Eyrarbakki, mikilvægt sjávar- og verslunarþorp á Suðurlandi, gekk í gegnum miklar efnahagslegar og félagslegar breytingar á 20. öld. Frá blómlegri verslunarhöfn snemma á öldinni þróaðist þorpið í minna atvinnusamfélag með áherslu á útgerð, fiskvinnslu, smáiðnað, garðyrkju og landbúnað. Þessi saga skiptist í nokkur tímabil: innviðauppbyggingu og félagslíf (1960–1990), áföll og erfiðleika, bjartsynistímabil, þrautseigju á samdráttartímum og loks hnignunarskeiðið (1990–2000).

Innviðauppbygging og félagslíf (1960–1990)
Fram til 1920 var Eyrarbakki verslunar- og hafnarmiðstöð með sterk dönsk áhrif, einkum í gegnum Lefolii-verslun (síðar Einarshöfn). Hreppsnefndin, undir forystu manna eins og Guðmundar Ísleifssonar, Jóns Einarssonar og Bjarna Eggerts, einbeitti sér að viðhaldi bátalægja sjóvarnargörðum og jarðakaupum. Eftir 1920 minnkaði verslun vegna samkeppni frá Reykjavík og Selfossi, og hafnarstarfsemi dróst saman, sem kallaði á nýja atvinnuvegi. Um miðja öldina, undir forystu Sigga Kristjáns, Ólafs Helga og Vigfúsar Jónssonar oddvita, færðust áherslur að innviðum. Rafvæðing (Sogsrafmagn 1947), símalínur, vegaviðhald, frystihúsbygging og vélbátaútgerð urðu forgangsmál. Iðnaður blómstraði með Plastiðjunni hf., vélsmiðju, trésmiðju, bifreiðaverkstæði og beinamjölsverksmiðju í samvinnu við Stokkseyri. Alþýðuflokkurinn leiddi þessa þróun, en útgerðarmenn stofnuðu fiskvinnslur eins og Fiskiver sf og Einarshöfn hf., sem keypti Þorlák Helga hf. 1972. Ríkisstofnanir, eins og fangelsið á Litla-Hrauni, barnaskólinn, Póstur og Sími og Landsbankinn, styrktu samfélagið. Kaupfélag Árnesinga, verslunGuðlaugs Pálssonar og Ólabúð, ásamt kartöflurækt, sauðfjárrækt og kúabúum, sköpuðu fjölbreytt atvinnulíf. Bakarí og heilsugæsla héraðslæknis höfðu langa hefð.

Áföll og erfiðleikar
Eyrarbakkahöfn (Einarshöfn) var erfið í rekstri, með viðvarandi bátatap. Árið 1964 strandaði Jón Helgason og Öðlingur brann í slipp. Fjalar strandaði 1968, og trésmiðja Guðmanns og íbúðarhús Sverris skipstjóra brunnu. Síðari hluta aldarinnar, undir forystu Þórs Hagalín sveitarstjóra og Sjálfstæðisflokksins, var blásið til innviðauppbyggingar: félagslegt húsnæði, holræsakerfi, malbikun gatna, gatnlýsing, leikskóli, hitaveita, hafnardýpkun og togarakaup í samvinnu við Stokkseyri og Selfoss. Brúargerð yfir ósinn var einnig samfélagslegt hvatamál sem fékk lítinn hljómgrunn hjá ríkinu til að byrja með.

