson, Sigurður Óli Ólafsson og Bjarni Jóhannsson. Áætlað var að 30 til 40 manns, einkum konur fengju atvinnu við hið nýja frystihús. Hampiðjan rak netagerð á Eyrarbakka og höfðu nokkrar konur starf við hana.[Sofnandi Hampiðjunnar í Reykjavík var Eyrbekkingurinn Guðmundur Guðmundsson vélstjóri, en hann starfaði þá hjá vélsmiðjunni Héðni.] Frá Eyrarbakka réri þó aðeins einn dragnótabátur á vetrarvertíð og frá Þorlákshöfn eitt tveggja manna far. Frá Stokkseyri voru hinsvegar gerðir út 6 línubátar. Afli á vetíðinni var með fádæmum góður. Útgerðarfélagið Óðinn h/f var að undirbúa kaup á bátum til að gera út frá Eyrarbakka. 

Hraðfrystistöðin var tekin í notkun þann 4. maí og sá vélsmiðjan Héðinn í Rvík um smíði allra véla í hraðfrystistöðina. Átti stöðin að geta unnið 20 smálestir af fiski á dag. Í stjórn félagsins voru kosnir: Magnús Magnússon, útgm. Vigfús Jónsson, trésmíðameistari, Gísli Jónsson, bóndi. í varastjórn: Sigurður Kristjánsson, kaupm. og Jón Helgason, formaður. Endurskoðendur: Sigurður Guðmundsson og Sigurður Óli Olafsson, Selfossi. [Bygging þessa mikla húss gekk framúrskarandi vel. Byrjað var að grafa fyrir því 21. desember 1943, á aðfangadag jóla var byrjað að steypa, og 15. mars 1944 var húsið komið upp að fullu. Um svipað leiti voru Stokkseyringar að koma sér upp frystihúsi.]

 

Verkalýðsmál: Báran sendi frá sér svofellda áskorun "Fundur haldinn í verkamannafélaginu Báran á Eyrarbakka þ. 3. marz 1944, skorar hér með á hið háa Alþingi að samþykkja framkomnar tillögur í öryggismálum sjómanna, sem Alþýðusamband íslands hefur lagt fyrir yfirstandandi Alþingi".

Báran hélt skemtikvöld í Fjölni þann 1. maí og var vel sótt. Aðra skemtun hélt félagið 9. desember í tilefni 41 árs afmælis síns. Formaður Bárunnar var Kristján Guðmundsson.

Félagið átti í deilum við ríkið um vegavinnukjör ásamt heildarsamtökunum. Verkfall, stóð yfir

í 15 daga, og aldrei í sögu heildarsamtaka íslenzkrar alþýðu höfðu verkalýðssamtökin sýnt um allt land samtímis þvílíkan styrk og festu þó svo að verkfallið skilaði þeim flestum litlu.

[Tímakaup í vegavinnu hjá Bárunni var eftir verkfall kr. 2,45 árið 1944, eða sama og Dagsbrún í Rvík, en víða annarstaðar 2,10 kr. Þá kostaði ein lifandi hæna 35 kr. Þá var kveðið á um 8 tíma vinnudag í stað 10. eftirvinnu og helgarálag og veikinda/slysadaga. Verkalýðsfélagið Þór á selfossi var afar ósátt við að fá ekki það sama og Eyrbekkingar og boðuðu til verkfalls á Selfossi, en Vlf. Þór var samningslaust félag fram að þessu en fengu nú sambærilegan samning við Kaupfélagið ofl. áður en til verkfalls kom. Formaður Þórs var Björgvin Þorsteinsson.]

 

Pólitikin: Sósialistaflokkurinn sótti Bakkann heim og höfðu framsögu þeir Brynjólfur Bjarnason menntamálaráðherra og Lúðvík Jósepsson alþingismaður. Á Stokkseyri höfðu framsögu þeir Áki Jakobsson atvinnumálaráðh. og Einar Olgeirsson  alþingismaður og Gunnar Benediktsson rithöfundur.

