24.01.2015 23:35
Sú var tíðin, 1944
Hraðfrystistöð
Eyrarbakka h/f tekur til starfa.
Í byrjun árs var íbúatala í Eyrarbakkahreppi 597 og í Stokkseyrarhreppi jafn margir, eða 597 manns. Í Sandvíkurhreppi bjuggu 364 og um 500 í Ölfusi. Bygging hraðfrystistöðvarinnar er hafinn, en gólfflötur hennar er um 700 fm. Hlutafé um 250.000 var safnað af Eyrbekkingum á Eyrarbakka og í Reykjavík. Að undirbúningi þessa fyrirtækis stóðu; Vigfús Jónsson, Magnús Magnússon, Árni Helgason, Jón Tómasson, Sigurður Kristjánsson, Sigurður Óli Ólafsson og Bjarni Jóhannsson. Áætlað var að 30 til 40 manns, einkum konur fengju atvinnu við hið nýja frystihús. Hampiðjan rak netagerð á Eyrarbakka og höfðu nokkrar konur starf við hana.[Sofnandi Hampiðjunnar í Reykjavík var Eyrbekkingurinn Guðmundur Guðmundsson vélstjóri, en hann starfaði þá hjá vélsmiðjunni Héðni.] Frá Eyrarbakka réri þó aðeins einn dragnótabátur á vetrarvertíð og frá Þorlákshöfn eitt tveggja manna far. Frá Stokkseyri voru hinsvegar gerðir út 6 línubátar. Afli á vetíðinni var með fádæmum góður. Útgerðarfélagið Óðinn h/f var að undirbúa kaup á bátum til að gera út frá Eyrarbakka.
Hraðfrystistöðin
var tekin í notkun þann 4. maí og sá vélsmiðjan Héðinn í Rvík um smíði allra
véla í hraðfrystistöðina. Átti stöðin að geta unnið 20 smálestir af fiski á
dag. Í stjórn félagsins voru kosnir: Magnús Magnússon, útgm. Vigfús Jónsson, trésmíðameistari,
Gísli Jónsson, bóndi. í varastjórn: Sigurður Kristjánsson, kaupm. og Jón
Helgason, formaður. Endurskoðendur: Sigurður Guðmundsson og Sigurður Óli
Olafsson, Selfossi. [Bygging þessa mikla
húss gekk framúrskarandi vel. Byrjað var að grafa fyrir því 21. desember 1943,
á aðfangadag jóla var byrjað að steypa, og 15. mars 1944 var húsið komið upp að
fullu. Um svipað leiti voru Stokkseyringar að koma sér upp frystihúsi.]
Verkalýðsmál: Báran sendi frá sér svofellda áskorun "Fundur
haldinn í verkamannafélaginu Báran á Eyrarbakka þ. 3. marz 1944, skorar hér með
á hið háa Alþingi að samþykkja framkomnar tillögur í öryggismálum sjómanna, sem
Alþýðusamband íslands hefur lagt fyrir yfirstandandi Alþingi".
Báran hélt skemtikvöld í Fjölni þann 1. maí og var vel sótt. Aðra skemtun hélt félagið 9. desember í tilefni 41 árs afmælis síns. Formaður Bárunnar var Kristján Guðmundsson.
Félagið átti í deilum við ríkið um vegavinnukjör ásamt heildarsamtökunum. Verkfall, stóð yfir
í 15 daga, og aldrei í sögu heildarsamtaka íslenzkrar alþýðu höfðu verkalýðssamtökin sýnt um allt land samtímis þvílíkan styrk og festu þó svo að verkfallið skilaði þeim flestum litlu.