Bjartsynistímabilið
Árið 1970 lögðu Vestmannaeyjabátar, Reynir og Leo, upp á Bakkanum. Eftir Vestmannaeyjagosið 1973 fjölgaði íbúum og bátum, eins og Þórunn Sveinsdóttir, Ingólfur og Guðmundur Tómasson, sem jók á afla og atvinnulíf tímabundið. Íbúðarhúsnæði, viðlagasjóðshús, sjóminjasafn og félagsheimilið Staður styrktu þorpið. Fiskiver og Þorlákur Helgi stækkuðu, og vatnstankur var byggður til að styrkja Vatnsveitu þorpsins. Hins vegar varð samdráttur í iðnaði og fiskvinnslu þegar leið á öldina: trésmiðjan, bílaverkstæðið og Slippurinn hættu starfsemi, Plastiðjan var seld, og starfsemin fluttist úr þorpinu. Einarshöfn hf. og beinamjölsverksmiðjan lögðu upp laupana. Frystihúsið stóð illa og bakaríið lokaði eftir heilsubrest Lalla bakara. Árið 1975 olli óveður tjóni á bátum (Sleypnir, Skúli fógeti, Sólborg, Askur) og Frystihúsinu. Síðar fórust Hafrún, Þerna og Bakkavík með mannfalli, og Jóhann Þorkelsson strandaði. Togaraútgerð reyndist hörmung, og Frystihúsið fór í gjaldþrot. Kaup á fiskibátum  Otto Watne dugðu þvi skammt. Hreppsnefndin sneri vörn í sókn með danskri álpönnuverksmiðju (Alpan hf.), Ný heilsugæslustöð var góður stuðningur við þorpið. Stækkun á fangelsinu einnig og á barnaskólanum, og sorphirðumál voru bætt. Veitingastaðurinn Kaffi Lefolii og hjúkrunarheimili á Sólvöllum opnuðu, og nýstofnað útgerðarfélag "Kór" keypti fiskibátinn Særúnu ÁR.

Þrautseigja á samdráttartímum
Þrátt fyrir öfluga varnarbaráttu hvarf stoðþjónusta smám saman: Vélsmiðjan, Kaupfélagið, Póstur og Sími lokuðu. Ólabúð var hinsvegar endurvakin sem matvöruverslun en entist skammt. Kartöfluflöguverksmiðja sem starfað hafði til skamms tíma var seld til Þykkvabæjar. Trilluútgerð jókst nokkuð en stöðvaði ekki hnignunina sem hafinn var.

Félagsstarf og menning
Félagslíf blómstraði um miðja öldina. Leikfélag Eyrarbakka, kvikmyndasýningar í Fjölni, barnaböll Kvenfélagsins, slysavarnadeild, skátar, Ungmennafélagið og Æskulýðsfélagið efldu samfélagið. Verkamannafélagið Báran studdi verkafólk, og áhugamannaslökkvilið starfaði lengi. Flest félög lognuðust út af þegar á leið, nema Kvenfélagið og björgunarfélagið. Fiskvinnsla og handverk, eins og netagerð, studdu sjávarútveginn.

Hnignunarskeiðið (1990–2000)
Áratugurinn hófst með sjávarflóði, en tjón var takmarkað að þessu sinni. Undir forystu Magnúsar Karel Hannessonar var bygging brúar yfir ósinn tryggð, og með því var hægt að afskrifa hættulegustu höfn landsins, þar sem nú var stutt til Þorlákshafnar.
Íþróttasalur sem byggður var við Stað, sjóvarnargarðar og verndun gamalla húsa styrktu þorpið, og byggðasafnið í Húsinu jók ferðaþjónustu. Fiskvinnsla hélt áfram stopult, og kvótakerfið flýtti samdrætti. Sameining við Selfoss, Stokkseyri og Sandvíkurhrepp var stórpólitískt mál sem fór í íbúakosningu og að lokum myndaði sveitarfélagið  Árborg.

Opinber stjórnsýsla hvarf úr þorpinu. Bókasafnið varð í staðin einskonar samfélagsleg miðja. Heilsugæslan var lögð niður svo þorpsbúar urðu að leita sér lækninga á Selfossi ef þeir höfðu tök á. Vegna samdráttar í opinberri þjónustu og verslun á Eyrarbakka og Stokkseyri voru teknar upp strætóferðir.

Lokaorð
Eyrarbakki sýndi seiglu þrátt fyrir áföll, en samdráttur í útgerð og fiskvinnslu, ásamt samkeppni og kvótakerfi, leiddi til hnignunar. Ferðaþjónusta og byggðasafnið urðu nýir vaxtarbroddar. Saga þorpsins endurspeglar baráttu lítilla sjávarþorpa á Íslandi við breytingar 20. aldar, með blöndu af bjartsýni, áföllum og þrautseigju.

