01.07.2009 15:42
Fólkið við ósinn-Drepstokkur
Drepstokkur var landnámsjörð og nam þar land Herjólfur Bárðarson, frændi Ingólfs Arnarsonar, gaf Ingólfur honum land úr landnámi sinu milli Vágs og Reykjaness. Bær Herjólfs stóð örskammt til suðausturs frá þeirri hæð, sem Óseyrarnesbærinn stóð á spölkorn austan við Ölfusárósinn og rann lækur fyrir framan túnið og var kallaður Síkið. Hann var afrensli Einarshafnar-flóðanna. Eigi er hægt að segja um, hvort Síkið rann vestur í Ölfusá eða fram í sjó.
Þess er getið í Biskupasögum (I., bls. 388), líklega snemma á 13. öld, að maður á Drepstokki tæki hest »ok riði út til óss«. Síðan þá hefur ósinn brotið mikið land til austurs svo vart tæki því í dag að leggja á hest þennan spöl. Herjólfur yfirgaf Drepstokk ásamt búaliði og flutti til Grænlands um 984-985 og fylgdi Bjarni sonur hans í kjölgfarið, en sem kunnugt er fann hann Ameríku í þeirri ferð.
Í Árbók hins íslenska fornleifafélags frá 1927 segir m.a. að þegar Ölfusið tók að byggjast, hefur orðið meiri þörfin þeim megin fyrir ferju yfir ána, til samgagna við næstu aðalbygðina og til aðdrátta frá Eyrarbakka. Áður en landnámi var að fullu lokið, er líkast að verzlun hafi byrjað á Eyrum. Eyrarnafn Lofts gamla í Bæ gæti vel verið dregið af verzlun hans þar, því varla þarf að efa það, að hann hafi flutt mjöl í sekkjum ásamt fleiri vörum, er hann fór þriðja hvert ár til Noregs, eins og síðar flutti Þórólfur sonur hans, og Bjarni Herjólfsson á Drepstokki annað hvert ár, til 985. Þegar á þessum árum (eða árla á 10. öld) má því gera ráð fyrir, að staðföst ferja sé komin á Ölfusá. Full vissa um þetta fæst þó ekki fyr en um 1011, þá er Skafti lögsögumaður á Hjalla »sá frá ferjunni« hesta Þorgils örrabeinsstjúps í Traðarholti, við ána »nær Kallaðarnesi «. Skafti snéri þá heim frá ánni (af hræðslu við Þorgils). En »kvaðst frétt hafa, að síðar mundu betri kaupin«. (Flóamannasaga 30. kap.).-
Nes, síðar Óseyrarnes var upphaflega kot frá Drepstokki eða Rekstokki, sem síðar er farið að kalla þá jörð og hafði það verið fært fjórum sinnum undan ánni fyrir 1708, og eftir það
þurfti að færa bæinn í fimmta sinn undan ánni ca 20 árum síðar, en þá var Nesbæririn byggður uppi á túninu á Rekstokki, og var Nes (eða Óseyrarnes eins og það hét nú) upp frá-því aðaljörðin, en Rekstokkur (Refstokkur sem þá hét) kotið, og hést það svo, meðan þær jarðir voru byggðar. Í tíð Herjólfs hafði ósinn verið mun vestar og skipgengur, en síðan hafði áin brotið nýjan ós sem nú er, en hinn vestari fyllst upp af sandi. Hét þá hólminn milli ósanna "Skerðingarhólmi".