Category: Daglegt líf
23.04.2023 17:45
Hangið í sjoppunni
Á áttunda áratugnum þ.e. 1971+ var lítið um að vera á Bakkanum á kvöldin og félagsstarf fyrir krakka með allra minsta móti. Félagsheimilið Fjölnir rifið sökum aldurs og viðhaldsleysis. Unnið var að því að gera Stað að framtíðar félagsheimili, en í Brimveri húsi UMFE var einhver starfsemi öðru hvoru um helgar. Stéttin fyrir utan Laugabúð var því aðal menningarsetur unglinga á þessum árum. Laugi var með búðina opna flest kvöld, enda var eftirspurn eftir gosdrykkjum, súkkulaði og frostpinnum mikil hjá þessum aldurshópi. Það var því viðtekin venja að hanga fyrir utan Laugjabúð á kvöldin allt fram undir háttatíma. |
20.04.2023 20:55
Í sölvafjöru
Hér áður fyr var almennt stunduð sölvatekja og var það gert til heimabrúks á mörgum heimilum, en með tímanum og betri efnahag lögðust þessar búbætur alfarið af. Sölvatekja var þó stunduð í einhverjum mæli til að selja í verslunum. Sigurvin Ólafsson (Venni) á Stokkseyri stundaði þar sölvatekju um nokkura ára skeið í sölu. Sigeir Ingólfsson heitinn (Geiri) stundaði sömu iðju á Eyrarbakka þar til hann fór af Bakkanum fyrir nokkrum árum. Á sjöunda áratugnum var Ingibjörg Jónasdóttir listakona í Sjónarhóli ein þeirra fáu sem enn verkuðu söl til heimabrúks, en hún tíndi líka kuðunga, skeljar og ýmsan sjávargróður sem hún þurrkaði og gerði úr alskyns listmuni. |
12.04.2023 21:28
Sauðfjárbúskapur á Bakkanum
Sauðfé var á meira en tuttugu bæjum á Bakkanum á 7. áratugnum og lengur. Yfirleitt stundað meðfram annari vinnu. Eyrbekkingar áttu fjallskil í Skeiðaréttir. Var fé Bakkamanna dregið saman en síðan rekið eða flutt í Eyrarbakkaréttir þar sem dregið var í dilka. Enn eru allnokkrir hobby bændur á Bakkanum sem halda sauðfé í smáum stíl. Fjallrekstur er liðin tíð og er féð alið á heimahögum. |
11.04.2023 22:29
Síðasti grásleppukarlinn
Fyrr á tíð lögðu nokkrir Bakkamenn grásleppunet til skamms tíma austur í Hraunslónum. Sá sem lengst hélt sig við þessar veiðar var Jón Valgeir Ólafsson á Búðarstíg. Lagt var upp frá Skúmstaðarvör sem er neðan við samkomuhúsið Stað og róið á fyrri fjörunni austur í Hraunslón svo sem komist var á árabát og netið lagt. Á seinni fjöru var farið í vitjun og netið tekið upp. Aflinn var yfirleitt ekki mikill, 4-6 fiskar þótti góðar heimtur. Ýmist rauðmagi eða grásleppa. |
09.04.2023 00:13
Bílamenningin á 8 áratugnum.
Rúnturinn á Eyrarbakka var frá Óðinshúsi, austur að skóla og til baka
Bílamenningin ef svo þætti kalla náði hámarki á áttunda áratug síðustu aldar og bar keim af þeirri "bílamenningu" sem hafði þróast á Selfossi þeim tíma. Þetta var einkum menning unga fólksins sem eyddi mestum frítíma sínum í bílnum. Fyrsta fjárfestingin var því yfirleitt bíll. Bílaflotinn samanstóð aðalega af bílum frá sjöunda áratugnum, mest breskum svo sem Cortína og Escord sem voru mjög vinsælir á þessum tíma og amerískum bílum t.d Chevy Impala, Ford Maverick og Mustang o.fl. Talsvert af þýskum svo sem Mecedes Bens og Wolksvagen bjöllu. Fáeinir frá öðrum framleiðslulöndum sáust í þessum hópi. Notaðir breskir bílar voru tiltölulega ódýrir og því hagstætt ungu fólki með lítil fjárráð, en aftur á móti mjög bilanagjarnir og entust illa. Margir vildu heldur slá um sig á Amerískum kagga þó rekstrarkostnaður þessara bíla væri mjög hár og þurftu stundum nokkrir að leggja saman í bensín til að fara á helgarrúntinn. Til að vera maður með mönnum þurftu bílarnir að vera útbúnir hljómflutningstækjum (Casettu tæjum) og sumir voru einnig með cb talstöðvar til samskipta. Það voru nánast alltaf strákar undir stýri á kvöld og helgarrúntinum og snerist málið apalega um að bjóða stelpunum á rúntinn, bíó eða í bæinn eða bara upp á kók og pulsu í Hafnarsjoppunni á Selfossi. Þar var hið svokallaða 'Hallærisplan' Selfyssinga. Þar safnaðist rúnturinn saman til að sýna sig og sjá aðra. Snemma á níunda áratugnum hvarf þessi bílamenning eins og dögg fyrir sólu. Kaggarnir hurfu af götum og þeir bresku fóru í brotajárn. Landið fylltist af rússneskum lödum, japönskum Landcruserum og allskonar slyddujeppum.
|
18.07.2021 23:03
Mannfjöldi á Eyrarbakka 1927-30
Árið eftir (1927) fækkaði íbúum á Eyrarbakka um 52 einstaklinga og stóð íbúafjöldi í 640. Þá fóru Keflavík og Sauðárkrókur framúr í fólksfjölda.
