Brim á Bakkanum

03.12.2017 20:39

Sú var tíðin, 1958

Ríkinu var heimilað að selja Eyrarbakkahreppi lönd jarðanna Einarshafnar, Skúmstaða og Stóru-Háeyrar. Reykvískir vörubílstjórar áttu nokkra hagsmuni gegn þessu, vegna vikurnámsins í Eyrarbakkafjörum.

Útgerð: Tveir bátar gerðir út héðan á vetrarvertíð "Helgi"og "Jóhann Þorkelsson" [sá þriðji frá Þorlákshöfn.] Aflinn var 579 lestir 104 róðrum og var Jóhann Þorkelsson aflahærri með 315 lestir í 59 veiðiferðum. Fjórir bátar voru gerðir út á humarvertíðinni. Helgi, Ægir, Faxi og Friðrik. Við humarvinnsluna störfuðu 30-40 manns, einkum konur og börn.

Atvinna: Við Plastiðjuna störfuðu 15 manns og unnu 8 þeirra í vöktum í kjallara frá kl. 7.30 til kl. 6 og síðari vaktin til kl. 3.30 um nóttina. Nokkrir höfðu vinnu við símalagnir og raflagnir og allmargir störfuðu við virkjanaframkvmdir í Soginu. Frystihúsið veitti allnokkrum vinnu þegar afli barst á land. Litla-Hraun örfáum og allmargir tímabundið við landbúnað, útgerð, hafnarbætur og viðhald á bátum í slippnum. Nokkrir sjálfstætt starfandi vörubifreiðastjórar, aðrir við kennslu, verslun og opinber störf.

Stjórnmál: Sveitastjórnarkosningar voru á árinu og voru eftirtaldir í framboði á Eyrarbakka:

Fyrir Sjálfstæðisflokkinn voru 7 efstu, Sigurður Kristjánsson kaupmaður, Bjarni Jóhannsson skipstjóri, Bragi Ólafsson héraðslæknir, Hörður Thorarensen sjómaður, Eiríkur Guðmundsson trésmiður, Jóhann Jóhannsson bifreiðastjóri og Ásmundur Eiríksson bóndi. Alþýðu og Framsóknarflokkur buðu fram sameiginlegan A-lista þannig skipaðann efstu 7 mönnum, Vigfús Jónsson oddviti, Sigurður Ingvarsson bílstjóri, Þórarinn Guðmundsson bóndi, Ólafur Guðjónsson bílstjóri, Ragnar Böðvarsson verkamaður, Magnús Magnússon framkv.stj. og Vilhjálmur Einarsson bóndi. Á Eyrarbakka voru 311 á kjörskrá og kusu 262. A-listinn fékk 5 menn kjörna og D-listi 2 menn. [Bjarni Jóa og Bragi læknir settust í hreppsnefnd fyrir D-listann, en mikið var um að kjósendur breyttu röðun]

Félagsmál: "Fundur í Verkamannafélaginu Báran á Eyrarbakka, 5. okt 1958 lýsti fyllsta trausti á framkvæmd ríkisstjórnarinnar við útfærslu fiskveiðitakmarkanna í 12 milur. Jafnframt fordæmdi fundurinn framkomu Breta, sem einir allra þjóða höfðu sýnt málinu verulegan mótþróa með hernaðaraðgerðum í íslenzkri landhelgi.

Afmæli:

90. Ólöf A. Gunnarsdóttir, Simbakoti/Vinaminni, [Ólöf náði 101 árs aldri og var heiðursborgari- Ólöf í Simbakoti ]

80. Böðvar Friðrikson, Einarshöfn. [Pabbi Ragnars, Reynis, Fríðu, Óskars, Lilju og Guðlaugu Böðvarsbarna] Elísabet Jónsdóttir. [alþingismanns Þórðarsonar Eyvindarmúla Ísmús] Guðný Jónsdóttir, Simbakoti. bjó í Rvík. Guðríður Jónsdóttir, Einarshúsi. [Kona Diðriks Diðrikssonar sama stað]

70 Ágústa Ebenesardóttir, Deild. [Maður hennar var Sigurður Daníelsson gullsmiður sama stað] Jón Axel Pétursson Rvík. Kristín Vilhjálmsdóttir, Blómsturvöllum. Ólafur Helgason, Túnbergi. [Pálssonar og Önnu Diðriksdóttur Jónssonar. -Hreppstjóri og kaupmaður í Ólabúð] Sigurveig Magnúsdóttir, bjó í Rvík. Sigurður Jónsson, Steinsbæ. [Skósmiður og trésmiður. Kona hans var Regína Jakopsdóttir] Þorleifur Guðmundsson, Simbakoti. Þorleifur Halldórsson, Einkofa. [Kona hans var Ágústa Þórðardóttir- brýnsteinn Þorvaldar ] Þuríður Björnsdóttir, Einarshúsi. [Maður hennar var Sæmundur Jónsson].

60. Elínborg Kristjánsdóttir, [Var á sínum tíma formaður kvennfélagsins og menningarfrömuður í þorpinu. bjó síðast í Rvík]. Finnbogi Sigurðsson, Suðurgötu [Sýsluskrifari, bjó síðast í Rvík.] Gíslí Ólafsson bakari, bjó í Rvík. [Árnasonar og Guðrúnar Gísladóttur Einarshöfn/ áður Gamla-hrauni-bróðir Sigurjóns myndhöggvara] Halldóra Ágústa Jóhannesdóttir, Brennu. [Fósturdóttir Þórdísar Símonardóttir ljósmóður.] Marel Ó Þórarinsson, [ Kona hans var Sigríður Gunnarsdóttir Prestshúsi. Runólfur Jóhannsson skipasmiður frá Gamla-Hrauni. [Guðmundssonar formanns og Guðrúnar Runólfsdóttur mbl ]

50. Ármann Guðmundsson, Vorhúsum. [garðyrkjubóndi.] Guðmundur Einarsson, Ásheimum. [Trésmiður Þorgrímssonar og Guðrúnar Magnúsdóttur, Götuhúsum.] Jón Guðjónsson, Litlu-Háeyri. [bóndi, Jónssonar og Jóhönnu Jónsdóttur frá Minna-Núpi] Lára Halldórsdóttir, Eimu. [Þorvaldssonar og Guðrúnu Á Guðmundssonar frá Bryggju í Biskupstungum.] Sigurjón Ólafsson myndhöggvari frá Einarshöfn. [[Árnasonar, Eiríkssonar frá Þórðarkoti og Guðrúnar Gísladóttur Einarshöfn/ áður Gamla-hrauni, -bróðir Gísla bakara Rvík.] Sigurbjörg Bergþórsdóttir, Grímstöðum. [Jónssyni og Sigríði Guðmundsdóttur] .

Andlát: Anna Þórðardóttir, Borg (f.1870). Gróa Gestsdóttir, Eyvakoti (f.1874). Guðrún Gísladóttir frá Einarshöfn /Gamla-Hrauni. [Andréssonar, Gíslasonar í Stóru Sandvík. Börn hennar og Ólafs Árnasonar voru: Magnea, Árni, Gísli, Sigurjón myndhöggvari, Sigríður og Guðni. abl. ] Guðrún Ásmundsdóttir, Gunnarshólma (f.1893). Haraldur Guðmundsson, Stóru-Háeyri, bjó í Merkisteini en síðar í Rvík. [f.1888 sonur Sigríðar Þorleifsdóttur og Guðmundar Ísleifssonar formanns og kaupmanns. Önnur börn þeirra voru Guðbjörg, Guðmundur, Þorleifur, Sylvía, Geir, Sólveig og Elín ] Jónína Guðmundsdóttir.

Ólöf Andrésdóttir frá Litlu-Háeyri [f.1868 dóttir Andrésar Ásgrímssonar Eyjólfssonar og Guðbjargar Árnadóttur. Andrés giftist síðar Málfríði Þorleifsdóttur ríka á Stóru-Háeyri. Málfríður giftist síðar Jóni Sveinbjörnssyni á Bíldsfelli. Ólöf giftist Guðna Jónssyni verslunarmanni við Lefolii verslun. Ólöf átti barn fyrir með Sveinbirni, bróður Jóns á Bíldsfelli, sá hét Andrés, hafnsögumaður í Rvík, hann dó barnlaus. Börn Ólafar og Guðna voru, Elín og Þórdís] Sigríður Hannesdóttir, Sandprýði. (f.1892) [Maður hennar var Þorbergur Guðmundsson. Börn þeirra voru Hannes, Elín, Bergþóra, Gunnar og Ólöf] Sigríður Loftsdóttir, Ásgarði (f. 1895) [Kona Júlíusar Ingvarssonar] Valgerður Grímsdóttir, Óseyrarnesi [Gíslasonar, Þorgilssonar og Elínar Bjarnadóttur Hannessonar. Maður hennar var Gísli Gíslason skósmiður, Skúmstöðum. Fluttu til Rvíkur.]

Hjónaefni:

Vilborg Vilbergsdóttir, Helgafelli og Magnús G Ellertz búfræðingur.

Halldóra Ævarr, Vatnagarði og Karl Ó Ólsen. Viðar Ingi Guðmundsson og Auður Haraldsd. frá Akureyri.

Sandkorn:

Álfhildur Bentsdóttir. 3 ára vann píanó á DAS miða keyptum á Eyrarbakka. Umboðsmaður DAS á Eyrarbakka var Sigurður Andersen.
4 ára drengur féll í sjóinn af Vesturbúðarbryggjunni, Bjargað með snarræði og lífgaður við í fjörunni. [tm]
Kvenfélagið Á Eyrarbakka 70 ára.
Árnesingafélagið kaupir píanóið úr Húsinu, en það var úr búi Guðmundar Thorgrímsen.
"Hringur" foli Steins Einarssonar gerir það gott í kappreiðum fáks. 1. sæti í stökki.
Eyrbekkingafélagið kom í gróðursetningaferð.
Frystihúsið setur upp matvörubúð með kjöt, fisk og nýlenduvörum. [ Fyrir voru útibú KÁ, Laugabúð og Ólabúð]
Eldur kviknaði í fangaklefa á Litla-Hrauni. Fangi kveikti í dýnu. Fangastrok voru tíð.
Eldur var laus í Beinamjölsverksmiðjunni. Orsök talin sjálfsíkveikja í mjöli. Töluverðar skemdir urðu á húsinu.
Plastiðjan framleiddi 300 fm af 2" einangrunarplasti á dag og hafði hvergi undan eftirspurn eftir þessu nýja einangrunarefni til húsbygginga.
Því var spáð að árið 2000 yrði stór-Eyrarbakka og Ölfussvæðið með 22.000 íbúa.
Elsa Sigfúss og Páll Ísólfs héldu tónleika í troðfullri Eyrarbakkakirkju. [Sigfús Einarsson faðir Elsu og tónskáld var fæddur á Eyrarbakka, Jónssonar kaupmanns í Einarshúsi. Sigfús samdi meðal annars lagið "Á Sprengisandi" Móðir Elsu var Valborg Einarsson söngkona]
Guðni Jónsson gaf út bók sína "Saga Hraunshverfis"
Óskar Magnússon, var formaður Ungmennafélags Eyrarbakka.
Guðmundur Danílesson var skólastjóri barnaskólanns, nemendur voru 70.
Í fjósinu á Litla-Hrauni voru 30 mjólkandi kýr.

Heimild: Alþýðubl. Gardur.is, Morgunbl. Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.

Skrifað af oka

19.11.2017 22:31

Sú var tíðin, 1957

Frá Eyrarbakka Ný verksmiðja tók til starfa á Eyrarbakka. Stofnað var til Plastiðjunar HF. af Korkiðjunni í Rvík, til að framleiða einangrunarefni úr plasti og lagði Eyrarbakkahreppur til húsnæði fyrir starfsemina. [Miklagarð, en þá var byggð önnur hæð ofan á húsið. Vigfús Jónsson oddviti beitt sér fyrir þessu verkefni til að örva atvinnulíf þorpsins, sem átti í harðri samkeppni við Selfoss og Þorlákshöfn um fólk á þessum árum.] Framleiðsluaðferðin er þýsk og var Plastiðjan sögð önnur verksmiðjan í Evrópu til að hefja þessa framleiðslu. [Áþekk plastverksmiðja "Reyplast HF" var þá kominn á fót í Reykjavík og framleiddi einangrunarplast undir vöruheitinu "Reyplast"] Forstöðu veitti Óskar Sveinbjörnsson forstjóri Korkiðjunnar og störfuðu frá 6 - 15 manns hjá fyrirtækinu. (Kosturinn við plastið var að það myglaði ekki og engar óværur lifðu í því, en ókosturinn að það er mjög eldfimt.) Þá var hafist handa við að stækka bátabryggjuna (höfnina) og gert bátalægi fyrir 3 báta. Gagngerar endurbætur voru gerðar á Fangelsinu á Litla-Hrauni en þar unnu fangar aðalega við vikursteypu og landbúnað. 27 fangar voru hýstir á Vinnuhælinu. Forstjóri var Helgi Vigfússon.

Útgerð: Vertíðarbátar gerðir út frá Eyrarbakka voru 2 [af 5 bátum var einn seldur og einn óklár, því voru það aðeins Helgi ÁR-10 bátur Sverris Bjarnfinnssonar og Jóhann Þorkelsson ÁR-24 bátur Bjarna Jóa] en einn að auki var gerður út frá Þorlákshöfn en þaðan voru gerðir út 7 bátar. Frá Stokkseyri voru gerðir út 3 bátar. Þann 3. apríl náðu bátar frá Stokkseyri, Eyrarbakka og Þorlákshöfn ekki höfn vegna brims og héldu sjó. Bátarnir komust inn daginn eftir til Þorlákshafnar og var aflanum ekið heim. Fjórir bátar gerðu út á humarveiðar frá Eyrarbakka sem gengu vel í byrjun og höfðu 30 manns atvinnu við frystingu aflanns. Vertíðin varð hinsvegar endaslepp, þar sem humarinn hvarf af veiðislóðunum. Einn trillubátur stundaði haustvertíð þegar gaf á sjó, en annars voru menn að dytta að bátum sínum fyrir næstu vertíð.

Húsakostur á Eyrarbakka 1950 var 121 íbúðarhús: Steinhús=31 Timburhús=83 Torfbær=? Mix stein og timbur=4 Mix stein og torf=? Mix timbur og torf=? Óupplýst notkun húss=3 Braggar=? Aðrar byggingar, skemmur og skúrar 43. Samtals 164 byggingar og þar af 3 til verslunar og 2 til opinberar notkunar jafnframt, og 3 til iðnaðar. Húsnæði sem var 50 ára eða eldra voru 38 talsins. 136 íbúðir voru í þessum byggingum. Af þeim höfðu 70 miðlæga kolakyndingu og 20 olíukyndingu og 7 íbúðir með rafmagnskyndingu. 103 hús höfðu rennandi vatn. 83 íbúðir voru kominn með vatns salerni en 53 íbúðir voru án þesskonar þæginda. 23 íbúðir höfðu sérstakt baðherbergi. 122 íbúðir voru tengdar við fráveitu (skolp) og jafnmargar íbúðir höfðu sér eldhús. [9-11 hús voru í smíðum eða nýlokið við árið 1957]

Búfénaður 1957: Sauðfé um 1.100. Nautgripir um 200 og 150 hross.

Vélbátar 1957: 5 bátar frá 23-31 tn. einn gerður út frá Þorlákshöfn, einn seldur á árinu, einn var óklár á vertíð, þannig að hana stunduðu aðeins tveir bátar.

Afmæli:

[Elstur íbúi Eyrarbakka 1957: Jón Ásgrímsson homopati 94 ára.]

90. Guðrún Gísladóttir frá Gamla-Hrauni.[Maður hennar var Ólafur Árnason sjómaður og voru þau foreldrar Sigurjóns Ólafssonar myndhöggvara og fleyri efnilegra afkomenda. Guðrún er ættuð frá Stokkseyrarseli.] Katrín Þorfinnsdóttir Grímsstöðum.

80. Guðlaugur Guðmundsson Mundakoti. Magnús Árnason Skúmstöðum. Jakopína Jakopsdóttir kennari. [Hálfdánarsonar frá Grímsstöðum í Mývatnssveit. Bjó hjá systur sinni Aðalbjörgu og Gísla lækni Péturssyni í Læknishúsi frá 1917 til 1931og flutti þá til Rvíkur. Jakopína var kennari við Barnaskóla Eyrarbakka frá 1919-1931] Jón Helgason prentari, þá búsettur í Rvík. [Jón var prentari á Eyrarbakka í fyrstu prentsmiðju Suðurlands. Hann gaf út Heimilisblaðið 1912 og Ljósberann 1921] Þorgerður Guðmundsdóttir Sölkutóft.

70. Einar Jónsson í Túni [ Bjó á Eyrarbakka í 22 ár, járnsmiður og bifreiðastjóri. Ættaður frá Egilstaðakoti í Flóa. Fluttist til Reykjavíkur.] Jón Jakopsson Einarshöfn.

60. Ásmundur Eiríksson Háeyri. Einar Kristinn Jónasson Garðhúsum. Guðjón Guðmundsson vörubifreiðastjóri á Kaldbak. [Foreldrar hans voru Ingveldur Sveinsdóttir og Guðmundur Jónsson í Vorhúsum. Kona Guðjóns var Þuríður Helgadóttir. Fyrir bílaöldina var Guðjón vagnstjóri milli Eyrarbakka og Reykjavíkur] Ingvar Júlíus Halldórsson Hliði. Jenný D Jensdóttir Þorvaldseyri. Úlfhildur Hannesdóttir Smiðshúsum. Þórdís Gunnarsdóttir Einarshöfn.

50. Aðalheiður Gestsdóttir Björgvin. Friðsemd (Fríða) Böðvarsdóttir Sætúni. Geirlaug Þorbjarnardóttir Akbraut. Gunnar Jónasson í Stálhúsgögn Rvík. [Jónasar Einarssonar og Guðleifar Gunnarsdóttur í Garðhúsum. Gunnar og Björn Ólsen smíðuðu flugvélina TF-Ögn sem hangið hefur uppi í Flugstöð Leifs Eiríkssonar á Keflavíkurflugvelli]

Hjónaefni: Davið Friðriksson Sigurðssonar frá Gamla-Hrauni og Gíslína Guðmundsdóttir frá Akranesi. Búsett í Þorlákshöfn.

Andlát:

Elín Gísladóttir [Skósmiðs Gislasonar og Valgerðar Grímsdóttur frá Óseyrarnesi. bjó í Rvík.]

Hildur Jónsdóttir í Garðbæ. (f 1866.) [Hún var til heimilis hjá þeim Óla og Tótu Gests í Garðbæ]

Ingibjörg Gunnarsdóttir frá Einarshöfn. (f. 1894) [hennar maður var Pétur Olsen]

Jóhanna Jónsdóttir frá Litlu-Háeyri. [f.1879 Brynjólfur Jónsson, fræðimaður frá Minna-Núpi, var föðurbróðir Jóhönnu. Jóhanna giftist árið 1901 Guðjóni Jónssyni á Litlu-Háeyri d. 1945. Hún hafði komið til Eyrarbakka og ráðist sem vertíðarkona hjá honum og Þórdísi móður hans, sem þá var orðin ekkja. Guðjón var bóndi á Litlu-Háeyri og sjósóknari mikill. Börn þeirra voru Sigurður skipstjóri, Halldóra, Margrét, Jón bóndi, Þórdís, Helga, Brynjólfur sjómaður d. 1946. og Sigríður.]

Ragnheiður Blöndal. [Ragnheiður var gift Guðmundi Guðmundssyni kaupfélagsjóra Heklu á Eyrarbakka Guðmundar bóksala. Bjuggu á Eyrarbakka frá 1910-1927, fyrst í Skjaldbreið og síðar í Húsinu. Bróðir hennar Ásgeir Blöndal var læknir hér á Bakkanum.]

Sigmundur Stefánsson trésmiður á Hofi. (f. 1891 )[Kona hans var Guðbjörg Jóhannsdóttir]

Sylvía N Guðmundsdóttir frá Stóru-Háeyri. [ Guðmundar Ísleifssonar og Sigríður Þorleifsdóttir Kolbeinssonar hins ríka Jónssonar í Ranakoti Stk. Maður hennar var Ólafur Pálsson læknir í Vestmannaeyjum.]

Thoreteinn Oliver, fæddur á Eyrarbakka 1868 búsettur í Winnipeg frá 1909. [Foreldrar hans voru Þorsteinn Þorsteinsson síðar kaupm. í Keflavík og Sigríður Þorgilsdóttir frá Eyrarbakka.]

Sandkorn:

Eyrbekkingar eignast sinn fyrsta slökkvibíl.
Kennari við skólann á Eyrarbakka átti lítinn bát, sem hann ýtti á flot, er hann frétti að þorskganga væri alveg upp við fjöru. Tók hann með sér tvo unglinga og voru þeír á sjó í 15 míhútur og drógu 36 fiska.
Þrír Færeyskir sjómenn voru m.a. á þeim Bakkabátum sem gerðir voru út á vetrarvertíð,
Hið víðfræga aprílgabb um fljótaskipið "Vanadís" sem gera átti út frá Selfossi.
Sagt var að margir Eyrbekkingar hefðu "frönsk augu" og átt við kynblöndun við franska skútukalla austur með suðurströndinni.
Gísli Gíslason var verkstjóri í frystihúsinu.
Haukur Guðlaugsson Pálssonar stundaði orgelnám hjá Gunther Förstemann í Hamborg.
Óskar Magnússon settur kennari við Barnaskólann á Eyrarbakka.
Vigfús Jónsson oddviti fór í evrópureisu.
Uppþot varð á Litla-Hrauni eftir fangastrok.
Guðni Jónsson frá Gamla-Hrauni verður prófessor í sögu við HÍ.

Heimild: Alþýðubl. Hagskýrsla um húsnæðismál, Tímarit Þjóðræknifélags Íslendinga, Tíminn, Veðráttan,Vísir, Þjóðviljinn, Gardur.is, Mbl.is greinasafn.

Skrifað af oka

12.11.2017 17:15

Sú var tíðin 1956

Á Eyrarbakka bjuggu 494 íbúar þegar árið 1956 gekk í garð. Á Bakkanum bjuggu menn enn við brunnvatnið, eins og verið hafði um aldir. Ein 25 m hola hafði þó verið boruð við frystihúsið 1955 með tilstyrk jarðborana ríkisins, en vatnið sem fékkst úr þeirri holu reyndist of járnríkt að óhæft var til drykkjar en dugði vel frystihúsinu fyrir fiskvinnsluna.

Það bar annars helst til tíðinda að uppreisn var gerð á Vinnuhælinu Litla-Hrauni undir forustu tveggja fanga, eftir að samfangi þeirra hafði verið settur í járn, en sá hafði verið til aðstoðar í eldhúsinu og hafði þaðan meðsér tvær kjötsveðjur og lét ófriðlega. Lögreglan í Reykjavík var kölluð til og 10 manna lið sent austur á Bakka. Þegar lögregluliðið mætti á staðinn var þegar komin ró í fangelsinu og enginn strauk, en margt brotið og bramlað. Forstöðumaður Vinnuhælisins var þá Magnús Pétursson.

Útgerð: Fiskveiðifloti landsmanna var nú kominn á ríkisstyrk eins og hann lagði sig, vegna bágrar stöðu, bæði togara og bátaútgerðar, og var það aðalega vegna hækkandi vinnslukostnaðar. Á sama tíma áttu íslensk stjórnvöld í landhelgisdeilu við Breta. Fjórir bátar voru gerðir út frá Eyrarbakka 1956 [Helgi ÁR 10, Jóhann Þorkellsson ÁR 24, Sjöfn ÁR 11 og Ægir ÁR 183] en sá fimmti var gerður út frá Þorlákshöfn, [Faxi ÁR 25] þaðan sem 8 bátar gerðu út á vertíðinni. Frá Stokkseyri voru 5 bátar gerðir út. [Síðar á árinu bættist nýr bátur í flota Stokkseyringa, Hásteinn II ÁR 8, er kom nýsmíðaður frá danmörku, en aðrir frá Stokkseyri voru Fylkir ÁR 18, Hafsteinn ÁR 12, Hersteinn ÁR 9 og Hólmsteinn II ÁR 27] Brim hamlaði oft sjósókn eins og alkunnugt er hér við ströndina og fór því vertíðin seinna af stað en almennt var á landinu. Þá varð stundum að leita til Þorlákshafnar sökum brims eða þoku. Í apríl var landburður af fiski og allir sem vettlingi gátu valdið unnu að aflanum. Frí var gefið í barnaskólanum svo elstu börnin gætu tekið þátt í fiskvinnuni og unnið sér inn peninga. [Þetta fyrikomulag var alsiða á Bakkanum og þótti engum til meins að haga þessu þannig] Komu bátar að landi með allt að 17 - 20 lestir í hverjum róðri þegar best lét. Helgi ÁR og Jóhann Þorkellsson ÁR keptust um aflakóngs titilinn þessa vertíð, en sá titill kom í hlut þess síðarnefnda með 326 lestir í 51 róðri. [Bjarni Jóhannsson var skipstjóri] Á humarvertíðinni gerðu út 6 bátar [einn frá Þorlákshöfn] og stóð vertíðin yfir frá maí-júlí og veitti 50 manns atvinnu. Austurbúðarbryggjan var löguð og bætt svo bátar gætu einig lagst þar að.

