Útgerðin á Eyrarbakka í Sögulegu samhengi: 

Eyrarbakki var sögulega mikilvægur hafnarbær fyrir suðurlandsundirlendið og þjónaði sem verslunarmiðstöð fram á fyrri hluta 20. aldar. Á Lýðveldistímanum (frá 1944) hafði mikilvægi staðarins sem hafnar minnkað vegna lélegra náttúrulegra hafnarskilyrða og brúargerðar yfir Ölfusá, sem færði viðskipti annað. Á landsvísu gekkst sjávarútvegur Íslendinga undir mikla nútímavæðingu eftir 1944, knúinn áfram af efnahagslegum uppsveiflum síðari heimsstyrjaldarinnar og fjárfestingum í nútíma flota, sem breytti Íslandi í eitt auðugasta land heims um miðja 20. öld.

 

Þróun útgerðar: 

Uppgangur og nútímavæðing eftir stríð (1944–1960):

 Stríðshagkerfið, knúið áfram af breskum og bandarískum hernámum, dreifði fjármagni til Íslands, útrýmdi atvinnuleysi og hækkaði laun. Þetta leiddi til metnaðarfullrar áætlunar um að nútímavæða fiskiskipaflotann á fimmta og sjötta áratug síðustu aldar, þar sem Ísland eignaðist fhölda síðutoga (500–600 brúttótonn). Árið 1960 voru þessir togarar almennt í stærri höfnum eins og Reykjavík, Hafnarfirði og Akureyri, en Eyrarbakki naut ekki góðs af þessari þróun, einkum vegna slæmra hafnarskilyrða.

 

Sjávarútvegur á Eyrarbakka byggðist á smærri starfsemi, svo sem róðraskipum og síðar vélknúnum bátum. Breyting sem þróaðist eftir 1905 og úrelti hefðbundnar árabátaveiðar snemma á 20. öld. Eyrarbakki, Stokkseyri og Þorlákshöfn voru nokkuð samstíga í þessari þróun fyrstu áratugi vélbátaútgerðar og all mikil samvinna milli þessara útgerðarbæja.

 

Hraðfrystihús var starfrækt á Eyrarbakka um miðja 20. öld, sem endurspeglaði kröftuga þróun byggðarlagsins tengda fiskveiðum. Þessi stöð lokaði þó á tíunda áratugnum, sem markaði verulegan samdrátt í fiskvinnslu á staðnum. 

 

Áskoranir og hnignun (1970–1990):

 

 Fiskveiðar á Íslandi stóðu frammi fyrir áskorunum á kreppunni miklu og í sveiflum á markaði eftir stríð, en fiskveiðar á Íslandi náðu sér á strik með tækniframförum. Hins vegar komu takmarkanir á höfninni við Eyrarbakka í veg fyrir að hægt væri að hýsa togara, sem voru í auknum mæli staðsettir í stærri höfnum. Eyrarbakki, Stokkseyri og Selfoss gerðu þó tilraun með að gera út skuttogarann Bjarna Herjólfsson um nokkur ár, en útgerð hans reyndist óhagkvæm og að lokum var togarinn seldur.

 

Á áttunda áratugnum færðist fiskveiðiiðnaðurinn á Íslandi í átt að stærri verksmiðjuskipum sem unnu og frystu afla um borð og með tilkomu kvótakerfisins og tilfærslu á fiskveiðiheimildum áttu minni sjávarpláss undir högg að sækja. Lokun fiskvinnslustöðvarinnar á Eyrarbakka á tíunda áratugnum endurspeglar þessa þróun. Atburðir svo sem þegar bátar fórust, strönduðu eða ráku upp í fjöru í stórviðrum átti sinn þátt í hnignun útgerðar frá Eyrarbakka. 

 

Sjóminjasafnið á Eyrarbakka varpar ljósi á sögulega þýðingu svæðisins í fiskveiðum, sem tóku að dvína mjög undir lok 20. aldar.

 

Sjávarútvegur á Eyrarbakka hefur ekki upplifað neina endurreisn enda höfnin úrelt og fiskvinnsla aðeins í smáum stíl fyrir tilstilli smábáta. Efnahagur þorpsins hefur færst í átt að ferðaþjónustu, þar sem aðdráttarafl eins og Sjóminjasafnið og söguleg hús draga að sér gesti. 

 

Smábátafiskveiðar kunna að haldast áfram, en þær eru ekki verulegur efnahagslegur þáttur samanborið við sögulegt tímabil eða önnur svæði á Íslandi