Brim á Bakkanum

21.05.2021 23:17

Jarðmyndun Eyrarbakka og Stokkseyrar

Þjórsárhraunið rann fyrir u.þ.b. 8000 árum, en ströndin á Eyrarbakka hefur líklega byrjað að myndast með jarðvegsefnum úr gjósku og gróðri fyrir 3.500 árum og síðan sjávarsandi og skeljum fyrir 2.740 árum (geislakolsárum) samkvæmt greiningu á jarðlögum.

Fyrir 5000 árum fór loftslag hlýnandi af einhverjum ástæðum og náði líklega 2-3° hærri meðalhita en er í dag. Það hafði þau áhrif að jöklar á Grænlandi og Suðurskautinu bráðnuðu meira en nokkurntíman áður og mikið leysingavatn streymdi til sjávar og hækkaði sjávarborð heimshafanna. Þetta hlýskeið virðist hafa staðið yfir í um 1000 ár. Hafði sjávarborð þá verið u.þ.b 4 m hærri en núverandi sjávarborð. Þá hafði sjór náð upp í miðjan Flóa. Fyrir 2.500 árum kólnaði á ný af einhverjum ástæðum og jöklar tóku að vaxa á nýjan leik. Sjávarborð lækkaði að sama skapi og jarðvegur byrjaði að myndast á sandeyrum í bland við skeljar og sjávargróður sem brimið braut og mótaði. Fyrir 2000 árum virðist ströndin komin í núverandi horf.

Skrifað af oka

21.05.2021 23:13

Orkubúskapur Eyrbekkinga árið 1937 vs 2021

Árið 1937 bjuggu 585 manns á Eyrarbakka. Orkuþörf samfélagsins byggðist aðalega á 5 orkugjöfum:
Rafmagn frá dísel rafstöð 9.344 kwst.
Kol 4,25 tonn.
Olía 10.000 litr.
Mór 285 hestburðir.
Tað, hrís ofl. 300 hestburðir.
Orkukostnaður þorpsins nam kr. 36.876

Í dag er aðalega notast við 3 megin orkugjafa sem ég áætla m.v sama mannfjölda.
Rafmagn 975.000 kwst. (Kwh) = kr. 15.960.750
Hitaveita 78.000 tonn. = kr. 12.168.000
Olía/bensín á bifreiðar. 244.000 litr. = kr.60.268.000

Orkukostnaður þorpsins í dag kr. 88.396.750 þar af 24% vsk til ríkisins.

Skrifað af oka

17.05.2021 22:33

Aldan nr. 205

Stúlkan Aldan nr 205 var stofnuð á Eyrarbakka árið 1926 af Guðmundi G Kristjánssyni. Fundað var í Fjölni.

Árið 1928 sátu eftirfarandi í stjórn: Finnbogi Sigurðsson sýsluskrifari, Ingimar Jóhannesson kennari, Sigríður Ólafsdóttir frú, Herdís Jakopsdóttir frú, Aðalsteinn Sigmundsson skólastjóri.

Aðrir meðlimir m.a. Bergsteinn Sveinsson, Þorleifur Guðmundsson, Ottó Guðjónsson, Aðalheiður Bjarnadóttir, Sigurður Guðmundsson, Jakopína Jakopsdóttir, Ágústa Jóhannesdóttir, Sólveig Guðmundsdóttir, Elín Eyvindsdóttir, Áslaug Guðjónsdóttir, Þórdís Símonardóttir, Ingvar Jónsson, Jón Einarsson og Elínborg Kristjánsdóttir.

Á Stokkseyri starfaði Stúkan Lukkuvon nr. 20 og á Selfossi stúkan Brúin nr. 221.

Áður voru starfandi tvær stúlkur á Eyrarbakka, Eyrarrósin nr. 7 og Nýársdagurinn nr. 56.

Árið 1899 vann Stúkan Eyrarrósin mikið þrekvirki á Bakkanum, lét hún þá rífa gamla Godtemplarahúsið og byggði nýtt veglegt samkomuhús og er því lýst þannig:

Tvílofta með veggsvölum, fundarsalur 17 álnir að lengd og 10 álnir að breidd og hátt til lofts. Á loftinu eru tvö íbúðarherbergi fyrir dyravörð, eldhús og stór salur fyrir veitingar. Húsið var vígt 28. desember 1899.

Viðstaddir vígsluna voru m.a þáverandi Sýslumaður Sigurður Ólafsson og frú, þáverandi sóknarprestur og frú, P. Níelsen faktor og frú og sr. Ólafur í Arnarbæli Ólafsson og frú. Stokkseyringum var ekki boðið sökum þrengsla. Í stúlkunni voru 250 manns.