[Tímakaup í vegavinnu hjá Bárunni var eftir verkfall kr. 2,45 árið
1944, eða sama og Dagsbrún í Rvík, en víða annarstaðar 2,10 kr. Þá kostaði ein
lifandi hæna 35 kr. Þá var kveðið á um 8 tíma vinnudag í stað 10. eftirvinnu og
helgarálag og veikinda/slysadaga. Verkalýðsfélagið Þór á selfossi var afar
ósátt við að fá ekki það sama og Eyrbekkingar og boðuðu til verkfalls á
Selfossi, en Vlf. Þór var samningslaust félag fram að þessu en fengu nú
sambærilegan samning við Kaupfélagið ofl. áður en til verkfalls kom. Formaður
Þórs var Björgvin Þorsteinsson.]
Pólitikin: Sósialistaflokkurinn sótti Bakkann heim og
höfðu framsögu þeir Brynjólfur Bjarnason menntamálaráðherra og Lúðvík Jósepsson
alþingismaður. Á Stokkseyri höfðu framsögu þeir Áki Jakobsson atvinnumálaráðh.
og Einar Olgeirsson alþingismaður og
Gunnar Benediktsson rithöfundur.
Hátíðarhöld: Einsýnasta, fjölsóttasta og örlagaríkasta
atkvæðagreiðsla á íslandi til þessa fór fram á árinu þegar kosið var um lýðveldi
landsins. Í tilefni þess var haldin vegleg þjóðhátið á Eyrarbakka þann 18. júni,
daginn eftir stofnun lýðveldisins á Þingvöllum. Hátíðin hófst með skrúðgöngu
barna í sérstökum hátíðabúningi - hvítum og bláum- og fullorðinna frá
barnaskólanum austast í þorpinu. [Fremst
gengu fánaberar, stúlka í íslenskum búningi og piltur í búningi með
fánalitunum. Næst gengu yngstu börnin. Alt niður í þriggja ára. Öll héldu á
fánum og voru hvítklædd með bláum skrautböndum. Þannig voru nálægt 50 börn
búin. Síðan komu eldri börn og unglingar og svo fullorðnir.] Var gengið
gegnum þorpið til kirkju. Þar fór fram hátíðaguðsþjónusta. - Ræðu flutti
sóknarpresturinn Árelíus Níelsson og kirkjukórinn söng þjóðsönginn í lokinn.[Kirkjan var skreytt á hinn virðulegasta
hátt með íslenskum blómum.] Eftir guðsþjónustuna hófst skrúðganga barna og
fullorðinna úr kirkju og á opið svæði í miðju þorpinu. Í skrúðgöngunni munu
hafa tekið þátt yfir 500 manns, eða nær allir þorpsbúar, sem það gátu og heima
voru. Á opna svæðinu fór svo fram hátíðahald, sem hafði verið vandlega
undirbúið. Ávarp flutti Ólafur Helgason, oddviti hreppsnefndar. Ræður fluttu: Kjartan
Ólafsson, form. Ungmennafélagsins og Sigurður Kristjáns kaupm. En kirkjukórinn
söng ættjarðarljóð undir stjórn Kristins Jónassonar organleikara. Vegna veðurs
gátu hinar sögulegu sýningar ekki orðið þar, og var því farið til samkomuhússins
"Fjölni" og framhald dagskrárinnar látið fara þar fram. En þar sem húsið rúmaði
ekki nema um helming fólksins, var sá þátturinn, sem þar fór fram, endurtekinn
fyrir þá, sem komust ekki inn í fyrra sinnið. [Flutti "fjallkonan" þar ávarp í ljóðum, sem ort voru í tilefni
dagsins. Síðan
komu fram sögulegar persónur í búningum síns tíma. Fyrstur Þorgeir
ljósvetningagoði, þá Snorri Sturluson, svo Jón biskup Vídalín o. s. frv. Lásu
