22.03.2020 01:00
Í skugga kórónuveiru
Um það leiti sem landsmenn voru að kveðja jólahátíðina og búa sig undir
langan og harðan vetur á hinu komandi ári 2020, barst sú fregn um netheima að í
Whuhanborg í Kína hefði uppgötvast ný og áður óþekkt veira af kórónastofni sem
átti upptök sín á markaði með villtar dýraafurðir þar í borg. Óvætturinn
reyndist bráð smitandi og barst um eins og eldur í sinu um gervallt Hubei hérað
og varð öldruðum og veikum skjótt að aldurtila. Engin bóluefni eða lyf voru til
gegn þessari veiru. Kínversk stjórnvöld voru sein að átta sig á alvarleika
málsins, en hófu þó gríðarlegt stríð við veiruna um síðir og urðu vel ágengt,
en því miður of seint fyrir heimsbyggðina. Veiran hafði stungið sér niður í
nálægum löndum, eitt og eitt tilfelli hér og hvar. Tilfellum fjölgaði smátt og
smátt, en sumstaðar náði hún sér mjög á strik einkum í Íran og síðan á Ítalíu,
Spáni og víðar.
Norður Ítalía er mjög þekkt fyrir textíliðnað sinn en einnig fyrir
ferðamennsku skíðaiðkenda. Þannig háttaði til að eignarhald á mörgum af þessum
textílverksmiðjum eru í höndum Kínverja og verkamennirnir koma flestir frá
Wuhan og héruðunum þar í kring. Beint flug var frá Wuhan til norður Ítalíu og
þannig barst vírusinn þangað og breiddist út á eldingshraða, einkum vegna
samskiptaháttu íbúana þar. Það var því ekki að sökum að spyrja að vírusinn
stingi sér niður á skíðahótelunum sem er vinsæll dvalarstaður evrópskra
skíðaiðkenda. Ítalir voru seinir til aðgerða, það var eins og þeir tryðu því
ekki að "Wuhan" var að raungerast hjá þeim og það var ekki fyrr en í óefni var
komið að norðurhéruðunum var lokað og síðan allri Ítalíu og útgöngubann sett á,
en þá blasti hryllingurinn þegar við og fólk deyjandi hundruðum saman.
Stjórnvöld í evrópu voru líka sein til viðbragða, og voru heldur ekki að trúa
því að þetta væri í raun að gerast með þessum skelfilega hætti. Nokkuð sem
hefur ekki gerst meðal nokkura liðinna kynslóða. Brátt fóru lönd að loka
landamærum sínum og reið Danmörk fyrst á vaðið með stórtækum aðgerðum og að
síðustu Evrópusambandið í heild sinni. Þá voru Bandaríkin þegar búin að skella
í lás og þóttu íslenskum stjórnvöldum það súrt í broti.
Nokkru fyr gekk allt sinn vana gang
á Íslandi og landinn var á ferð og flugi og gerði víðreist ofar skýjum á
vélflugum sínum til sólríkari landa, eins og íslendingurinn er orðinn hvað
vanastur, þrátt fyrir að segjast stundum vera með "flugviskubit" svona til að
friða blessuðu samviskuna gagnvart loftslagsmálum, en meinar auðvitað ekki
neitt með því.
Á norður Ítalíu var staddur nokkur
hópur skíðaáhugamanna, einkum úr mennta og heilbrigðisgeiranum. Margir myndu
kanski ætla þessum stéttum að hafa vaðið fyrir neðan sig öðru fólki fremur, en
eins og íslendingum er tamast þegar á þá sækir ferðahugur, að skilja vitið
eftir heima en þess í stað að trysta hópsálinni fyrir för. Með þessum forvörðum
íslensks samfélags smuglaði óvætturinn sér til vors lands. Viðbragðsteymi
Íslenskra stjórnvalda brugðust þegar við með aðgerðum stig af stigi eftir því
sem faraldurinn náði meiri fótfestu í landinu og lýstu fljótlega yfir
neyðarástandi. Það er mál flestra manna að vel sé að verkinu staðið, en þó er
ljóður á að ekki mátti styggja ferðamennsku að einu né neinu leiti í þessum
aðgerðum, enda treystu landsmenn betur á ferðamannin en lóuna til að kveða burt
snjóinn og leiðindin. Það var þó sjálfhætt því ferðamaðurinn hvarf hraðar af
landi brott en frostrósir undan sólu, en einhverjar spurnir hafa þó verið af
blessaðri lóunni þrátt fyrir hjarnavetur.
Í dag er veikin sem kölluð er Covid-19 af alþjóða heilbrigðisstofnuninni
(WHO) að breiða úr sér hægt og bítandi og róðurinn þyngist stöðugt hjá
heilbrigðisstofnunum. Á fimta hundrað veikir þegar þetta er ritað og yfir 5.000 í
sóttkví. Þeir sem geta vinna heima en aðrir við ýmsar skipulagðar takmarkanir,
einkum í skólum og stofnunum. og enn eru boðaðar hertari aðgerðir.
Ríkisstjórnin hefur lagt fram björgunarpakka fyrir fyrirtæki og starfsmenn þeirra,
þó sitt sýnist hverjum eins og von er og vísa.
En þá hingað heim og að kjarna málsins. Á suðurlandi er mesta útbreiðsla
smits fyrir utan sjálft höfuðborgarsvæðið, samtals 34 smitaðir og 210 í
sóttkví. Ákveðin stígandi er að komast í útbreiðslu veikinar. Eina ráðið til
að kveða þessa óværu niður er að setja á algert útgöngubann í tvær vikur hið
minnsta ef nógu snemma er gripið til þess og setja á ferðatakmarkanir til og
frá landinu. Þannig má hlífa fjölda manns við að taka veikina með
ófyrirsjánlegum afleiðingum. Þetta er eina aðferðin sem dugar eins og er og
mörg ríki að taka upp, en þó virðist það ekki gert fyrr en í algert óefni er komið í mörgum tilvikum.
Það er nær öruggt að við næðum að kveða vírusinn niður með þessum hætti, en
síðan yrði að fara ofur varlega þegar opnað verður á ferðalög að nýju og
garentera að veiran komist ekki aftur inn í landið. Ef evrópa sem og öll önnur
lönd væru samtaka í þessu yrði hættan að mestu liðin hjá í sumarbyrjun.