1928 fjölgaði Eyrbekkingum í 648, en árið eftir (1929) féll íbúatalan niður í 621. Þá fóru Búðir í Fáskrúðsfirði framúr í fólksfjölda.
1930 var íbúafjöldinn á Bakkanum fallin í 608 skráða íbúa. Þessi þróun hélst næstu árin þar til íbúafjöldi komst í jafnvægi um 500 manns og hefur haldist á þessu bili 5 - 600 manns síðan. Í dag eru 590 íbúar skráðir á Eyrarbakka. (Á þessum árum var Selfoss rétt að byrja að byggjast upp og því ekki getið í heimildum)
Í Eyrarbakka læknishéraði (Flóinn) létust 208 manns á þessu tímabili. Úr barnaveiki 1, úr gíghósta 7, kvefsótt 2, taugaveiki 3, blóðsótt 1, gigtsótt 1, lungnatæringu 21, heilaberklabólga 5, berkum 3, sullaveiki 1, drukknun 9, slysförum 4, sjálfsmorð 2, meðfæddum sjúkdómum 3, elli 46, krabbameini 14, hjartaáfalli 12, aðrir hjartasjúkdómar 1, æðasjúkdóma 1, heilablóðfalli 18, flogaveiki 1, langvarandi lungnakvefi 2, lungnabólga 19, brjósthimnubólgu 3, garnakvefi 1, botlangabólgu 2, kviðslit 1, langvarandi nýrnabólgu 1 og önnur ótilgreind dauðsföll 7.
Heimild: hagskýrslur um mannfjölda þróun.
12.06.2021 23:21
Dæmigerður smábóndi
01.05.2021 23:36
Síðara blómaskeið þorpsins
22.03.2020 01:00
Í skugga kórónuveiru
Um það leiti sem landsmenn voru að kveðja jólahátíðina og búa sig undir
langan og harðan vetur á hinu komandi ári 2020, barst sú fregn um netheima að í
Whuhanborg í Kína hefði uppgötvast ný og áður óþekkt veira af kórónastofni sem
átti upptök sín á markaði með villtar dýraafurðir þar í borg. Óvætturinn
reyndist bráð smitandi og barst um eins og eldur í sinu um gervallt Hubei hérað
og varð öldruðum og veikum skjótt að aldurtila. Engin bóluefni eða lyf voru til
gegn þessari veiru. Kínversk stjórnvöld voru sein að átta sig á alvarleika
málsins, en hófu þó gríðarlegt stríð við veiruna um síðir og urðu vel ágengt,
en því miður of seint fyrir heimsbyggðina. Veiran hafði stungið sér niður í
nálægum löndum, eitt og eitt tilfelli hér og hvar. Tilfellum fjölgaði smátt og
smátt, en sumstaðar náði hún sér mjög á strik einkum í Íran og síðan á Ítalíu,
Spáni og víðar.
Norður Ítalía er mjög þekkt fyrir textíliðnað sinn en einnig fyrir
ferðamennsku skíðaiðkenda. Þannig háttaði til að eignarhald á mörgum af þessum
textílverksmiðjum eru í höndum Kínverja og verkamennirnir koma flestir frá
Wuhan og héruðunum þar í kring. Beint flug var frá Wuhan til norður Ítalíu og
þannig barst vírusinn þangað og breiddist út á eldingshraða, einkum vegna
samskiptaháttu íbúana þar. Það var því ekki að sökum að spyrja að vírusinn
stingi sér niður á skíðahótelunum sem er vinsæll dvalarstaður evrópskra
skíðaiðkenda. Ítalir voru seinir til aðgerða, það var eins og þeir tryðu því
ekki að "Wuhan" var að raungerast hjá þeim og það var ekki fyrr en í óefni var
komið að norðurhéruðunum var lokað og síðan allri Ítalíu og útgöngubann sett á,
en þá blasti hryllingurinn þegar við og fólk deyjandi hundruðum saman.
Stjórnvöld í evrópu voru líka sein til viðbragða, og voru heldur ekki að trúa
því að þetta væri í raun að gerast með þessum skelfilega hætti. Nokkuð sem
hefur ekki gerst meðal nokkura liðinna kynslóða. Brátt fóru lönd að loka
landamærum sínum og reið Danmörk fyrst á vaðið með stórtækum aðgerðum og að
síðustu Evrópusambandið í heild sinni. Þá voru Bandaríkin þegar búin að skella
í lás og þóttu íslenskum stjórnvöldum það súrt í broti.