þeir upp viðeigandi kafla úr sínum eigin ritum. Þótti að þessu hin besta
skemtun. Þætti þessum lauk með upplestri sóknarprests úr hinni nýju bók um og
eftir Jón Sigurðsson forseta, en þá söng kirkjukórinn "Ó, , guð vors
lands". Þótti þessi sögulegi þáttur setja mjög sérkennilegan og viðeigandi
blæ á samkomuna. Margt fleira var til skemtunar, svo sem upplestur úr
fjallræðunni hjá prestinum og flutningur Lúðvígs Norðdal læknis á hátíðaljóði,
er hann hafði samið í tilefni dagsins, skrautsýning, er nefndist Jónsmessu
nóttin. Var það ung stúlka í búningi, áþekkum brúðarslæðum, skreyttum lifandi
blómum. Studdist hún við blómskreyttan sprota, en á meðah hún sveif um sviðið í
ljósskrúði, var flutt hið draumfagra kvæði Jóhannesar úr Kötlum: Jónsmessunótt.] Þorpið var allt fánum skreytt, og reistur
bogi, klæddur lyngi og öðrum gróðri, i miðju þorpinu yfir götuna. [með yfirskriftinni "ísland lýðveldi"
17. júní 1944] Búðargluggar einnar verslunarinnar (Bræðurnir Kristjáns)
voru skreyttir með myndum og annari skreytingu, er sýndu: Þjóðveldið 930,
einveldistimabilið eftir 1262, Jón Sigurðsson forseta og gildistöku Lýðveldisins
17. júní 1944 á Þingvöllum. Þorpið allt og þorpsbúar voru að sjálfsögðu í besta
hátíðaskapi á þessum fyrsta degi lýðveldisins.
Hjónaefni: Valgerður Pálsdóttir frá Sunnuhvoli
trúlofaðist Hinrik Karlssyni í Reykjavík. Kristmundur Sigfússon á Eyrarbakka
trúlofaðist Ólöfu Ólafsdóttur frá Syðravelli í Gaulverjabæjarhreppi. Ingibjörg
Lúðvíksdóttir Norðdal læknis trúlofast Snorra Björnssyni Rvík. Andrés Hannesson
frá Litlu-Háeyri trúlofaðist Guðleifu Vigfúsdóttur frá Vestmannaeyjum. Þórdís
Guðjónsdóttir á Litlu-Háeyri trúlofast Ögmundi Kristofersyni frá Stóradal
V-Eyjafjallasveit. Ása Eiríksdóttir af Eyrarbakka trúlofast Rolf Johansen frá
Lillesand í Noregi. Ólöf Ólafsdóttir og
Kristmundur Sigfússon giftu sig. Páll Sigurðsson, Guðmundssonar á Eyrarbakka
gekk að eiga Ingigerði N. Þorsteinsdóttir og var þeirra bú í Rvík. Ingibjörg
Marelsdóttir, Einarshöfn giftist Friðþjófi Björnssyni Rvík.
Afmæli:
89 Guðrún Álfsdóttir Rvík, Jónssonar frá Nýjabæ.
85 Þorbjörg Jónsdóttir frá Strönd Eyrarbakka, bjó í Rvík.
75 Krístín Ísleifsdóttir á Stóra-Hrauni,
70 Kristín Jónsdóttir á Skúmstöðum, dóttir Jóns og Kristbjargar frá
Skúmstöðum. Gróa Gestsdóttir, Garðhúsum, Eyrarbakka varð einig sjötug þetta ár.
60 Guðbjörg Árnadóttir Rvík. Flutti ung af Bakkanum. Felix Guðmundsson,
flutti héðan ungur til Reykjavíkur. Hannes Magnússon vélstjóri á Venusi RE. [Magnúsar hafnsögumanns og kistusmiðs Ormssonar frá Skúmstöðum og Gróu Jónsdóttur í Gróubæ.]
50 Elín Kolbeinsdóttir,
Þorleifssonar á Stóru-Háeyri. Elín bjó á Hæringsstöðum. Ásgeir Sigurðsson frá
Gerðiskoti, Sandv.hr. síðar Eyrarbakka. Þorsteinssonar frá Flóagafli. Hann var
skipstjóri á Esjunni.