Afmæli:

90. Þorgerður Halldórsdóttir Hraungerði. [Brim á Bakkanum Hraungerðismæðgur] Hildur Jónsdóttir Garðbæ.

80. Bergljót Sigvaldadóttir Gamla-Hrauni. Guðmundur Ebeneserson skósmiður Hraungerði. Vigdís Eiríksdóttir Neistakoti.

70. Jón Helgason formaður á Bergi. Hann var farsæll formaður, oft aflakóngur og aldrei hlekktist skipum hanns á. [Faðir Jóns var Helgi Jónsson formaður í Nýjabæ og gerði hann skip sitt út frá Þorlákshöfn í 42 ár. Móðir Jóns var Guðríður Guðmundsdóttir frá Gamla-Hrauni. Jón var skaptfellingur að ætt, en langafi hans kom á Bakkann úr Skaftáreldum, svo sem margir aðrir. Sjá einig: Brim á Bakkanum Jón Helgason frá Bergi Brim á Bakkanum Jón Helgason ÁR 150] Guðmundur Jónsson bóndi í Steinskoti. [Jóns Jónssonar sama stað] Elín Jónsdóttir Kirkjuhúsi.

60. Guðlaugur Pálsson kaupmaður Sjónarhóli. Guðlaugur hóf verslunarrekstur 21. árs gamall í Kirkjhúsi á Eyrarbakka og starfrækti hann verslun sína í 76 ár. [Hann kvæntist Ingibjörgu Jónasdóttur frá Eyrarbakka. Brim á Bakkanum Verzlun Guðlaugs Pálssonar] Sigurður Óli Ólafsson á Stað, þá kaupmaður á Selfossi og alþ.m. [Ólafs Sigurðssonar söðlasmiðs á Litlahrauni og Þorbjargar Sigurðardóttur frá Neistakoti. Sigurður Óli var giftur Kristínu Guðmundsdóttur, Guðmundssonar, fyrrum kaupfélagsstjóra Heklu á Eyrarbakka] Andrés Jónsson verkalýðsfrömuður í Smiðshúsum. [Jóns Andréssonar og Guðrúnar Sigmundsdóttur á Litlu-Háeyri Brim á Bakkanum Andrés stóð í eldhríðinni] Guðbjörg Vilhjálmsdóttir á Ásabergi [Vilhjálms Gíslasonar ferjumanns og Guðbjargar Jónsdóttur Ásabergi, áður Óseyrarnesi Óseyrarnes - Brim á Bakkanum - 123.is] Anna Sveinsdóttir Háeyri. Emerentína G Eiríksdóttir Blómsturvöllum. Guðbjörg Jóhannsdóttir Hofi. Guðbjörg E Þórðardóttir Sandvík. Guðrún Jóhannsdóttir Frambæ. Ingibjörg Ó Ólafsdóttir Stíghúsi. Jóhanna Bernharðsdóttir Staðarbakka. Sigurður Kristjánsson Búðarstíg. [hreppstj. og kaupmaður]

50. Eyþór Guðjónsson Skúmstöðum. Gísli Jónsson Mundakoti. Ragnheiður G Ólafsdóttir Helgafelli. Vigfúsína M Bjarnadóttir Garðbæ.

Andlát:

Guðrún Ársæls Guðmundsdóttir í Káragerði 81 árs.Þorbjörn Hjartarson sjómaður og bóndi í Akbraut. 77 ára. [Brim á Bakkanum Elín í Akbraut] Karen Ísaksdóttir. 74 ára [Hún var fósturbarn sr. Jóns Björnssonar og fr. Ingibjargar Hinriksdóttur presthjóna á Eyrarbakka. Hún flutist síðar að Grenjaðarstað og síðan til Reykjavíkur] Jóhannes Jóhannesson 0 ára.

Félagsmál: Atvinnubílstjórafélagið Mjölnir krafðist úrbóta í vegamálum í sýslunni, en víða voru hættulegir vegkaflar og slysastaðir á fjölförnum leiðum. Formaður Mjölnis var Sigurður Ingvarsson á Hópi, en með honum í stjórn voru m.a. Ólafur Gíslason á Eyrarbakka, Björgvin Sigurðsson form. Bjarma á Stokkseyri og Árni Sigursteinsson á Selfossi. [Sigurður var einig formaður landsambands vörubifreiðastjóra]

Hjónaefni: Inga Kristín Guðjónsdóttir á Kaldbak og Gunnar Ingi Olsen frá Einarshöfn.Halldóra S Ævarr og Carló Olsen, bæði frá Eyrarbakka. Sigurbjörn J Ævarr og Erna Ingólfsdóttir flugfreyja. Guðný E Sigurjónsdóttir símamær og Hjörtur Guðmundsson útibústjóri KÁ á Eyrarbakka. Guðni Marelsson og Jóna Ingvarsdóttir frá Vestmannaeyjum. Sigurður Júlíusson smiður og Hulda Lyngdal Rvík.

Kirkjan: Árið 1955 bárust Eyrarbakkakirkju ríkulegar gjafir: Skírnarskál úr silfri, sem nokkrir vinir Þórdísar Símonardóttur fyrrv. Ijósmóður á Eyrarbakka gáfu til minningar um hana og þau dýrmætu líknarstörf er hún vann bæði í héraði sínu og annars staðar á hinni rúmlega hálfu öld, sem hún var Ijósmóðir. Ennfremur gaf "Kvenfélag Eyrarbakka" fermingarkyrtla, sem notaðir voru í fyrsta skipti við fermingu þá um vorið. Þá höfðu kirkjunni borist ýmsar peningagjafir: Minningargjöf um Margréti Sigríði Brynjólfsdóttur og Jón Gíslason frá Eyrarbakka að upphæð kr. 3.000,00. Systkinin að Bergi, þau Jóhanna Helgadóttir og Jón Helgason, gáfu kr. 1.000,00 á aldarafmæli foreldra sinna, hjónanna Guðríðar Guðmundsdóttur frá Gamla Hrauni f. 7. okt. 1855, - d. 17. júní 1890, - og Helga Jónssonar frá Litlu-Háeyri, f. 4. júlí 1855, - d. 29. maí 1929. [Bjuggu í Nýjabæ] Prestur var þá Magnús Guðjónsson.

Pólitík: Stjórnarslit urðu á árinu og nýjar kosningar. Áróðursvopnin í þessum kosningum voru helst herstöðin í Keflavík, kommúnistagrýlur og járntjöld. [Því var það að kona ein kallaði fram í fyrir ræðumanni á fundi á Eyrarbakka og spurði hvort Stalín væri í kjöri í þessum kosningum.] Framsókn og Alþýðuflokkur gerðu með sér kosningabandalag. Þeim hefur ekki þótt það leiðinlegt, þeim Þórarni Guðmundssyni á Sólvangi og Vigfúsi Jónssyni Oddvita, og eins líklegt að sá síðarnefndi hafi haft ítök með þetta fyrirkomulag eftir klofninginn í alýðuflokknum. Það hefur allavega mörgum þótt það einkennilegt að sjá Vigfús taka annað sætið á lista Framsóknarflokksins í Árnessýslu. [Alþýðuflokkurinn í Árnessýslu bauð ekki fram í þessum kosningum og átti flokkurinn nokkuð í vök að verjast með tilkomu Alþýðubandalagsins á vinstri vængnum.]

Alþýðubandalagið stóð fyrir pólitískum fundi á Eyrarbakka og var Hannibal Valdimarsson þar frummælandi. Björgvin Sigurðsson formaður Vlf Bjarma á Stokkseyri var meðal ræðumanna. Varð þá fleygt máltæki hans: "Detti annar, þá hallast hinn" Einnig tóku til máls Vigfús Jónsson oddviti og Kristján Guðmundsson formaður Bárunnar á Eyrarbakka. Fundastjóri var Andrés Jónsson. Alþýðuflokkur og Framsóknaflokkur héldu sameiginlegan fund á Stokkseyri. Frummælandi var Gylfi Þ Gíslason. Vigfús Jónsson oddviti var þar meðal ræðumanna, en einnig talaði Kristján Guðmundsson formaður Vlf. Bárunnar á Eyrarbakka og Björgvin Sigurðsson formaður Vlf. Bjarma.

Úr grendinni: Árið byrjaði með miklum frosthörkum. Selfyssingar höfðu hugsað sér gott til glóðarinnar með nýrri jarðhitaveitu kaupfélagsins, en urðu nú fyrir vonbrigðum þar sem að hitaveitan kom að litlum notum. Þrýstingur á kerfinu var of lágur og húsin illa einangruð, og því urðu menn að kynda upp á gamla móðinn. Svo var einnig í Reykjavík í þessu kuldakasti. Í vetrarlok gátu Selfyssingar tekið gleði sína á ný er kirkja þeirra var vígð. Var þá farið í skrúðgöngu og fremstur gekk Guðmundur kirkjusmiður Sveinsson frá Ósabakka og bar stóran kross eins og frelsarinn forðum. Á Selfossi bjuggu þá um 1.300 manns. Um mitt sumar brunnu smiðjur kaupfélagsinns til grunna og var það mikill eldur. [3 breskir herskálar á árbakkanum austan við brú] Stokkseyringar telfdu símaskák við Patreksfirðinga og stóð skákin yfir heila nótt. Því er skemst frá að segja að Stokkseyringar fóru með sigur af hólmi. Á Stokkseyri bjuggu 420 manns.

Sandkorn:

UMFE fór í skemtiferð austur á Kirkjubæjarklaustur. Gróðursetti 2000 trjáplöntur.
Korkiðjan í Reykjavík hafði einkarétt á vikur og sandnámi á Eyrarbakka.
Kartöflur voru settar niður 5. maí, tveim vikum fyrr en venjulega.
Bragi Ólafsson læknir ásamt fleirum vildu fá byggt sjúkrahús á Selfossi.
Eyrbekkingafélagið í Reykjavík gróðurseti plöntur á Eyrarbakka.
Sigríður Valgeirsdóttir frá Gamla-Hrauni er formaður þjóðdansafélagsins.
Þórlaug Bjarnadóttir ljósmóðir átti 30 ára starfsafmæli.
Bærinn Sölkutóft brennur. Ábúandi var Ingvar Guðfinnsson. [húsið var steinhús]
Bátur fór héðan með ungmenni á þjóðhátíð í Vestmannaeyjum.
Skólabörn bólusett fyrir mænusótt í fyrsta sinn.
Bjarni Þórarinsson og Anna Sigurkarlsdóttir skipaðir kennarar við barnaskólann á Eyrarbakka
Símstöðvarnar á Eyrarbakka og Stokkseyri voru opnar frá kl. 8.30 til kl. 22 á virkum dögum og kl. 10 til 12 og kl. 13 til 21 á helgum dögum.
Úrkoman á Eyrarbakka allt árið mældist 1459 mm. Veðurathugunarmaður var Pétur Gíslason.

Heimild: Alþýðublaðið, Kirkjuritið, Morgunbl. Skinfaxi, Póst og símatíðindi, Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn. Ægir.

Greinar: Jón Helgason Guðlaugur Pálsson Humarveiðar

Áfram:

Skrifað af oka

18.04.2017 23:09

Sú var tíðin, 1955

Fátt dró til tíðinda á Bakkanum á því herrans ári 1955, nema það sem sneri að aflabrögðum og sjósókn. Velmegun hefur sennilega sjaldan eða aldrei fyrr verið meiri hjá verkamannastéttinni í þessu þorpi en á þessum árum. Þá var farið að byggja allmörg ný og stór hús og bifreiðar að verða almennings eign. Vinnan lék aðalhlutverkið í þorpslífinu við fuglasöng og mávagarg. En á meðan brimið drundi í brælu og sudda lág flotinn í landi og þorpsbúar þömbuðu kaffi hver hjá öðrum og sögðu vel útilátnar sröksögur um nágungann, en slíkt var alsiða í þessum sjávarþorpum, þegar ekkert var að frétta.

Útgerð og fiskvinnsla: Gerðir voru út 5 bátar frá Eyrarbakka vertíðina 1955 en Faxi frá Eyrarbakka var gerður út frá Þorlákshöfn. Erfiðlega horfði um mönnun þessara báta og var fenginn hingað hópur færeyinga til að unt yrði að manna alla báta á Eyrarbakka og Stokkseyri. Komu 5 færeyingar til Eyrarbakka og 4 á Stokkseyri fyrsta kastið. Var það nokkuð færra fólk en búist var við, því útvegsmenn á Bakkanum höfðu gert ráð fyrir að fá 13 færeyinga hingað. Vertíðin fór því hægt af stað vegna mannaflaskorts og einig tafði beytuskortur róðra fyrstu daganna og brim hamlaði oft. Jóhann Þorkellsson, Sjöfn og Ægir skiptust á að vera í forustusæti yfir aflahæstu bátana og réðust úrslit ekki fyrr en undir lokin.

Aflahæstur á vertíðinni var ÆGIR (Jón Valgeir Ólafsson). Næst kom SJÖFN /Ólafur Guðmundsson) þá JÓHANN ÞORKELSSON (Bjarni Jóhansson) GULLFOSS (Sveinn Árnason) og að síðustu PIPP (Sigurbjörn Ævar). ["Friðrik Sigurðsson" frá Þorlákshöfn, nýkeyptur bátur frá danmörku, lagði upp á Eyrarbakka og Stokkseyri af og til.] Síðan tók humarvertíð við hjá þeim öllum, en um sumarið lagðist í rosa svo róðrar voru með minnsta móti og humarafli lítill. Nýr bátur "HELGI"frá Hornafirði var keyptur hingað af Sverri Bjarnfinnssyni o.fl.

Afmæli:

92. Jón Ásgrímsson í Björgvin.

89. Gunnar Halldórsson á Strönd. Hildur Jónsdóttir í Garðbæ.

85. Anna Þórðardóttir á Borg.

80. Ólafur Jónsson á Búðarstíg. Þuríður Magnúsdóttir í Mundakoti.

70 Guðmundur Magnússon í Nýjabæ. Guðríður Guðjónsdóttir í Nýhöfn. Ingibjörg Jakopsdóttir í Einarshöfn. Ingileif Eyjólfsdóttir í Steinskoti.Kristján Guðmundsson, fyrrum formaður Vlf. Bárunnar. Sigursteinn Steinþórsson í Sandvík. Steinun Sveinsdóttir í Nýjabæ. Þorbjörn Guðmundsson á Blómsturvöllum.

60 Árni Sigurðsson í Túni. Bjarni Loftsson í Kirkjubæ. Ingvar Ingvarsson Gamla-Hrauni. Margrét Oddný Eyjólfsdóttir í Stíghúsi. Ragnheiður Sigurðardóttir Steinskoti. Sigríður Loftsdóttir í Ásgarði.

50 Helga Jónsdóttir í Frambæjarhúsi. Ágústa Guðrún Magnúsdóttir Einarshöfn. Guðbjörg Jóna Þorgrímsdóttir á Hópi. Guðlín Katrín Guðjónsdóttir á Háeyri. Ingibjörg Jónasdóttir Sjónarhóli. Þórður Ársælsson á Borg.

Andlát: Aldís Guðmundsdóttir í Traðarhúsum (88). María Gunnarsdóttir frá Einarshöfn (88). Sigurlaug Erlendsdóttir frá Litlu-Háeyri (83). Jón Gíslason í Ísaksbæ (77). Kristinn Gíslason frá Einarshöfn (77). Ágúst Jónsson frá Torfastöðum í Fljótshlíð (58)[Gústi Greiskinn, mjólkurpóstur á Litla-Hrauni] Ólöf Gróa Ebenezardóttir, frá Einarshúsi (62) en hún bjó í Rvík. Þorvaldur Jónsson frá Gamla-Hrauni (61). kona hans var Málfríður Sigurðardóttir. Þorgrímur Albert Einarsson í Ásheimum (49) bifreiðastjóri. Gísli Guðmundsson frá Steinskoti. (26) sjómaður. [Sonur Guðmundar Jónssonar og Ragnheiðar Sigurðardóttur þar. Hann féll fyrir egin hendi.] Ólafur Sigurðsson, bjó þá í Rvík. Lúðvík Norðdal, er lengi var héraðslæknir á Eyrarbakka. Margrét Guðmundsdóttir, en hún bjó í Rvík. Kristín Jóhannsdóttir frá Eyvakoti, bjó að Læk í Ölfusi. Eygló Sigurðardóttir Fjölni (0 ára)

Nokkur hópur færeyinga var fenginn til að munstrast á fiskibátana á Bakkanum.
Þeir höfðu gaman af stangveiðum Guðmundur Daníelsson rithöfundur, Lárus Andersen bakari og Ólafur Helgason kaupmaður.
Lokið var við að fullgera slippin, en dráttarbrautin hafði verið keypt hingað notuð frá Reykjavíkurhöfn. Dráttarbrautin saman stóð af rafknúnu togaraspili, sporbraut og 50 hjóla vagni. Annar búnaður var byggður upp á staðnum. Um framkvæmdina sá Sigurður Guðjónsson á Litlu Háeyri. 12 bátar voru teknir upp þetta ár.
Mörg ný hús voru byggð á Eyrarbakka á þessum árum.
Leikfélag Eyrarbakka sýndi hið vinsæla leikrit Lofts Guðmundssonar Seðlaskipti og ást.
Ásmundur Guðmundsson biskup kom hér við á Bakkanum, en hann ferðaðist með báti hingað úr Vestmannaeyjum þar sem hann var við Visitasíu.
UMFE vann að gróðursetningu á reit sínum sem er nú nefndur Hraunprýði. Söfnuðu örnefnum sem enn höfðu varðveist í munmælum. Héldu námskeið í handbolta og leikfimi og þjóðdönsum.
Guðni Jónsson frá Einarshöfn hlaut doktorsnafnbót sína.
Snorri Jónsson, læknir, Reykjavík, var ráðinn aðstoðarlæknir héraðslæknisins í Eyrarbakkahéraði, sem þá var Bragi Ólafsson.
Upp komst um tvo bruggara og voru þeir handteknir. Þótti það tíðindi að annar bruggarinn væri kona.
Kaupfélag Árnesinga varð 25 ára. [ 1930 Keypti KÁ Verslunarhúsin á Eyrarbakka, steyptu löndunarbryggjuna og létu smíða tvo uppskipunarbáta- (gengu síðar undir nafninu "Grútarnir")]

Heimild: Alþýðubl. Fylkir, Morgunbl. Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.

Flokkur: Fréttir að fornu

Skrifað af oka

04.04.2017 22:32

Sú var tíðin 1954

"HUMARBÆRINN" Það var kosið í hreppsnefnd 1954 og urðu úrslit þessi: Alþýðuflokkur 154 atkv og 4 menn. Framsóknarflokkur 40 atkv. og einn mann. Borgarar 85 atkv. og 2 menn. Á kjörskrá voru 357. Vigfús Jónsson oddviti var tryggur í valdastóli næsta kjörtímabilið. Eyrarbekkingar hófu upp nýja atvinnugrein, humarveiðar og vinnslu sem skaffaði 50-60 manns atvinnu. Unnið var að byggingu dráttarbrautarinnar (Slippsins), en hún var hönnuð til að geta tekið upp 200 tn. báta en aðstæður gerðu hinsvegar ekki ráð fyrir stærri en 60 tn. bátum. Dráttarbrautin var svo vígð 7. desember, er fyrsti báturinn var tekinn upp, en það var Faxi ÁR. Þá festu þeir Halldór og Ólafur Guðmundssynir kaup á vélbátnum "Sjöfn" frá Flateyri.

Útgerð og vinnsla:

Eyrbekkingar gerðu út sex báta á vertiðinni 1954 [ þar af tvo frá Þorlákshöfn]. Tilraunir voru gerðar með að kaupa togarafisk frá Reykjavík og aka honum hingað til vinnslu í frystihúsinu, á meðan gæftir voru lélegar sökum brælu, stórbrims og illviðra í vertíðarbyrjun. Þá urðu skemmdir á vélbátnum Ægi frá Eyrarbakka. sem gerður var út frá Þorlákshöfn og skemdust tveir aðrir þorlákshafnarbátar, Brynjólfur og Ísleifur einig í þessu veðri. Ægir slitnaði síðan aftur upp í öðru óveðri, en sakaði ekki. Vébáturinn Jóhann Þorkelsson var aflahæstur, á vetrarvertíð en hann fiskaði um 215 smál. í 53 róðrum. Skipstjóri Jóhann Bjarnason. Í frystihúsinu störfuðu um 30 manns. Þrír bátar voru gerðir út á humar um sumarið. Var það í fyrsta skipti sem humarveiðar voru stundaðar héðan. Þessir bátar voru Jóhann Þorkelsson, skipstjóri Bjarni Jóhannsson, Ægir, skipstjóri Jón Valgeir Ólafsson og Faxi, skipstjóri Ólafur Vilbergsson. Þá kostaði kg. af humri 50 kr.

Afmæli:

91. árs Jón Ásgrímsson homopati í Björgvin. [varð hann allra karla elstur, eða101 árs]

90 ára Ólöf Ólafsdóttir þá til heimilis á sjúkrahúsinu Sólvangi, Hafnarfrði.

85. ára Margrét Guðmundsdóttir frá Eyrarbakka, bjó í Rvík.

80 ára. Kristín Jónsdóttir, bjó þá á e.h. Grund Rvík. Valgerður Grímsdóttir frá Óseyrarnesi. Hennar maður var Gísli Gíslason á Skúmstöðum. Ingibjörg Magnúsdóttir frá Oddakoti A-Landeyjum, en bjó á Bakkanum á efri árum, hjá Jóni Sigurðssyni hafnsögumanni. Þuríður Magnúsdóttir frá Mundakoti. Gróa Gestsdóttir í Eyfakoti. Vilhjálmur Gíslason á Ásabergi. [Járnsmiður og ferjumaður]

75 ára. Bersteinn Sveinsson múrari í Brennu. [Hann var frukvöull í nútíma kartöflurækt.] Jónína Jónsdóttir frá Skúmstöðum. Aðalbörg Jakopsdóttir í Læknishúsi. Maður hennar var Gísli læknir Pétursson. Halla Jónsdóttir á Búðarstíg. Jóhanna Jónsdóttir á Litlu Háeyri. Jónína Jónsdóttir á Skúmstöðum. Margrét Gísladóttir í Ísaksbæ. Þorbjörn Hjartarson í Akbraut.

70 Árni Helgson formaður í Akri. Jóhanna Helgadóttir á Bergi.

60 ára Ásgeir Sigurðsson skipstjóri frá Gerðiskoti/Flóagafli. Bjó í Rvík. Anna Tómasdóttir í Garðbæ. Guðlaug Sigfúsdóttir, bjó í Reykjavík. Ingibjörg Gunnarsdóttir í Einarshöfn. Vilhjálmur K Einarsson í Traðarhúsum. Þorvaldur Jónsson á Gamla-Hrauni.

50 ára Ragnar Jónsson frá Mundakoti-forstjóri og bókaútgefandi í Reykjavík. Guðlaugur Eggertsson á Litlu-Háeyri. form. björgunarsveitarinnar. Guðrún A Bjarnadóttir, bjó í Reykjavík. Helga Káradóttir á Borg. Ragnhildur Jóhannsdóttir í Traðarhúsum. Sigríður Bergsteinsdóttir í Deild. Þuríður Helgadóttir á Kaldbak.

Hjónaefni:

Marta Sigurðardóttir frá Eyrarbakka og Brandnur Þorsteinsson Hafnarfirði. Þórunn Jóhannsdóttir Eyrarbakka og Jónas Hallgrímsgon, húsgagnasmiður, Hafnarfirði. Sigrún Ingjaldsdóttir frá Baldurshaga, Stokkseyrj, og Jónatan Jónsson frá Sandvík, Eyrarbakka.