 

Hátíðarhöld: Einsýnasta, fjölsóttasta og örlagaríkasta atkvæðagreiðsla á íslandi til þessa fór fram á árinu þegar kosið var um lýðveldi landsins. Í tilefni þess var haldin vegleg þjóðhátið á Eyrarbakka þann 18. júni, daginn eftir stofnun lýðveldisins á Þingvöllum. Hátíðin hófst með skrúðgöngu barna í sérstökum hátíðabúningi - hvítum og bláum- og fullorðinna frá barnaskólanum austast í þorpinu. [Fremst gengu fánaberar, stúlka í íslenskum búningi og piltur í búningi með fánalitunum. Næst gengu yngstu börnin. Alt niður í þriggja ára. Öll héldu á fánum og voru hvítklædd með bláum skrautböndum. Þannig voru nálægt 50 börn búin. Síðan komu eldri börn og unglingar og svo fullorðnir.] Var gengið gegnum þorpið til kirkju. Þar fór fram hátíðaguðsþjónusta. - Ræðu flutti sóknarpresturinn Árelíus Níelsson og kirkjukórinn söng þjóðsönginn í lokinn.[Kirkjan var skreytt á hinn virðulegasta hátt með íslenskum blómum.] Eftir guðsþjónustuna hófst skrúðganga barna og fullorðinna úr kirkju og á opið svæði í miðju þorpinu. Í skrúðgöngunni munu hafa tekið þátt yfir 500 manns, eða nær allir þorpsbúar, sem það gátu og heima voru. Á opna svæðinu fór svo fram hátíðahald, sem hafði verið vandlega undirbúið. Ávarp flutti Ólafur Helgason, oddviti hreppsnefndar. Ræður fluttu: Kjartan Ólafsson, form. Ungmennafélagsins og Sigurður Kristjáns kaupm. En kirkjukórinn söng ættjarðarljóð undir stjórn Kristins Jónassonar organleikara. Vegna veðurs gátu hinar sögulegu sýningar ekki orðið þar, og var því farið til samkomuhússins "Fjölni" og framhald dagskrárinnar látið fara þar fram. En þar sem húsið rúmaði ekki nema um helming fólksins, var sá þátturinn, sem þar fór fram, endurtekinn fyrir þá, sem komust ekki inn í fyrra sinnið. [Flutti "fjallkonan" þar ávarp í ljóðum, sem ort voru í tilefni dagsins. Síðan komu fram sögulegar persónur í búningum síns tíma. Fyrstur Þorgeir ljósvetningagoði, þá Snorri Sturluson, svo Jón biskup Vídalín o. s. frv. Lásu þeir upp viðeigandi kafla úr sínum eigin ritum. Þótti að þessu hin besta skemtun. Þætti þessum lauk með upplestri sóknarprests úr hinni nýju bók um og eftir Jón Sigurðsson forseta, en þá söng kirkjukórinn "Ó, , guð vors lands". Þótti þessi sögulegi þáttur setja mjög sérkennilegan og viðeigandi blæ á samkomuna. Margt fleira var til skemtunar, svo sem upplestur úr fjallræðunni hjá prestinum og flutningur Lúðvígs Norðdal læknis á hátíðaljóði, er hann hafði samið í tilefni dagsins, skrautsýning, er nefndist Jónsmessu nóttin. Var það ung stúlka í búningi, áþekkum brúðarslæðum, skreyttum lifandi blómum. Studdist hún við blómskreyttan sprota, en á meðah hún sveif um sviðið í ljósskrúði, var flutt hið draumfagra kvæði Jóhannesar úr Kötlum: Jónsmessunótt.] Þorpið var allt fánum skreytt, og reistur bogi, klæddur lyngi og öðrum gróðri, i miðju þorpinu yfir götuna. [með yfirskriftinni "ísland lýðveldi" 17. júní 1944] Búðargluggar einnar verslunarinnar (Bræðurnir Kristjáns) voru skreyttir með myndum og annari skreytingu, er sýndu: Þjóðveldið 930, einveldistimabilið eftir 1262, Jón Sigurðsson forseta og gildistöku Lýðveldisins 17. júní 1944 á Þingvöllum. Þorpið allt og þorpsbúar voru að sjálfsögðu í besta hátíðaskapi á þessum fyrsta degi lýðveldisins.

 

Hjónaefni: Valgerður Pálsdóttir frá Sunnuhvoli trúlofaðist Hinrik Karlssyni í Reykjavík. Kristmundur Sigfússon á Eyrarbakka trúlofaðist Ólöfu Ólafsdóttur frá Syðravelli í Gaulverjabæjarhreppi. Ingibjörg Lúðvíksdóttir Norðdal læknis trúlofast Snorra Björnssyni Rvík. Andrés Hannesson frá Litlu-Háeyri trúlofaðist Guðleifu Vigfúsdóttur frá Vestmannaeyjum. Þórdís Guðjónsdóttir á Litlu-Háeyri trúlofast Ögmundi Kristofersyni frá Stóradal V-Eyjafjallasveit. Ása Eiríksdóttir af Eyrarbakka trúlofast Rolf Johansen frá Lillesand í Noregi.  Ólöf Ólafsdóttir og Kristmundur Sigfússon giftu sig. Páll Sigurðsson, Guðmundssonar á Eyrarbakka gekk að eiga Ingigerði N. Þorsteinsdóttir og var þeirra bú í Rvík. Ingibjörg Marelsdóttir, Einarshöfn giftist Friðþjófi Björnssyni Rvík.