Aðfaranótt 3. nóvember 1975 gekk mikið óveður yfir Suðurland á Íslandi, með tilheyrandi sjávarflóði sem olli verulegum skemmdum á Eyrarbakka. Frystihúsið á staðnum stórskemmdist og bátar í höfninni slitnuðu upp, sem hafði mikil áhrif á atvinnulíf og innviði svæðisins.

Heimild: https://sunnanpost.blogspot.com/1975/11/farviri-og-sjavarflo.html?m=0 

Veðrið:

Samkvæmt gögnum frá Veðurstofu Íslands var óveðrið drifið af djúpri lægð sem gekk yfir Norður-Atlantshaf og olli sterkum suðvestanvindi á Suðurlandi. Vindhraði í hviðum náði líklega yfir 40 m/s á Eyrarbakka, sem flokkast sem fárviðri (11 á Beaufort-kvarða). Mikil úrkoma fylgdi veðrinu, en það sem skipti mestu máli var samspil sterkra vinda, stórstreymis og óvenjulega hárrar sjávarstöðu. Sjávarflóðið, sem varð til vegna lægðardrags og vinds sem þrýsti sjó að landi, olli því að sjór flæddi yfir hafnarsvæðið og inn í byggingar, þar á meðal frystihúsið.

 

Afleiðingar :

Skemmdir á frystihúsinu: Frystihúsið á Eyrarbakka, sem var mikilvægur hluti af sjávarútvegi á svæðinu, varð fyrir miklum skemmdum. Sjór flæddi inn í húsið, skemmdi kælikerfi, rafbúnað og vörulager. Þetta olli verulegu tjóni á fiskafurðum og truflaði starfsemi fyrirtækisins, sem var lykilatvinnuveitandi á staðnum. 

 

Skemmdir á bátum: 

Margir bátar í höfninni slitnuðu frá bryggjum vegna mikils öldugangs og vinds. Sumir skullu á hafnargarðinn eða aðra báta, sem leiddi til skemmda á skrokkum, vélbúnaði og öðrum búnaði. Þetta hafði bein áhrif á sjómenn og útgerðir, sem urðu fyrir tekjutapi. 

 

Umhverfis- og samfélagsáhrif: 

Sjávarflóðið olli einnig skemmdum á innviðum hafnarinnar, svo sem bryggjum og varnargörðum. Auk þess flæddi sjór inn á láglend svæði í þorpinu, sem olli minniháttar skemmdum á vegum og eignum íbúa. Atburðurinn hafði sálræn áhrif á íbúa, sem urðu vitni að miklu tjóni á lífsviðurværi sínu.

 

Orsakagreining:

Óveðrið og sjávarflóðið má rekja til nokkurra samverkandi þátta:

Veðrakerfi: Djúp lægð og sterkir vindar sköpuðu kjöraðstæður fyrir sjávarflóð. Lægðardrag hækkaði sjávarborð og suðvestanvindur ýtti sjó að ströndinni.

 

Landfræðileg staðsetning: Eyrarbakki er á láglendi við opna strönd, sem gerir svæðið berskjaldað fyrir sjávarflóðum og öldugangi.

 

Innviðir: Varnargarðar og hafnarmannvirki reyndust ekki nægilega öflug til að standast álagið. Skortur á uppfærðum varnarkerfum og viðhaldi gæti hafa aukið tjónið. Sjóvarnagarðar hafa verið endurbættir síðan og gerðir nægilega öflugir til að standast samskonar aðstæður.

 

Loftslagsbreytingar: 

Umræða um loftslagsbreytingar var ekki hafin á þessum tíma og frekar langsótt að ætla að loftslagsbreytingar og mögulega hækkuð sjávarstaða vegna þess hafi haft marktæk áhrif á þennan atburð þar sem flóðatilfelli eiga sér sögu aftur í aldir. 