Andlát

Andrea G: Andrésdóttir frá Skúmstöðum. Hennar maður var Guðni Sigurðsson, frá Árkvörn í Fljótshlíð. Þau bjuggu í Mosfelsssveit. Þórarna Theodóra Árnadótir á Stönd. Hennar maður var Guðmundur Björnsson. Margrét Jónsdóttir frá Mundakoti. [ Faðir hennar Jón Jónsson druknaði í Ölfusá. Maður hennar var Halldór Sigurðsson Rvík, og bjuggu þar.] Einar G Sveinbjörnsson frá Einarshúsi.[ Sveinbjörns Erlendssonar og Guðlaugar Magnúsdóttur er þar bjuggu þá, en fluttu síðar til Rvíkur] Sigríður Vilhjálmsdóttir frá Einarshöfn. Kristín J Ólafsdóttir frá Stíghúsi. Sigurður Gíslason, en hann bjó á e.h. Grund Rvík. Helgi Árnason frá Mundakoti, en hann bjó í Rvík. [sonur Árna Jóhannssonar í Mundakoti og Margrétar Filippusdóttur]

Sandkorn:

Slysavarnadeildin Björg á Eyrarbakka varð 25 ára 1954. Formaður var Gauðlaugur Eggertsson. Var haldið mikið afmælishóf í Fjölni. [Geta má þess, að á samkomunni í var Svavar Benediktsson dægurlagahöfuhdur, og gaf hann deildinni nýtt-dægurlag, sem nefnist "Á baujuvaktinni" og var það leikið í útvarið á gamlárskvöld. Texti við dægurlag þetta er eftir Kristján frá Djúpalæk.]
Alþýðuflokkurinn fór með stjórn þorpsins undir forustu Vigfúsar Jónssonar oddvita. [Efstu menn á lista með honum voru: Jón Guðjónsson bóndi, Eyþór Guðjónss. verkamaður, Ólafur Guðjónsson bifreiðarstjóri, og Jónatan Jónsson vélstjóri]
Forustumaður Framsóknarmanna var Helgi Vigfússon, útibússtjóri KÁ. [Efstu menn á lista með honum voru: Þórarinn Guðmundsson, bóndi, Bjarni Ágústsson, verkamaður, Ólafur Guðmundsson, formaður og Þórlaug Bjarnadóttir, ljósmóðir.]
Sjálfstæðismenn studdu svokallaðan "Borgaralista" undir forustu Sigurðar Kristjánssonar, kaupmanns. [Fram með honum fóru Ólafur Helgason, verkstjóri, Eiríkur Guðmundsson, trésmiður, Ólafur Magnússon, símaverkstjóri og Jóhann Jóhannsson, bílstjóri.]
Dagsbrún var til sölu. Guðjón Guðjónsson átti það hús. Hannes Þorbergsson keypti og seldi á móti Garðhús.
13 konur á Eyrarbakka lögðu til 1100 kr. til kaupa á sjúkraflugvél fyrir Slysavarnarfélag Íslands (TF HIS). Var féð lagt fram til minningar um Sigríði Eiríksdóttur ljósmóður á Stokkseyri, en hún lést af brunasárum, er hún fékk þegar olíubrúsi sprakk í höndum hennar. [Þessar konur voru: Ingibjörg Jóhannsdóttir, Guðmunda Gestsdóttir, Aðalheiður Jónsdóttir, Aldís Þórðardóttir, Sigríður Arinbjarnardóttir, Helga Káradóttir, Guðrún Sæmundsdóttir, Guðrún Magnúsdóttir, Þuríður Björnsdóttir, Fanney Hannesdóttir, Bjarney Ágústsdóttir og Ásta Erlendsdóttir. Kvenfélagskonur á Stokkseyri stofnuðu einig minningasjóð er renna átti til sjúkrahúsbyggingar á Selfossi.]
Nýr formaður Vlf. Bárunnar var kosinn Andrés Jónson frá Smiðshúsum. [Með Andrési Jónssyni voru kosnir í stjórn: Jónatan Jónsson, ritari, Guðjón Sigfússon, gjaldkeri, Gestur Sigfússon, meðstj. og Kristján Guðmundsson, varaformaður, en Kristján hafði áður gengt formensku í félaginu.]
Blaðamenn frá Berlingske Tidende heimsóttu Stokkseyri og Eyrarbakka. Tóku þeir myndir af björgunaræfingu björgunarsveitarinnar á Stokkseyri.
Mikið brim gerði við ströndina 11 mars, svo að bátar sem úti voru gátu ekki lent og allar hafnir lokuðust. Tveir sigldu til Vetmannaeyja en aðrir héldu sjó úti fyrir.
Allmikið af kartöfluframleiðslu Eyrbekkinga var óselt eftir veturinn og var miklu magni hent í sjóinn.
Verslunarmannafélag Árnessýslu var stofnað 1954 og var Helgi Vigfússon útibústjóri fyrsti formaður þess. Aðrir í stjórn voru af Selfossi.
Eyrbekkingafélagið kom í heimsókn og gróðursetti tré í U.M.F.E reitinn.
Gamalt íbúðarhús Háeyrarvellir [ Ýmist nefnt Marteinsvellir eða Merkisteinsvellir] brann til ónýtis. Húsið átti Karl Jónasson vélsmiður og bifvélavirki. Húsið var forskalað timburhús og talið að kviknað hafi í út frá rafmagnsinntaki.
Almyrkvi á sólu varð í lok júní og varð sjórinn dökkgrænn að lit.
Á héraðsmóti Skarphéðins á Þjórsártúni gerði Sigurður Andersen, Eyrarbakka best í þrístökki 13.48 m en UMF Selfoss vann mótið. Sigurður hafnaði í 2. sæti í langstökki 6.21 m.
Ungur maður fótbrotnaði á róluvelli.
Bakann heimsótti Sigríður Madslund er var dóttir Sigurðar Eirikssonar, regluboða og Svanhildar Sigurðardóttur og var fædd á Eyrarbakka. Hún giftist til danmerkur Hans Adolf Madsluhd. Sigurður Eiríksson byggði á sínum tíma 2 hús á Eyrarbakka, Túnprýði og Melshús er síðar voru rifin. [ Hús sem nú ber nafnið Túnprýði, byggði Hörður Thorarensen.]
Árið 1954 voru 6 hús í byggingu á Eyrarbakka.
Sjógang mikinn og fárviðri gerði um haustið og gekk sjór inn um sjógarðshliðin. Hafði slíkt þá ekki gerst síðan 1925.

Heimild: Alþýðubl. Almanak Ólafs S Thorgeirssonar, Akranes, Árbók Háskóla Ísladnds, Heima og Erlendis, Frjáls verslun, Morgunbl. Nýji Tíminn, Skinfaxi, Tíminn, Tímarit.is, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.

Skrifað af oka

08.11.2016 20:24

Sú var tíðin 1953

Pólitíkin: Oddviti var Vigfús Jónsson fyrir Alþýðuflokk. Eitt helsta áherslumál hreppsnefndar var að fá Ölfusá brúaða við Óseyrarnes og möguleika á aflakaupum af togurum sem gætu innan tíðar lagt upp að nýrri höfn í Þorlákshöfn. Það var kosningaár og bauð sig fram til þings Vigfús Jónsson oddviti, enda þá orðin vel þekktur meðal krata í sýslunni, en ekki fór það svo að Fúsi færi á þing. En þrátt fyrir það komust brúarmálin fram á varir þingsins, því Jörundur Brynjólfsson flutti frumvarp um breytingu á brúarlögunum þess efnis, að tekin verði upp í lögin brú á Ölfusá hjá Óseyrarnesi: Ekki varð það úr í þetta sinn og máttu Eyrbekkingar bíða í 35 ár enn. [ Og það má svo sem segja að þá er hún loksins kom, var frystihúsið flutt yfir hana til Þorlákshafnar.]

Verkalýðsmál: Í stjórn Verkamannafélagsins Bárunnar voru kjörnir: Kristján Guðmundsson Formaður, Guðmann Valdimarsson varaformaður, Jónatan Jónsson ritari, Guðjón Sigfússon gjaldkeri og Gestur Sigfússon meðstjórnandi.

Á funldinum var samþykkt í einu hljóði svohljóðandi tillaga: Fjölmennur fundur í Verkamannfel. Báran á Evrarbakka lýsir yfir eindreginni andstöðu sinni við þá hugmynd. að stofnaður verði íslenzkur her.

Útgerðin: Frá Eyrarbakka voru gerðir út 6 bátar, á Stokkseyri 5 og Þorlákshöfn 5. Erfiðlega gekk að manna Bakkabátana sökum manneklu og var tekið til bragðs að sækja vermenn til Reykjavíkur og norður í Húnaþing. Margir sjómenn og verkamenn af Bakkanum fóru í vinnu við Sogsvirkjun og byggingu Keflavíkurflugvallar. "Gullfoss" bátur Sveins Árnasonar var þó við róðra allann veturinn þegar gafst á sjó og aflaði vel bæði af ýsu og þorsk. "Ægir" var endurbyggður og stækkaður og taldist nú 23 tn. bátur. Nýr bátur "Farsæll" 28 tn. bættist í flotann snemma árs, en hann kom frá Akranesi (Grundarfirði). [ Var í eigu Sigurðar Ágústssonar alþingismanns og Sigurjóns Halldórssonar skipstjóra í Grundafirði.] Báturinn fékk nýtt nafn "JÓHANN ÞORKELSSON" ÁR 24 og var í eigu þeirra bræðra Bjarna og Jóhanns Jóhannssona. Fyrsti róður Bakkabáta var farinn á línu 30. janúar út á svonefndar "Forir". Aflahæstur Bakkabáta á vertíðinni var Faxi ÁR 25 en skipstjóri var Jóhann Vilbergsson. Beinamjölsverksmiðja fyrir Eyrarbakka og Stokkseyri var tekin í notkun þetta ár.

Ein trilla sökk í höfninni er gerði aftaka veður um miðjan nóvember, en ekki urðu aðrir skaðar. [Þessi trilla 6 tn. hét "Hafsteinn" og áttu hana Torfi Nikulásson, Gísli R Gestsson og Gretar Sigfússon]

Landbúnaður: Búskaparáhugi var vaxandi á Bakkanum og þá aðalega sauðfjárbúsapur. Garðrækt fór einig vaxandi, en mest var ræktað af kartöflum, gulrótum. Vélar voru notaðar að litlu leiti, þá aðalega við plægingar. Var garðrækt talinn annar stæsti atvinnuvegurinn á Bakkanum á eftir fiskvinnslu. Garðyrkjubændurnir áttu þó í höggi við skæðan óvin "Íslandsfiðrildi" (Miss Iceland) en lirfur þess gerðu mikinn usla í gulrótagörðum og einig eitthvað í kartöflugörðum og var tjónið metið á tug þúsunda. Kartöflu uppskera varð þrátt fyrir það með ágætum, en upptekt hófst að nokkru í lok júlí og gulrótauppskeran sló öll fyrri met þrátt fyrir vandræðin með grasmaðkinn. Þegar líða tók að hausti varð vart við nýjan kartöflusjúkdóm "hnúðorm" sem þegar var orðin útbreiddur út um sunnlensk héruð. Slætti seinkaði nokkuð vegan vætutíðar, en hófst að fullu í byrjun júlí, enda spretta góð.

Kirkjan: Tveir sóttu um Eyrarbakkaprestakall er Árelíus Níelsson hafði gengt til þessa, en hann hvarf til starfa í Langholtskirkju. Þeir sem sóttu um voru: Jóhann Hliðar og Magnús Guðjónsson og hlaut sá síðarnefndi embættið. Á kjörskrá á Eyrarbakka voru 320 og á Stokkseyri 350.

Hjónaefni: 1953 Gefin voru saman María Pálmadóttur, Ásheimum á Eyrarbakka, og Sigurður Pálsson, læknanemi. Bernharður Hannesson vélstjóri og Sigurlaug Kristjánsdóttir frá Rvík. Kolbeinn Guðjónsson, Guðjónssonar og Kristín Kristinsdóttir frá Rvík. Aðalheiður Jónsdóttir og Sigurður Kristjánsson kaupmaður, bæði af Bakkanum. Þá Opinberuðu trúlofun sína ungfrú Þórunn Vilbergsdóttir, frá Helgafelli Eyrarbakka, og Óskar Magnússon kennari, Stjörnusteinum Stokkseyri. Aðalheiður Sigfúsdóttir frá Garðbæ og Ási Markús Þórðarson frá Brennu Eyrarbakka voru gefin saman. Gestur Jóhannsson og Pálína Ákadóttir. Esther Ævarr frá Vatnagarði og Sveinn Öfjörð á Lækjarmóti. Jóhanna Ósk Halldórsdóttir í Gunnarshólma og Guðmundur S Öfjörð á Lækjarmóti trúlofuðust. Hjördís símamær Antonsdóttir frá Tjörn og Ólafur bílstjóri Jóhannesson á Breiðabóli gefin saman. Ólöf Waage Sigurðardóttir og Sveinn Tómasson, piltur úr Vestmannaeyjum. [Móðir Ólafar var Ingibjörg Ólafsdóttir Waage á Kirkjuhvoli] Eiríkur Guðmundsson trésmiður frá Merkigarði/Hátúni Eiríkssonar í Ísaksbæ/ Merkigarði og Vigdís I Árnadóttir verslunarstjóra Eiríksssonar frá Bjarnaborg Stokkseyri. Guðrún Árnadóttir, Akri og Kristján Magnússon. Ragna Jónsdóttir, Nýhöfn og Jóhann Jóhannsson, Einarshöfn.

Andlát: Filippía Árnadóttir frá Mundakoti (81). Guðleif Gunnarsdóttir frá Garðhúsum (79). Maður hennar var Jónas Einarsson sjómaður, en hann druknaði í sjóslysi á Eyrarbakka árið 1927. Börn þeirra voru 9 talsins, meðal þeirra Gunnar Jónasson, fyrrverandi eigandi og forstjóri Stálhúsgagna, Kristinn Jónasson rafvirki Eyrarbakka og Ingibjörg Jónasdóttir kona Guðlaugs Pálssonar kaupmanns. Friðrik Sigurðsson frá Gamla-Hrauni (77) Fyrri kona hans var Margrét Jóhannsdóttir og síðari Sesselja Ásmundsdóttir. Gísli skósmiður Gíslason frá Skúmstöðum Einarsonar. Kona hans var Valgerður Grímsdóttir frá Óseyrarnesi. Sigþrúður Sveinsdóttir í Vinaminni. Maður hennar var Sigurður Gíslason trésmiður frá Vinaminni.

Þá má nefna af Eyrbekkskum ættum Jón Sveinbjörnsson konungsritara, en móðir hans var Jörgina Guðmundsdóttir Thorgrímssen verslunarstjóra. Sigurgeir biskup Sigurðsson. Voru foreldrar hans þau Sigurður Eiríksson regluboði og kona hans Svanhildur Sigurðardóttir í Túnprýði, hafnsögumanns Teitssonar í Naustakoti / Mundakoti.

Afmæli:

90 Jón hómopati Ásgrímsson í Björgvin. Halldóra kona hans dó úr spönskuveikinni 1918 og einkasonur þeirra Víglundur druknaði á Bússusundi 1927. Jón var einn af 22 systkynum.

70 Kristinn í Gistihúsinu Gunnarsson meðhjálpari og smiður. Sveinbjörg Brynjólfsdóttir í Stóradal. Foreldrar hennar voru Þórey Sveinsdóttir og Brynjólfur Vigfússon í Simbakoti. Sigurgeir Ólafsson og Sigurlín Bjarnadóttir í Björgvin.

60 Kristinn Hafliði Vigfússon frá Simbakoti, trésmíðameistari á Selfossi. Sonur Vigfúsar Halldórssonar Vigfússonar bónda á Ósabakka á Skeiðum. Faðir Sigfúsar Kristins byggingameistara á Selfossi. Ólafur Bjarnason frá Eyvakoti, verkstjóri í Hraðfrystistöðinni. Kona hans var Jenný Jensdóttir frá Litlu Háeyri og bjuggu þau í Þorvaldseyri og áttu 12 börn.

Ólafur var lengi í forustusveit Bárunnar á Eyrarbakka og sat í hreppsnefnd. Níls Ísakson skrifstofustjóri síldarútvegsnefndar. Sonur Ísaks Jónssonar verslunarmanns er Ísaksbær er kenndur við og Ólafar Ólafsdóttur. Guðjón Jónsson, verkstjóri frá Litlu-Háeyri, en bjó þá á Siglufirði. Sonur Jóns Andréssonar og Guðrúnar Sigmundsdóttur á Litlu-Háeyri. Siggeir Bjarnason verkstjóri, bjó þá í Reykjavík. Þórarinn Guðmundsson búfræðingur á Sólvangi. Þórarinn byggði Sólvang á sínum tíma í félagi við Hafliða Sæmundsson kennara. Kona Þórarinns var Ingiríður Guðmundsdóttir og voru þau jafnaldrar. Þau áttu síðar heima á Ásabergi. Páll Ísólfsson tónskáld frá Stokkseyri, en við píanóið í Húsinu dvaldi hann oft frá unga aldri. Adolf Kristinn Ársæll Jóhannsson, skipstjóri í Reykjavík, giftur Elínu Jónsdóttur frá Mundakoti. Guðmunda Jóhannsdóttir, síðar ráðskona á Akri. Guðrún Ásmundsdóttir Gunnarshólma. Hennar maður var Eiríkur Gíslason, trésmíðameistari sama stað. Ólöf Ebeneserdóttir í Einarshúsi, gullsmiðs Guðmundssonar. Ragnhildur Ólafsdóttir í Hreggvið. Sigríður Guðbrandsdóttir í Grímsstöðum. Valdemar Þorvarðarsson í Kirkjuhúsi.

50: Sigurður Guðjónsson togaraskipstjóri frá Litlu-Háeyri. Vilhjálmur S Vilhjálmsson rithöfundur, bjó þá í Rvík. Foreldrar hans voru Gíslína Erlendsdóttir og Vilhjálmur Ásgrímsson verkamaður í Vinaminni, síðar Reykjavík. Vigfús (Fúsi) oddviti og smiður í Garðbæ Jónssonar steinsmiðs Vigfússonar Rvík, og Helgu Sigurðardóttur. Fósturforeldrar hans voru Tómas Vigfússon formaður og Margrét Vigfúsdóttir í Götuhúsum / Garðbæ. Guðmundur J Guðmundsson, Jónssonar fyrrum forstjóri Litla-Hrauni og Bifreiðaverkstæðis Eyrarbakka. Hann var frá Hrauni í Ölfusi. Hann flutti til Rvikur sökum heilsubrests og stundaði bílasölu. Kona hans var Guðlaug Brynjólfsdóttir [skósmiðs Árnasonar í Merkisteini?] Bragi Ólafsson héraðslæknir. Bragi var Keflvíkingur sonur Ólafs Ófeigssonar þar og Þórdísar Einarsdóttur. Jón Kristinn Pálsson Skúmstöðum/ Pálsbæ, giftur Elísabet Kristinsdóttur. Sigurmundur Guðjónsson Einarshöfn, verkamaður og sauðfjárbóndi, giftur Ágústu Magnúsdóttur. Sæmundur Þorláksson Sandi, Garðyrkjubóndi, giftur Svövu Jónsdóttur.

Sandkorn:

Nýtt blað, "Suðurland" hóf göngu sína, og heitir eftir samnefndu blaði er fyrst var gefið út á Eyrarbakka 1910. Rítstjóri þessa nýja Suðurlands var Guðmundur Daníelsson.

Leikfélag Akranes sýndi "Grænu lyftuna" í leikhúsi Eyrbekkinga Fjölni og leikfélag Selfoss kom einig í heimsókn og setti upp gamanleikinn "Æskan við stýrið". Þá kom leikfélag Hveragerðis og sýndi "Húrra krakka".

Leikfélag Eyrarbakka gerði einnig víðreist um sveitir með verkið "Hreppstjórinn á Hraunhamri"

Trésmiðja Eyrarbakka var auglýst til sölu, en hana ráku Bergsveinn Sveinsson og Vigfús Jónsson.

Það voru einkum kennarar á Eyrarbakka og Hafnafirði sem komu því til leiðar að skemtanir fóru að tíðkast í skólum landsins.

Ungmenni á Eyrarbakka voru dugleg að skrifast á við pennavini víða um land.

Hljómlistamenn, skemmtikraftar og velunarar stóðu fyrir söfnunarátaki í Reykjavík til handa Fanneyju litlu frá Eyrarbakka, Kristjánsdóttur er þurfti til læknismeðferðar erlendis.

Einn fyrsti, ef ekki alfyrsti fegrunarfræðingur íslenskur var Ásta Johnsson Ólafsdóttir söðlasmiðs Guðmundssonar og Guðríðar Matthiasdóttur á Eyrarbakka, en Ásta bjó í danmörku.

Á málverkasýningu Finns Jónssonar í Reykjavík vöktu hvað mest athyggli tvær myndir af Briminu á Bakkanum.

Kjartan Sigurðsson arkitekt frá Eyrarbakka teiknaði ráðhúsið í Odense í danmörku. Hann teiknaði einig Árnagarð, hús handritastofnunar.

Stæsta kartaflan á þessu hausti kom úr garði Sigurðar bifreiðastjóra Ingvarssonar á Hópi. Vó hún 1100 gr. Það var svokölluð "Sámstaðakartafla" BEN LOMOND, en sú næst stæsta úr sama garði vó 750 gr. af Bentje tegund.

U.M.F.E. Umf. Eyrarbakka girti 1 ha lands til skógræktar og gróðursetti þar 1000 plöntur. Fór þriggja daga skemmtiferð á Snæfellsnes. Þátttakendur 30. Bókasafnið telur 2305 bindi. Útlán 1120. Safnar örnefnum í hreppnum. Farnar hópferðir í sund að Hveragerði. Umf. Stokkseyrar gróðursetti 3000 trjáplöntur með Stokkseyringafélaginu í Reykjavik í Ásgautsstaðaeyju. Er hún sameign félaganna. Undirbýr íþróttavallarbyggingu. Gengst fyrir tómstundakvöldvökum ásamt fleiri félögum. Farin fjölmenn hópferð að Klaustri.

Mesta frost um veturinn -16 stig í desember.

1952 1951 1950 1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942

1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922

1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915 1914 1913 1912

1911 1910

Heimild: Alþýðubl. Akranes, Morgunbl. Skinfaxi.Tíminn,Tímarit.is, Útvarpstíðindi,Vísir, Ægir,

Skrifað af oka

05.03.2016 23:29

Sú var tíðin, 1952

Útgerðin: Eyrbekkingar voru að sækja í sig veðrið um þessar mundir og snemma árs bættist fimmti vélbátur Eyrbekkinga í flotann. [Bakkabátar voru þessir: Faxi, Gunnar, Mímir, Pipp og Gullfoss.] Það voru aðalega ungir menn sem stóðu nú að útgerðinni á Bakkanum, og gekk þar á ýmsu. Vélbáturinn Gullfoss sökk á legunni á Eyrarbakka, en náðist upp á fjörunni óskemdur. Þá slitnaði vélbáturinn Pipp upp af legunni og rak á land. Náðist að bjarga honum óskemdum. Þennann bát áttu þeir Steinn Einarsson í Vatnagarði og Helgi Vigfússon útibústjóri KÁ. Vélarbilun varð í "Mími" 17 mílur frá landi og þurfti báturinn aðstoðar við. Hraðfrystistöðin bætti við sig saltfiskverkun og lifrarbræðslu svo það horfði til þess að næg störf sköpuðust [70-100 störf] þegar gaf á sjó og aflaðist, þá ekki síst störf fyrir konur í fiskvinnslunni, en sjaldan er ein báran stök, því gæftarleysi og aflatregða hamlaði oft störfum í vertíðarbyrjun, [vertíðin hófst ekki fyrr en í byrjun febrúar þennann vetur] en rættist allvel úr er leið á og þótti góð í heildina. Í byrjun mars var landburður af fiski um nokkra daga skeið og fast sótt þá er gaf á sjó. Í apríl var hver bátur stundum að fá vel yfir 1000 fiska í róðri, en í heildina var apríl nokkuð rír. Aflahæstur á vertíðinni var Mímir með 236 smál. í 58 róðrum, en skipstjóri á honum var Sverrir Bjarnfinnsson. Heildaraflinn, sem á land kom á Eyrarbakka, nam tæpar 924 smálestir. Á undanförnum árum hafði frystihúsið með höndum sauðfjárslátrun og kjötsölu. Var þar slátrað allt að 300 fjár. Þá leigði og stöðin út frystiskápa fyrir matvælageymslu gegn 100 kr. ársleigu. Byggingu saltfiskvinnsluhússins ásamt lifrarbræðslu lauk þá um veturinn, en verkið var fjármagnað að mestu með frjálsum framlögum íbúanna sjálfra og sjálfboðavinnu eins og svo mörg önnur framfararmál á Bakkanum í gegnum tíðina. Hraðfrystistöð Eyrarbakka var hlutafélag, sem flestir þorpsbúar áttu hlut í. Forstjóri hennar var lengst af Vigfús Jónsson þáverandi oddviti hreppsins. Á Stokkseyri gengu einig fimm bátar þessa vertíð. Hafnarbætur voru nokkrar um sumarið, endurbættar voru báðar bryggjurnar og innsiglingin inn Skúmstaðarós bætt og dýpkuð. Höfðu 25 manns vinnu við þetta. Þá höfðu frystihúsin á Eyrarbakka og Stokkseyri sameinast um byggingu beinamjölsverksmiðju mitt á milli þorpanna. Átti hún að geta afkastað 35 tonnum á sólarhring. Haustvertíð brást lengst af og hættu menn að mestu róðrum, en seint í nóvember urðu menn varir við miklar fiskigöngur ungýsu og þóttu það tíðindi. Undirbúningur var hafinn fyrir skreiðarframleiðslu á næstu vertíð og efni keypt í fiskitrönur sem reistar voru þá um haustið á Einarshafnarflötunum.

[Stokkseyrarbátar voru eftirfarandi: Hásteinn, Hersteinn, Hólmsteinn, Sísí, og Ægir.]

[Gullfoss ÁR 205 frá Eyrarbakka var tekinn í landhelgi af varðskipinu Ægi. Var það í fyrsta sinn sem Bakkabátur er tekinn fyrir landhelgisbrot. Þá var reindar skamt síðan ný fiskveiðitakmörk voru sett. Sektin var 4000 kr. Afli og veiðarfæri gerð upptæk.]