 

Afmæli:

89 Guðrún Álfsdóttir Rvík, Jónssonar frá Nýjabæ.

85 Þorbjörg Jónsdóttir frá Strönd Eyrarbakka, bjó í Rvík.

75 Krístín Ísleifsdóttir á Stóra-Hrauni,

70 Kristín Jónsdóttir á Skúmstöðum, dóttir Jóns og Kristbjargar frá Skúmstöðum. Gróa Gestsdóttir, Garðhúsum, Eyrarbakka varð einig sjötug þetta ár.

60 Guðbjörg Árnadóttir Rvík. Flutti ung af Bakkanum. Felix Guðmundsson, flutti héðan ungur til Reykjavíkur. Hannes Magnússon vélstjóri á Venusi RE. [Magnúsar hafnsögumanns og kistusmiðs Ormssonar frá Skúmstöðum og Gróu Jónsdóttur í Gróubæ.]

50  Elín Kolbeinsdóttir, Þorleifssonar á Stóru-Háeyri. Elín bjó á Hæringsstöðum. Ásgeir Sigurðsson frá Gerðiskoti, Sandv.hr. síðar Eyrarbakka. Þorsteinssonar frá Flóagafli. Hann var skipstjóri á Esjunni.

40 Guðlaugur Eggertsson.

 

Bornir til grafar:

Þórey Hinriksdóttir (91) Einkofa. Elín Ólafsdóttir (88) Bjarghúsum. Valgerður Þorleifsdóttir (84) Einkofa. Ágústa Jónsdóttir (80) frá Garðbæ. Jón Sigurðsson (79) hafnsögumaður frá Melshúsum. Hann var fæddur að Naustakoti á Eyrarbakka, sonur Sigurðar Teitssonar hafnsögumanns og Ólafar Jónsdóttur af Óseyrarnesi. Fyrri kona Jóns var Guðrún Magnúsdóttir, bjargvætts frá Sölkutóft og bjuggu þau í Túni. Síðari kona hans var Guðný Gísladóttir. Guðmundur Magnússon (66) að Kaldbak. Hann var meðhjálpari í Eyrarbakkakirkju um skeið. Vestfirðingur að ætt. Steingrímur Jóhannsson Rvík. Bjarni Grímsson frá Óseyrarnesi, bjó síðast í Rvík.  Sesselja Sólveig Ásmundsdóttir (57) á Gamlahrauni. Hún lést af slysförum. Maður hennar var Friðrik Sigurðsson.

 

Sandkorn:

U.M.F.E. Stendur fyrir leiksýningum í Fjölni á verkinu "Ævintýri á Gönguför". Þá fékk félagið 1000 kr. styrk til að byggja íþróttavöll.

H.S.K. hyggst byggja íþróttavöll á Þjórsártúni.

Holsteinar til húsbygginga voru nú framleiddir á Eyrarbakka og að Litla-Hrauni.

Jón Ólafsson sjómaður frá Eyrarbakka var einn fjölmargra gesta á Hótel Íslandi, er það brann til kaldra kola.

Eyrbekkingurinn sr. Sigurgeir Sigurðsson var biskup Íslands um þessar mundir. Hann messaði í "The People's Chirrch of Chicago fyrir um 1500 manns" er voru í kirkjunni, en auk þess skiptu útvarpshlustendur þrem til fjórum milljónum, þar sem ræðunni var útvarpað um fjölda útvarpsstöðva. Þá heimsótti hann Los Angeles, en þar bjuggu allmargir íslendingar, sem og Eyrbekkingurinn og æskufélagi Sigurgeirs, Skúli G Bjarnason. Heimsótti Sigurgeir einig kirkjur og söfnuði í íslendingabyggðum í Winnipeg í þessari ameríkuferð.

Unglingaskólinn á Eyrarbakka efndi til skemtunar fyrir eldriborgara. Skólastjóri var sr. Árelíus Níelsson. Hann stýrði einnig barnastúku á Stokkseyri og vann ýmis störf fyrir stúkuna "Eyrarrós" á Eyrarbakka. Meðal ritverka hans var saga barnaskólans á Eyrarbakka. sr. Árelíus var fæddur á Flatey í Breiðarfirði.

Árnesingafélagið í Reykjavík gaf út ritsafnið "Árnesingasaga" en ritstjóri þess var

Guðni Jónsson magister frá Gamlahrauni á Eyrarbakka og ritari Árnsingafélagsins. Prentað var í Víkingsprenti, en eigandi þeirrar prentsmiðju, var annar Eyrbekkingur, Ragnar Jónsson frá Mundakoti. Þriðji Eyrbekkingurinn, Lárus Blöndal Guðmundsson, bóksali sá um dreifingu verksins. Formaður Árnesingafélagsins var Guðjón Jónsson og Þórður Jónsson, frá Stokkseyri var gjaldkeri þess.