(Myndin er ekki frá raunveruleikanum,  en nálgun á atburðinn)

Útgerðin á Eyrarbakka í Sögulegu samhengi: 

Eyrarbakki var sögulega mikilvægur hafnarbær fyrir suðurlandsundirlendið og þjónaði sem verslunarmiðstöð fram á fyrri hluta 20. aldar. Á Lýðveldistímanum (frá 1944) hafði mikilvægi staðarins sem hafnar minnkað vegna lélegra náttúrulegra hafnarskilyrða og brúargerðar yfir Ölfusá, sem færði viðskipti annað. Á landsvísu gekkst sjávarútvegur Íslendinga undir mikla nútímavæðingu eftir 1944, knúinn áfram af efnahagslegum uppsveiflum síðari heimsstyrjaldarinnar og fjárfestingum í nútíma flota, sem breytti Íslandi í eitt auðugasta land heims um miðja 20. öld.

 

Þróun útgerðar: 

Uppgangur og nútímavæðing eftir stríð (1944–1960):

 Stríðshagkerfið, knúið áfram af breskum og bandarískum hernámum, dreifði fjármagni til Íslands, útrýmdi atvinnuleysi og hækkaði laun. Þetta leiddi til metnaðarfullrar áætlunar um að nútímavæða fiskiskipaflotann á fimmta og sjötta áratug síðustu aldar, þar sem Ísland eignaðist fhölda síðutoga (500–600 brúttótonn). Árið 1960 voru þessir togarar almennt í stærri höfnum eins og Reykjavík, Hafnarfirði og Akureyri, en Eyrarbakki naut ekki góðs af þessari þróun, einkum vegna slæmra hafnarskilyrða.

 

Sjávarútvegur á Eyrarbakka byggðist á smærri starfsemi, svo sem róðraskipum og síðar vélknúnum bátum. Breyting sem þróaðist eftir 1905 og úrelti hefðbundnar árabátaveiðar snemma á 20. öld. Eyrarbakki, Stokkseyri og Þorlákshöfn voru nokkuð samstíga í þessari þróun fyrstu áratugi vélbátaútgerðar og all mikil samvinna milli þessara útgerðarbæja.

 

Hraðfrystihús var starfrækt á Eyrarbakka um miðja 20. öld, sem endurspeglaði kröftuga þróun byggðarlagsins tengda fiskveiðum. Þessi stöð lokaði þó á tíunda áratugnum, sem markaði verulegan samdrátt í fiskvinnslu á staðnum. 

 

Áskoranir og hnignun (1970–1990):

 

 Fiskveiðar á Íslandi stóðu frammi fyrir áskorunum á kreppunni miklu og í sveiflum á markaði eftir stríð, en fiskveiðar á Íslandi náðu sér á strik með tækniframförum. Hins vegar komu takmarkanir á höfninni við Eyrarbakka í veg fyrir að hægt væri að hýsa togara, sem voru í auknum mæli staðsettir í stærri höfnum. Eyrarbakki, Stokkseyri og Selfoss gerðu þó tilraun með að gera út skuttogarann Bjarna Herjólfsson um nokkur ár, en útgerð hans reyndist óhagkvæm og að lokum var togarinn seldur.

 

Á áttunda áratugnum færðist fiskveiðiiðnaðurinn á Íslandi í átt að stærri verksmiðjuskipum sem unnu og frystu afla um borð og með tilkomu kvótakerfisins og tilfærslu á fiskveiðiheimildum áttu minni sjávarpláss undir högg að sækja. Lokun fiskvinnslustöðvarinnar á Eyrarbakka á tíunda áratugnum endurspeglar þessa þróun. Atburðir svo sem þegar bátar fórust, strönduðu eða ráku upp í fjöru í stórviðrum átti sinn þátt í hnignun útgerðar frá Eyrarbakka. 

 

Sjóminjasafnið á Eyrarbakka varpar ljósi á sögulega þýðingu svæðisins í fiskveiðum, sem tóku að dvína mjög undir lok 20. aldar.

 

Sjávarútvegur á Eyrarbakka hefur ekki upplifað neina endurreisn enda höfnin úrelt og fiskvinnsla aðeins í smáum stíl fyrir tilstilli smábáta. Efnahagur þorpsins hefur færst í átt að ferðaþjónustu, þar sem aðdráttarafl eins og Sjóminjasafnið og söguleg hús draga að sér gesti. 