Garðyrkja og landbúnaður: Garðyrkja er almenn og mikil á Bakkanum svo að allur þari er uppnýttur til áburðar. Skólafólk og fullorðnir keppast við sáninguna. Aðalega er ræktað gulrætur, rófur og kartöflur. Vorkuldar höfðu farið illa með túnin á Eyrarbakka, og garð- ávöxtum verið hætta búin. Fokið hafði ofan af kartöflum. Fólk var þó á verði og settu mold og sand yfir þær jafnharðan aftur. Gulrætur höfðu hinsvegar eyðilagst allmikið. Eyrarbakki var á þessum tímapunkti orðið landbúnaðarþorp fyrst og fremst svo mikið valt á uppskeru garðávaxta um afkomu fjölda fólks. Grasmaðkur gerði síðan út um gulrótauppskeruna, á meðan þurkakafli gekk yfir. Eyddi hann gersamlega gulrótaplöntum í heilum görðum og olli líka miklum skemmdum á öðrum gróðri. Var það ráð manna að úða DDT skordýraeitri yfir garðana. Rófum var sáð í litlum mæli, enda kálmaðkur landlægur á þessum tímum og uppskera jafnan rýr. Kartöfluuppskera var hinsvegar framar vonum og um miðjan ágúst voru kartöflubændur búnir að taka upp 600 tunnur af söluhæfum kartöflum. Bændur úr fjórum hreppum (Biskupstungum,Grímsnesi, Stokkseyri og Álftanesi) fengu leigð slægjulönd á engjum Eyrbekkinga, en spretta var í meðallagi þetta sumar, svo allt var slegið sem unnt var. Vegur 8 km. var byggður upp að engjalöndunum er Eyrarbakkahreppur stóð fyrir um sumarið. Bakkabændur juku mjög á túnrækt og stórir mýrarflákar voru ræstir fram þetta sumar. Heyskapur og afrakstur var því orðinn meiri á Bakkanum en áður fyr. Síðla ágústmánaðar gerði næturfrost og féllu þá kartöflugrös í görðum. Töldu menn að nokkurt tjón hlytist af þar sem vöxtur kartaflna mundi stöðvast.

Félagsmál: "Árshátíð U.M.F.E var haldin 15. janúar og var dagskráin hin fjölbreyttasta. Sýndur var sjónleikurinn Húsbóndaskipti, 20 manna félagskór söng, undir stjórn Guðjóns Guðjónssonar. Tvær stuttar ræður fluttar, lesið upp, sýnd kvikmynd og að lokum dansað. Félagsstarfið þótti blómlegt. Stöðug íþróttakennsla hafði verið, bæði leikfimi og frjáls- íþróttaæfingar inni. Kennari var Hermann Sigtryggsson frá Akureyri. Kór félagsins hafði æft söng, skákmenn stunduðu vikulegar taflæfingar og æfður var leikþáttur fyrir árshátiðina, eins og áður segir. Þá var farið í skemtiferð í Þórsmörk og 28 sundferðir voru farnar á vegum félagsins.

Félagar UMFE tóku þátt í HSK mótinu á Þjórsártúni.: Í þrístökki náði Sigurður Andersen 1. sæti fyrir UMFE. [13,24m] Tómas Sæmundsson UMFE náði 4. sæti í 1500 m hlaupi.

UMFE og UMFS tókust á við Knarrarósvita á sameginlegu móti og hafði UMFE betur. Síðar um sumarið háðu UMFE og UMF Ölfusinga kapp í Hveragerði. Í 100 m hlaupi sigraði Sigurður Andersen UMFE. Í 400 m hlaupi náði Einar Þórarinsson UMFE 2. sæti á eftir Ölfusingum og Jón Sigurjónsson UMFE 4. sæti. Í 1500 m hlaupi sigraði Tómas Sæmundsson UMFE. Í 80 m hlaupi kvenna náði Alda Guðjónsdóttir UMFE 2. sæti og Jónína Kjartansdóttir 4. sæti. Í boðhlaupi karla sigruðu Eyrbekkingar en Ölfusingar í kvennahlaupinu. Í Hástökki sigraði Sigurður Andersen fyrir UMFE. Langstökkið sigraði Einar Þórarinsson fyrir UMFE. Þrístökk keppnina sigraði Sigurður Andersen fyrir UMFE. Stangastökkið sigruðu Ölfusingar en Sigurður Andersen UMFE náði 2. sæti. Kúluvarp, Kringlu og Spjót sigruðu Ölfusingar. Langstökk kvenna sigraði Ósk Gísladóttir UMFE. Þegar allt var talið höfðu Ölfusingar unnið mótið með 72 stig gegn 68.

Bindindisfélagið Eyrarrós bætti við sig 11 nýjum félagsmönnum, en félagsstarf þeirra var einnig öflugt á Bakkanum.

Verkamannafélagið Báran boðaði til vinnustöðvunar í samúðarskyni 18. desember en þá voru yfirstandandi vekföll frá 1. desember í félögum vítt og breytt um landið er áttu í kjarabaráttu. (m.a.V.l.f. Þór á Selfossi). þá voru við völd landsins íhaldsmenn og bændur. Báran bar uppi á fundum sínum ýmsar tillögur til ríkisinns, svo sem um auknar fjölskyldubætur, t.d. styrki með 3ja barni. Niðurfellingu söluskatts af kornvöru. Stuðningur við neytendasamtök. Fjármagnist með sérstökum "sjoppuskatti" og auknum tollum á erlendan glysvarning. Formaður félagsins var Kristján Guðmundsson.

Afmæli:

80 ára: Þórunn Gestsdóttir (Tóta Gests) í Garðbæ, Filippia Árnadóttir Mundakoti, Guðrún Vigfúsdóttir Skúmstöðum.

70 ára: Guðmundur Björnsson Strönd, Þóranna Theodóra Árnadóttir Strönd, Rannveig Jónsdóttir Eyri.

60 ára: Ásta Gunnarsdóttir Gunnarshúsi, Guðrún Sigurðardóttir, Hannes Andresson Staðarbakka, Ingveldur Guðjónsdóttir Háeyri, Jóhann B Loftsson (Jói Lofts) Háeyri, Jón Þ Tómasson Nýhöfn, Rannveig Jónsdóttir Búðarstíg, Sigfús Árnason Garðbæ, Sigríður I Hannesdóttir Sandprýði, Sigurður Ingvarsson Hópi, Sigurður Ari Sveinsson (Siggi skó) Sunnuhvoli.

50 ára: Gestur Sigfússon Frambæ, Guðmundur Andrésson Skúmstöðum, Guðný Bergþórsdóttir Grímsstöðum, Gunnar Gunnarsson (Gunnsi) Gistihúsi, Sigríður Ólafsdóttir Breiðarbóli, Sveinn Jónsson frá Traðarhúsum.

Hjónaefni: Eiríkur Guðmundsson trésm frá Merkigarði og Vigdís Ingibjörg Árnadóttir Bjarnarborg Stokkseyri. Dagbjört Árnadóttir Helgasonar Akri og Gustav Magnússon Simsen.

Látnir: Þorbjörg Jónsdóttir (93) frá Strönd. [Maður hennar: Gunnar Halldórsson og bjuggu þá í Reykjavík] Bergþór Jónsson (76) frá Grímstöðum. Guðmundur Ásbjörnsson kaupmaður í Reykjavík. [fæddur á Eyrarbakka 11. september 1880. Foreldrar hans, Ásbjörn Ásbjörnsson tómthúsmaður og Guðríður Sigurðardóttir. Guðmundur átti í félagi, verslunina "Vísi" og togaraútgerðina "Hrönn".] Hálfdán Ólafsson frá Stóra-Hrauni. [Kona hans var Bjarnheiður Þórðardóttir.] Þorbergur Guðmundsson (66) í Sandprýði. [Kona hans var Sigríður Hannesdóttir.] Guðmundur Halldórsson (65) frá Hraungerði, bókari og bjó þá í Reykjavík. Jóhann Guðmundsson frá Gamla-Hrauni. [Foreldrar hans voru Guðmundur bóndi á Gamla-Hrauni Þorkelssonar í Mundakoti og Þóra Símonardóttir bónda á Gamla-Hrauni Þorkelssonar skipasmiðs og hreppstjóra. Fyrri kona: Guðrún Runólfsdóttir frá Arnkötlustöðum í Holtum. Sonur þeirra Axel skipstjóri í Boston fórst með togaranum "Guðrúnu"1951. Seinni kona: Sigríður Árnadóttir frá Kirkjuferjuhjáleigu í Ölfusi.] Hálfdán Ólafsson (56) frá Stóra-Hrauni. Björn Hinriksson Eyjólfsson (56) f. á Háeyrarvöllum, bjó í Canada. [Foreldrar: Eyjólfur Hinriksson og Ingibjörg Björnsdóttir, aðkominn og fluttu til Vesturheims 1903] Þórunn Gísladóttir frá Skúmstöðum, b. í Reykjavík. Sigurjón Valdimarsson (41) frá Norðurkoti. Kona hans var Lilja Böðvarsdóttir. Júlía Tómasdóttir (51) frá Skúmstöðum.

Sandkorn:

Barnaskóli Eyrarbakka 100 ára 25. oktober 1952 Skólastjóri var Guðmundur Daníelsson. Mikil hátíðarhöld voru í tilefni þessa. Forseti Íslands, Ásgeir Ásgeirsson var viðstaddur hátíðahöldin og var Eyrarbakki fyrsti staðurinn, sem hinn nýkjörni forseti heimsótti. Var hátíðinni síðan útvarpað um land allt.

Björgunarsveitin Björg aðstoðaði við leit að tíndum manni við Hlíðarvatn.

Héraðslæknir á Eyrarbakka var um þessar mundir Bragi Ólafsson.

Á Eyrarbakka og Stokkseyri voru stofnaðar deildir innan skóræktarfélags Árnesinga.

75 ára var þetta ár Jón Helgason prentari er hér bjó um hríð og starfaði við Prentsmiðju Suðurlands er hér var og gaf út Heimilisblaðið.

Drengur 10 ára varð fyrir vörubifreið og slasaðist nokkuð á höfði.

Á Holti Stokkseyrahr. var byggður fyrsti súrheysturn í Flóanum og sá stærsti hér á landi. Turn þessi var16 metra hár og 5 metrar í þvermál.

Guðmundur Jónsson frá Gamla-Hrauni komst í hann krappann. Hann var þá skipstjóri á vélbátnum "Sigrún" frá Akranesi er fárviðri gerði. Týndist með skipi og áhöfn á regin hafi en náði landi heilu og höldnu eftir mikið brak og brambolt á 4 degi.

Þrjú börn af Stokkseyri, 5, 7 og 9 ára ætluðu fótgangandi að bænum Traðarholti austan Stokkseyrar en villtust. Þau höfðu haldið í átt að Selfossi og komu að bænum Eyði-Sandvík skammt neðan Selfoss eftir 14 klst göngu. Þá höfðu 60 manns hafið leit að þeim.

Þjóðhátíðin í Eyjum naut hilli ungafólksins, en 140 manns fóru þangað með bátum frá Eyrarbakka og Stokkseyri.

Vélbáturinn "Gullfoss" veiddi furðufisk. Gulrauður og líktist marhnhúti.

Félagar í Alþýðuflokki Reykjavíkur komu í skemmtiferð til Eyrarbakka og stóðu fyrir samkomu og balli í samkomuhúsinu Fjölni.

"Austantórur III" eftir Jón Pálsson kom út þetta ár. Áður útgefið Austantórur I &II er fjalla að stórum hluta um lífið og tilveruna á Eyrarbakka í gamla daga.

Sr. Árelíus Níelsson kvaddi Eyrarbakkasöfnuð og hóf störf í Langholtskirkju. Hélt Eyrarbakkasöfnuður honum veglegt kveðjuhóf sem lengi var í minnum haft.

Aðalgeir Sigurðsson frá Canada, sonur Pálínu Jónsdóttur Þorkelssonar frá Eyrarbakka, er flutti til vesturheims 1880 með manni sínum Tryggva Sigurðssyni, kom til landsins.

Guðmundur Daníelsson rithöfundur og skólastjóri á Eyrarbakka er nú einnig ritstjóri nýs blaðs sem stendur til að gefa út í fyrsta sinn í janúar 1953, en það er fréttaritið "Suðurland".

Tíðin: Janúar var óvenju snjóþungur og var um tíma alófært um þjóðveginn niður á Bakka, en vegurinn lokaðist títt vegna skafrennings. Á Eyrarbakka mældist tvöföld meðaltalsúrkoma í janúar. Gríðarlegan veðurham með óskaplegu særoki gerði á Bakkanum snemma í janúar 1952. Nýhlaðinn holsteinsveggur saltgeymsluhús hraðfrystistöðvarinnar hrundi og járnplötur fuku af húsum. Sjór gekk þó ekki á land en brim geysimikið. Gekk svo hvert ofviðrið eftir annað. Frost náði 13 stigum á Eyrarbakka. Hlána tók í febrúar með rigningum. Apríl var rigningasamur og votur en síðan tóku við vorkuldar. Sumarið var þurrviðrasamt og gott. 27. ágúst gerði næturfrost.

Á Selfossi var byggt mikið jarðhús fyrir grænmetisgeymslu. Einnig var kirkjan byggð þetta ár og skólinn stækkaður. Nær allar sýslur og bæir landsins áttu son eða dóttur búandi á Selfossi. Á Selfossi bjuggu þá 62 Eyrbekkingar og 44 Stokkseyringar. Flestir Selfyssinga eru upprunnir úr Reykjavík og Rángárvallasýslu. Þá eru um 30 manns erlendir, aðalega danir. Árið 1952 töldust Selfyssingar vera 1087. Selfoss var afar ungur bær um þessar mundir og sá bær landsins sem óx hraðast að Kóbavogi undanskildum. Verslun og þjónusta auk framleiðslu á landbúnaðarafurðum var helsta einkenni þessa unga bæjar.

Á Stokkseyri hafði starfað vikursteypa um hríð. (Pípu og steinagerð Stokkseyrar.) Þar er framleiddur holsteinn úr Hekluvikri sem sóttur er að Þórólfsfelli.

1951 1950 1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942

1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922

1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915 1914 1913 1912

1911 1910

Heimild: Alþýðubl. Eining, Frjáls verslun, Lögberg, Morgunbl. Skinfaxi, Sveitarstjórnarmál, Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir

Skrifað af oka

13.12.2015 11:49

Sú var tíðin, 1951

Þrír bátar frá Eyrarbakka stunduðu veiðar 1951, þeir voru Ægir, Gullfoss, Pipp og Mímir á línu og netum. Aflahæstur skipstjóra á vertíðnni var Sverrir Bjarnfinnsson á Pipp. bát Óðins H/F. Serrir var fyrr á vertíðinni með Ægi (ÁR 183) einig frá útgerð Óðinns H/F en báturinn varð fyrir vélarbilun inni á Bússusundi og strandaði þar þann 19. mars og eiðilagðist. Áhöfninni 8 mönnum var fyrst reint að bjarga um borð í björgunarbát slysavarnardeildarinnar, en tókst ekki. Bátsverjar á Ægi bundu þá línu við netadufl og létu hana reka á land. Á þeirri línu var svo dreginn út í skipið hver spottinn öðrum sverari. Eftir kaðlinum svamlaði svo áhöfnin til lands og varð engum meint af. Björgunaraðgerðum stjórnaði Guðlaugur Eggertsson. Áhöfnin á Ægi: Sverrir Bjarnfinnsson skipstj. Guðjón Guðmundsson vélstjóri, Hásetar voru þeir, Gísli Guðmundsson, Reynir Böðvarsson, Ragnar Böðvarson, Kristján Andrésson, Pétur Ólsen og Gunnar Gunnarsson. Óðinn H/F keypti þá fljótlega Mími frá Hnífsdal í stað Ægis. Mímir var byggður á Ísafirði 1938 og var 17 tn. [Bátinn smíðaði Marselíus Bernharðsson og var Mímir fyrsti þilfarsbáturinn sem byggður var í skipasmíðastöð hans (M. Bernharðsson h/f). Eigandi bátsins í Hnífsdal var Ingimar Finnbjörnsson.] Vigfús Jónsson oddviti var framkvæmdastjóri Óðins H/F og tók hann áhöfn með sér vestur að sækja bátinn á Ísafjörð. Mímir kom til Eyrarbakka á páskadagsmorgun eftir 35 klst siglingu. Fyrsta veiðiferðin var suður á Banka og fékk hann þar 2,2 tonn í tvær trossur. Talstöð hafði verið sett upp á Eyrarbakka, en ströng skilyrði Lansímans fylgdu notkun hennar, en stöðina mátti aðeins nota til ítrustu öryggisþjónustu, enda aðeins útbúinn neyðarbylgju. Eyrbekkskir sjómenn voru óánægðir með þessi ströngu skilyrði og voru þau einstaka sinnum brotin. T.d. fékk togarinn Ingólfur Arnarson upplýsingar úr landi um aflabrögð og þessháttar á Eyrarbakka, en skipstjóri þar var einig Eyrbekkingur. Annars urðu Eyrbekkingar og Stokkseyringar stundum fyrir þungum búsifjum þegar togarar spilltu netalögnum fyrir þeim og t.d. misti einn Bakkabátur tvær netatrossur með öllu. Því var ekki að furða að menn vildu brúka talstöðina til að bægja togurum frá netalögnum Bakkabáta. Áfram var unnið um sumarið að dýpkun og breikkun á Skúmstaðarós og viðgerðum á bryggjum. Floti rússneskra síldveiðiskipa, 15 talsins lögðust á fiskimið Eyrbekkinga og sópuðu upp afla hér og við Þorlákshöfn. Þar voru nú hafnar miklar hafnarframkvæmdir. [Það var nú draumur Eyrbekkinga, að ráðist yrði í það stórvirki að brúa Ölfusá við Óseyrarnes í framhaldi af hafnargerðinni í Þorlákshöfn og bárust þessar hugleiðingar gjarnan í tal þegar einhver framámaður í pólitík fyrir sunnann barst hingað austur á Bakka. Þingmenn Árnesinga eins og Sigurður Ólafsson hafði þetta einig á orði í þinginu. En Eyrbekkingar máttu þó bíða í tæp 40 ár áður en draumur þeirra rættist. Má þó segja að loksins er hún kom hafi hún flutt á brott það sem hún átti að styðja við Bakkanum.] Á haustin breyttist hraðfrystihúsið í sláturhús og var þar slátrað um 3000 fjár. Keyptu Eyrbekkingar gjarnan bæði slátur, svið og skrokka sem þeir létu frysta. Frystihúsið leigði svo frystiskápa til geymslu á matvælum, en frystikistur og ískápar voru yfirleitt ekki til á heimilum Eyrbekkinga.

Síðla vetrar keyptu Eyrbekkingar nýjan bát "Faxa" frá Flateyri, en hann var byggður í Njarðvík 1939 en var síðast í eigu Ísfells hf. á Flateyri. Það voru þeir Sigurður Guðmundsson, Gísli Guðmundsson, Ólafur Jóhannesson og Jóhann Vilbergsson sem stóðu að kaupunum.

Verklýðsmál: Stjórn Bílstjórafélagsins Mjölnir var þannig skipuð: Sigurður Ingvarsson, Hópi Eyrarbakka formaður, Óskar Sigurðsson Stokkseyri varaformaður, Ingiber Guðmundsson Hveragerði ritari, Ólafur Gíslason Eyrarbakka gjaldkeri og Jón Sigurgrímsson Holti meðstjórnandi. Félagið þurfti að stöðva sjálfboðavinnu bænda við vegagerð í Ölfusi. Þar mættu þeir Siggi á Hópi og Óli Gísla á Eyrarbakka ásamt Óskari á Stokkseyri.

Verkamannafélagið Báran á Eyrarbakka reið á vaðið og var fyrsta verkalýðsfélagið, sem samdi um fulla mánaðarlega dýrtíðaruppbót á kaupið fyrir alla félagsmenn, eftir að hin illræmdu kaupbindilög voru sett. Samið var við Hraðfrystihúsið og Eyrarbakkahrepp.

Hjónaefni: Kolbeinn Guðjónsson frá Litlu-Háeyri og Kristín Kristínsdóttir í Laugarnesi Rvík.

Jónas Guðlaugsson (kaupmanns héðan) rafvirki og Oddný Nicolaidóttir Rvík. Bjuggu þau þar. Ragna Jónsdóttir Nýhöfn og Jóhann Jóhannsson frá Einarshöfn. Hallveig Ólafsdóttir og Óskar Guðfinnsson frá Eyri.

Afmæli:

85 Aldís Guðmundsdóttir Traðarhúsum. Gunnar Halldórsson Strönd, Hildur Jónsdóttir Garðbæ.

80 Sigurlaug Erlendsdóttir á Litlu Háeyri.

70 Ólöf Gestsdóttir í Túni. Sigríður Sigurðardóttir, bjó þá í Reykjavík. Sæmundur Jónsson Einarshúsi.

60 Ágústa Jakopsdóttir Einarshöfn, Ágústa Þórðardóttir Einkofa, Guðrún Jónsdóttir Kirkjubæ, Hildur Guðmundsdóttir Bjarghúsum, Jóhannes Sigurjónsson Breiðarbóli, Jónína Guðmundsdóttir Merkisteinsvöllum. Júlíus Ingvarsson Ásgarði, Pálína Pálsdóttir Hraungerði, Runólfur Guðmundsson Blómsturvöllum. Sigmundur Stefánsson Hofi. Maríus Ólafsson skáld frá Sandprýði.

50 Elín Jónsdóttir bj. í Rvík. Guðlaug Brynjólfsdóttir bj. í Rvík. Ingvar Magnússon bj. í Rvík. Jóhannes Kristjánsson bj í Rvík. Júlía Tómasdóttir Skúmstöðum. Kjartan Einarsson Sætúni. Sigríður Gunnarsdóttir Prestshúsi. Sigríður Sigurðardóttir Traðarhúsum. Þórunn Ingvarsdóttir Garðbæ.

Látnir:

Sigríður Bárðardóttir Káragerði (82 ára). Ólafur Sigurðsson söðlasmiður á Stað (82), en hann var þá fluttur að Selfossi. Sigurjón P Jónsson skipstjóri frá Bráðræði (70). Kona hans var Ingibjörg Oddsdóttir. Bjarni Eggertsson búfræðingur Tjörn/Sólvangi (74 ára) giftur Hólmfríði Jónsdóttur, Árnasonar ríka í Þorlákshöfn. Andrjes Pálsson kaup. Rvík. Sonur Páls Andrjessonar formanns í Nýjabæ og Geirlaugar Einarsdóttur frá Húsatóftum. Margrét Þóra Þórðardóttir frá Merkisteini. Hennar maður var Kristján Guðmundsson. Ingimundur Guðmundsson Ísaksbæ (68 ára). Jóhann Bjarnason Einarshöfn (61 árs) giftur Þórdísi Gunnarsdóttur Jónssonar frá Eymu. Foreldrar hans voru Bjarni Bjarnason og Katrín Jónsdóttir í Steinskoti, síðar í Einarshöfn. Hannes Magnússon vélstjóri frá Skúmstöðum. Sonur Magnúsar Ormssonar lóðs og Gróu Jónsdóttur. Hannes var lengst af vélstjóri á togaranum Venusi HF. Guðbjörg Þórarinsdóttir frá Götuhúsum (33). Dóttir Guðrúnar Magnúsdóttur þar.

[Axel Jóhannsson frá Eyrarbakka fórst 14. janúar með amerískum togara "Guðrún" frá Boston. Hafði Axel búið vestra í um 20 ár. Hann lét eftir sig konu og tvær dætur.]

[Jónína M Þórðardóttir frá Vatnsholti bjó lengi á Bakkanum. Fyrri maður hennar var Gísli Karelsson er fórst með skipi bróður síns Ingvari í Hvíld á Stokkseyri 1908. En þau bjuggu að "Sjávargötu" í Hraunshverfi. Síðari maður hennar var Ögmundur kaupm. Þorkellson frá Oddgeirshólum. Þau byggðu hús þar er nefndu "Gigjarstein". þau fluttu síðar að Nýjabæ Eyrarbakka þar sem Ögmundur rak verslun um langt skeið. Þau fluttu síðan til Reykjavíkur. Jónina átti 9 börn auk tveggja fósturbarna, annað þeirra var hinn landsþekkti Óli blaðasali Þorvaldsson.]

Sandkorn:

UMFE bauð til Þorrablóts í tilefni 30 ára afmælis félagsins. Félagið átti 30 ára afmæli í maí 1950. Formaður um þessar mundir var Guðmundur Þórarinsson. Seint í ágúst fór fram keppni í frjálsum íþróttum milli U.M.F. Stokkseyrar og UMF Eyrarbakka. Mótið var haldið á flötunum við Knarrarósvita, fyrir austan Stokkseyri. U.M.F. Stokkseyrar sá um mótið að þessu sinni, en þetta er önnur keppni félaganna. Samkoman hófst með útiguðsþjónustu, þar sem sóknarpresturinn, sr. Árelíus Níelsson, prédikaði. Í 100 m hlaupi sigraði Sigurður Andersen fyrir UMFE á 12,5 sek. Var Haukur Guðlaugsson UMFE í öðru sæti á 13,2 sek. Í Kúluvarpi sigraði Guðni Sturlaugsson UMFS 13,50 m, en Sigurður Andersen UMFE var nr. 3 með 12,83 m. Í langstökki sigraði Sigurður Andersen með 5,53m. Kringlukastið sigruðu Stokkseyringar. Sigurinn í Hástökki tók Sigurður Andersen fyrir Eyrbekkinga með 1,60 m. og þrístökki með 12,12 m. Sigurður Þorvaldsson tók sigurinn fyrir Eyrbekkinga í 1500 m hlaupi. á 4:58:2. Sveit Eyrbekkinga sigraði 4x100m boðhlaup á 52 sek. Stokkseyringar sigruðu í 80m hlaupi kvenna, og allar aðrar kvennagreinar mótsins, en þar var í forustu Sigurbjörg Helgadóttir UMFS. Eyrbekkingar unnu hinsvegar mótið með 59 gegn 56 stigum Stokkseyringa. Sigurður Andersen var stigahæstur með 27 stig. Sigurbjörg Helgadóttir bar uppi heiður Stokkseyringa. Ákveðið var að næsta keppni yrði á Eyrarbakka að ári.