Eyrbekkingurinn Guðjón Bjarnason múrari í Rvík. stofnaði "Sólskínsdeildina". Sólskinsdeildin var stofnuð 1938 og einkum í þeim tilgangi að syngja á sjúkrahúsum og voru upphaflega í henni 18 börn. Hafa þau nú sungið samtals 136 sinnum í sjúkrahúsum. En auk þess hefur kórinn sungið alloft opinberlega í Reykjavík og úti á landi sem og í Útvarpið.

 Vestmannakóinn úr Vestmannaeyjum heimsótti Eyrbekkinga og Stokkseyringa.

Á Alþingi var samþykkt að minka læknishérað Eyrarbakka, (Eyrarbakki & Stokkseyri) og búa til nýtt læknishérað á Selfossi. Fram til þessa hafði Eyrarbakkalæknir um 3000 skjólstæðinga  í sínu umdæmi. Héraðslæknir á Eyrarbakka var nú Bragi Ólafson frá Keflavík, en Lúðvik Nordal fluttist að Selfossi.

"Goði" hestur Teits Eyjólfssonar á Eyrarbakka, var í öðru sæti í 300 metra spretti á 24.1 sek á veðreiðum hestamannafélagsins Fáks.

 Eldur kom upp í olíuportinu, en brunaliðið á Eyrarbakka náði fljótt tökum á eldinum með sjódælingu.

Banaslys varð á Eyrarbakka sem bar þannig við þegar Sesselja Ásmundsdóttir á Gamlahrauni var að kveikja upp í eldavél með olíu, að eldsprenging varð og brendist Sesselja svo illa að hún hlaut bana af, en allt heimafólk var þá við heyskap.

Sigurður Heiðdal fv. forstjóri á Litlahrauni hefir gerst rithöfundur.

Þegar Goðafoss var skotinn í kaf af þýskum kafbát þegar skipið var á leið heim frá Ameríku var það einum hásetanum til happs, Lofti Jóhannssyni kyndara frá Eyrarbakka, að vera skilinn eftir í New York, vegna botlangabólgu.[ Árásin á Goðafoss var stærsti og einn átakanlegasti atburðurinn, er Íslendingar urðu fyrir af völdum styrjaldarinnar.]

Vigfús Guðmundsson frá Keldum vinnur að ritun bókarinnar "Saga Eyrarbakka" fyrra bindi, 1000 blaðsíður og 100 myndir munu prýða ritið.

 

Úr grendinni:

 

Stokkseyri 1944 íbúar þorpsins 477:

STOKKSEYRINGAR heima og heiman gengust fyrir Jónsmessumóti að Stokkseyri þann 25. júni. Mótsstaðurinn, var við Knararósvita austan Stokkseyrar, en auk þess sem þar fór fram, fór nokkur hluti mótsins fram í samkomuhúsinu "Gimli". [Ræður fluttu: Sturlaugur Jónsson,stórkaupm., Hróbjartur Bjarnason, stórkaupm., Ásgeir Eiríksson, oddviti Stokkseyringa, Kjartan Ólafsson, bæjarfulltrúi í Hafnarfirði, Helgi Sæmundsson, blaðam., Þórður Jónsson, skrifstofumaður, Ingimundur Jónsson, kaupm., Guðmundur Jónsson, skósmiður og Grímur Bjarnason, pípulagningameistari. Auk þessa flutti Sigurður Ingimundarson frumort kvæði og Páll Ísólfsson, stjórnaði fjöldasöng. Tveir ungir og áhugasamir Stokkseyringar í Reykjavík, þeir Agnar Hreinsson, form. Skipstjóra- og stýrimannafjél. "Grótta" og Hróbjartur Bjarnason, stórkaupm., höfðu forgöngu um kvikmyndun mótsins. Kvikmyndina tók Jón Sen.]

Bjarni Ingjaldsson sem var ættaður frá Stokkseyri, varð fyrir rafmagnsslysi í Ljósafossstöð og beið bana. Hann var sagður 19 ára að aldri. [16 ára, f.1927]

Vélbáturinn Gísli Johnsen frá Vestmannaeyjum strandaði á fjörum við Knarrarósvita.

Stokkseyringar koma sér upp aðstöðu til íþróttaiðkunar í félagsheimilinu, með sturtum og gufubaði.

Taflfélög Stokkseyrar og Selfoss öttu kappskák. Unnu Stokkseyringar verðlaunin, "Hrókinn" eftir Ríkharð Jónsson.