 

Smábátafiskveiðar kunna að haldast áfram, en þær eru ekki verulegur efnahagslegur þáttur samanborið við sögulegt tímabil eða önnur svæði á Íslandi

Vestnorænir landnemar sóttu kvonfang til Bretlandseyja.

Landnám á Íslandi, sem hófst seint á 9. öld, samanstóð af blöndu af norrænum og keltneskum íbúum, með verulegum erfða- og menningarlegum framlögum frá báðum hópum. Þótt norsk áhrif ráðið ríkjum í tungumála- og stjórnmálauppbyggingu frumíslensks samfélags, eru keltnesk áhrif, sérstaklega frá gelískumælandi íbúum Írlands og Skotlands, augljós í erfðafræði, örnefnum, orðaforða og hugsanlega félagslegum venjum. Suðurströndin, þar á meðal Eyrarbakkasvæðið, sýnir ummerki um þessi áhrif, þó að takmarkaðar vísbendingar séu um Eyrarbakka sjálfan. Hér að neðan er sundurliðun á helstu keltneskum og norskum áhrifum, með áherslu á suðurströndina þar sem það er mögulegt.

Áhrif keltneskra manna á samfélag Íslendinga og Erfðafræðilegt framlag: Erfðafræðilegar rannsóknir, einkum deCODE og Oxford-háskóla, benda til þess að 62–63% af fyrstu kvenkyns landnemum Íslands og um 20–25% karlkyns landnema voru af keltneskum (írskum og skoskum) uppruna. Þetta bendir til umtalsverðrar gelískrar nærveru, líklega bæði frjálsra einstaklinga og þræla sem norrænir landnemar fluttu með sér. Hátt hlutfall keltneskra móðurætta bendir til þess að gelískar konur hafi gegnt lykilhlutverki í mótun samfélagsins á fyrstu árum, hugsanlega haft áhrif á fjölskyldugerð og menningarlega arfleið.

Áhrif á tungumál: Ákveðin íslensk orð, eins og æska, elli og heili, eru talin eiga uppruna sinn í gelísku, þar sem þau skortir samsvarandi orð í öðrum norrænum tungumálum. Þessi hugtök tengjast daglegum hugtökum, sem bendir til gelískra áhrifa á grunnorðaforða. Örnefni, sérstaklega á Suðurlandi, sýna hugsanlegar keltneskar rætur. Til dæmis gæti nafn eldfjallsins Bárðarbungu verið dregið af gelíska orðinu bard (verndari). Önnur staðarnöfn, eins og Saurbær (sem þýðir „frábær staður“ á gelísku), benda til keltneskrar byggðar eða nafngiftar. Í suðri hafa svæði eins og Rangárvallasýsla verið þekkt fyrir keltnesk staðarnöfn, sem benda til mögulegra gelískra byggðar eða áhrifa.

Menningarleg og bókmenntaleg áhrif: Keltneskar sagnahefðir, sérstaklega frá írskri og skoskri gelísku menningu, kunna að hafa haft áhrif á Íslendingasögur og skáldskap. Laxdæla saga, sem inniheldur sögu Melkorku, írskrar prinsessu sem var hneppt í þrældóm og flutt til Íslands, varpar ljósi á keltneskar persónur og þemu um flótta, sem hugsanlega endurspeglar gelíska frásagnarstíla. Tilvist keltneskra landnema, þar á meðal persóna eins og Auði djúpugðu Ketilsdóttur (norræn-gelísk 'drottning' sem settist að á Íslandi með írskum og skoskum áhöfnum), bendir til menningarlegra skipta í bókmenntum og félagslegum venjum.

Möguleg byggð fyrir norræna tíma: Fornleifafræðilegar vísbendingar og sögulegar frásagnir benda til þess að írskir einsetumunkar (papar) hafi hugsanlega búið á Íslandi fyrir byggð norrænna manna. Örnefni eins og Papey  og tilvísanir í papa í Landnámu styðja þessa hugmynd. Það er margt sem bendir til keltneskrar nærveru í sögu svæðisins frá þjórsá og austur að Skaftafelli.