Þetta hús fékk nafnið Fjölnir og þjónaði Eyrbekkingum sem samkomuhús í 70 ár en var þá rifið. Nú stendur þar nýmóðins bílskúr vestan við Káragerði.

Mynd:Þjóðminjasafnið

Skrifað af oka

16.05.2021 22:34

Böllin á Bakkanum

Fyrir miðja síðustu öld og síðar var mikil ballmenning á Bakkanum. Í vertíðarlok ár hvert voru haldin hin víðfrægu Báruböll í samkomuhúsinu Fjölni, sem verkamannafélagið stóð fyrir, og síðan slysavarnardeildin. Stjórnmálaflokkarnir stóðu fyrir böllum, Framsóknarböll, sjálfstæðisböll og Krataböll voru vel sótt. Kvenfélagið stóð fyrir barnaballi um jólin og grímuballi sem og skemmtunum á þjóðhátíðar deginum og síðar fyrir þorrablótum með björgunarsveitinni þegar þau fóru að tíðkast. Ungmennafélagið hélt einnig skemmtanir og dansiböll sér til fjáröflunar stöku sinnum. Þegar Fjölnir var lagður af færðust böllin yfir í verbúðina á Stað sem var breytt í samkomuhús í skyndi, en um 1990 var húsnæðið stækkað og endurbætt. Helst voru það Sunnlenskir hljómlistamenn sem léku fyrir dansi frameftir 20. öldinni, svo sem Mánar, Hljómsveit Þorsteins Guðmundssonar (Steini spil) Karma, Kaktus o.fl. Stórhljómsveitir af landsbyggðinni hafa einnig brugðið fyrir sig betri fætinum og stígið á stokk á Bakkanum, ýmist til að fremja stuðdansleik eða tónleika. Má þar nefna t.d Björgvin Halldórsson, Geirmund Valtýrsson, Ómar Ragnarsson, Bubba Mortens ofl.

Heldur dró úr dansleikjahaldi á sjöunda og áttunda áratugnum enda sveitaballastemmingin þá í hávegum í uppsveitum sýslunnar, svo sem á Borg í Grímsnesi, Aratungu, Árnesi og Þjórsárveri með sætaferðum næstum hverja helgi. Í staðin voru haldin diskotek fyrir yngri kynslóðina og var það einkum diskotekið Dísa sem hélt uppi stemmingunni.

Venjulega voru dansleikir aðeins auglýstir í búðargluggum framan af, svo líklega var ekki óskað nærveru utanbæjarmanna. Þó spurðist þetta ávallt út og einhver reitingur aðkomumanna mættu í fjörið og gat þá orðið nokkur atgangur.

Hér eru nokkrar upptalningar á auglýstum Bakkaböllum.

1964 Sjálfstæðisball. Hlómsveit Óskars Guðmundssonar, Elín og Arnór.

1997 Dansiball á Stað með Bubba Mortens.

2001 Sjómannaball á Stað með hljómsveitinni Upplyfting.

2002 Dansiball á Stað með Bubba Mortens og Heru.

2005 Dansiball með vesturíslensku hljómsveitinni Glenn Kaiser band.

2007 Stórdansleikur í Rauðahúsinu með hljómsveitinni Klaufarnir. Jólaball kvenfélagsins á Stað.

2009 Sveitaball á Gónhól

2011 Dansiball í Gónhól. Hjördís Geirs og Örvar Kristjánsson. - Hlöðuball í Gónhól. Hljómsveitin Sputnik.

2012 Hlöðuball í Gónhól.

2013 Aldamótaball á Rauðahúsinu með hljómsveitinni Síðasti Sjens. - Hrútaball á Stað með hljómsveitinni Granít.

2014 Aldamótaball á Rauðahúsinu.?

2015 Jónsmessuball á Hótel Bakka ? -Jólaball. Jón Bjarnason leikur fyrir dansi. - Bjórflóð á Rauðahúsinu með Jessi Kingan.

2016 Bjórflóð á Rauðahúsinu með Bjórbandinu frá Selfossi.

2018 Bjórflóð á Rauðahúsinu ? Jólaball kvenfélagsins á Stað.

2020 Hátíðartónleikar á Stað í boði Hrútavina með hljómsveitinni Kiriyama Family.

Nokkrar Eyrskar hljómsveitir: NílFisk, Bakkabandið, HúnGraður, Hughrif, The Wicked Strangers, Kiriyama Family og Síðasti Sjens. Á árunum áður voru nokkur bílskúrsbönd sem sjaldan spiluðu opinberlega.