40 Guðlaugur Eggertsson.
Bornir til
grafar:
Þórey Hinriksdóttir (91) Einkofa. Elín Ólafsdóttir (88) Bjarghúsum. Valgerður Þorleifsdóttir (84) Einkofa. Ágústa Jónsdóttir (80) frá Garðbæ. Jón Sigurðsson (79) hafnsögumaður frá Melshúsum. Hann var fæddur að
Naustakoti á Eyrarbakka, sonur Sigurðar Teitssonar hafnsögumanns og Ólafar
Jónsdóttur af Óseyrarnesi. Fyrri kona Jóns var Guðrún Magnúsdóttir, bjargvætts
frá Sölkutóft og bjuggu þau í Túni. Síðari kona hans var Guðný Gísladóttir. Guðmundur Magnússon (66) að Kaldbak.
Hann var meðhjálpari í Eyrarbakkakirkju um skeið. Vestfirðingur að ætt. Steingrímur Jóhannsson Rvík. Bjarni Grímsson frá Óseyrarnesi, bjó síðast
í Rvík. Sesselja Sólveig Ásmundsdóttir (57) á Gamlahrauni. Hún lést af
slysförum. Maður hennar var Friðrik Sigurðsson.
Sandkorn:
U.M.F.E. Stendur fyrir leiksýningum í Fjölni á verkinu "Ævintýri á
Gönguför". Þá fékk félagið 1000 kr. styrk til að byggja íþróttavöll.
H.S.K. hyggst byggja íþróttavöll á Þjórsártúni.
Holsteinar til húsbygginga voru nú framleiddir á Eyrarbakka og að
Litla-Hrauni.
Jón Ólafsson sjómaður frá Eyrarbakka var einn fjölmargra gesta á Hótel
Íslandi, er það brann til kaldra kola.
Eyrbekkingurinn sr. Sigurgeir Sigurðsson var biskup Íslands um þessar
mundir. Hann messaði í "The People's Chirrch of Chicago fyrir um 1500 manns" er
voru í kirkjunni, en auk þess skiptu útvarpshlustendur þrem til fjórum
milljónum, þar sem ræðunni var útvarpað um fjölda útvarpsstöðva. Þá heimsótti
hann Los Angeles, en þar bjuggu allmargir íslendingar, sem og Eyrbekkingurinn
og æskufélagi Sigurgeirs, Skúli G Bjarnason. Heimsótti Sigurgeir einig kirkjur
og söfnuði í íslendingabyggðum í Winnipeg í þessari ameríkuferð.
Unglingaskólinn á Eyrarbakka efndi til skemtunar fyrir eldriborgara.
Skólastjóri var sr. Árelíus Níelsson. Hann stýrði einnig barnastúku á
Stokkseyri og vann ýmis störf fyrir stúkuna "Eyrarrós" á Eyrarbakka. Meðal
ritverka hans var saga barnaskólans á Eyrarbakka. sr. Árelíus var fæddur á
Flatey í Breiðarfirði.
Árnesingafélagið í Reykjavík gaf út ritsafnið "Árnesingasaga" en ritstjóri
þess var
Guðni Jónsson magister frá Gamlahrauni á Eyrarbakka og ritari
Árnsingafélagsins. Prentað var í Víkingsprenti, en eigandi þeirrar prentsmiðju,
var annar Eyrbekkingur, Ragnar Jónsson frá Mundakoti. Þriðji Eyrbekkingurinn, Lárus
Blöndal Guðmundsson, bóksali sá um dreifingu verksins. Formaður
Árnesingafélagsins var Guðjón Jónsson og Þórður Jónsson, frá Stokkseyri var
gjaldkeri þess.
Eyrbekkingurinn Guðjón Bjarnason múrari í Rvík. stofnaði
"Sólskínsdeildina". Sólskinsdeildin var stofnuð 1938 og einkum í þeim tilgangi
að syngja á sjúkrahúsum og voru upphaflega í henni 18 börn. Hafa þau nú sungið
samtals 136 sinnum í sjúkrahúsum. En auk þess hefur kórinn sungið alloft
opinberlega í Reykjavík og úti á landi sem og í Útvarpið.