Þegar Glitfaxi, flugvél F.Í. fórst á Faxaflóa, var meðal farþega Guðmundur Guðmundsson frá Hörgsholtí, en hann var giftur Ólafíu Ólafsdóttur frá Nýjabæ Eyrarbakka. Þau bjuggu í Keflavík, og Páll Garðar Gíslason, sonur Gísla Jóhannssonar frá Hofi á Eyrarbakka og Grímheiðar Pálsdóttir frá Óseyrarnesi. Þau bjuggu í Reykjavík.

Reinir Haukdal Jónsson frá Skúmstöðum slasaðist alvarlega við vinnu í Írafossgöngum við Sogsvirkjun, en á hann féll steinn. Hann var fluttur heim á Eyrarbakka, en þar var hann sóttur í flugvél sem lenti vestur á söndum og flogið til Reykjavíkur á spítala.

Hinu nýja flutningaskipi S.Í.S. (Samband íslenskra samvinnufélaga) M/S "Jökulfell" stjórnaði Eyrbekkingurinn Guðni Jónsson.

Eyrarbakkakirkja varð 60 ára. Henni höfðu þjónað til þessa: Ólafur Helgason 1890-1891, Ingvar G Nikulásson 1891-1894, Ólafur Magnússon 1904-1905, Gísli Skúlason 1905- 1942, Árelíus Nílsson frá 1942. Þá höfðu 433 börn verið skírð og 945 ungmenni fermd.

Fiskimannapróf tóku þeir Bjarni Jóhannsson og Ólafur Vilbergsson.

Gísli J Johnsen VE strandaði á klöpp austan við barnaskólann á Eyrarbakka í niðaþoku. Engar skemdir urðu né manntjón. Var báturinn í fólksflutningum milli Stokkseyrar og Vestmannaeyja. [Farþegar um 50]

Nálægasta sundlaug var í Hveragerði, en þangað hópuðust Eyrbekkingar til að synda 200 metranna í "Norænu sundkeppninni" og er skemst frá því að segja að íslendingar sigruðu hinar norðurlandaþjóðirnar.

Bifvélavirkinn Petro Horyes, Grískættaður Pólverji og flóttamaður, dvaldi hjá presthjónunum Árelíusi Níelssyni og Ingibjörgu Þórðardóttur eftir að sá fyrrnefndi fékk hann lausan úr haldi á Litla-Hrauni. Honum hafði tekist að flýja úr rússneskum fangabúðum og tók þá við margra vikna flótti um evrópu þvera og endilanga þar til komið var til danmerkur. Komst þar um borð í skip "Dronning Alexandrina" sem sigldi til Íslands. Hugðist hann komast héðan í skip til Ameríku. Eftir margra vikna hungur og svelti í fylgsni sínu gaf hann sig fram við yfirvöld í Hafnafirði og var hann síðan sendur á Litla-Hraun.

Kennarar við barnaskólann á Eyrarbakka voru þrír - Guðmundur Daníelsson rithöfundur skólastjóri, Guðmundur Þórarinnsson og Ingunn Arnórsdóttir.

Selfoss 1951: Gistihúsið "Hótel Selfoss" brann til kaldra kola. Aðeins einn gestur var á hótelinu en þar bjó einnig gestgjafinn Guðmundur Maríasson ásamt fjölskyldu sinni og komust þau öll með naumindum út. Húsið var 315 fm einlyft timburhús 7x15m, byggt af setuliði Bandaríkjahers.

Tíðin. Í ársbyrjun og framanaf var tíðin storma, hríða og snjóasöm. 20. mai var enn klaki í jörðu og fór kartöfluniðursetning seint af stað þetta vor.

Heimild: Alþýðubl. Fylkir, Morgunbl. Tíminn, Veðráttan. Vísir. Ægir.

Skrifað af oka

31.10.2015 20:42

Sú var tíðin, 1950

Elsta verslunarhús á Eyrarbakka, mestu hús sunnlendinga um aldir og ein elstu mannvirki á Íslandi "Vesturbúðin" var rifin til grunna, en Kaupfélag Árnesinga hafði eignast þessar sögulegu byggingar, og átti efniviðurinn að flytjast til Þorlákshafnar. [elsti hlutinn byggður árið 1755. Sú bygging tók við af enn eldri verslunarhúsum "Rauðubúðum" sem brotnuðu niður í stórflóði.] Hreppsnefndin var alfarið á móti þessari niðurrifsstarfsemi og leitaði álits fornminjavarðar [Kristjáns Eldjárns] án árangurs. Töldu flestir hér vera mikið skemdarverk framið í trássi við fornminjalög. Allmargir risu til varnar húsunum og hvöttu ríkisstjórn landsins til að banna niðurrifið, en allt kom fyrir ekki og kaupfélagsmenn fóru sínu fram í skemdarverkinu.

Atvinnusókn þorpsbúa heima fyrir var að mestu bundið við fiskveiðar og landbúnað. Rúm helmingur heimila hafði eina eða fleyri kýr og allmargir sauðfé og hænsn. Níu bændur höfðu súgþurkunarbúnað og fjórir til viðbótar voru að koma sér upp þannig heyþurkunarbúnaði um þessar mundir. [Á Borg var eingig komið nýmóðins tæki til að blása heyi inn í hlöðu. Blásarinn var smíðaður hjá KÁ eftir erlendri fyrirmynd.] Nokkrir heimamanna héldu einig hross þó vélvæðingin væri að fullu tekin við hlutverki hestsins. Hvert heimili hafði kálgarð eða aðrar landnytjar. 40-50 ha lands voru nýttar undir kartöflu og gulrótna framleiðslu. Þar af voru 10 ha teknir undir ræktun í Sandgræðslunni og stóð nýlega stofnað [1949] Búnaðarfélag Eyrarbakka að því. Félagið hafði nú fjárfest í stórvirkum vélum og tækjum til ræktunarstarfa. [ Kartöflu uppskera var með eindæmum góð þetta ár, eða allt að sextánföld. Skortur á geymsluhúsnæði háði garðyrkjubændum, en unt var að geyma um 1000 poka sem var hvergi nærri nóg og var því ráðist í byggingu stærri kartöflugeymslu er gæti tekið 3000 poka til viðbótar.]

Fjórir vélbátar 12-18 tn. voru gerðir út 1950. Hraðfrystistöðin skaffaði allmörg störf þegar aflaðist og trésmiðjan og bifreiðaverkstæðið nokkur til viðbótar. Skúmstaðarós var dýpkaður nokkuð og sprengt var upp allmikið grjót (þröskuldar). Barnaskólahúsið var stækkað nokkuð þetta sumar. Íbúar á Eyrarbakka voru þá rétt um 540.

Pólitík: Fyrr á árum voru Eyrbekkingar taldir stoltir aristókratar [yfirstéttarhyggja] og róttækir í pólitík, en Stokkseyringar þóttu aftur á móti demokratiskir, eða alþýðlegir. Pólitíska litrófið hafði tekið kollsteypu og allhvassir alþýðuvindar blésu um hvern krók og kima á Bakkanum þetta vor þegar sveitarstjórnarkosningar fóru fram. Alþýðuflokkur undir forustu Vigfúsar Jónssonar oddvita og Sjálfstæðisflokkur með kaupmann Ólaf Helgason í broddi fylkingar elduðu þar grátt silfur. Framsóknarmenn buðu fram undir forustu kaupfélagsstjórns Helga Vigfússonar frá Gamla-Hrauni og Sósíalistaflokkurinn bauð einig fram á Eyrarbakka, en oddviti flokksins var Andrés Jónsson í Smiðshúsum. Listinn var annars skipaður verkamönnum eingöngu, sem áttu þó litlu fylgi að fagna meðal kollega sinna í hinum alþýðlega mótvindi. Kosningin fór þannig að Alþýðuflokkurinn fékk hreinan meirihluta, 5 fulltrúa með 174 atkv. Sjálfstæðisflokkurinn fékk 1 fulltr. með 66 atkv og höfðu þar með tapað manni í þessum stormi til Alþýðuflokks. Framsóknarflokkurinn fékk 1 fulltr. með 44 atkv. og Sósialistar fengu 0 fulltr. með 16 atkv. Á kjörskrá voru 352 [árið 1946 voru 399 á kjörskrá.] Á Stokkseyri fékk framboð verkamanna í Bjarma 3 menn. Sjálfstæðismenn. 3 menn og framsóknarmenn 1 mann. Á Selfossi fengu Íhaldsmenn 3 menn, Selfosshreyfingin 2 menn og Framsókn 1 mann.

Verkalýðsmál: Verkamannafélagið Báran átti 45 ára afmæli. Formaður félagsins Kristján Guðmundsson og Andrés Jónsson í Smiðshúsum röktu sögu félagsins og starf i ræðum sem þeir fluttu á afmælisskemtun félagsins í Fjölni. Ennfremur töluðu Vigfús Jónsson oddviti og Helgi Hannesson forseti A.S.Í. Í tilefni af afmælinu var Andrés Jónsson kjörinn heiðurs félagi Bárunnar, fyrir ágætt starf í þágu félagsins og skelegga afstöðu í hagsmunabaráttu verkalýðsins á Eyrarbakka fyrr og síðar.

Hjónaefni: Sigurjón Þorvaldsson frá Gamla-Hrauni og Ólafía S Bergmann frá Fuglavík á Miðnesi. Valgerður Pálsdóttir, Háeyri og Halldór Jónsson frá Sjónarhóli Stokkseyri. [Bjuggu þá í Bræðraborg] Baldur Guðmundsson og Hulda Jóhannsdóttir Rvík. [Bjuggu í Reykjavík] Aðalheiður Kristjánsdóttir og Valgeir L Lárusson frá Káranesi í Kjós. Pétur Guðvarðarson og Edda Egilsdóttir frá Hafnafirði. Valgerður Sveinsdóttir og Hannes Þorbergsson. [Þau bjuggu að Dagsbrún] Ólöf Þorbergsdóttir í Sandprýði og Karl B Valdemarsson úr Reykjavík.

Afmæli:

80 ára Ólafur Sigurðsson frá Naustakoti. Formaður á áraskipi Jóns Sigurðssonar um nokkur ár og vegavinnukarl, m.a. við Flóa og Bakkaveginn. Hann flutti síðan til Reykjavíkur og starfaði að byggingu Reykjavíkurhafnar frá upphafi framkvæmda.

70 Guðmundur Ásbjörnsson [Bæjarfulltrúi í Reykjavík.þangað fluttur]

60 Sigurgeir Sigurðsson frá Túnpríði, biskup Íslands. Kristinn Hróbjartsson frá Akri, vagnstjóri í Reykjavík.

50 Sesselja Jónasdóttir frá Borg, bjo þá í Borgarnesi.

Fallin frá:

Rannveig Sigurðardóttir (91) frá Vegamótum. [ Maður hennar var Þórarinn Jónsson sjómaður. Áttu þau tvö börn, Kolfinnu og Sigurð, sjómaður, og einnig teiknari góður. Hann fórst með "Sæfara" 1929.] Torfi Sigurðsson, (88) frá Norðurbæ, [bjó þá í Keflavík.]. Brynjólfur Árnason (87) skósmiður frá Garðhúsum [hús nr.2], bjó þá í Merkisteini. Jón Jónsson (84) bóndi Steinskoti. [vesturbærinn]. Katrín Jónsdóttir (83) frá Gamla-Hrauni [var síðar á Háeyri]. Ágústínus Daníelsson (82) vagnstjóri og bóndi í Steinskoti [austurbærinn]. Elín Pálsdóttir, (77) Akbraut. [Eftirlifandi maður hennar var Þorbjörn Hjartarson en fyrri mann sinn Björgólf Ólafsson, missti hún.] Elín Einarsdóttir, (75) Nýjabæ. [dvaldi síðast í Keflavík]. Sigríður Guðmundsdóttir (73) frá Kálfhaga Sandv.hr. [bjó að Háeyrarvöllum, en dvaldi síðast á Stóru-Háeyri]. Einar Jónsson, Einarshöfn (Prestshúsi). [Einar var lestarstjóri á tímum klyfjahestanna, og flutti vörur milli Eyrarbakka og Reykjavíkur sumar sem vetur.] Guðrún Jónsdóttir. [Dóttir Jóns Sigurðssonar hafnsögumanns í Melshúsum og s.k. Guðnýar Gísladóttur.] Sigríður Loftsdóttir frá Sandprýði. [Dóttir Lofts Jónssonar og Jórunnar Markúsdóttur í Sölkutóft.] Sigurður Þorsteinsson frá Flóagafli. [Sigurður Þorsteinsson var fæddur á Flóagafli í Árnesþingi 10. sept. 1867. Foreldrar hans voru Þorsteinn bóndi þar, Guðmundsson í Þorleifskoti, Hallssonar í Hjálmholti, Jónssonar. Sigurður var einn fróðasti um sjósókn og verbúðarlíf á tímum áraskipanna.] Ingibjörg Stefanía Magnúsdóttir frá Garðbæ (93). [ Magnúsar í Garðbæ Þórðarsonar i Eyði-Sandvík, Oddssonar.]

Tveir synir Eyrarbakka, Guðjón Samúelsson húsameistari ríkisins féll frá 63 ára að aldri. Foreldrar hans voru Samúel smiður Jónsson og Margrét Jónsdóttir. Þau bjuggu á Eyrarbakka um árabil. Valgeir Jónsson húsasmíðameistari í Reykjavík, 60 ára sonur Jóns Sigurðssonar og Guðrúnar í Túni Magnúsdóttur frá Sölkutóft. [Jón í Túni eða/Melshúsum var sonur Sigurðar í Neistakoti Teitssonar hafnsögumanns á Skúmsstöðum, Helgasonar í Oddagörðum, Ólafssonar í Gröf í Grímsnesi, Grímssonar í Norðurkoti, Jónssonar í Öndverðanesi, Helgasonar. Kona Teits hafnsögumanns var Guðrún Sigurðardóttir fá Hrauni í Ölfusi, Þorgrímssonar í Holti, Bergssonar hreppstóra í Brattholti, Sturlaugssonar: Magnús í Sölkutóft, móðurfaðir Valgeirs, var sonur Jóns bónda Jónssonar á Heimalandi í Flóa og Valgerðar Vigfúsdóttur í Fjalli á Skeiðum, Ófeigssonar, systur Ófeigs hreppstjóra ríka í Fjalli. Magnús í Sölkutóft var lengi kallaður Heimalands Mangi. Kona Valgeirs var Dagmar Jónsdóttir frá Gamla-Hrauni.]

Sandkorn: Eyrarbakkakirkja varð 60 ára og bárust henni margar stórar gjafir af því tilefni, svo sem kirkjuklukka og peningagjafir. Prestur á Eyrarbakka var þá til margra ára Árelíus Níelsson, en hann bauð sig fram í prestkosningu til Fríkirkjunar í Reykjavík um þessar mundir.

Slysavarnardeildin Björg Eyrarbakka afhendir Slysavarnafélaginu kr. 1.500.00 að gjöf í Helicopterejóð Slysavarnafélags íslands. Félagið vakti einnig athygli á ónákvæmum veðurfréttatímum í útvarpi og hvatti til aukinar nákvæmni í tímasetningu veðurfrétta að degi sem nóttu.

Líkistur smíðaði Sigurður Stefánsson, hafði hann síðast aðstöðu í Trésmiðju Eyrarbakka.

Flugmálastjórn lætur setja upp talstöð og radíovita á Eyrarbakka til að auka flugöryggi.

Erlendum plöntutegundum fer fjölgandi hér við ströndina, akurkál,vefsúra, hélunjóli og hvítur steinsmári hafa tekið sér bólfestu.

Á siðastliðnu hausti var byrjað á að dýpka innsiglingaleiðina inn á bátaleguna á svæði, sem Skúmstaðaós nefnist, en það er þröng renna, fremur erfið yfirferðar um fjöru. Var talsvert sprengt og tekið upp af grjóti og m. a. teknir burtu þrír þröskuldar, sem verstir höfðu reynst.

Eittaf verkefnun franska Grænlandsleiðangursins, undir stjórn Paul Emile Victors, sem hér kom við á leið sinni til Grænlands, eru þyngdarmælingar [Þyngdarafl jarðar mælt] og voru gerðar 30 slíkar hér suðvestanlands, m.a. hér við Eyrarbakka.

"Landflugur" Fyrsta dag marsmánuðar 1950 gerði foráttubrim, og tóku menn þá eftir fiskreka á fjörum. Daginn eftir var þetta athugað nánar og kom þá í ljós að lygn lónin inn af brimgarðinum voru full af fiski og óð fiskurinn ýmist á land eða var goggaður í fjöruborðinu. Náðust þannig hátt á annað hundrað rígaþorskar. Á Bakkanum er þetta kallað "landflugur" og gerist annað kastið þegar saman fer stórbrim og fiskiganga í eltingaleik við síli sem flýr inn á grynningarnar, en fiskurinn lokast þá af innan brimgarðsins. Það kom líka á daginn að fiskurinn var úttroðinn af síli 10-12 cm á lengd. [ Að einhverju leyti kom þetta fyrir nú í vetrarlok (2015) og kunnur Eyrbekkingur sem eftir þessu tók, sótti sér gogg og varð sér út um hellings fisk í soðið.]

Leikfélagið "Sex í bíl" setti upp leikþátt í Fjölni. Þá sýndi þar U.M.F. Baldur leikritið "Almannaróm" eftir Stein Sigurðsson.

Bókasafn UMFE telur 2000 bindi. Taflflokkur UMFE teflir vikulega og félagar iðka vikivaka. [Vikivaki er forn hringdans sem stundaður hefur verið á skemmtunum um öll Norðurlönd frá miðöldum til þessa dags. https://youtu.be/38618niQzZc ]

Minningarguðþjónusta var haldinn í kirkjunni, en þar var Aldarafmælis forvígiskonunar Eugeniu Nielsen minnst. [Eugenia Nielsen var fædd 2. nóv. 1850, kona P. Nielsen's verzlunarstjóra Lefooli-verslunarinnar á Eyrarbakka. Eugenia beitti sér mög fyrir bættu menningar- og félagsstarfi á Eyrarbakka. Hún var ein af stofnendum Kvenfélags Eyrarbakka og formaður þess um 25 ára skeið.]

Úr grendinni: Í Félagslundi, félagsheimili ungmennafélagsins Samhyggð Gaulverjabæjarhreppi, tekin upp merk bókagjöf, sem sveitinni hefir borist frá ekkju Vestur-íslendings, Guðna Þorsteinssonar, póstmeistara á Gimli í Nýja-íslandi. Var gjöfin alls á þriðja hundrað bindi, og margt merka bóka, ljóð, sögur og fræðibækur. Gefandinn var Guðni Þorsteinsson póstmeistari er fæddist að Haugi í Gaulverjarbæjarhreppi 1854, en fór vestur um haf 1885 og dvaldi síðan vestra alla ævi.

Vélbáturinn Ingólfur Arnarson úr Reykjavík strandaði í nánd við Ragnheiðarstaði fyrir austan Stokkseyri. Björgunarsveitin á Stokkseyri bjargaði allri áhöfn 10 mönnum. [Strandaði hjá "Fljótshólum"]

Á Selfossi var íbúatalan kominn yfir 900. Stokkseyringar töldust vera um 400 og Hvergerðingar tæplega 500. Fiskþurkunarhús var reist á Stokkseyri og var þar unt að þurka um 2000 fiska. Þar eru gerðir út fjórir bátar: Hersteinn, Hólmsteinn, Hásteinn og Sísí. Á Selfossi náði Kaupfélagið að krækja í lyfsöluleyfið og settu þeir upp apotek á staðnum. Staðarheitið "Selfoss" hefur ekki enn náð fullri fótfestu í hugum fólks, því enn kalla margir staðinn "Ölfusá" eða Tryggvaskála" og algengt er að Eyrbekkingar nefni staðinn "Foss". Borað var eftir heitu vatni hjá Þorleifskoti við Selfoss, en eldri borholur við Laugardæli höfðu komið að litlum notum vegna kólnunar. Það var Kaupfélag Árnesinga sem stóð að þessum borunum. Lítil veiði var í Ölfusá þetta sumar. Frá Þorlákshöfn réru fjórir bátar og þrjár trillur. Þar hófst síldarsöltun á þessum vetri.

Heimild: Alþýðubl, Heimskringla, Mánudagsbl. Morgunbl. Skinfaxi. Tímarit Verkfræðingaf. Ísl. Tíminn, Vísir, Þjóðviljinn.

1949 1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942 1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915

Skrifað af oka

18.06.2015 20:12

Sú var tíðin, 1949

Íbúatala þorpsins var í ársbyrjun 542 íbúar, eða 14 fleiri en árið áður. Helstu atvinnuvegir þorpsbúa voru allmikill landbúnaður, sjávarúvegur, verslun og þjónusta og dálitill iðnaður. Allnokkur kúabú voru á Eyrarbakka og nánasta umhverfi, svo sem á Gamla-Hrauni, Litla-Hrauni, Smiðshúsum, Litlu Háeyri, Gunnarshúsi, Traðarhúsum, Einarshöfn og Sólvangi. Mun fleiri stunduðu sauðfjárbúskap og eða hrossarækt. Hænur voru víða við hús og hunda eða ketti áttu margir. Stórtæka garðyrkju stunduðu nokkrir aðilar. Kartöflu og gulrófnagarðar voru víðast þar sem hægt var að koma fyrir. Af lax, sel og grásleppuveiðum höfðu fáeinir mismikil búdrýgindi. Fiskvinnslan var helsta atvinnutækifæri ungs fólks, en vinnan þó ætíð stopul vegna misjafnra gæfta. Hreppnum var stjórnað af Alþýðuflokksmönnum er höfðu hreinan meirihluta.

Útgerð: Frá Eyrarbakka, Stokkseyri og Þorlákshöfn voru gerðir út samt. 16 bátar. Af þeim voru 4 Bakkabátar. Lítt var róið á vertíðinni fram í apríl sökum stöðugs brims og ógæfta. [Nú var á döfinni frumvarp fyrir Alþingi um stofnun hlutatryggingasjóðs til að bæta útgerðum og skipshöfnum tjón vegna aflabrests.] Til lendingarbóta fengu Eyrarbakki og Stokkseyri 35.000 kr. hvort. Eyrarbakkahreppur nýtti féð til stækkunar á ytri bátabryggjunni [Einarshafnarbryggju, en þar var dýpi 2 m á stórstraumsfjöru]. Síldartorfur gengu hér með ströndum fram að áliðnu hausti og síldarbátar hvaðanæfa að eltu hana um allann sjó. Sum síldarskipin lögðu aflann upp í Þorlákshöfn, en önnur í Grindavík og Sandgerði.

Verkalýðsmál: Báran á Eyrarbakka hélt aðalfund sinn 3. febr. og þar var eftirfarandi tillaga samþykkt: "Aðalfundur Verklýðsfélagsins "Báran", Eyrarbakka, haldinn 3. febr. 1949, mótmælir eindregið, vegna sívaxandi dýrtíðar, lögfestingu vísitölunnar [Hin svonefndu "Kaupránslög"frá 1947] og skorar á Alþingi það er nú situr, að samþykkja framkomið frumvarp þeirra Sigurðar Guðnasonar og Hermanns Guðmundssonar um það efni". [Afnámi kaupránslaganna] Eftirtaldir kosnir í stjórn: Kristján Guðmundsson formaður, Jóhann Jóhannsson varaformaður, Guðlaugur Eggertsson ritari, Jón Guðjónsson gjaldkeri og Gestur Sigfússon meðstjórnandi. Í júní samdi Báran um kauphækkun í almennri dagvinnu úr kr. 2,80 í kr. 3,08 á klst. Félagsdómur dæmdi Vlf. Þór á Selfossi til að veita 6 mönnum inngöngu í félagið, þeim er félagið hafði áður hafnað um inngöngu. Á næsta aðalfundi var Einar Jónsson kosinn formaður Vlf. Þórs.

Pólitík: Þjóðvarnarfélagið hélt einn fund á Eyrarbakka og voru ræðumenn: Klemens Tryggvason hagfr., dr. Matthías Jónasson og Ólafur Halldórsson. Fundarstjóri var Vigfús Jónsson oddv. Á fundinum á Eyrarbakka var samþykkt svofelld ályktun: "Almennur fundur, haldinn á Eyrarbakka sunnudaginn 13. febrúar 1949 að tilhlutun Þjóðvarnarfélagsins, lýsir sig mótfallinn hvers konar þátttöku Íslands í hernaðarbandalagi. Fundurinn skorar á Alþingi að hvika ekki frá yfirlýstri hlutleysisstefnu, nema málið hafi áður verið lagt undir dóm þjóðafinnar í almennri atkvæðagreiðslu".