Þá má nefna músikfrömuðina Jón Tryggva og Úní, Valgeir Guðjónsson Stuðmann að ógleymdum Jhonny King sem hafa lyft upp menningarbragnum á Bakkanum undanfarin ár.

Skrifað af oka

13.05.2021 23:05

Framvarðasveit Árnesinga 1880-1900

Tryggvi Gunnarsson (1835-1917) alþingismaður 1874-1885.
Gunnar Einarsson (1838-1919) bóndi á Selfossi.
Jón Steingrímsson (1862-1891) prestur í Gaulverjabæ.
Brynjólfur Jónsson (1838-1914) fræðimaður frá Minna-Núbi.
Jón Halldórsson (1853-1923) hreppstjóri í Þingvallasveit.
Þorlákur Guðmundsson (1834-1906) bóndi á Miðfelli í Þingvallasveit.
Bogi Th Melsteð (1860-1929) alþingismaður 1892-1893.
Stefán Stephensen (1832-1922) prestur á Mosfelli í Grímsnesi.
Guðmundur Ísleifsson (1850-1937) formaður, bóndi og kaupmaður á Háeyri Eyrarbakka.
Ólafur Helgason (1867-1904) prestur á Stokkseyri og Gaulverjabæ, heyrnleysingjakennari.
Valdimar Briem (1848-1930) prestur í Hruna, vígslubiskup.
Sæmundur Jónsson prestur í Hraungerði.
Steindór Briem aðstoðarprestur í Hruna.
Peter Nielsen (1844-1931) verslunarstjóri Lefolii verslunar á Eyrarbakka 1887-1910).
Ólafur Þormóðsson (1826-1900) bóndi í Hjálmholti.
Magnús Helgason (1857-1940) prestur á Torfastöðum í biskupstungum.
Þorvarður Guðmundsson (1841-1899) bóndi í Litlu Sandvík í Sandvíkurhreppi.
Þorkell Jónsson (1830-1893) hreppstjóri á Ormsstöðum í Grímsnesi.
Euginea Jakopína Níelssen (1850-1916) frú Eyrarbakka.
Sigurður Ólafsson (1855-1927) sýslumaður í Kaldaðarnesi Sandvíkurhreppi.
Jón Árnason (1835-1912) bóndi, kaupmaður og hreppstjóri í Þorlákshöfn.
Guðmundur Guðmundsson (1853-1946) læknir í Laugardælum Hraungerðishreppi.
Ólafur Sæmundsson (1865-1936) aðstoðarprestur í Hraungerði.
Símon Jónsson (1864-1937) bóndi, smiður og brúarvörður á Selfossi.

Grímur Gíslason (1848-1898) sýslunefndarmaður í Óseyrarnesi.

Skrifað af oka

10.05.2021 22:02

Kvikmyndatökur á Bakkanum

Brekkukotsannáll, ein sena 1972.
Leikin heimildamynd um Húsið 2007, Andrés Indriðason samdi handrit og leikstýrði myndinni.
Hemma, 2012 Framleiðendur myndarinnar eru Anna G. Magnúsdóttir og Anders Granström fyrir sænska framleiðslufyrirtækið Little Big Productions. Verðlaunamynd.
Dead snow 2, 2014 leikstjóri Tommy Wirkola.

Skrifað af oka

09.05.2021 21:50

Alpan hf.

Haustið 1985 hófst starfsemi álpönnuverksmiðjunar Alpan á Eyrarbakka en verksmiðjan var keypt frá Danmörku og komið fyrir í 1.700 fm húsnæði sem áður tilheyrði útvegsfyrirtækinu Einarshöfn hf.

Hjá Alpan voru framleiddar pönnur og pottar af 35 mismunandi grunntegundum, en þær eru svo settar á markað í Þýskalandi. Auk þess var flutt út til Danmerkur, Sviss, Frakklands, Bretlands, Austurríkis, Spánar, Kanada og Bandaríkjanna og víðar.

Hráefnið var nær eingöngu innflutt endurunnið skrapál, nema í fyrstu var notað blöndun frá Ísal, auk þess sem fyrirtækið bræddi sjálft upp skilavöru til endurvinnslu.

Á fjórða tug starfsmanna unnu hjá fyrirtækinu, fyrst í stað eingöngu íslendingar en um aldamótin 2000 voru starfsmennirnir aðalega farandverkamenn frá Póllandi, Lettlandi og Englandi. Sigurður Bragi Guðmundsson var lengst af formaður stjórnar Alpans hf.