Vestmannakóinn úr Vestmannaeyjum
heimsótti Eyrbekkinga og Stokkseyringa.
Á Alþingi var samþykkt að minka læknishérað Eyrarbakka, (Eyrarbakki & Stokkseyri)
og búa til nýtt læknishérað á Selfossi. Fram til þessa hafði Eyrarbakkalæknir
um 3000 skjólstæðinga í sínu umdæmi.
Héraðslæknir á Eyrarbakka var nú Bragi Ólafson frá Keflavík, en Lúðvik Nordal
fluttist að Selfossi.
"Goði" hestur Teits Eyjólfssonar á Eyrarbakka, var í öðru sæti í 300 metra
spretti á 24.1 sek á veðreiðum hestamannafélagsins Fáks.
Eldur kom upp í olíuportinu, en
brunaliðið á Eyrarbakka náði fljótt tökum á eldinum með sjódælingu.
Banaslys varð á Eyrarbakka sem bar þannig við þegar Sesselja Ásmundsdóttir
á Gamlahrauni var að kveikja upp í eldavél með olíu, að eldsprenging varð og brendist
Sesselja svo illa að hún hlaut bana af, en allt heimafólk var þá við heyskap.
Sigurður Heiðdal fv. forstjóri á Litlahrauni hefir gerst rithöfundur.
Þegar Goðafoss var skotinn í kaf af þýskum kafbát þegar skipið var á leið
heim frá Ameríku var það einum hásetanum til happs, Lofti Jóhannssyni kyndara frá
Eyrarbakka, að vera skilinn eftir í New York, vegna botlangabólgu.[ Árásin á Goðafoss var stærsti og einn
átakanlegasti atburðurinn, er Íslendingar urðu fyrir af völdum
styrjaldarinnar.]
Vigfús Guðmundsson frá Keldum vinnur að ritun bókarinnar "Saga Eyrarbakka" fyrra
bindi, 1000 blaðsíður og 100 myndir munu prýða ritið.
Úr
grendinni:
Stokkseyri 1944 íbúar þorpsins
477:
STOKKSEYRINGAR heima og heiman gengust fyrir Jónsmessumóti að Stokkseyri
þann 25. júni. Mótsstaðurinn, var við Knararósvita austan Stokkseyrar, en auk
þess sem þar fór fram, fór nokkur hluti mótsins fram í samkomuhúsinu "Gimli". [Ræður fluttu: Sturlaugur
Jónsson,stórkaupm., Hróbjartur Bjarnason, stórkaupm., Ásgeir Eiríksson, oddviti
Stokkseyringa, Kjartan Ólafsson, bæjarfulltrúi í Hafnarfirði, Helgi Sæmundsson,
blaðam., Þórður Jónsson, skrifstofumaður, Ingimundur Jónsson, kaupm., Guðmundur
Jónsson, skósmiður og Grímur Bjarnason, pípulagningameistari. Auk þessa flutti
Sigurður Ingimundarson frumort kvæði og Páll Ísólfsson, stjórnaði fjöldasöng.
Tveir ungir og áhugasamir Stokkseyringar í Reykjavík, þeir Agnar Hreinsson,
form. Skipstjóra- og stýrimannafjél. "Grótta" og Hróbjartur Bjarnason,
stórkaupm., höfðu forgöngu um kvikmyndun mótsins. Kvikmyndina tók Jón Sen.]
Bjarni Ingjaldsson sem var ættaður frá Stokkseyri, varð fyrir rafmagnsslysi
í Ljósafossstöð og beið bana. Hann var sagður 19 ára að aldri. [16 ára, f.1927]
Vélbáturinn Gísli Johnsen frá Vestmannaeyjum strandaði á fjörum við
Knarrarósvita.