Efnahags- og landbúnaðarvenjur: Keltneskt orðaforði tengt landbúnaði, fiskveiðum og búfjárrækt (t.d. hugtök tengd sauðfé) bendir til þess að gelískir landnemar hafi lagt sitt af mörkum til efnahagslegra venja. Tilvist sauðfjár á Íslandi fyrir komu norrænna manna, eins og sumir fræðimenn hafa bent til fyrri keltneskra landnáma eða viðskipta, þó það sé umdeilt. Á Suðurlandi gætu keltneskir bændur hafa myndað talsvert vinnuafl og haft áhrif á staðbundna landbúnaðarvenjur undir stjórn norrænna landnámsmanna og bændahöfðingja.

Áhrif norskra manna á samfélag tungumála: Íslenska er bein afkoma fornnorrænu, sem norskir landnemar fluttu með sér. Flestir textar, eins og Íslendingabók og Landnámabók, voru skrifaðir á forníslensku, mállýsku af vesturnorrænu, sem endurspeglar yfirráð norskra tungumála. Örnefni á Íslandi, þótt þau innihaldi nokkur keltnesk atriði, eru aðallega norræn að uppruna, sérstaklega þau sem tengjast landfræðilegum eiginleikum eins og fjörðum, fjöllum og bæjum og t.d. vík og flói.

Stjórnmálaleg og félagsleg uppbygging: Norrænir menn stofnuðu sjálfstjórnarsamfélag Íslendinga, sem byggðist á Alþingi á Þingvöllum. Þetta kerfi, sem á rætur sínar að rekja til norskrar ættbálkastjórnunar, lagði áherslu á höfðingja (goða) og lagaleg umgjörð eins og Grágás, sem sýnir lítil keltnesk áhrif. Landnámsmynstrið, eins og það er lýst í Landnámabók, var undir forystu norrænna persóna. Norrænir höfðingjar réðu ríkjum í landeignum og félagslegu stigveldi, sérstaklega í suðri, svo sem að Odda og Skarði á Rangárvöllum, Haukadal, Hruna, Víkingslæk, Hofi og Svertingstöðum.

Menningar- og trúarlegar venjur:
Norræn heiðni, með guðum sínum eins og Óðni og Þór, mótaði frumtrú Íslendinga þar til kristni var tekin upp um 1000 e.Kr. Ljóðrænu Eddusögurnar og sögurnar, þótt þær séu hugsanlega undir áhrifum frá keltneskum sagnalistum, eiga sér djúpar rætur í norrænni goðafræði og hetjuhefðum. Norrænir menn komu með skipasmíði og siglingahæfileika sína, sem voru mikilvægir fyrir landnám Íslendinga og síðar könnun á Grænlandi og Vínlandi. Þessi tækni var líklega fínpússuð í gegnum fyrri samskipti norrænna og keltneskra manna á stöðum eins og Dublin en hélst greinilega norræn.

Á Eyrarbakkasvæðinu laðaði frjósamt láglendi suðurstrandarinnar að sér norræna landnema, sem aðlöguðust landbúnaðarlífsstíl. Velmegun svæðisins, eins og sést í síðari fiskveiðisamfélögum eins og Eyrarbakka, endurspeglar skipulagshæfileika og sjómennsku norrænna.

Fornleifafræðilegar vísbendingar: Beinagrindur frá heiðnum tíma á Íslandi sýna líkamleg einkenni sem samræmast vestur-norskum íbúum, þó blandað saman við keltnesk einkenni. Rannsóknir á blóðflokkum (t.d. yfirburðir O-blóðflokksins) tengja Íslendinga betur við Skota og Norður-Íra, en efnismenningin - langhús, verkfæri og greftrunarvenjur - er að mestu leyti norræn.