Frú Jóhanna Hallgrímsdóttir (hjúkrunarkona) bauð sig fram til alþingiskosninga fyrir Sósialistaflokkinn í Árnessýslu. Hún skipaði 3ja sæti listans og var hún einn að stofnfélögum. Áður hafði hún starfað með verkakvennafélaginu Snót í Vestmannaeyjum. [Jóhanna var Skagfirðingur að ætt. Maður hennar var Guðjón Guðjónsson, ættaður frá Brekkum í Hvolhreppi. Þau störfuðu bæði í kirkjukór Eyrarbakkakirkju.]

Í oktober var kosið til Alþingis og fór kjörsókn á Eyrarbakka og í grendarþorpunum þannig: Á Eyrarbakka kusu 314 af 352, eða 89,2 %. Á Selfoss voru 512 á kjörskrá, og af þeim kusu 468 eða 92.7%. og á Stokkseyri 298 af 352, eða 84.7%.

Ungir Sjálfstæðismenn í sýslunni héldu aðalfund sinn á Selfossi, en þar var m.a. kosinn í stjórn Jóhann Jóhannsson af Eyrarbakka.

Alþýðuflokkurinn sem hafði hreinann meirihluta í hreppsnefnd, bjó sig nú undir nýjar hreppsnefndarkosningar sem fara átt fram snemma árs 1950. [Efstu frambjóðendur voru: Vigfús Jónsson oddviti Garðbæ, Jón Guðjónsson bóndi Skúmstöðum, Ólafur Guðjónsson bifreiðastjóri Mundakoti, Guðmundur J Guðmundsson forstjóri og Eyþór Guðjónsson verkamaður Skúmstöðum.]

Afmæli:

90 Þorbjörg Jónsdóttir frá Strönd. [Bjó þá hjá Halldóru dóttur sinni í Rvík.]

Rannveig Sigurðardóttir frá Vegamótum. [ Maður hennar var Þórarinn Jónsson sjómaður, foreldrar Kolfinnu í Bakaríinu.]

80 Margrét Guðmundsdóttir, bjó þá í Rvík.

Sigríður Bárðardóttir, Káragerði.

70 Bergsteinn Sveinsson trésmíðameistari í Brennu og framkv.stj. Trésmiðju Eyrarbakka. [Bergsteinn var á sínum tíma frumkvöðull í kartöflurækt í stórum stíl.]

Jónína Margrét Þorsteinsdóttir frá Sölkutóft, bjó þá í Höfnum.

Aðalbjörg Jakopsdóttir, Læknishúsi bjó þá í Rvík. [Ekkja Gísla læknis Péturssonar.]

Guðmundur Þórðarson, Gýjasteini.

Halla Jónsdóttir, Búðarstíg.

Jóhanna Jónsdóttir, Litlu-Háeyri.

Jónína Jóndsdóttir, Skúmstöðum.

Margrét Gísladóttir Ísaksbæ.

Þorbjörn Hjartarson Akbraut.

60 Oddný Magnúsdóttir í Stígprýði. [Dóttir Magnúsar Magnússonar formanns og Ingigerðar Jónsdóttur í Nýjabæ Eb. Árið 1912 giftist Oddný Þórarni Einarssyni sjómanni/form. frá Grund á Eyrarbakka, og eignuðust þau sjö börn. Oddný og Þórarinn byggðu upp húsið Stigprýði í Nýjabæjarlandi og hófu búskap þar. Þórarinn dó 1930 frá sjö börnum, því elzta 14 ára og varð Oddný eftir það að sjá fyrir barnahópnum af eigira rammleik. Son hennar Ingvar tók hafið 1940 (sjá 1940) Einar tók við Stígprýði eftir móður sína.]

Jakobína G Jakopsdóttir, Einarshöfn.

Jón B Stefánsson, Hofi.

Kolfinna Þórarinsdóttir, Bakaríinu [ frá Vegamótum, en hún var gift Lars Andersen bakarameistara]

50 Guðmundur H Eiríksson, trésmiður Merkigarði og Sigurlína Jónsdóttir kona hans.

Guðrún I Oddsdóttir, Bráðræði.

Regína Jakopsdóttir, Steinsbæ.

Gullbrúðkaup áttu: Þuríður Magnúsdóttir og Guðlaugur Guðmundsson Mundakoti.

Silfurbrúðkaup áttu: Guðlaug Brynjólfsdóttir og Guðmundur J Guðmundsson.

[Guðmundur var forstjóri Bifreiðaverkstæðis Eyrarbakka hf.]

Hjónaefni: Sigurður Sigurðarson í Túni og Jóhanna Guðmundsdóttir frá Hurðabaki. Heimili stofnuðu þau á Sólbakka, Selfossi. Sigurjón Þorvaldsson frá Gamla-Hrauni og Lóa Bergman frá Fuglavík í Sandgerði. Pálína Pálsdóttir í Sandvík Eb. og Gunnar B Salómonsson Seltjarnarnesi. Ólöf Margrét Þorbergsdóttir [Guðmundssonar og Sigríðar I Hannesdóttur] frá Sandprýði og Bergþór Karl Valdimarsson Rvík.

Bornir til grafar: Loftur Arason sjómaður í Inghól [Kona hans var Ragnhildur Einarsdóttir]. Anna Tómasdóttir í Garðbæ. [Eftirlifandi maður hennar var Sigfús Árnason trésmiður og bóndi. Dóttir þeirra, Aðalheiður í Ásgarði.] Guðmundur Höskuldsson í Zephyr, fv. bókbindari Eb. [Hann var ættaður frá Kumla á Rángárvöllum, kona hans var Oddný Helgadóttir. Hann var jarðsettur í Rvík.] Helga Magnúsdóttir, símavörður. [Ekkja Odds Oddssonar símst.stj.en hann var einig gullsmiður og fræðimaður. Dóttir þeirra Jórunn var símstöðvarstjóri á Eyrarbakka um þessar mundir. Oddur byggði húsið "Regin" ásamt Helga Magnússyni d.1918 en hann var fyrri maður Sigríðar dóttur Odds og Helgu. Önnur börn þeirra voru Magnús og Anna. Áður hafði Oddur byggt hús austur við Hóp, en það brann til kaldra kola.] Mrs. Sigríður Runólfsdóttir (60) í Calgary, Alta. (CA) [Foreldrar hennar voru Runólfur Eiríksson og Elín Ólafsdóttir í Bjarghúsum Eyrarbakka. Maður Sigríðar var Benedikt Sæmundsson og áttu þau 7 börn.] Bjarghildur Magnúsdóttir í Skuld. [Hún var fædd í Oddakoti A/Landeyjum, giftist Hróbjarti Hróbjartsyni (d.1934) frá Simbakoti og stofnuðu þau heimili á Eyrarbakka.] Jóhann G Jónsson (54) frá Mundakoti, jarðs. í Rvík. [Foreldrar Jóhanns voru Guðrún Jóhannsdóttir og Jón Einarsson hreppstj. í Mundakoti. Jóhann starfaði að þýðingum og kennslu í Vestmannaeyjum og Reykjavík. Jóhann átti ætíð við heilsuleysi að stríða sökum brjósthimnubólgu, er hann fékk 17. ára gamall. Allt frá unglingsárum lét hann mjög að sér kveða í trúmálum, en hann var meðlimur Sjöunda dags aðventista.].( Um 1918 reis á Eyrarbakka mikil trúarbragðaalda sem var einsdæmi í sögu þorpsins og skoðanir aðventista áttu þar töluverðu fylgi að fagna.) Árelíus Ólafsson (45) bjó í Rvík. [Sonur Ólafs söðlasmiðs Sigurðssonar og Þorbjargar Sigurðardóttur.] Jónína Sverrisdóttir. [ Dóttir Sverris Bjarnfinnssonar og Guðlaugar Böðvarsdóttur. Þau bjuggu þá í Bræðraborg.]

Sandkorn:

Sigurður Guðjónsson skipstjóri á Litlu-háeyri var félagsmaður í Hinu íslenska fornleifafélagi. Sigurður safnaði einkum fornmunum sem tengdust útgerð á Eyrarbakka og nágreni, það var vísirinn að sjóminjasafni sem hann reisti á Eyrarbakka mörgum árum síðar.

Flugvél tveggja sæta, (Harvard) nauðlenti (magalending) í fjörusandinum rétt austan við Eyrarbakka 7. janúar, menn sakaði ekki og vélin skemdist lítið. Flugvélin var í eigu Flugmálastjórnar, en leigð til Loftleiða h.f. [Flugmaðurinn hét Hart Ranft]

Guðmundur J Gíslason, Jónssonar og Þórunnar Guðmundsdóttur í Steinsbæ gerðist leikskáld og tók sér skáldnefnið Guðmundur Steinsson.

Guðlaugur Eggertsson var formaður slysavarnardeildarinnar Bjargar á Eyrarbakka.

Í Stjórn Bifreiðaverkstæðis Eyrarbakka hf. sátu: Guðmundur J Guðmundsson forstj. Vigfús Jónsson oddviti, Guðjón Guðmundsson, Helgi Vigfússon kaupf.stj. og Ólafur Guðjónsson bifr.stj. [36 ár voru frá því að Sveinn Oddson prentari í Rvík. ók fyrsta Ford bílnum á íslandi, frá Reykjavík til Eyrarbakka og til baka og 44 ár frá því að Thomsens-bílnum var ekið þessa sömu leið. Þá voru 3 ár frá því að fyrsti jeppinn fékk aðsetur sitt á Eyrarbakka.]

Kvikmyndin,"Björgun við Látrarbjarg" var sýnd hér á Eyrarbakka sem víðar um Suðurland.

Eyrbekkingar í útrás.

Vilhjálmur S Vilhjálmsson rithöfundur frá Eyrarbakka var meðal farþega í fyrstu hópferð íslendinga til Skotlands, (Glasgow og Edinborgar) þar sem búðargluggar heilluðu íslenskt kvenfólk. Farið var með Es. Heklu. Hann gaf út skáldverk sitt "Kvika" á þessu ári, en þar tekur hann fyrir verkalýðshreyfinguna í Skerjafirði. Áður gaf hann út skáldverkið "Brimar við Bölklett" en þar er Eyrarbakki sögusviðið.

Skúli (Gissurarson) Bjarnason frá Litla-Hrauni lifði og starfaði í Los Angeles U.S.A. Skúli var sonur Gissurar Bjarnasonar frá Steinsmýri í Skaftafellssýslu, er síðar bjó að Litla-Hrauni á Eyrarbakka og konu hans Sigríðar Sveinsdóttur. [Skúli starfaði hjá Van de Kamp-Holland Deuch Bakeries]

Einar Siggeirsson ættaður af Eyrarbakka, fór vestur um haf og hóf nám í landbúnaðarháskóla Norður-Dakóta árið 1944. Lauk hann þar kandidatsprófi og síðan magistersprófi vorið 1949. Síðan hóf hann nám við Cornell-háskólann, einkum í búfjár-næringarefnafræði.

Úr grendinni:

Selfoss 879 íbúar: Íþróttavöllur byggður á Selfossi. Nýtt sláturhús tekið í notkun. Kona féll í Ölfusá og druknaði. [Hún hét Þórunn Bjarnadóttir] Á Selfossi voru starfandi nokkrar svokallaðar "Pokalöggur". [Þeir sem sáust ölvaðir á skemtunum, eða samkomum, voru geymdir í poka á þokkalegum stað, þar til ölvíman var runnin af þeim. Talsverð unglingaölvun var til staðar á þessum tímum.] Ráðherra heilbrigðismála veitti Kaupfélagi Árnesinga lyfsöluleyfi að Selfossi, en átta lyfjafræðingar höfðu sótt um leyfið. Í kjölfarið tilkynntu lyfjafræðingar tveggja daga mótmæla verkfall vegan þess að ófaglærðum aðila var veitt lyfsöluleyfið á Selfossi. [Ráðherran var Eisteinn Jónsson m.m.r.h. Framsóknarflokks.]

Stokkseyri 419 íbúar: Héraðsþing "Skarphéðins" (H.S.K.) var haldið að Stokkseyri um miðjan janúar. Stjórn var endurkjörin: Sigurður Greipsson, formaður, Eyþór Einarsson, ritari og Magnús Guðmundsson, gjaldkeri. Á Stokkseyri voru 9 bændur er höfðu súgþurkunarbúnað í hlöðum sínum, en Stokkseyrarhreppur seldi þeim afgangsrafmagn á lágu verði. [15au/kwst]

Þuríðarbúð var vígð þetta ár (26. júní 1949) á þeim slóðum sem sjóbúð Þuríðar formanns stóð fyrum (1820) og var búðin byggð með samskonar byggingalagi og Þuríðarbúð eldri.

Sandvíkurhreppur: Ragnhildur Ísleifsdóttir (85) í Hreiðurborg andaðist, en hún var systir Guðmundar á Háeyri. Í hreppnum var starfrækt vikursteypa. [Ari Páll Hannesson og fl.] Vikurinn var fenginn ofan af Laxá á Skeiðum til plötugerðar, en Eyrarbakkavikur til holsteinsgerðar. Jörðina Kaldaðarnes seldi ríkið Jörundi Brynjólfssyni. [Á stríðsárunum lagði breski flugherin jörðina undir hernaðarmannvirki]

Hveragerði 472 íbúar: 7. Landsmót U.M.F.Í, var haldið í Hveragerði. [Landsmótið átti að fara fram á Eiðum, en vegna ótíðar var það flutt til Hveragerðis.] Leikfélag Hveragerðis sýndi "Karlinn í kassanum" á Eyrarbakka og Stokkseyri.

Þorlákshöfn: Þar er verið að byggja hafskipabryggju um þessar mundir.

Gaulverjabæjarhreppi bast tæplega 300 bækur að gjöf frá ekkju V-íslendings. [Gefandinn var Kristín Þorsteinsson, ekkja Guðna Þorsteinssonar póstmeistara í Gimli CA. Guðni var fæddur að Haugi í Gaulverjarbæjarhreppi 1854, en fór vestur um haf 1885 og dvaldi síðan vestra alla ævi.]

Tíðin: Febrúar var óvenju snjóþungur á Bakkanum og var Bakkavegurinn ófær um tíma. Mikil snjóalög í austursveitum og tregt um mjólkurfluttninga. Krísuvíkurvegur var oft farinn vegna ófæru á Hellisheiði. Hrönn stíflaði Hvítá á svæðinu frá Brúnastöðum austur fyrir flóðgáttina, svo mikið vatn flæddi niður Flóann. Flaut yfir Eyrarbakkaveg á löngum kafla þar sem hann lægst stóð. Í Mars þurftu Bátar frá Eyrarbakka og Stokkseyri að leita hafnar í Þorlákshöfn sökum brims. Voru gæftir yfirleitt afleitar. Heyfengur var sem í meðalári en þeir dagar í neðan verðum Flóanum, sem þurrir voru til kvölds um heyskapartímann, voru þó teljandi. [Heyskapurinn stóð nær í tíu vikur í stað 4-5 vikna venjulega vegna votviðra, þá varð að slá talsvert með orfum, sökum þess að vélum varð ekki við komið sökum bleytu. Allnokkrir bændur hér um slóðir er höfðu aðgang að rafmagni voru komnir með súgþurkun]

Heimild: Alþýðubl. Árbók Háskóla Íslands. Árbók hins íslenska forleifafélags. Frjáls Verslun, Heimskringla, Morgunbl. Tíminn, Skinfaxi, Veðráttan, Þjóðviljinn. Þjóðvörn.

1948 1947 1946 1945 1944 1943 1942 1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915

Skrifað af oka

09.05.2015 13:04

Sú var tíðin 1948

Í byrjun árs 1948 voru Eyrbekkingar 528 en á Stokkseyri bjuggu þá 462 og á Selfossi 821 og 430 í Hveragerði. Alþýðuflokkurinn var við völd á Eyrarbaka og lífið var saltfiskur. Atvinnumálin voru í föstum skorðum, aðalega fiskvinnsla og veiðar, en landbúnaður og garðyrkja var annar stærsti útvegurinn. Önnur störf gáfust við fangavörslu, barnaskólakennslu, trésmiðju og bifreiðaverkstæði. Þá höfðu nokkrir starfa að verslun, póst og síma afgreiðslu, veðurathuganir, brauðgerð, vörubifreiðaakstri, netagerð og holsteinsgerð. Aðrir unnu í burtu, t.d. við vegagerð, rafveitu og byggingavinnu. Rafmagnið kom, en heimilinn gátu lítt hagnýtt sér raforkuna nema til ljósa og útvarpstækja. Rafmagnseldavélar voru næsta ófáanlegar og þvotta og hrærivélar fengust ekki.

Verkalýðsmál: Vekamannafélagið Báran hélt aðalfund sinn í febrúar og var Kristján Guðmundsson í Merkisteini, endurkjörinn formaður félagsins. Varaformaður var kosinn Eyþór Guðjónsson, á Skúmstöðum, ritari Guðlaugur Eggertsson á Litlu-Háeyri, gjaldkeri Jón Guðjónsson á Skúmstöðum og meðstjórnandi Gestur Sigfússon í Frambæ. Þegar Dagsbrúnarmenn hófu kjarabaráttu sína með verkfalli á fyrra ári ásamt mörgum öðrum og náðu samningum um kjarabætur, brá svo við að Bárarn fylgdi þeim ekki í þá vegferð og sat nú eftir með lægsta launataxta verkalýðsfélaga á Suðurlandi. [ Forusta Bárunnar var á þessum tíma allt Alþýðuflokksmenn, en þeir voru líka einráðir í hreppsnefnd og í stjórn Hraðfrystihússins. Af því leiddi þessa krísu í kaupgjaldsmálum. Má leiða að því líkum að fólksfækkunin á undangengnu ári megi rekja að einhverju leiti til lágra launa í þorpinu, þó almennt hafi ríkt sátt um meðal félagsmanna Bárunnar sem og annara flokka að reisa ekki hnefann gegn óskabarninu, þ.e. Hraðfrystistöðinni.]

Sigurður Ingvarsson á Hópi var lengi formaður vörubífreiðastjórafélagsins Mjölnis.

Stjórn V.l.f. Bjarma á Stokkseyri var þannig skipuð: Form. Björgvin Sigurðsson. Varaformaður: Helgi Sigurðsson. Ritari: Frímann Sigurðsson: Gjaldkeri: Gísli Gíslason. Fjármálaritari: Guðmundur Ingjaldsson.

Hátíðarhöld og skemtanir:

Þorradansleikur var haldinn 17. janúar í samkomuhúsinu Fjölni. Framsóknarfélögin á Eyrarbakka og Stokkseyri héldu sameiginlega skemmtidagskrá á Stokkseyri 24. janúar, þar var kvikmyndasýning og dansleikur. Í tilefni þess að annað elsta kvennfélag Íslendinga. Kvenfélag Eyrarbakka varð 60 ára, var efnt til samsætis í Fjölni. Undir borðum skemmti söngkonan Guðmunda Elíasdóttir, með aðstoð Páls Ísólfssonar, og þá komu þeir einnig fram á sviðið hinir góðkunnu félagar, Baldur og Konni og vöktu óskipta kæti veislugesta. Þá voru margar ræður fluttar undir borðum. Formaður félagsins var Elínborg Kristjánsdóttir. Á sumardaginn fyrsta stóð kvenfélagið fyrir heimilisiðnsýningu í samkomuhúsinu. Kvenfélagið stofnaði Eugenia Nielsen árið 1888. [Aðeins Thorvaldsensfélagið var eldra st. 1875] Ein af stofnfélögum, Ingibjörg Guðmundsdóttir í Gistihúsinu sem nú var orðin háöldruð, (82) en lét það þó ekki aftra sér að fara á dansgólfið. [Ingibjörg lést viku síðar.] Leikfélag Eyrarbakka setti á fjalirnar "Lénharð fógeta" eftir Einar H Kvaran við góðann orðstýr og mikla aðsókn. Leikstjóri var Ævar Kvaran. Þá var haldinn uppskerudansleikur í Fjölni í september. Þann 7. september var efnt til hátíðar á Bakkanum. Tilefnið var vígsla pipuorgelisins (frá Walker) sem Eyrbekkingafélagið gaf Eyrarbakkakirkju var formlega vígt 7. nóvember 1948. Efndi félagið til Eyrarbakkaferðar frá Reykjavík í tilefni þess. sr. Árni Sigurðsson Fríkirkjuprestur predikaði. Þetta var fyrsta pípuorgelið sem sett var upp á landsbyggðinni og því var þorpið fánum skreytt í tilenfi þessa atburðar. Um 150 Eyrbekkingar úr Reykjavík og nálægum stöðum komu til Eyrarbakka þennan dag, en athöfnin í kirkjunni hófst kl. 2 e. h. Var kirkjan troðfull út úr dyrum og hátalara var koniið fyrir í húsi skammt frá kirkjunni fyrir þá, sem ekki komust inn í kirkjuna. Sigurgeir Sigurðsson biskup afhenti gjöfina með ræðu í kirkjunni, en sóknarpresturinn Árelíus Níelsson þjónaði fyrir altari eftir prédikun. Dr. Páll Ísólfsson lék á hið nýja orgel, en kikirkjukór Eyrarbakkakirkju söng. Við þetta tækifæri var sungið kvæði eftir Maríus Ólafsson formann Eyrbekkingafélagsins, er hann hafði ort í tilefni dagsins. Að messulokinni þakkaði frú Pálína Pálsdóttir gjöfina, en þvi næst bauð sóknarnefnd og hreppsnefnd Eyrarbakka gestum til kaffisamsætis í samkomuhúsinu og voru þar margar ræður fluttar. Vigfús Jónsson oddviti bauð gestina velkomna, en aðrir ræðumenn voru: Maríus Ólafsson, Aron Guðbrandsson, síra Árni Sigurðsson, Sigurgeir Sigurðsson biskup sr. Árelíus Nielsson, Sigurður Kristjáns kaupmaður. og Ólafur Helgason hreppstjóri. Ennfremur flutti Bjarni Eggertsson frumort kvæði. Að samsætinn loknu bauð Leikfélag Eyrarbakka gestunum að horfa á sýningu á sjónleiknum "Lénharður fógeti " sem félagið hafði nýverið sett á fjalirnar.

Afmæli:

80 Ólafur Sigurðsson söðlasmiður á Stað. [Hann kvæntist vorið 1896 Þorbjörgu Sigurðardóttur frá Naustakoti og fóru þau að búa í Frambæjarhúsi. Síðar keypti Ólafur Litla-Hraun af Erasmusi Gíslasyni frá Rauðabergi. Stundaði hann mjög garðrækt og var hún honum mikil búbót og drjúg tekjulind. Litla-Hraun seldi Ólafur um 1919, Gísla Einarssyni, er löngum var kenndur við Ása í Gnúpverjahreppi. Byggði hann þá hús, er hann kallaði Stað. Þar bjó hann, þangað til hann flutti að Selfossi 1934. Samkomuhúsið stendur nú á sama stað.]

Ólöf A Gunnarsdóttir frá Simbakoti. [Hún átti eftir að verða með langlífari konum, eða 101 árs.] Sigríður Guðmundsdóttir á Grímsstöðum. [Grímsstaðir stóðu skamt suður af Bjarghúsum]

70 Kristinn Gíslason sjómaður í Einarshöfn. [ Hann var einn af eigendum Freys ÁR-150] Böðvar Friðriksson í Einarshöfn. [Hann var faðir Reynis Böðvarssonar garðyrkjubónda sem margir þekktu.] Elísabet Jónsdóttir. [Ekkja Péturs Guðmundssonar kennara á Eyrarbakka] Guðríður Jónsdóttir í Einarshöfn.

60 Karen Nielsen, Thorgrímsens, en hún lést stuttu síðar. Guðmundur S Gunnarsson, bjó þá í Rvík. Ólafur Helgason kaupmaður í Ólabúð á Eyrarbakka og hreppstjóri. Ágústa Ebenesersdóttir gullsmiðs í Deild. [Hennar maður var Sigurður Daníelsson gullsmiður.] Kristín Vilhjálmsdóttir á Blómsturvöllum. Sigurður Jónsson í Steinsbæ. [Kona hans var Regína Jakopsdóttir, foreldrar Gyðu í Höfn] Þorleifur Halldórsson bóndi í Einkofa. [Kona hans var Ágústa Þórðardóttir.]

50 Jón Axel Pétursson, þá hafnsögumaður í Rvík. Gísli Ólafsson, þá bakari í Rvík. [Sonur Ólafs Árnasonar og Guðrúnar Gísladóttur.] Hálfdán Ólafsson prests Helgasonar á Stóra-Hrauni. Halldóra Ágústa Jóhannesdóttir í Brennu. [Fósturmóðir hennar var Þórdís Símonardóttir ljósmóðir. Halldóra kenndi börnum að lesa og jafnvel að spila á píanó.] Marel Þórarinsson í Prestshúsi. [Marel var mjög virkur í verkalýðsmálum.]

Silfurbrúðkaup áttu hjónin Guðbjörg Jóhannsdóttir og Sigmundur Stefánsson, Hofi

Hjónaefni:

Pálína Pálsdóttir í Sandvík og Seltyrningurinn Bragi G Salómonsson.