Nokkru fyr gekk allt sinn vana gang
á Íslandi og landinn var á ferð og flugi og gerði víðreist ofar skýjum á
vélflugum sínum til sólríkari landa, eins og íslendingurinn er orðinn hvað
vanastur, þrátt fyrir að segjast stundum vera með "flugviskubit" svona til að
friða blessuðu samviskuna gagnvart loftslagsmálum, en meinar auðvitað ekki
neitt með því.
Á norður Ítalíu var staddur nokkur
hópur skíðaáhugamanna, einkum úr mennta og heilbrigðisgeiranum. Margir myndu
kanski ætla þessum stéttum að hafa vaðið fyrir neðan sig öðru fólki fremur, en
eins og íslendingum er tamast þegar á þá sækir ferðahugur, að skilja vitið
eftir heima en þess í stað að trysta hópsálinni fyrir för. Með þessum forvörðum
íslensks samfélags smuglaði óvætturinn sér til vors lands. Viðbragðsteymi
Íslenskra stjórnvalda brugðust þegar við með aðgerðum stig af stigi eftir því
sem faraldurinn náði meiri fótfestu í landinu og lýstu fljótlega yfir
neyðarástandi. Það er mál flestra manna að vel sé að verkinu staðið, en þó er
ljóður á að ekki mátti styggja ferðamennsku að einu né neinu leiti í þessum
aðgerðum, enda treystu landsmenn betur á ferðamannin en lóuna til að kveða burt
snjóinn og leiðindin. Það var þó sjálfhætt því ferðamaðurinn hvarf hraðar af
landi brott en frostrósir undan sólu, en einhverjar spurnir hafa þó verið af
blessaðri lóunni þrátt fyrir hjarnavetur.
Í dag er veikin sem kölluð er Covid-19 af alþjóða heilbrigðisstofnuninni
(WHO) að breiða úr sér hægt og bítandi og róðurinn þyngist stöðugt hjá
heilbrigðisstofnunum. Á fimta hundrað veikir þegar þetta er ritað og yfir 5.000 í
sóttkví. Þeir sem geta vinna heima en aðrir við ýmsar skipulagðar takmarkanir,
einkum í skólum og stofnunum. og enn eru boðaðar hertari aðgerðir.
Ríkisstjórnin hefur lagt fram björgunarpakka fyrir fyrirtæki og starfsmenn þeirra,
þó sitt sýnist hverjum eins og von er og vísa.
En þá hingað heim og að kjarna málsins. Á suðurlandi er mesta útbreiðsla
smits fyrir utan sjálft höfuðborgarsvæðið, samtals 34 smitaðir og 210 í
sóttkví. Ákveðin stígandi er að komast í útbreiðslu veikinar. Eina ráðið til
að kveða þessa óværu niður er að setja á algert útgöngubann í tvær vikur hið
minnsta ef nógu snemma er gripið til þess og setja á ferðatakmarkanir til og
frá landinu. Þannig má hlífa fjölda manns við að taka veikina með
ófyrirsjánlegum afleiðingum. Þetta er eina aðferðin sem dugar eins og er og
mörg ríki að taka upp, en þó virðist það ekki gert fyrr en í algert óefni er komið í mörgum tilvikum.
Það er nær öruggt að við næðum að kveða vírusinn niður með þessum hætti, en
síðan yrði að fara ofur varlega þegar opnað verður á ferðalög að nýju og
garentera að veiran komist ekki aftur inn í landið. Ef evrópa sem og öll önnur
lönd væru samtaka í þessu yrði hættan að mestu liðin hjá í sumarbyrjun.
24.08.2019 23:09
Þegar iðnbyltingin barst til Eyrarbakka
Tóvinna er elsta iðngrein sem stunduð var á Bakkanum og fór sú vinna að miklu leiti fram í dönsku verslunarhúsunum í lok 19. aldar og fram á annann áratug 20. aldar. Tóvinna var einig mikið stunduð til sveita og voru unnar bæði voðir og prjónles. Prjónles skiptist í duggarales og smáles (smáband). Smáband og annað prjónles var verslunarvara. Snældustokkar og rokkar voru algengir og til á flestum bæjum í lok 19 aldar. [Upphaflega var mest spunnið á halasnældu en hjólrokkar tóku ekki að berast til landsins fyrr en á miðri 18. öld og fram yfir miðja 20. öld tíðkaðist að nota halasnældur meðfram til að tvinna.] Vefstólar voru hinsvegar sjaldgæfari en þó munu þeir hafa verið notaðir við tóvinnu á Eyrarbakka. Snældudustokkar og rokkar voru yfirleitt íslensk smíði, en vefstólarnir erlendir þó dæmi séu um íslenska vefstóla. Um miðja nítjándu öld höfðu vefstólar útrýmt gömlu kljásteinsvefstöðunum, en þeir stóðu lóðrétt með steinaröð neðst. Helstu framleiðsluvörurnar voru vaðmál og voðir, en einnig peysur, föðurland, sokkar, húfur og vettlingar sem konur framleiddu heima. Mikilvægt var að ullin væri vel þveginn fyrir vélarnar og sem dæmi var ull frá Bitru í Flóa höfð til sýnis á Eyrarbakka vorið 1916 sem all vel þvegin ull.