Héraðsþing H.S.K. var haldið að Stokkseyri.

Á Stokkseyri hafði um haustið verið æfður 20 manna karlakór. Var Theódór Árnason fiðluleikari ráðinn til að hleypa honum af stokkunum.

Bornir voru til grafar á Stokkseyri 20 manns á árinu 1944, ellefu karlar og níu konur.

 

Selfoss 1944, íbúar þorpsins 244:

SELFYSSINGAR vöknuðu upp við vondan draum Kl. 2 um nótt þann 6. september 1944, en þá hvolfdist Ölfusárbrú þegar annar aðalstrengur hennar slitnaði og féllu við það tveir vörubílar í ána, hlaðnir varningi og tómum mjólkurbrúsum. Báðir bílstjórarnir björguðust, en annar vöruflutningarbílinn hafði hinn í togi sökum bilunar. (Guðlaugur Magnússon, frá Selfossi sem var á X 14 í togi og Jón Guðmundsson frá Keldnaholti við Stokkseyri, sem var á X 47 og bjargaðist hann með undraverðum hætti  á varadekkinu)  Við þetta brast vatnsveitulögn Selfossbúa sem hékk neðan í brúnni. Brúin var hálfrar aldar gömul, einbreið hengibrú. [Um haustið 1890 kom allt brúarefnið, eða í öllu falli allt það stærsta og þyngsta til Eyrarbakka, og var það flutt á sleðum að brúarstæðinu. Guðmundur Ísleifsson á Háeyri flutti brúarefnið frá Reykjavík til Eyrarbakka á vöruskipi sínu, en Tryggvi Gunnarson hafði yfirumsjón með brúarframkvæmdinni. Eiginleg brúarsmíði hófst svo 15. júni 1891 og var brúin vígð 8. september það ár. Eftir hrun brúarinnar 6. september1944 var þegar hafist handa um viðgerð og var brúin aftur opnuð fyrir umferð 30. september 1941. þá var hátíð að Selfossi og flaggað  á hverri stöng, því nú var "Mjólkurvegurinn" greiður.]

  Á Selfossi hafði nú verið reist myndarlegt samkomuhús, sem var allt í senn, kvikmyndahús, leikhús og veitingahús, og auk þess ætlað fyrir aðrar alrnennar skemtanir og fundi. Yfirsmiður var Guðmundur Eiríksson á Eyrarbakka.

Stjórn Selfossbíós hf. var svo skipuð: Egill Thorarensen, Sigtúnum (formaður), Theodór Jónsson, Sveinn Valfells, Sigurður Óli Ólafsson og Grímur Thorarensen. Framkvæmdarstjóri fyrirtækisins var Daníel Bergmann. Á sama tíma er hafin bygging fyrsta barnaskólans á Selfossi (Sandvíkurskóli) ásamt íþróttasal. Þá voru uppi hugmyndir um byggingu spítala í Selfossþorpi, byggingu nýrrar brúar yfir Ölfusá og borun eftir heitu vatni við Laugardæli var þegar hafinn. Við Kaupfélag Árnesinga störfuðu um 100 manns um þessar mundir, en þar stjórnaði héraðshöfðingi Selfyssinga, Egill Thorarensen.

[ Það val alltítt að merkismenn gengu fram fyrir skjöldu í áfengisbindidismálum, en Agli þótti það ekki nógu stórmannlegt að berjast fyrir í sinni heimabyggð, svo hann bætti um betur og hvatti Selfyssinga til að hætta tóbaksnotkun líka. (Stúka var á Selfossi nýstofnuð, og hét Brúin, í höfuðið á stúku, sem þar var nokkrum árum áður. Æðsti templar hennar var Björn Sigurbjörnsson, bankagjaldkeri, en umboðsmaður var Ingólfur Þorsteinsson) .Egill Thorarensen var um þessar mundir umsvifamesti athafnamaðurinn á Suðurlandi. Hann sá nú snilldarleik á taflborði viðskiptanna sem eflt gæti veldi hans  umtalsvert til lengri tíma. Tilkynnti hann ríkisstjórninni er þá sat að K.Á væri albúið að afhenda ríkinu jörðina Laugardæli í Hraungerðishreppi, ásamt hjáleigum, öllum húsum, áhöfn og verkfærum, með því skilyrði að þar yrði látinn rísa upp bændaskóli Suðurlands og að Kaupfélagið yrði skattfrjálst í næstu 15 ár.]

Kaupfélag Árnesinga hafði í hyggju að reisa búvélaverkstæði að Selfossi, það fyrsta á landinu í samrekstri við hið stóra bifreiðaverkstæði sem félagið rak.