Ásdís Valdimarsdóttir og Ingimar Guðmundsson úrsmiður Rvík.

Bornir til grafar:

Einar Jónsson (90) á Grund [frá Álfsstöðum á Skeiðum, giftur Oddný Guðmundsdóttur]. Jóhann Guðmundsson (86) smiður í Frambæ. [ Jóhannsdætur, Guðmunda og Guðrún] Ingibjörg Guðmundsdóttir (82) í Gunnarshúsi. Jórunn Jónsdóttir (82) Sólvangi. Davíð G Eyrbekk (81) frá Steinskoti [Sonur Gísla Gíslasonar í Steinskoti og Gróu Eggertsdóttur. Kona Davíðs var Sigríður Jónsdóttir Eyfirsk að ætt. Þau settust að í Skagafirði] Sigfús Benóný Vigfússon (80) í Sauðahúsum. [Sigfús var bóndi í Egilstaðakoti í Flóa, V-Skaptfellingur að ætt. Af 12 börnum hans Og Gróu Gestsdóttur, þekktu flestir Gest í Frambæ og Guðjón er síðast dvaldi á Sólvöllum Eyrarbakka] Guðrún Magnúsdóttir (75) frá Eyvakoti/Ásheimum. Gísli Þorgrímur Gíslason (71) frá Grímsstöðum. J.D. Nielsen (65) [Fv. verslunarstjóri á Eyrarbakka.] Kaern Nielsen (60) [Hún var dóttir P. Nielsen verslunarstjóra á Eyrarbakka, og frú Eugeniu Nielsen, Thorgrimssens verslunarstjóra á Eyrarbakka. Maður Karenar var Jens D. Nielsen f.v. verslunarstjóri, en hann dó skömmu síðar. börn þeirr voru Eugenia I Nielsen og Andres P Nielsen.] Sigfús B Vigfússon. [Kona hans var Gróa Gestsdóttirog bjuggu þau í Rvík] Guðbjörg Jónsdóttir frá Ásabergi. [ Maður hennar var Vilhjálmur Gislason]

Guðrún Halldóra Sigurðardóttir Frambæ. Hansína Ásta Jóhannsdóttir (45) frá Hofi. [Maður hennar eftirlifandi var Jón Björgvin Stefánsson. Þau bjuggu þá að Tryggvagötu 20 Selfossi.] Magnús Kristjánsson (29) Garðhúsum. [Magnús lést af slysförum. Hann var sonur Kristjáns Guðmundssonar formanns Bárunnar á Eyrarbakka. Magnús lét eftir sig unga konu, Valgerði Sveinsdóttur frá Grjótá og tvö börn Svanhildi og Svein.]

Bjarni Guðmundsson (23) frá Merkigarði. [Sonur Guðmundar trésmiðs Eiríkssonar og Sigurlínu Jónsdóttur í Merkigarði. Bjarni nam járnsmíði og starfaði í Reykjavík. Hann fórst í mótorhjólaslysi á Eyrarbakkavegi, en hann var bróðir Eiríks í Hátúni]

Sandkorn:

Guðmundur J Guðmundsson [síðar bílasali í Rvík] og Vigfús Jónsson stofnuðu bifreiðaverkstæði á Eyrarbakka. Var bifvélavirki ráðinn til að veita verkstæðinu forstöðu.

Magnús Magnússon í Laufási rak steypustöð á Eyrarbakka "Vikurvinnslan". Þar voru steyptir holsteinar og einangrunaplötur úr vikri. Til framleiðslunar þurfti talsvert sement og var Magnús afar ósáttur við að vera neyddur af Fjárhagsráði til að kaupa sementið af S.I.S. sem flutti in rússasement sem var bæði dýrara og lakara en það danska, en það fengu einungis aðilar í Reykjavík að kaupa. En Mangi var ekki einn í þessum bransa á Bakkanum. Vikurplötufamleiðslu hafði einig Jóhann Bjarnason með höndum og "Vikursteypuna" rak Guðjón Guðjónsson. Bakarí rak Lárus Andersen, þá voru a.m.k. þrjár trésmiðjur, netagerð og bifreiðaverkstæði.

Fleiri smá iðnfyrirtæki voru á Bakkanum, svo sem "Þakskífan" sem Hannes Scheving var með og "Rörasteypan Eyrarbakka".

Guðmundur Daníelsson kennari var skipaður skólastjóri Barnaskólans á Eyrarbakka.

Anson-flugvél Loftleiða, [ TF- RVL] sem notuð var til farþegaflugs milli Vestmannaeyja og Reykjavíkur, sást síðast yfir Eyrarbakka áður en hún hvarf, en svarta þoka lá þá yfir Hellisheiði. Fjórum dögum síðar fann Sigmundur Karlsson bílstjóri hjá Kaupfélagi Árnesinga flak vélarinnar austarlega á Hellisheiði [Skálafelli] fyrir mjög undarlega tilviljun, Það var ljóst að vinstri vængur vélarinnar hafði rekist niður í jörð. Allir fórir sem í vélinni voru höfðu látist samstundis.

Hinn 8. apríl komst fiskibáturinn Ægir ÁR-183 ekki til hafnar á Eyrarbakka sökum brims. Varðskipið Ægir kom á vettvang og fylgdi nafna sínum til Vestmannaeyja.

Ungir Jafnaðarmenn í Reykjavík FUJ héldu fund í Fjölni á Eyrarbakka. Fundarstjórar voru þeir Krisján Guðmundsson og Vigfús Jónsson. Um 200 manns sátu fundinn.

Sumarið 1944 fór Einar Siggeirsson frá Smiðshúsum til Bandaríkjanna og hóf nám við Landbúnaðar háskóla Norður Dakota-ríkis í Fargo. Útskrifaðist þaðan þetta ár (1948) með Bachlor of Science-prófi í Landbúnaðarvísindum, með sérgrein í ræktunarfræði, og hlaut við vorprófin ágætiseinkun í öllum námsgreinum. [Foreldrar hans voru Siggeir Bjarnason og Guðrún Guðjónsdóttir.]

Það slys vildi til þegar Magnús Kristjánsson í Garðhúsum var að vinda rafmagnsvír ofan af kefli austur í Þykkvabæ og notaði hann til þess traktor. Þegar Magnús kom á traktornum að túnjaðrinum, við Miðkot þurfti hann að aka yfir moldarbarð, sem var þó ekki öllu hærra en eitt fet. Traktorinn valt. Þegar traktorinn rann yfir moldarbarðið reis hann upp að framan og skipti engum togum, að traktorinn valt aftur yfir sig. - Magnúsi tókst ekki að komast af traktornum og varð hann undir honum og lést.

Laugardaginn 21. ágúst 1948 fundu menn á Eyrarbakkavegi á leið til Selfoss ungan mann meðvitundarlausan liggjandi á veginum. Það var Bjarni Guðmundsson Eiríkssonar frá Merkigarði, járnsmiður í Reykjavík sem fallið hafði af mótorhjóli sínu í lausamöl, en hann hafði verið í heimsókn hjá foreldrum sínum í Merkigarði á Eyrarbakka. Hann lést af sárum sínum á Landsspítalanum.

Formaður slysavarnarfélagsins á Eyrarbakka var Guðlaugur Eggertsson. Deildin var kölluð til þegar tveir Reykvískir veiðimenn tíndust á gömlum flotrafti frá hernámsárunum úti á Ölfusá, en þar fundust þeir ekki. Það var svo morguninn eftir að vélbáturinn Hásteinn frá Stokkseyri fann mennina á flekanum 5 sj.m. út af Krísuvíkurbjargi.

Úr grendinni:

Selfoss: Kaupfélag Árnesinga tók í notkun að fullu, hið mikla verslunarhús sitt að Selfossi. Var vefnaðarvörudeild kaupfélagsins opnuð í hinum nýju húsakynnum, en áður var búið að taka í notkun efri hæðir hússins, og auk þess sölubúðir fyrir bækur, búsáhö1d, rafmagns og byggingavörur og matvörur. Yfirsmiður að byggingunni var Guðmundur Eiríksson Eyrarbakka. [Núverandi bókasafn og ráðhús Árborgar] Á Selfossi varð flóð í Ölfusá og flæddi áin inn í mörg hús er lágt stóðu.

Mikill eldur kom upp í sláturhúsi "S.Ólafssonar & co." á Selfossi, og brann það til kaldra kola ásamt vöruhúsi og vélaskemmu, en þar kom eldurinn upp út frá ljósavél. Slökkvilið Selfoss, Eyrarbakka og Stokkseyrar og Hveragerðis, tókst í sameiningu, þrátt fyrir mikið bras að bjarga verslunar og skrifstofuálmu fyrirtækisins. [ Síðar þekkt sem Kf. Höfn.] Slökkviliðsstjóri á Selfossi var þá Diðrik Diðriksson en í liðinu voru 20 menn. Aðaleigandi verslunarinnar var Sigurður Óli Ólafsson.

Hveragerði: Verkalýðsfélag Hveragerðis var 10 ára, en formaður þess var Jóhannes Þorsteinsson. Þorsteinn Jónsson tók þá við formennsku á afmælisárinu. [Félagið stofnað 9.1.1938] Félagið hélt 1. maí hátiðlegan með fjölmennri skemmtisamkomu.

Stokkseyri: 5 vertíðarbátar gerðu út frá Stokkseyri, þeir Hásteinn, Hólmsteinn, Hersteinn, Sísí og Karl Guðmundsson.

Þorlákshöfn: 3 trillubátar voru gerðir út frá Þorlákshöfn á vegum Kaupfélags Árnesinga.

Hátíðahöld fóru fram að Áshildarmýri á Skeiðum til þess að minnast samþykktarinnar, er þar var gerð 450 árum fyr.

Tíðin:

Miklir vatnavextir voru á Suðurlandi í marsmánuði. Var einn vatnselgur frá Skeggjatsöðum í Flóa og alla leið austur að Bitru. Var allt svæðið þar á milli, 10 kílómetra breitt, á kafi í vatni. Á Selfossi voru nokkuð mörg hús sem lægst sóðu i þorpinu skemd af vatni. Komst vatn i kjallara húsanna og í sumum náði vatnið á gólfhæðina. Í Tryggvaskála var kjallari hússins fullur af vatni og vatn í mjóalegg i veitingasölunum. Vegurinn milli Eyrarbakka og Selfoss lá víða undir vatni svo með naumindum að hann væri bílfær. Vegurinn milli Eyrarbakka og Stokkseyrar lá allur undir vatni og alveg ófær bílum. Á milli þorpanna var sem hafsjór yfir. Litla-Hraun var alveg umflotið sem og Heiðdalshús. Vatn rann inn í heyhlöður og gripahús og olli usla. Þrumuveður og stórrigningu gerði 10. júli. Síðla hausts urðu miklar skemdir á gróðurhúsum í Hveragerði vegna veðurs.

Heimildir: Alþýðubl. Hagtíðindi, Heimskringla, Morgunbl, Tíminn, Tímarit Iðnaðarmanna, Veðráttan, Vísir, Þjóðviljinn.

1947 1946 1945 1944 1943 1942 1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915

Skrifað af oka

02.04.2015 20:58

Sú var tíðin, 1947

Þetta var árið sem Hekla gaus eftir aldarsvefn og sáust eldarnir vel frá Eyrarbakka. Nokkrir menn á Eyrarbakka sem voru á ferli um kl.6 að morgni 29. mars 1947 sáu gosið hefjast og fjallið hverfa í öskumökk. Miklir dynkir fylgdu í kjölfarið, en veður var stillt og bjart. [Meðal sjónarvotta var Kristján Guðmundsson, en það var venja hans og fl. Eyrbekkinga að gá til veðurs við byrtingu á austurhimni, en úr þeirri átt mátti helst marka veðrabrygði.] Þann 2. apríl féll talsverð brúnleit aska á svell og snjóalög á Bakkanum. Aðfararnótt 13. apríl vaknaði fjöldi fólks á Eyrarbakka við gífurlega sprengingu sem varð í Heklu. Þó kastaði tólfunum að kveldi 27. apríl er gríðar sprengingar heyrðust frá Heklu svo þorpsbúum varð hvelft við. Þá orti Bjarni Eggerts :

Ekki er Hekla elda-dauð,

iðkar forna siðinn,

lýsir á nóttum loga-rauð,

lönd og fiskimiðin.

Hekla eykur eldana,

ýmsir tjónið kanna.

Færir glóðar-feldana,

fast að byggðum manna.

Þrír bátar 12-14 tn. voru gerðir út frá Bakkanum og gæftir yfirleitt óvenju góðar framan af vertíð en afli tregur. Aflahæstur Bakkabáta var mb. Ægir, en á Stokkseyri var það mb. Hásteinn [skipstjóri var Svavar Karlsson]. Urðu bátarnir að hætta róðrum snemma í apríl sökum vikurs frá Heklugosinu sem flaut í breiðum um allann sjó og stífluðu kælivatnsinntök, þannig að vélar bátanna urðu fyrir skemdum. Eina rðáðið var að blása vikurinn út með loftþrýstingi. Mikil síldarganga var skamt undan landi við Eyrarbakka í nóvember og fékk mb."Hersteinn" frá Stokkseyri um 200 tunnur í einni veiðiferð. Sveinn Árnason í Akri náði 20 tunnum af síld í nokkur net. Sveinn réri við annann mann um haustið og aflaði vel. Aflanum var öllum ekið í burtu, aðalega til Reykjavíkur.

Rafmagn komst á Eyrarbakka frá Sogsvirkjun í vetrar byrjun og hlutverki ljósavélarinnar að mestu lokið, en hún hafði þá séð þorpsbúum fyrir rafmagni í hátt á þriðja áratug. Sogsrafmagnið var þó háð skilyrðum í fyrstu: Ekki mátti nota það til eldunar eða húshitunar. Frystihús og vekstæði máttu ekki nota rafmagnið um hádegisbilið, (10:45-12:00) þegar notkunin var mest í Reykjavík. Rafmagn komst fyrst á Selffoss 24. ágúst til reynslu, en á Eyrarbakka og Stokkseyri 30. ágúst. Selfyssingar mótmæltu skilyrðunum, því þær ollu truflunum á starfsemi Mjólkurbúsins. [Rafmagnsnotkun Reykjavíkur hafði aukist á fáum árum langt umfram áætlanir og því varð að skamta til Árnesingaveitu.]

Hátíðarhöld á Bakkanum:

17. JÚNÍ var haldinn hátíðlegur að Eyrarbakka og hófust hátíðarhöldin með messu í kirkjunni þar sem sr. Árelíus Níelsson messaði. Síðan hófst skrúðganga frá kirkjunni og var gengið að Skólaflöt. Þar flutti Vigfús Jónsson oddviti ávarp, síðan fór fram fánahylling, Fjallkonan flutti ávarp, Sigurður Kristjánsson flutti ræðu, stúlknaflokkur sýndi leikfimi undir stjórn Sigríðar Guðjónsdóttur og að síðustu fór fram naglaboðhlaup milli kvæntra manna og ókvæntra. Þeir ókvæntu unnu hlaupið. Þá hófst kvöldskemmtun í samkomuhúsinu. Þar var fluttur leikþáttur, kirkjukórinn söng, síðan var upplestur og talkór telpna flutti hátíðarljóð Huldu. Að lokum var stiginn dans lengi nætur og fór skemmtunin öll mjög vel fram.

Verkalýðsmál: Á aðalfundi Bárunnar voru eftirtaldir kosnir til forustu: Kristján Guðmundsson, formaður, Eyþór Guðjónsson varaformaður og meðstjórnendur þeir Jón Guðjónsson, Marel Þórarinsson og Sigurjón Valdimarsson. Á fjölmennum fundi Bárunnar sem haldinn var 21. maí 1947 felldi félagið tilmæli Alþýðusambandsins um uppsögn samninga og verkfallsboðun. Dagsbrúnarmenn í Reykjavík fóru hinsvegar í verkfall og í kjölfarið breyddust út samúðarverkföll þar í bæ sem stóðu tæpan mánuð. Fengu Dagsbrúnarmenn 15 aura kauphækkun. Það gilti líka fyrir Vestmannaeyjar, þ.e. að samningar þeirra tóku mið af Dagsbrúnarsamningum.

Afmæli:

90. Einar Jónsson er bjó á Grund, [frá Álfsstöðum] en var þá fluttur til Rvíkur. Loftur Arason í Inghól.

80. Guðrún Gísladóttir frá Einarshöfn. bjó þá í Rvík. [ Maður hennar heitinn var Ólafur Árnason frá Þórðarkoti, Sonur þeirra Sigurjón Ólafsson var landsþekktur listamaður.] Sigurður Þorsteinsson, formaður og skipstjóri frá Flóagafli, bjó þá í Rvík. [Sigurður var fróðleiksmaður mikill um sjósókn og verbúðarlíf fyrri tíma. Sonur hans Árni var fríkirkjuprestur í Reykjavík.] Helga Magnúsdóttir símamær. [Maður hennar var hinn landskunni handleiks og fróðleiksmaður Oddur Oddson gullsmiður] Aldís Guðmundsdóttir frá Traðarhúsum. Ágústínus Daníelsson frá Steinskoti. Katrín Jónsdóttir. Katrín Þorfinnsdóttir á Grímsstöðum. María Gunnarsdóttir í Einarshöfn.

70. Bjarni Eggertsson bóndi, búfræðingur og brautryðjandi í ræktunarmálum. Jón Helgason prentari, og útgefandi, bjó þá í Rvík. Gísli Þ Gíslason á Grímsstöðum. Guðlaugur Guðmundsson í Mundakoti, Jón Gíslason sjómaður í Ísaksbæ, Magnús Árnason Skúmstöðum. Magnús Magnússon Nýjabæ, Þorgerður Guðmundsdóttir Sölkutóft.

60. Ámundínus Jónsson í Vatnagarði. Guðmundur Halldórsson Hraungerði, Jón Jakopsson Einarshöfn, Margrét Þóra Þórðardóttir Merkisteini.

50. Ásmundur Eiríksson Háeyri, Einar K Jónasson Garðhúsum, Guðjón Guðmundsson Kaldbak, Guðlaug Jóhanna Guðlaugsdóttir Kirkjubæ, Ingvar J Halldórsson Hliði, Jenný Jensdóttir Þorvaldseyri, Úlfhildur Hannesdóttir Smiðshúsum, Þórdís Gunnarsdóttir Einarshöfn. [Lýður Guðmundsson hreppstjóri í Sandvík varð einnig fimmtugur þetta ár]

Hjónaefni:

Guðmundur Pálsson bifreiðarstj. Eyrarb. og Margrét Jónsdóttir Vestm.eyjum.

Andres Hannesson vélstjóri Eyrarb. og Guðleif Vigfúsdóttir í Holti.

Bornir til grafar:

Ólafur Ólafsson (83) í Garðbæ.[ Eftirlifandi kona hans var Þórunn Gestsdóttir (Tóta Gests) gulrófna og fjárbóndi, móðir Ragnheiðar er bjó á Helgafelli. Ólafur var hæglætismaður og starfaði lengst af sem sendill fyrir verslun Guðlaugs Pálssonar.]

Ágúst Þórarinsson (81) frá Stóra-Hrauni. [Hann stofnaði fjölskyldu í Stykkishólmi og var kaupmaður þar.]

Páll Halldórsson (78) skósmiður. [faðir Guðlaugs kaupmanns. Páll var afar lágvaxinn maður og bjó lengst af á Englandi, giftur þarlendri konu, en þeim varð ekki barna auðið. Tvö börn átti Páll fyrir á Íslandi.]

Ragnhildur Sveinsdóttir frá Heiðarkoti í Hraunshverfi. [Ekkja Þorvalds Magnússonar. Bjuggu þau síðast í Reykjavík.]

Elín Eyvindsdóttir (61) Jónssonar frá Eyvakoti. [Dóttir Ingibjörgu Jónsdóttur í Eyvakoti.]

Stefán Víglundsson (28) verkamaður frá Björgvin. [Hann var einn af stofnendum félags Sósialista á Eyrarbakka.]

Jóhann B Guðjónsson (23) frá Litlu-Háeyri Eyrarbakka var meðal 25 manna sem fórust með flugvél F.Í. 29. maí 1947 á leið til Akureyrar. [Flugvélin var tveggja hreyfla Douglas Dakota vél. Var þetta nýjasta flugvél Flugfélagsins af þessari gerð, og þá tiltölulega nýkomin til landsins, en félagið átti alls þrjár slíkar vélar. Merki vélarinnar var "TF-ISI". Jóhann var bróðir Sigurðar skipstjóra frá Litlu-Háeyri]

Ingvar Níels Bjarkar (4) frá Hvoli. [Hann var sonur sr. Árelíusar Níelssonar og Ingibjörgu Þórðardóttur á prestsetrinu Hvoli á Eyrarbakka.]

[Guðmundur Lambertsen (67) í Winnipeg, en hann á ættarsögu að rekja til Eyrarbakka, því afi hans Lambert Lambertsen og langafi Niels Lambertsen voru kaupmenn á Eyrarbakka.]

Sandkorn:

Magnús Magnússon í Laufási hafði með höndum allmikla framleiðslu á holsteini og vikurplötum. Vikurnámu hafði Magnús í vesturfjöru, en framleiðslan fór fram í svokölluðum "Mángaskúrum" norður af Einarshafnar og Skúmstaðahverfi. Til flutninga á vikrinum notaði "Mangi" amerískan hertrukk. Efnið var að stórum hluta Hekluvikur úr eldgosinu þetta ár.

Á veginum milli Eyrarbakka og Selfoss voru 15 smábrýr.[ræsi]

Furðuljós sást frá Eyrarbakka, er sveif á miklum hraða frá austri til vesturs. Það sást einig víða á suðurlandi.

Eyrbekkingafélagið í Reykjavík efndi til leikhúsferðar á Eyrarbakka. Félagið ákvað að gefa Eyrarbakkakirkju vandað pípuorgel og kom það til landsins vorið 1947. Stjórn félagsins skipuðu þeir: Maríus Ólafsson. formaður, Steingrímur Gunnarsson, varafonmaður, Leifur Haraldsson, ritari, Sigurður Þorkelsson, gjaldkeri og Gísli Halldórsson, formaður orgelsöfn- unar. - Meðstjórnendur voru Aron Guðbrandsson og Lárus Blöndal Guðmundsson.

Ungmennafélagið hélt dansleik í samkomuhúsinu Fjölni.

Vigfús Jónsson í Garðbæ var formaður Iðnaðarmannafélags Árnessýslu.

Sigurmundur Guðjónsson var umsjónarmaður sandgræðslunnar á Eyrarbakka.

Leikfélag Eyrarbakka setti upp á fjalirnar leikritið "Maður og kona". Helstu leikendur voru: Guðrún Bjarnfinnsdóttir, Sigurveig Þórarinnsdóttir, Helga Guðjónsdóttir, Guðmundur Þorláksson og Kjartan Ólafsson. Um haustið var svo "Tímaleysinginn" settur á fjalirnar.

77 ár frá því að Eyrarbakkafélagarnir fóru fyrstir íslendinga til landnáms í Vesturheimi [1870].

240 ár voru frá því að stórabóla kom með Eyrarbakkaskipi hinu síðara og felldi 40 Eyrbekkinga, unga sem aldna, veika sem hrausta. 2 konur og einn karl sem lifðu af bólusótt 36 árum áður féllu þá einig. Eyddust 3 hjáleigur á Eyrarbakka með öllu.

Sveinn Guðmundsson vélfræðingur frá Eyrarbakka stýrði Vélsmiðjunni Héðni í Reykjavík. [Sonur Guðmundar bóksala Guðmundssonar og Snjólaugar Sveinsdóttur.]

Póstur og Sími keypti húsið Mörk, en símstöðin í Ingólfi var flutt þangað.

Kvennakór Ungmennafélags Eyrarbakka söng í Útvarpið.

Selfoss: Eldsvoði varð í smiðjum Kaupfélags Árnesinga og horfði illa með slökkvistarf þar til slökkvilið frá Eyrarbakka og Stokkseyri komu á staðinn og réðu niðurlögum eldsinns. Fyrstu hreppsnefndarkosningarnar fóru fram í hinu nýja sveitarfélagi og buðu 5 listar fram. Fyrir óháða gekk Ingólfur þorsteinsson verkalýðsleiðtogi, en fyrir Selfosshreyfinguna var Egill Thorarensen kaupfélagsstjóri og Björn Sigurbjörnsson bankagjaldkeri fyrir Frjálslynda. Sigurður Óli Ólafsson kaupmaður fyrir Sjálfstæðisflokk og Guðmundur Jónsson skósmiður fyrir Alþýðuflokk. Sjálfstæðismenn fengu tvo menn, þá Sigurð Óla og Jón Pálsson dýralækni. Verkamannalistinn "Óháðir" fengu einig tvo menn, Ingólf og Diðrik Diðriksson. Selfosshreyfingin fékk og tvo menn, Egil og Jón Ingvarsson frá Skipum. Þá komst Björn bankagjaldkeri inn fyrir Frjálslynda. Kirkju byrjuðu Selfyssingar að byggja þetta ár. Lögregla var nú á Selfossi [Gísli Bjarnason] og hafði einn bíl til umráða. Þá var þar kominn bifreiðaskoðunarstöð.