Árið 2006 flutti Alpan fyrirtækið til Targoviste Rúmeníu, þá var rekstrarumhverfið orðið óhagstætt hér á landi og starfsemin töluvert dregist saman. Þá unnu 25 manns hjá fyrirtækinu.

Húsnæðið á Bakkanum gekk síðan kaupum og sölum án þess að í það fengist virk starfsemi þar til að byggðasafn Árnesinga keypti húsið á síðasta ári undir starfsemi sína sem áður var við Hafnarbrú.

Skrifað af oka

05.05.2021 22:51

Bækur um Eyrarbakka

Saga Eyrarbakka 1946 eftir Vigfús Guðmundsson.
Austantórur 1946- 1950 eru 6 hefti eftir Jón Pálsson.
Saga Hraunshverfis á Eyrarbakka 1958 eftir Guðna Jónsson.
Saga Barnaskólans á Eyrarbakka 1952 eftir Árelíus Níelsson.
Járnblómið skáldsaga eftir Guðmund Daníelsson.
Margur í sandinn markaði spor 1998 eftir Ingu Láru Baldvinsdóttur, ljósmynda og fræðirit.
Eyrarbakkahreppur Örnefni 2008 samantekt eftir Ingu Láru Baldvinsdóttur og Magnús Karel Hannesson, fræðirit.
Saga bátanna 2013 eftir Vigfús Markússon, fræðirit
Húsið á Eyrarbakka 2014 eftir Lýð Pálsson, fræðirit.
Anna á Eyrarbakka 2015 eftir Elísabetu Jökulsdóttur, skáldsaga.
Ljósmóðirin 2015 eftir Eyrúnu Ingadóttir, söguleg skáldsaga.
Læknishúsið 2018 eftir Bjarna Bjarnason, skáldsaga.
Eitrað barnið eftir Guðmund Bryjólfsson, skáldsaga.
Lúðvík Norðdal Davíðsson 2020 eftir Lýð Pálsson, fræðirit.

Skrifað af oka

02.05.2021 23:19

Skipskaðar við ströndina á skútuöld

Þekktir skipskaðar á Eyrarbakka og nágrenni 1879 - 1902

1879 þann 3. maí slitnaði seglskipið Elba frá Fredericia í Danmörku 108,48 tn upp í höfninni á Eyrarbakka þegar skipsfestar slitnuðu vegna veðurs, hafróts og strauma frá Ölfusá. Skipshöfnin fór sjálf í land á fjöru. Veður var á suðvestan.

1882 þann 16. apríl kl.7 árd. Strandaði seglfiskiskipið Dunker-que frá Dunkerque í Frakklandi 133,33 tn á skerjunum fyrir framan Eyrarbakka vegna aðgæsluleysis. Skipshöfninni var bjargað á bátum úr landi. Veður var á norðaustan.

1883 þann 18. júlí strandaði seglskipið Sylphiden frá Reykjavík við innsiglinguna á Eyrarbakka vegna óvenju mikils straums sem bar skipið af leið og hafnaði á skeri. Skipshöfnin bjargaðist á skipsbátnum. Veður var með suðvestanátt.

1883 þann 12. september sleit seglskipið Active frá Stavanger í Noregi 118, 68 tn skipsfestar í höfninni á Eyrarbakka í suðaustan roki og brimi og rak á land og brotnaði á klöppunum. Skipshöfnin var í landi. Veður gekk á með stormi og hafróti, skipið var þó rígbundið. Þessi skipalega var heldur austar en hinar og var lögð niður í kjölfarið.

1883 þann 12. september kl. 4 árd. rak seglskipið Anna Louise 109, 93 tn frá Fanö fyrir akkerum upp í þorlákshöfn. Skipið kom til Eyrarbakka frá Liverpool. Skipshöfnin bjargaðist á skipsbátnum. Veður var á suðaustan.

1892 þann 24. júní ml. 3 árd. fórst seglskipið Johanne frá Mandal í Noregi 63,50 tn á leið frá Eyrarbakka til Vestmannaeyja. Skipið lét ekki að stjórn í vendingu og rak á land í sunnanátt og hafnaði á skeri framundan Rauðárhólum í Stokkseyrarhverfi. Skipshöfnin var flutt í land á bátum úr landi.