  Þorsteinn Guðmundsson var sá fyrsti sem grafinn var í Selfosskirkjugarði og á eftir honum Þorvarður Guðmundsson frá Litlu-Sandvík.

  Selfoss varð sérstakt læknishérað frá og með árinu 1944 og tók Lúðvík Nordal læknir á Eyrarbakka við því.

Forseti Íslands, Sveinn Björnsson heimsótti Selfoss, var hann ferjaður yfir ána, enda var Ölfusárbrú hrunin.[Vatnavextir hömluðu á tíðum ferjuflutningum yfir ána og reyndist þá ómögulegt að koma mjólkinni til Reykjavíkur.]

 

Hveragerði 1944 íbúar þorpsins 118:

HVERGERÐINGAR virkja nýjan hver sem upp kom við Reykjakot. 30 m langt 3" rör var rekið niður í sjálfn hverinn með fallhamri, og síðan var borað innan úr pípunni, og að þvi búnu kom gos, jafnvel enn kraftmeira en nokkuru sinni fyrr, bæði gufa og vatn, sem lagði a.m.k,- upp í 60 m. hæð.  Með þessari holu og fleirum var ætlunin að hita upp gróðurhús og kanna möguleika á rafmagnsframleiðslu með gufuafli. [Í sambandi við tilraunir þær, sem gerðar voru til þess að stöðva gosið, braust skyndilega fram nýr goshver í gróðurhúsi einu, er stóð þar í nánd. Eyðilagðist húsið með öllu á skammri stundu og ónýttist nærri alt, er þar var inni.] (Einhver hin fyrsta gufuborun, ef ekki sú fyrsta hér á landi, var framkvæmd í Fagrahvammi í Hveragerði árið 1940, en fleiri gufuaflsholur voru boraðar 1942. Því stýrði Hvergerðingurinn Sveinn Steindórsson, fyrir rannsóknarráð rikisins. Hafði Sveinn þarna lokið við að bora holur með nýrri aðferð, er hann mun hafa átt frumkvæðið að. Örlög Sveins voru þau að brenna inni þegar Hótel Ísland í Reykjavík brann til kaldra kola veturinn 1944.)

Fyrsti skólabíll landsmanna ekur daglega um sveitir Ölfusins og safnar saman börnum til barnaskólanns í Hveragerði. Ullarþvottastöð og kvennaskóli voru einig í Hveragerði.

 

Tíðin: Talsverðar skemmdir á kartöflugörðum á Eyrarbakka í vestan og norðvestan stórviðri miðsumars.

 

 

Heimild: Alþýðubl. Dagsbrún, Eining, Frjáls Verslun, Heimskringla, Lögberg, Morgunbl. Samvinnan, Tíminn, Tímarit Verkfræðifélagsins. Útvarpstíðindi, Veðráttan, Vikan, Vísir.

Eyrbekkingar blása til stórsóknar í atvinnusköpun!

Endurreisn útgerðar og sjósóknar standa fyrir dyrum. Eyrbekkingar stofna hlutafélag til kaupa á vélbátum. Eyrarbakkahreppur og almennir þorpsbúar taka höndum saman um hlutafjársöfnun og á haustmánuðum hafði þegar safnast 75 þús. kr. í hlutafé. Markmiðið var að kaupa báta 15-26 tonn að stærð um leið og fært þætti að styrjöldinni lokinni, og huga að sem bestri nýtingu sjávarafurða og störfum sem við það kunna að skapast. Að undirbúningi þessa máls stóðu Magnús Magnússon í Laufási, Vigfús Jónsson, Guðmundur Jónatan Guðmundsson, Jón Guðjónsson og Jón Helgason. [Félagið sem hér um ræðir var Óðinn h/f, en við það er "Óðinshús" kennt]

 

 Verkalýðsbarátta: Báran á Eyrarbakka mótmælir ríkisstjórninni með svo hljóðandi tillögu: "Fundurinn mótmælir harðlega frumvarpi ríkisstjórnarinnar um dýrtíðarráðstafanir, þar sem í því felst stórfeld skerðing [20%] á kaupi launþega í landinu og skorar á alþingi að fella það." Samskonar mótmæli bárust frá V.l.f. Bjarma á Stokkseyri og "Snót" í  Eyjum.

Flokkur verkamanna frá Eyrarbakka og Stokkseyri voru kallaðir til starfa í Reykjavík við lagningu hitaveitunar þar.

 

Hjónaefni:

Trúlofun Ingibjörgu Jónsdóttur frá Hofi og Hjalta Þórðarsonar frá Reykjum á Skeiðum. [Ingibjörg var dóttir Jóns b Stefánssonar verslunarmanns í Merkigarði].

