18.03.2013 23:23
Sú var tíðin, 1921
Árið 1921 voru 930 íbúar á Eyrarbakka og hafði þá fækkað um
26 manns frá fyrra ári. Að frátöldum kaupstöðum var Eyrarbakki næst stærsta kauptún
landsins, en aðeins Akranes var litlu fjölmennara. P. Níelsen fyrrum
verslunarstjóri vildi láta friða "Sæörninn"* (Haförn) og veita verðlaun fyrir
hverja skotna tófu. Framfaraskref voru stiginn, því nú var lagður sími milli
Eyrarbakka og Þorlákshafnar og símstöð sett þar. Það kom til að yfir vertíðina hefði
nokkur fjöldi vermanna þar viðveru, en auk þess var lagður nýr símaþráður milli
Eyrarbakka og Ölfusárbrúar (Símstöð var í Tryggvaskála).
[*Þá var talið að einungis þrenn pör væru eftir í landinu auk
nokkurra geldfugla. Talið var að rekja mætti fækkun arnarstofnsins til þess að
eitrað var fyrir honum sem og tófum og ýmsum vargdýrum. ]
Verslun: Verslun Guðmundu Nielsen í Miklagarði var nú
ævinlega kölluð "Guðmundubúð" og þar fékst allt mögulegt á milli himins og
jarðar, nema "Bakkavínið". Væntingar stóðu til viðskipta við sveitir
Rángárvallasýslu að stærstum hluta. Kaupfélaginu Heklu var breytt í
pöntunarfélag* til að komast undan útsvars-álögum. Verslun Andrésar Jónssonar
var enn með stærri verslunum hér og að auki með búð á Stokkseyri og Reykjavík.
Þá var hér ásamt fleirum kaupmönnum, Ögmundur Þorkelsson, Guðlaugur Pálsson,
Ólafur Helgason í Túnbergi,
Jóhann V. ofl. Á Stokkseyri stóð Kf. Ingólfur** sem viðskiptamesta verslunin. Spíritus (Kogari) og brennsluspritt var hér
selt í lyfjabúðinni og þótti drykkjarhæft, en bannlög voru fyrir því að flytja
inn áfengi og lá við stríði hér milli "Templara" og "andbanninga". Nokkrir
andbanningar á Eyrarbakka, kaupmenn o. fl., með prestinn í broddi fylkingar, stormuðu
til boðaðs fundar hér um bannlögin, í þeim tilgangi að álykta um afnáms bannsins,
en þó varð ekki af þeirri kröfu, þar sem fjöldi Templara stóðu í vegi fyrir
framgangi þess.
[*Kf.Hekla var pöntunarfélag upphaflega. ** Einar Benediktsson og Ólafur Árnason
stofnuðu
á sínum tíma "Ingólf" á Stokkseyri.]
Skipaferðir: Mb. Víkingur kom í apríl með vörur úr Reykjavík*
og Mb. Njörður kom með vörur hingað frá Reykjavík í maí og skip
Eimskipafélagsins "Es. Suðurland" í sömu erindum til Eyrarbakka og stokkseyrar ýmist,
nokkrar ferðir yfir sumarið. Mótorkútterinn "Úlfur" einnig frá Vestmannaeyjum
með varning og fólk. Es. Vaagekallen kom hingað í nóvember með ýmsar vörur.
[*Sýslunefndin Skoraði á Alþingi að veita ríflegan styrk til
bátaferða milli Rvikur og Eyrarbakka eða Stokkseyrar.]
Útgerð: Bátaeigendur á Eyrarbakka gátu nú tryggt báta sína
fyrir skemdum vegna ísreks úr Ölfusá, sem öðrum hættum og skemdum. Fiskiþing
samþykkti að verja 25.000 kr. til bryggjugerðar hér á Eyrarbakka og Stokkseyri,
vélbátaútgerðinni til hagsbóta. Afli Bakkabáta var einna mestur á
haustvertíðinni. Olíuverð var hátt, en fiskverð lágt, þannig að útkoman var með
rírasta móti hjá mótorbátum, en betri á róðraskipum. Frá Þorlákshöfn gengu 7
róðraskip.