Sérstök áhersla á suðurströndina og Eyrarbakka.
Eyrarbakki, sem er staðsettur á suðurströnd Íslands, var ekki stór byggð á fyrstu öldum en er nálægt mikilvægum svæðum eins og Vestmannaeyjum og Rangárvallasýslu, þar sem keltnesk áhrif má sjá. Síðari mikilvægi þess sem fiskveiðiþorps endurspeglar norrænar sjómennskuhefðir, en eldri keltnesk framlag má álykta út frá svæðisbundnum mynstrum.

Keltnesk áhrif á svæðinu:
Vestmannaeyjar, nálægt Eyrarbakka, eru nefndar eftir írskum þrælum sem flúðu þangað eftir að hafa drepið norræna húsbónda sinn, sem bendir til keltneskrar nærveru í fyrri sögu svæðisins. Þetta bendir til þess að gelískir einstaklingar, líklega þrælar, hafi verið hluti af lýðfræðilegum hópi suðurstrandarinnar. Örnefni í nálægri Rangárvallasýslu, eins og Saurbær, benda til keltneskrar byggðar eða nafngiftarvenja, hugsanlega teygja sig til Eyrarbakkasvæðisins svo sem Íragerði á Stokkseyri. Þessi nöfn benda til þess að gelískir bændur eða landnemar hafi búið á svæðinu og hugsanlega haft áhrif á landbúnað á staðnum. Laxdæla saga nefnir keltneskar persónur eins og Melkorku, en saga hennar gæti endurspeglað víðtækari starfsemi á suðurströndinni, þar sem sögusvið sögunnar nær yfir svæði ekki langt frá Eyrarbakka.

Norræn áhrif á svæðinu:
Frjósöm lönd suðurstrandarinnar löðuðu að norræna landnema sem stofnuðu bæi og fiskveiðisamfélög. Síðari hlutverk Eyrarbakka sem verslunar- og fiskveiðimiðstöð (t.d. Húsið frá 19. öld) endurspeglar norræna sjó- og efnahagslega skipulagningu, sem á rætur sínar að rekja til byggðarmynsturs þeirra. Norrænir höfðingjar voru líklega ráðandi í landeignum í kringum Eyrarbakka, eins og sést á suðurströndinni víðari, þar sem persónur eins og Ingólfur Arnarson settu fordæmi fyrir norræna stjórnarhætti. Fornleifasvæði í suðri, eins og þau sem eru undir gjóskulaginu frá árinu 870, sýna norræna búsetu, sem bendir til þess að innviðir svæðisins hafi verið knúnir áfram af norrænum aðilum.

Keltnesk áhrif eru lúmskari en mikilvæg, sérstaklega í erfðafræði, orðaforða og staðnöfnum og örnefnum og jafnvel hjátrú. Hátt hlutfall keltneskrar móðurætternis og orð sem eru af gelísku benda til þess að keltneskir landnemar, sérstaklega konur, hafi mótað lýðfræðilega og menningarlega uppbyggingu Íslands, jafnvel þótt það hafi verið undir norrænum yfirráðum.
..............
Gagnrýnið sjónarhorn:
Frásögnin af keltneskum áhrifum hefur notið vaxandi vinsælda á undanförnum áratugum, að hluta til vegna þess að hún hefur ögrað hefðbundinni víkingakennd Íslendinga. Þessa breytingu verður þó að skoða nánar: Hætta á ýkjum: Fullyrðingar um keltnesk áhrif, eins og þær sem Þorvaldur Friðriksson hefur gefið út, eru sannfærandi en þarfnast frekari málfræðilegrar og fornleifafræðilegrar staðfestingar. Ekki eru öll orð eða nöfn sem ekki eru norræn, endanlega gelísk; sum geta stafað af öðrum uppruna eða norrænum mállýskum. Þjóðernishyggja: Sjálfstæðisbarátta Íslendinga á 20. öld lagði áherslu á norræna arfleifð til að fjarlægja sig frá dönsku stjórninni, sem hugsanlega gerði lítið úr keltneskum framlögum. Nútíma endurmat gæti ofleiðrétt þessa skekkju og rómantíserað keltneskar rætur.

Frekari fornleifafræðilegar og málvísindalegar rannsóknir eru nauðsynlegar til að skýra þessa þróun og samtvinnun Gelískra og Norænna áhrifa.