 Eyrbekkingurinn Sigurður Ólafsson frá Þorvaldseyri Eb, gekk að eiga Málfríði Matthíasdóttir frá Patreksfirði. Ólafur Ólafsson frá Þorvaldseyri Eb, lögregluþjónn í Rvík og síðar húsasmíðameistari giftist Guðbjörgu M Þórarinsdóttur [fyrri kona].

Margrét Guðjónsdóttir frá Litlu-Háeyri og Ragnar Jónsson frá Árnanesi, Hornafirði gengu í hjónaband.  [Foreldrar Margrétar voru Guðjón Jónsson formaður á Litlu-Háeyri og Jóhanna Jónsdóttir frá Minna-Núpi.]

Eggert Ólafsson frá Þorvaldseyri trúlofaðist Helgu Ólafsdóttur úr Vestmannaeyjum.

Anna Sigríður Lúðvíksdóttir, læknis Norðdahl gafst Ólafi Tryggvasyni lækni. Þau settust að á Breiðabólstað á Síðu.

Ólafur Magnússon [símaverkstjóri] trúlofaðist Sigrúnu Runólfsdóttur frá Fáskrúðsfirði.

[ Magnúsar Árnasonar og Sigurborgu Steingrímsdóttur]

 

Afmæli:

90 ára, Þórey Hinriksdóttir í Einkofa, en hún var ættuð frá Eyri í Kjós.

80 ára, Jón hómópati Ásgrímsson. Hann stundaði einkum smáskamtalækningar og kartöflurækt á Eyrarbakka.

73. ára afmæli átti Jónína Guðmundsdóttir.

65 ára Þóra Jóhannsdóttir Jónssonar trésmiðs frá Eyrarbakka og Ingunnar Einarsdóttur.

50 ára, Ólafur Bjarnason verkstjóri að Þorvaldseyri Eyrarbakka. [Ólafur var verkstjóri hjá Vegagerðinni. Með konu sinni Jenny Jensdóttur átti hann 12 börn.] Guðjón Jónsson vélstjóri og verkstjóri. [Hann starfaði sem verkstjóri hjá síldarverksmiðju dr. Paul á Siglufirði.] Ásgeir Guðmundsson prentari í Rvík. [ Guðmundar Höskuldssonar bókbindara á Eb.]

 

Látnir: Eiríkur Árnason (88) b. frá Þórðarkoti. Guðrún Guðmundsdóttir (84) frá Eyfakoti. Guðbjörg Pálsdóttir (74) Steinskoti. Sigurður Erlendsson (73) frá Traðarhúsum Guðný J Jóhansdóttir (69) á Austurvelli. Kristín Jónsdóttir (61) frá Merkigarði (Hofi). Sigurður Bjarni Ólafsson (18) frá Þorvaldseyri. [Sonur Ólafs Bjarnasonar og Jennyar Jensdóttur]

 

Fjarri heimahögum: Aðalsteinn Sigmundsson sem um áratug var skólastjóri á Eyrarbakka og stofnandi U.M.F.E. féll útbyrðis af björgunarskipinu "Sæbjörgu" í hauga sjó. Hann fékk hjartaslag, er hann reindi að bjarga sér á sundi.

Sigurður Guðbrandsson frá Flóagafli. Hann féll milli skips og bryggju. Sigurður var skipstjóri á "Skálafelli" frá Hafnafirði. Hann var sonur Guðbrands Guðbrandssonar og Katrínar Einarsdóttur í Flóagafli, síðar Eyrarbakka.

Sigurjón Jónsson (54) skipstjóri, sonur Jóns Sigurðssonar í Túni og konu hans Guðrúnar Magnúsdóttur frá Sölkutóft. Sigurjón var síðast stýrimaður á varðskipinu "Ægi", en banamein hans var krabbamein.

Sandkorn:

Jónatan Jónsson 21. árs gamall Eyrbekkingur slapp með naumindum úr vélarúmi "Stíganda RE" þegar eldsprenging varð út frá steinolíugufu. Hann brendist illa á höndum og andliti. 

Haraldur Guðmundsson á Háeyri stendur fyrir kolavinnslu í Tindafjalli á Skarðsströnd. 

Vilborg Sæmundsdóttir tók við útsölu barnablaðsins Æskunnar á Eyrarbakka og jók hún sölu blaðsins um 125% á fyrsta árinu.

Úrvals leikfimiflokki U.M.F.E. stjórnaði Sigríður Guðjónsdóttir.

Sigurður Guðmundsson í Breiðabliki taldi ráðlegast að hafa aðeins tvo stjórnmálaflokka í landinu, einn til hægri og hinn til vinstri.