Stokkseyringar koma sér upp aðstöðu til íþróttaiðkunar í félagsheimilinu,
með sturtum og gufubaði.
Taflfélög Stokkseyrar og Selfoss öttu kappskák. Unnu Stokkseyringar
verðlaunin, "Hrókinn" eftir Ríkharð Jónsson.
Héraðsþing H.S.K. var haldið að Stokkseyri.
Á Stokkseyri hafði um haustið verið æfður 20 manna karlakór. Var Theódór
Árnason fiðluleikari ráðinn til að hleypa honum af stokkunum.
Bornir voru til grafar á Stokkseyri 20 manns á árinu 1944, ellefu karlar og
níu konur.
Selfoss 1944, íbúar þorpsins
244:
SELFYSSINGAR vöknuðu upp við vondan draum Kl. 2 um nótt þann 6. september
1944, en þá hvolfdist Ölfusárbrú þegar annar aðalstrengur hennar slitnaði og
féllu við það tveir vörubílar í ána, hlaðnir varningi og tómum mjólkurbrúsum.
Báðir bílstjórarnir björguðust, en annar vöruflutningarbílinn hafði hinn í togi
sökum bilunar. (Guðlaugur Magnússon, frá
Selfossi sem var á X 14 í togi og Jón Guðmundsson frá Keldnaholti við
Stokkseyri, sem var á X 47 og bjargaðist hann með undraverðum hætti á varadekkinu) Við þetta brast vatnsveitulögn Selfossbúa sem
hékk neðan í brúnni. Brúin var hálfrar aldar gömul, einbreið hengibrú. [Um haustið 1890 kom allt brúarefnið, eða í
öllu falli allt það stærsta og þyngsta til Eyrarbakka, og var það flutt á
sleðum að brúarstæðinu. Guðmundur Ísleifsson á Háeyri flutti brúarefnið frá
Reykjavík til Eyrarbakka á vöruskipi sínu, en Tryggvi Gunnarson hafði
yfirumsjón með brúarframkvæmdinni. Eiginleg brúarsmíði hófst svo 15. júni 1891
og var brúin vígð 8. september það ár. Eftir hrun brúarinnar 6. september1944
var þegar hafist handa um viðgerð og var brúin aftur opnuð fyrir umferð 30.
september 1941. þá var hátíð að Selfossi og flaggað á hverri stöng, því nú var "Mjólkurvegurinn"
greiður.]
Á Selfossi hafði nú verið reist
myndarlegt samkomuhús, sem var allt í senn, kvikmyndahús, leikhús og veitingahús,
og auk þess ætlað fyrir aðrar alrnennar skemtanir og fundi. Yfirsmiður var Guðmundur
Eiríksson á Eyrarbakka.
Stjórn Selfossbíós hf. var svo skipuð: Egill Thorarensen, Sigtúnum (formaður),
Theodór Jónsson, Sveinn Valfells, Sigurður Óli Ólafsson og Grímur Thorarensen. Framkvæmdarstjóri
fyrirtækisins var Daníel Bergmann. Á sama tíma er hafin bygging fyrsta
barnaskólans á Selfossi (Sandvíkurskóli) ásamt íþróttasal. Þá voru uppi
hugmyndir um byggingu spítala í Selfossþorpi, byggingu nýrrar brúar yfir Ölfusá
og borun eftir heitu vatni við Laugardæli var þegar hafinn. Við Kaupfélag
Árnesinga störfuðu um 100 manns um þessar mundir, en þar stjórnaði
héraðshöfðingi Selfyssinga, Egill Thorarensen.