Samgöngur: Bifreiðaferðir milli Reykjavíkur og Eyrarbakka
voru orðnar mjög reglulegar og allnokkrir sem buðu upp á ferðir þessar, svo sem
Filipus Bjarnason í Reykjavík og bifreiðastöð Steindórs. Bifreiðar voru efnaðri
menn að eignast hér í þorpinu, svo sem Andres Jónsson kaupmaður og aðrir oft í
félagi um bifreið.
Skóli: Aðalsteinn barnakennari Sigmundsson fór með fimm
nemendur héðan í laugarnar í Laugardal. Fóru þeir á þrem reiðhjólum, en tilgangurinn
var m.a. að kenna þeim að synda. Skátafélagið "Birkibeinar"* stofnaði
Aðalsteinn hér um líkt leiti. Handavinnumunir, skólabarna héðan (einkum úr
basti,tágum og hrossatvinna) fóru á
Heimilisiðnaðarsýninguna í Reykjavík.
[
*Skátafélagið "Birkibeinar" stofnað í nóv. 1920]
Slysfarir: Magnús Jónsson frá Stokkseyri og Guðmundur Jónsson
frá Hæli, slösuðust nokkuð um borð í togaranum Agli Skallagrímssyni, er brot
reið yfir, en skipið var statt á Selvogsbanka. Tveir bátar rákust samann og sukku
á legunni á Stokkseyri eftir stórflóðs-öldu.
Látnir: Ragnhildur Þorsteinsdóttir (99). Hún var fædd 5.
október 1821. Ragnhildur var mágkona Þorleifs hins ríka á Háeyri. Var hún bústýra á Simbakoti meiri
hluta æfinnar, þar til kraftar hennar þrutu, en þá tóku þau hana hjónin Jakob
og Ragnheiður í Einarshöfn og önnuðust hana til dauða dags. Sólveig Árnadóttir frá Steinsbæ (89) Guðríður
Filippusdóttir frá Einarshöfn (84). Ólöf Jónsdóttir Neistakoti (84). Bergsteinn Pétursson
Garðhúsum (ungabarn). Meybarn
Þórdís Jónasdóttir Nýjabæ (Hvítvoðungur)
Sýslan og Sveitin: Magnús Torfason, tók við
sýslumannsemættinu og settist hann að á Selfossi. Skömmu síðar veiktist hann af
nýrnarbólgu og lagðist inn á Landakot. Steindór Gunnlaugsson tók þá við
embættinu til bráðabrigða. Var hann sá 15. sem gegnir embættisstörfum þessum síðan Sigurður sýslumaður
Ólafsson í Kaldaðarnesi sagði af sér árið 1915. Sýslubúar voru eitthvað á 7.
þúsund.
Ýmislegt: Fyrsta heimild um dúfu hér á Eyrarbakka, er þess
getið í auglýsingu að P.Nielsen hafi bjargað úr klóm ránfugls hér af götunni og
sent til Reykjavíkur. Auglýst var eftir eiganda dúfunar í Vísi 214.tbl.1921. Ástríður
Sigurðardóttur, 11 ára Bakkamær safnaði hér 191 kr. fyrir bágstödd börn í
Austurríki. "Lýsa" var höfð til matar heima fyrir.
Hagtölur 1921: Olía og veiðarfæri hækkuðu um 20% frá fyrra
ári, sem og annð verðlag. Gengi dollars var 5.75 kr. Gjaldeyrisskortur var í
landinu og höft þess vegna.
Heimild Dagblöð 1921: Morgunbl. Vísir, Alþýðubl. Lögrétta, Ísafold, Tíminn, Heimskringla.
Tímarit 1921: Ægir, Templar, 19.júní. Dýraverndarinn.