Uppfinningamaðurinn Hjörtur Thordarson og einn efnaðasti íslendingurinn vestanhafs var giftur Júlíönnu Hinriksdóttur frá Eyrarbakka.

Tveir Eyrbekkingar á Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum drukku af hinum eitraða tréspíra sem vélbátur þar bar á land, en fjöldi manna í Eyjum lést af völdum drykkjarins. Annar Eyrbekkingurinn veiktist, en hinn kenndi sér ekki meins.

Guðmundur Daníelsson ræðst til kennarastarfa við barnaskólann á Eyrarbakka.

Félagar úr U.M.F.E. hófu að æfa leikritið "Ævintýri á Gönguför".

Jónsmessuhátíðin nr.3 var haldin 26. og 27. júní 1943 fyrir forgöngu Eyrbekkingafélagsins.

Vélbátaferðir milli Vestmannaeyja, Stokkseyrar og Eyrarbakka voru farnar þetta sumar.

Þorpsbúar voru um 580 manns 1943.

Finnur Jónsson listmálari leitaðist við að fanga fegurðina á Eyrarbakka.

Pétur Gíslason veðurathugunarmaður á Eyrarbakka hóf sendingar veðurskeyta tvisvar á dag.

[ Áður voru veðurskýrslur sendar nánaðarlega.]

Pétur Pétursson þulur í útvarpinu var fæddur á Eyrarbakka, Péturs Guðmundssonar barnakennara og Elísabetar Jónssdóttur, en hún fluttist til Reykjavíkur með sín 11 börn eftir fráfall hans.

 

Úr grendinni:

Tveir Sunnlendingar létust úr fossforeitrun, Verslunarmaður hjá KÁ á Selfossi [Þorsteinn Guðmundsson] og ung stúlka [Lilja Sveinsdóttir] frá Ósabakka á Skeiðum. Talið var fullvíst að eitrunin stafaði af tilteknu rottueitri í túbum sem seldar voru í verslunum sunnanlands m.a. á Eyrarbakka og Selfossi. [Lúðvík Norðdahl héraðslæknir taldi að hver 90 gr. nægði til að drepa 50 manns. Hver túpa innihélt 37gr. af fossfór]

Hressingarhæli fyrir drykkjumenn var formlega tekið í notkun á Kumbaravogi við Stokkseyri.Frá Stokkseyri gengu 6 þilfarsbátar 1942 og 1943, gerðu út á reknet og öfluðu allmikla síld. Áhugamenn um gistihús á Stokkseyri [Pétur Daníelsson, Páll Guðjónsson og Jón Magnússon.] stofna þar til reksturs hótels í nýreistu 8 herb, húsi "Hótel Stokkseyri" með 100 manna veitngasal [Nú félagsheimilið Gimli]. Axel Björnsson var ráðinn hótelstjóri. Siglingar milli lands og Eyja voru nú aðalega frá Stokkseyri yfir sumarið, en einnig einhverjar frá Eyrarbakka. [ Um 4000 manns fóru milli lands og Eyja þetta sumar á litlum bátum] Stokkseyringafélagið var stofnað í Reykjavík og voru stofnendur vestan heiðar 176. Formaður var Sturlaugur Jónsson. Í Tryggvagarði á Selfossi voru nú komnar 5000 plöntur. Gufuketill sprakk í Mjólkurbúi Flóamanna og einn danskur maður skaðbrendist [Malling Andreasen var kyndari í M.B.F og var honum tjaslað saman af hersetulæknum]. Ölfusárbrú liggur undir skemdum sökum umferðarþunga og uppistöðuteinar slitnað. Þegar er farið að huga að hönnun nýrrar brúar. Egill Thorarensen var ókrýndur konungur Selfyssinga, að mati heimamanna. Kaupfélagstjóri var hann og útgerðarstjóri, sem og pólitískur leiðtogi. Nú bætti hann enn einni rós í hnappagatið, með því að hefja bíórekstur á Selfossi. Kaupfélagið undir hans stjórn, rak útibú á Eyrarbakka og Stokkseyri, verslun, saumastofu, bifreiðaverkstæði og íshús á Selfossi, ásamt útgerð í Þorlákshöfn.

 Tíðin: Hellisheiði var ófær um tíma í byrjun árs, en fært var um Þingvallaveg til Reykjavíkur. Umhleypingar og hríðarveður síðari hluta febrúar með snjóþyngslum, en veður fór batnandi um miðjan mars. Vorið var kalt og umhleypingasamt. Kartöfluuppskera var góð þetta árið. Úrkomusamt haust og umhleypingar fram á vetur.

Heimild: Alþýðubl. Eining, Fálkinn, Jörð, Morgunbl, Útvarpstíðindi, Veðráttan, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.