[ Það val alltítt að merkismenn
gengu fram fyrir skjöldu í áfengisbindidismálum, en Agli þótti það ekki nógu stórmannlegt
að berjast fyrir í sinni heimabyggð, svo hann bætti um betur og hvatti
Selfyssinga til að hætta tóbaksnotkun líka. (Stúka var
á Selfossi nýstofnuð, og hét Brúin, í höfuðið á stúku, sem þar var nokkrum árum
áður. Æðsti templar hennar var Björn Sigurbjörnsson, bankagjaldkeri, en umboðsmaður
var Ingólfur Þorsteinsson) .Egill
Thorarensen var um þessar mundir umsvifamesti athafnamaðurinn á Suðurlandi. Hann
sá nú snilldarleik á taflborði viðskiptanna sem eflt gæti veldi hans umtalsvert til lengri tíma. Tilkynnti
hann ríkisstjórninni er þá sat að K.Á væri albúið að afhenda ríkinu jörðina
Laugardæli í Hraungerðishreppi, ásamt hjáleigum, öllum húsum, áhöfn og
verkfærum, með því skilyrði að þar yrði látinn rísa upp bændaskóli Suðurlands
og að Kaupfélagið yrði skattfrjálst í næstu 15 ár.]
Kaupfélag Árnesinga hafði í hyggju að reisa búvélaverkstæði að Selfossi,
það fyrsta á landinu í samrekstri við hið stóra bifreiðaverkstæði sem félagið
rak.
Þorsteinn Guðmundsson var sá fyrsti
sem grafinn var í Selfosskirkjugarði og á eftir honum Þorvarður Guðmundsson frá
Litlu-Sandvík.
Selfoss varð sérstakt læknishérað
frá og með árinu 1944 og tók Lúðvík Nordal læknir á Eyrarbakka við því.
Forseti Íslands, Sveinn Björnsson heimsótti Selfoss, var hann ferjaður yfir
ána, enda var Ölfusárbrú hrunin.[Vatnavextir
hömluðu á tíðum ferjuflutningum yfir ána og reyndist þá ómögulegt að koma
mjólkinni til Reykjavíkur.]
Hveragerði 1944 íbúar
þorpsins 118:
HVERGERÐINGAR virkja nýjan hver sem upp kom við Reykjakot. 30 m langt 3"
rör var rekið niður í sjálfn hverinn með fallhamri, og síðan var borað innan úr
pípunni, og að þvi búnu kom gos, jafnvel enn kraftmeira en nokkuru sinni fyrr,
bæði gufa og vatn, sem lagði a.m.k,- upp í 60 m. hæð. Með þessari holu og fleirum var ætlunin að
hita upp gróðurhús og kanna möguleika á rafmagnsframleiðslu með gufuafli. [Í sambandi við tilraunir þær, sem gerðar
voru til þess að stöðva gosið, braust skyndilega fram nýr goshver í gróðurhúsi
einu, er stóð þar í nánd. Eyðilagðist húsið með öllu á skammri stundu og
ónýttist nærri alt, er þar var inni.] (Einhver hin fyrsta gufuborun, ef
ekki sú fyrsta hér á landi, var framkvæmd í Fagrahvammi í Hveragerði árið 1940,
en fleiri gufuaflsholur voru boraðar 1942. Því stýrði Hvergerðingurinn Sveinn
Steindórsson, fyrir rannsóknarráð rikisins. Hafði Sveinn þarna lokið við að
bora holur með nýrri aðferð, er hann mun hafa átt frumkvæðið að. Örlög Sveins
voru þau að brenna inni þegar Hótel Ísland í Reykjavík brann til kaldra kola
veturinn 1944.)
Fyrsti skólabíll landsmanna ekur daglega um sveitir Ölfusins og safnar
saman börnum til barnaskólanns í Hveragerði. Ullarþvottastöð og kvennaskóli
voru einig í Hveragerði.
Tíðin: Talsverðar skemmdir á kartöflugörðum á Eyrarbakka í vestan og norðvestan
stórviðri miðsumars.
Heimild: Alþýðubl. Dagsbrún, Eining,
Frjáls Verslun, Heimskringla, Lögberg, Morgunbl. Samvinnan, Tíminn, Tímarit
Verkfræðifélagsins. Útvarpstíðindi, Veðráttan, Vikan, Vísir.