Í Hveragerði og þar í grend kom upp allmikið af nýjum hverum, og breytingar urðu á eldri hverum. Skemmdir urðu á nokkrum húsum bæði í Hveragerði og Gufudal, og á Vorsabæ í Ölfusi hrundi hlöðuveggur og grjótgarður í jarðskjálftum sem voru óvenju tíðir á svæðinu.

Í Villingahollti brann íbúðarhúsið að Egilstaðakoti.

Á Laugarvatni brann efri hæð skólans svo aðeins stafnarnir stóðu eftir.

Tíðin: Fyrstu mánuði ársins voru yfirleitt stillur við sjávarsíðuna og kalt. Norðan stormar og frosthörkur annað kastið. Í mars gerði mikinn snjóbyl og lokaðist Eyrarbakkavegur og Hellisheiði vegna snjóþyngsla. Jarðýtur voru umsvifalaust sendar á heiðina til að opna fyrir mjólkurflutninga. Vorið var í votara lagi. Í maí varð jarðskjálftakippa vart á Eyrarbakka er áttu upptök sín við Hveragerði. Illa viðraði til heyskapar og var sumarið óvenju votviðrasamt. Þrumuveður mikið gekk á síðsumars. Í sumarlok flæddi Ölfusá yfir bakka sína og sópaði burt um 1000 hestum af heyi. Haustverkin þurftu einig að bíða vegna óhagstæðs veðurs er batnaði þó er á leið. Náðist þá að mestu uppskera úr görðum fyrir frostin.

Efnahagurinn 1947: Íbúum á Eyrarbakka hafði fjölgað á nýjan leik eftir áralangt vom. Eyrbekkingar voru nú um 566. Fækkun var á Stokkseyri, en þar lifðu 464 íbúar. Á Selfossi var orðin mikil fjölgun eða yfir 200 manns frá 1945 og töldust Selfyssingar nú vera um 690 og þar með orðið stærsta bygðarlagið í Árnessýslu. Í Hveragerði bjuggu 399 manns. Ströng skömtun var á fjölmörgum influttum vörutegundum vegna gjaldeyrishallæris og dýrtíð var allmikil. Ísfisksölur margra íslenskra skipa erlendis gengu illa og varð að henda miklu magni af fiski.

Heimildir: Alþýðubl. Eimreiðin, Heimilisritið 1947, Heimskringla, Morgunbl, Útvarpstíðindi, Veðráttan, Vikan, Vísir, Þjóðviljinn,

Sú var tíðin: 1946 1945 1944 1943 1942 1941 1940 1939 1938 1937 1936 1935 1934 1933 1932

1931 1930 1929 1928 1927 1926 1925 1924 1923 1922 1921 1920 1919 1918 1917 1916 1915

Skrifað af oka

08.03.2015 22:53

Sú var tíðin 1946

Lokið var við byggingu "Bátabryggjunnar" á Eyrarbakka, en vinna við hana hófst 1945 á hleininum við "Festarsteininn". Hana mátti nota við lágsjávarstöðu, en eldri bryggjurnar var aðeins unt að nota á flóði. Þrír bátar voru þá gerðir út af Bakkanum. Staurar fyrir háspennulínu frá Sogsvirkjun og niður á strönd voru reistir um sumarið og störfuðu 14 manns við að grafa holur fyrir þá. Staurarnir komu frá Kanada. Borað var eftir köldu vatni á Bakkanum, en borinn sem til þess var notaður var í eigu Rafmagnseftirlits Ríkisins. Margir sjómenn og verkamenn á Eyrarbakka störfuðu við hafnargerð í Þorlákshöfn svo tæpt var á að næðist að manna Bakkabátana. Byggingu Háeyrarholla var lokið á þessu ári, en Skúmstaðaholli var byggður 1929 og Hraunsholli 1933, en þessi holræsi þvert í gegn um þorpið losuðu vatn af mýrinni, og hin tvö síðarnefndu einnig skólp.

Pólitík: Hreppsnefndarkosningar fóru fram 27. janúar 1946 og voru 339 á kjörskrá. Vigfús Jónsson forstjóri HE leiddi A-listann. Sósialistar buðu fram undir D- listinn og Sjálfstæðismenn undir B- lista. Kjartan Ólafsson forstjóri frá Sandprýði [Bróðir Maríusar ljóðskálds] leiddi framsóknarmenn með C-listann. Fóru leikar þannig að Alþýðuflokkurinn (A) fékk hreinann meirihluta, eða 172 atkv. og 4 menn. Sjálfstæðisflokkur (B) fékk 82 atkv. og 2 menn kosna. C listi framsóknar fékk 38 atkv. og 1 mann. D listi Sósialista fékk 28 atkv, en engann mann. Meirihluti hreppsnefndar var því þannig skipuð: Vigfús Jónsson, Bjarni Eggertsson, Guðmundur J Guðmundsson og Ólafur E Bjarnason. Í tilefni úrslitanna blésu Kratarnir til stórdansleiks í Fjölni, sem var vel sóttur þrátt fyrir leiðinda veður, en óveður gekk þá yfir sunnanvert landið. Útifund hélt svo Alþ.fl. Reykjavíkur á Eyrarbakka miðsumars. Tvær ungur stúlkur sungu og léku undir á gítar. Ársæll Pálsson leikari söng gamanvisur, Pétur Pétursson útvarpsþulur las upp ættjarðarkvæði og Árnesingurinn Helgi Sæmundsson, flutti ræður.

Hátíðir: 17. júní hátíðahöldin hófust kl. 8 árdegis, en þá voru flögg dregin að húni á Eyrarbakka svo að þorpið var eitt haf af flöggum. Því næst var guðsþjónustu í kirkjunni þar sem Árelíus Níelsson messaði, en síðan var safnast saman við barnaskólann og gengjð fylktu liði [Fremst gengu skátar, þá börn sem öll báru litil flögg, þar næst unglingar og síðast fullorðna fólkið.] undir fánum á svæðið norðan við kirkjuna og hófst þar útisamkoma. Vigfús Jónsson oddviti flutti ávarp, en því næst sýndu 14 stúlkur klæddar fornbúningum, vikivaka undir stjórn Sigríðar Guðjónsdóttur leikfimikennara. [Sjö þeirra voru klæddar upphutsbúningi, en hinar sjö klæddar sem karlmenn í skrautlegum skikkjum. Búningarnir voru gerðir af kenslukonunni sjálfri. Þótti hópurinn glæsilegur, þar sem hann dansaði á grænni flötinni, okkar gömlu vinsælu þjóðdansa.] Þá flutti Sigurður Kristjáns kaupm. ræðu, og loks var fjöldasöngur. Um kvöldið hófst skemmtun í samkomuhúsinu. Þá sýndi leikfélagið leikþátt, [Þiðrandaþáttur e. Guðmund Daníelsson] og söguleg sýning "Aldirnar" einig eftir Guðmund Daníelsson rithöfund. [Sýningin hófst á því, að Fjallkonan birtist í hásæti, klædd bláum kyrtli, bjart hárið liðast niður um mittið. Um ennið bar hún gylta spöng.] Að lokum fór fram fánahylling. Fyrr um sumarið var haldinn stórdansleikur í Fjölni og um veturinn voru haldnir þar tveir dansleikir í boði UMFE, en þar spiluðu "Ragneiðastaðabræður".

Gamla konan: Þegar Vigfús Jónsson hafði lokið ræðu sinni á 17. júní 1946 kom kona gangandi eftir götunni, sem enginn átti von á. Hún var klædd að fyrri tíma sið: í peysufötum með dúksvuntu, í slipsisstað hafði hún bekkjóttan silkiklút, sem féll upp að hálsinum. Húfan var djúp og gekk niður á ennið með stuttum skúf, sem kom niður framarlega á vanganum. Á fótum hafði hún íslenska skó og sokka. Á herðunum hafði hún sjal af gamalli gerð, brotið á horn. - Svona kona sást ekki á hverjum degi á götunni og hlaut að vera komin í ákveðnum tilgangi. Hún gekk hiklaust inn á háitíðasvæðið og upp í ræðustólinn, leit fagnandi í kringum sig, meðan hún tók sjalið rólega af herðunum. Hún ávarpaði fólkið á þessa leið: "Hér sé Guð og gott fólk! - Nú er langt síðan jeg hef séð blessað litla þorpið mitt. En í dag koma allir, sem geta. Hvernig á jeg, gömul kona, að eiga orð yfir þá hamingju, sem þessi dagur færir mér? - Ykkar heiður, ykkar hamingja er hamingja mín. - En hvað alt er orðið breytt, og þó ekki, því söm eru fjöllin og söm er fegurðin. Hafið okkar blessað, sem gaf og tók, græn tún og engi. Ætli jeg kannist ekki við það alt. En allir bæirnir mínir eru horfnir, og í þeirra stað komin falleg hús. Og hérna stendur fögur kirkja, hana hef jeg ekki fyr séð. Heilagt guðshúsið, þar sem þið lofið hann og vegsamið. - Einhver er nú munurinn frá því, sem var, þegar við gengum klukkutíma leið til kirkju í uppbrotnum sparipilsum, með kirkjuskóna undir hendinni. Jæja, blessuð börnin mín, þið þekkið mig víst ekki, það er heldur ekki von, jeg kem úr djúpi þagnarinnar, nafn mitt hefur ekki verið skráð á spjöld sögunnar. En hér, um þetta pláss, lágu sporin mín frá vöggunni. - Jeg er konan í litla bænum með fjögrarúðu-glugganum, hann var fallegur á vorin, þegar þekjan var grasi gróin og sólin skein á rúðurnar, og börnin mín komu brosandi inn með fyrstu sóleyjarnar, sem þau fundu útsprungnar á bæjarveggnum. Hann var líka fallegur inni, þegar jeg hafði sópað hann og prýtt eftir bestu föngum og stráð hvítum sandinum úr flæðarmálinu hérna í bæjardyrnar og alla leið út á hlað. - En svo kom veturinn, og þá var glugginn minn frosinn og stundum ekkert til að þíða frostrósirnar með. Oft hafði jeg þörf fyrir meiri mat í litlu munnana. - En ég ætla ekki raunir mínar að rekja, jeg er ekki komin til þess, það á ekki við í dag. Okkur leið oft vel í litla bænum. Þegar kalt var, snérist rokkurinn hart og bver snældan af annari fyltist af bandi í fatnað á fólkið mitt, og flíkurnar komu, þegar rösklega var prjónað. - En ljóðin og sögurnar yljuðu inn í hjartarætur. Guði sé lof, og þökk öllum góðum mönnum, að nú er rnargt breytt til batnaðar og engin börn sjást framar með frostbólgnar hendur og fætur, og engan vantar bita. Ekkert gamalt fólk lengur á hrakningi og engir umkomulausir vesalingar, sem allsstaðar var ofaukið. Jeg er konan, sem bar þangbyrgðarnar, frá sjónum innað hlóðunum. Fór í sölvafjöru á vorin og breiddi þau til þerris á rennslétta grasbalana við sjóinn, sem nú eru horfnir, brotnir niður í svartan sandinn. Ég sakna þeirra ósegjanlega. En hvernig gét ég búist við, að náttúran standi í stað fremur en annað? - Á vertiðinni bar ég fiskinn frá sjónum, þá var oft þungt undir fót upp sandinn, en meðan kraftarnir leyfðu, var vinnan ekki talin eftir. Það var líka björg og blessun, sem ég bar í pokanum. - Jeg tók móinn á mýrinni hérna, bar margan pokann heim, þegar hann var orðinn þur og mig vantaði í eldinn. - Mörg móferðin var skemrntileg, og margt, sem bætti upp stritið. Það er fallegt á mýrinni hérna á sólbjörtum sumardögum og fuglasöngurinn margraddaður. Þá var líka gaman að búa til hlóðir og kynda lyngi og mosa undir katlinum, hvílíkur ilmur, og sjá svo bláan reykinn liðast upp í tært loftið hjá hverju mótaki, hvert sem litið var, og fólk var við vinnu, því allir þurftu að fá sjer sopann á svipuðum tíma. Nú veit jeg, að þið þekkið mig öll, jeg þarf ekki að kynna mig betur. Ef til vill hefur það verið á kvöldin, þegar allir sváfu í kringum ,mig, og ég hlynti að skóm og sokkum heimilisfólksins til næsta dags, ef til vill þá í þögn næturinnar, sem mig dreymdi fegurstu framtíðardrauma um bjartari lifskjör fyrir mig og samtíð mína. Þau lífskjör, sem ykkur auðnast nú að lifa við. - ég gleðst af öllu hjarta, eins og það hefði verið ég sjálf og mitt samferðafólk, því lífið er eilíft áframhald, og enn þekki ég svipinn á ykkur: augunum, vöngunum, herðunum. - En hvað þetta er alt líkt. Nú eruð þið laus við alla kúgun og kvöl. En vakið, svo enginn falli í freistni, vakið yfir frelsinu og biðjið fyrir þjóðinni. [Konan sem túlkaði "frú Sögu gömlu" svo frábærlega, var Pálína Björgúlfsdóttir kennari, en hún hafði einig starfað ötulega á vegum Sambands sunnlenskra kvenna.]

Saga úr kvennablaðinu Hlín 1947.

Verkalýðsmál: Kristján Guðmundsson var endurkjörinn formaður Bárunnar. Aðrir í stjórn voru: Jónatan Jónsson varaformaður, Jón Guðjónsson, Þórarinn Guðmundsson og Andrés Jónsson.

Hjónaefni: Guðrún Bjarnfinnsdóttir og Jón Valgeir Ólafsson frá Búðarstíg. Guðmundur Á Sigfússon húsasmíðanemi og Lilla Guðvarðsdóttir frá Reykjavík. Guðlaugur Þórarinsson og Dagbjört Sigurjónsdóttir frá Hafnafirði. Ingibjörg Jóhannsdóttir og þórarinn Kristinsson, bæði Eyrbekkingar. Ingibjörg Heiðdal (Sigurðardóttir) og Baldur Sigurðsson. (Guðmundssonar Eyrarbakka) Þeirra heimili var í Rvík. Guðrún J Sæmundsdóttir frá Einarshúsi og Guðmundur Finnbogason, matsveinn frá Eskifirði. Vilborg Sæmundsdóttir frá Einarshúsi og Sigurður Guðmundsson rafvirki á Eyrarbakka.

Afmæli:

90 Guðbjörg Gísladóttir í Steinskoti.
85 Bjarghildur Magnúsdóttir, bjó þá í Rvík. Torfi Sigurðsson skipasmiður Norðurbæ.[Hann bar út Alþýðubl. í mörg ár] Ingibjörg Gunnarsdóttir í Gunnarshúsi (Gistihúsinu)
80 Hildur Jónsdóttir í Garðbæ. [Hún var fædd að Lúnarsholti á Landi, dóttir Jóns Eiríkssonar og Ásdísar Þorvaldsdóttur frá Stóra-Klofa. Hún var tvíburi, en bróðir hennar, Þorgils, dó 33 ára. Föður sinn missti Hildur er hún var 4 mánaða gömul. - Hann drukkhaði frá átta börnum í ómegð. Hún ólst upp hjá Jóni á Bergþórshvoli í Landayjum.]
Gunnar Halldórsson Strönd.
70 Guðmundur Ebenezerson skósmiður. Friðrik Sigurðsson sjómaður Gamla-Hrauni, Sigríður Guðmundsdóttir Háeyrarvöllum, Vigdís Eiríksdóttir Neistakoti.
60 Jón Jónsson bóndi í Steinskoti. Guðmundur Jónsson bóndi Steinskoti, Elín Eyvindsdóttir Eyvakoti, Elín Jóndsdóttir Kirkjuhúsi, Jón Helgason Bergi, Þorbergur Guðmundsson Sandpríði.
50 Ágúst (Gústi Greiskinn) Jónsson Litla-Hrauni, Andrés Jónsson Smiðshúsum, Anna Sveinsdóttir Háeyri, Emerentína Guðlaug Eiríksdóttir Blómsturvöllum, Guðbjörg Jóhannsdóttir Hofi, Guðbjörg Elín Þórðardóttir Sandvík, Guðbjörg Vilhjálmsdóttir frá Ásabergi. Guðlaugur Pálsson kaupmaður. Guðrún Jóhannsdóttir Frambæ, Ingibjörg Ólafía Ólafsdóttir Stíghúsi, Jóhanna Benediktsdóttir Litlu-Háeyri, Jóhanna Bernharðsdóttir Litlu-Háeyri, Sigurður Kristjánsson Búðarstíg, Markús Loftson verkamaður. [Hann hafði þá lengi átt heima í Rvík.]
Gullbrúðkaup áttu hjónin Valgerður Grímsdóttir frá Óseyrarnesi og Gísli skósmiður Gíslason frá Eyrarbakka. Þau áttu heima í Rvík.

Bornir til grafar:

Guðbjörg Gísladóttir (90) frá Steinskoti. [Guðbjörg var gift Jóni í Steinskoti Jónssyni.] Guðbjörg Guðmundsdóttir (84) frá Skúmstöðum XI, þá á elliheimilinu Grund í Rvík. [ Hún var systir Ingibjörgu konu Jóns í Norðurkoti og Ólafs söðlasmiðs. Guðbjörg var gift Andrési Guðmundssyni og voru börn þeirra: Hannes og Guðmundur á Eb. Vilhjálmur í Rvík, Andrea í Mosfellssv. og Sigurlína er fór til Englands. d.1928] Jóhann Gíslason (82) fiskmatsmaður Rvík. Hann var frá Steinskoti. [Kona hans var Ingibjörg Rögnvaldsdóttir og dó hún skömmu síðar. Það vakti athygli að 10 ungar meyjar báru kistu hennar.] Margrét Vigfúsdóttir (82) frá Garðbæ. [Margrét var gift Tómasi Vigfússyni formanni og voru þau fósturforeldrar Vigfúsínu og Vigfúsar Jónssonar fv. oddvita í Garðbæ]. Guðmundur Jónsson (79) rennismiður frá Mekisteinsvöllum (rokkadraujari). Jóhann V Daníelsson (79) fv. kaupmaður á Eyrarbakka. [ Hann var fæddur i Kaldárholti í Holtum 1866. Bræður Jóhanns voru Sigurður gestgjafi á Kolviðarhól og Daníel í Guttormshaga faðir Guðmundar rithöfundar og fv. skólastjóra á Eyrarbakka. Kona Jóhanns var Sigríður Grímsdóttir frá Gljúfurholti, d. 1945. Þau áttu einn son, Vilberg sem var þá dáinn fyrir nokkrum árum, dóttir þeirra (ættleidd) var Lovísa gift Ólaf'i Helgasyni, kaupmanni, Eyrarbakka.] Guðmundur Steinsson (78) formaður frá Steinsbæ skipasmiðs Guðmundssonar. [Guðmundur bjargað 8 mönnum af skipi Páls Andréssonar frá Nýjabæ, sem fengið hafði svo vont ólag á Einarshafnarsundi, að það tók Pál frá stýrinu, og einn háseta, er hjá honum sat, og drukknuðu báðir, en hásétarnir 8 gátu haldið sér við skipið stýrislaust og fullt af sjó þar sem það veltist í briminu, þar til Guðmundur gat bjargað þeim.] Helga Guðmundsdóttir (77) frá Þórðarkoti. [Maður hennar var Eiríkur Árnason d.1943 afi Eiríks smiðs í Hátúni]. Jónína Guðmundsdóttir (54) á Snæfoksstöðum Grímsnesi var jarðsett á Eyrarbakka, en hún var frá Merkisteinsvöllum. Þórður Jónsson. [Hann var greinahöfundur og Holtamaður en flutti á Bakkann 1916. Hann bjó síðast í Rvík. Kona hans var Valgerður Jónsdóttir frá Skarði.] Brynjólfur Guðjónsson (30) sjómaður frá Litlu-Háeyri (átti þá heima í Bræðraborg.) [Brynjólfur lést af slysförum um borð í togaranum Skallagrími RE, en þar var bróðir hans Sigurður, skipstjóri um langt skeið.]Agnes Þórarinsdóttir (24) frá Götuhúsum. [Móðir hennar var Guðrún Magnúsdóttir.] Þórdís Guðmundsdóttir (4) frá Götuhúsum. [ dóttir Agnesar þar].

Sandkorn 1946:

Guðni Jónsson magister var skipaður skólastjóri við Gagnfræðaskóla Reykjavíkur. [Guðni var fæddur á Gamla Hrauni á Eyrarbakka árið 1901 og voru foreldrar hans þau Jón Guðmundsson og Ingibjörg Gíslína Jónsdóttir frá Miðhúsum í Sandvíkurhreppi.]

Söngkonan Elsa Sigfúss hélt söngskemmtun í kirkjunni á Eyrarbakka, með aðstoð dr. Páls Ísólfssonar tónskálds. Þá hélt Templarakórinn söngskemtun í Fjölni og var það fyrsta opinbera framkoma kórsins.

Guðmundur Ásbjörnsson var lengi bæjarfulltrúi Reykjavíkur og forseti bæjarstjórnar, en hann flutti af Bakkanum um aldamótin 1900.

Jón Pálsson frá Syðra-Seli var borinn til grafar. Hann var um skeið kennari á Eyrarbakka.

Rit hans "Austantórur II" var gefið út á árinu. Árið 1889 stofnaði hann söngfélag á Eyrarbakka. Þar var hann þá organleikari við kirkjuna. Árið 1890 stofnaði hann Sjómannaskóla Árnessýslu og kenndi þar sjálfur. Jón flutti til Reykjavíkur 1902. Jón var bróðir Ísólfs Pálssonar tónskálds.

Byggingafélag verkamanna stofnað á Eyrarbakka.

Skólaskemtun héldu börn frá Eyrarbakka í hinum nýja barnaskóla á Selfossi, en þar stóð yfir kennaraþing Árnesinga og Rangárvellinga.

Leikfélag Eyrarbakka sýndi gamanleikinn "Kappar og Vopn" eftir Bernard Shaw.

"Saga Eyrarbakka II" eftir Vigfús Guðmundsson kemur út.

Sigurður Þorsteinsson frá Flóagafli, skrifar blaðagreinar um sjósókn og siglingar.

Eyrarbakkahreppur fékk úthlutað jeppa fyrir milligöngu Búnaðarf. Íslands. Jeppann fékk Litla-Hraun til afnota, en forstöðumaður fangelsins var þá Teitur Eyjólfsson.

Eyrarbakkahreppur fékk 500.000 kr. lán vegna fyrirhugaðrar raforkuveitu frá Sogstöðinni. Það sama fékk Stokkseyrarhreppur.

Sjálfstæðiskonur úr Reykjavík sóttu Bakkann heim.

Sigurjón Jónsson skipstjóri á Eyrarbakka sigldi nýjum bát Akurnesinga vb. Fram, heim frá Svíþjóð.

Kvenfélag Eb. gaf andvirði eins herbergis til kvennaheimilisins Hallveigarastaða í Rvík.

Það var mikil vá fyrir dyrum þann 29. oktober, er breskt tundurdufl [seguldufl] rak inn á fjöruna framan við þorpið. Árni Sigurjónsson, kunnáttumaður frá Vík í Mýrdal gerði duflið óvirkt á fyrstu fjöru.

Verðlag og vörur: Mjólkurflaskan kostaði í smásölu árið 1946 kr. 1.90 per ltr. Súpukjöt kr. 10.85 pr.kg. Saltkjöt kr. 9.85 pr. kg. Kartöflur 1. fl. kr. 1.28 pr. kg. Sykur sem og önnur munaðarvara var skömtuð í óþökk húsmæðra sem vildu nýta rabbabara og ber til sultugerðar. Biró-penninn (kúlupenni) kom til sögunnar og fékkst að sjálfsögðu í verslun Guðlaugs Pálssonar og "Bræðrunum Kristjáns". Bókin "Austantórur" eftir Jón Pálsson kostaði kr. 20 og "Saga Eyrarbakka" eftir Vigfús Guðmundsson kostaði kr. 30.

Úr grendinni:

Stokkseyri: 7 bátar gerðir þaðan út. Tundurdufl rak á sker við Stokkseyri, en það gerði óvirkt Haraldur Guðjónsson frá Reykjavík. Undirbúnigur að skólabyggingu á Stokkseyri.

Selfoss: Við Laugardæli hafði Rafmagnseftirlitið haft með höndum jarðboranir. Var þar borað eftir heitu vatni fyrir fyrirhugaða hitaveitu Selfossbúa. Var þar boruð ein hola 75 metra djúp og fékkst þar ca. 2,4 smálestir af 76 stiga hieitu vatni á klukkutíma. [1 sekúndulítri af 90 stiga heitu vatni, hafði jafnmikið hitamagn og 25.000 kr. virði af kolum, á árs grundvelli] Kirkjukór var stofnaður að Selfosskirkju, en formaður kórsins var Ingólfur Þorsteinsson í Merkjalandi. Fyrir var á Selfossi karlakórinn "Söngbræður".

Hveragerði: Barnaskóli byggður.

Í Villingaholti var byggður barnaskóli. Í Gaulverjabæ var byggður leikfimisalur og skólabygging í býgerð. Að Jaðarkoti í Flóa brann hlaðan til ösku.

Heimildir: Alþ.bl.1946, Búnaðarrit 1947, Hlín 1947 (Erindi: Herdis Jakobsdóttir.) Morgunbl. 1946 Menntamál, 1946 Nýtt Kvennablað, 1946 Tíminn, 1946 Vísir, 1946

Skrifað af oka