1895 þann 27. apríl kl.6 árd. strandaði seglskipið Kamp frá Mandal í Noregi í Stokkseyrarhöfn þegar bólfesting slitnaði þegar verið var að leggja skipinu og rak skipið á skerin. Skipshöfnin bjargaðist á skipsbátnum. Veður var með suðvestanátt.

1895 þann 3. maí snemma morguns rak seglskipið Kepler frá Helsingborg 81,51tn á akkerum upp í þorlákshöfn. Skipið var að koma frá Kaupmannahöfn. Skipshöfnin var bjargað á bátum úr landi. Veður var á suðaustan.

1896 þann 16.ágúst strandaði seglskipið Allina frá Mandal í Noregi þegar hafnfestur slitnuðu þar sem skipið lá í Stokkseyrarhöfn og rak skipið á skerin. Skipshöfnin bjargaðist á skipsbátnum. Veður var á suðaustan.

1896 þann 23. október kl. 10 árd. var seglskipinu Andreas 172,76 tn frá Mandal í Noregi siglt upp í fjöru faramundan Strandakirkju í Selvogi vegna leka á leiðinni til Reykjavíkur. Skipshöfninni var bjargað á bátum úr landi. Veður að norðan.

1898 þann 15. apríl kl. 9 árd. Seglfiskiskipinu Isabella frá Dunkerque Frakklandi 122,33 tn var siglt á land við Stokkseyri vegna leka eftir að skipið hafði rekist á skipsflak við Vestmannaeyjar. Skipshöfninni var bjargað á bátum úr landi. Vindur var af norðvestan.

1900 þann 11. apríl kl. 4 síðdegis strandaði seglskipið Kamp 80,68 tn frá Mandal í Noregi á Þykkvabæjarfjöru á leið frá Leith til Stokkseyri. Veður var suðvestanátt.

1902 þann 24. mars kl.2:30 árd. strandaði seglfiskiskipið Skrúður 84 tn frá Dýrafirði á skeri undan bænum Vogsósum. Skipshöfnin gekk á land með fjöru. Veður með norðan stórhríð.
---
Heimild: Landhagskýrslur 1905

Skrifað af Oka

02.05.2021 23:07

Bankamálið

Árið 1914 sendu þrír frammámenn verslananna á Eyrarbakka erindi til sýslumaður Árnessýslu um að hún reyndi að fremsta megni að stuðla að því að annar hvor bankinn, sem þá voru Landsbankinn og Íslandsbanki, settu upp útibú í sýslunni. Sýslunefndin skoraði þá á landsstjórnina að beita sér fyrir stofnun útibús sem styddi verslun og atvinnuvegi á suðurlandi. Landsstjórnin tók þessu erindi fálega og vísaði þessum hugmyndum frá 1915. Að vísu var á Eyrarbakka öflugur sparisjóður sem starfaði með blóma, en útlánaheimildir hans þó mjög takmarkaðar.

Menn lögðu þó ekki árar í bát, því bankamálið er flutt fyrir alþingi 1917 þannig að heimilt sé að stofna bankaútibú í Árnessýslu. Það datt því engum annað í hug en að bankaútibú yrði stofnað á Eyrarbakka sem þá var fjölmennasta byggðarlagið á suðurlandi og húsakostur betri en annarstaðar þekktist austan fjalls.

Á Selfossi var aðeins eitt hús og örfá kot. Tryggvaskáli sem Tryggvi Gunnarsson lét byggja sem vinnuskála og smiðju fyrir brúarsmiði sína árið 1890. Skálinn var úr timbri og lítt við haldið en þó sæmilega byggt, en þar ákvað Landsbankinn að setja niður útibú sitt þann 4 október 1918 mörgum til mikillar furðu.

Eina skýringin á þessari ákvörðun bankanns getur aðeins verið sú að þeir hafi ekki haft áhuga á versluninni eða útgerðinni við ströndina því sparisjóðurinn gat séð um þá, heldur hinni fjölmennu bændastétt í fjósömustu sveitum landsins. Þarna var brúinn sem tengdi saman Ölfusið, Flóann, uppsveitirnar, Skeiðin og hreppanna. Þá var tekið að hilla undir vélvæðingu landbúnaðarinns, en það sama ár kom fyrsta dráttarvélin til landsins af gerðinni Avery. Sunnlenskir bændur voru hinsvegar íhaldssamir og lítt ginkeyptir fyrir nýjungum þó þeir eigi í dag heimsmet í traktorum á hvern hektara. Sennilega hafa fyrstu traktorar sunnlendinga komið í sveitirnar einhverntíman eftir 1930.

Starfsfsmönnum útibúsins þeim Eiríki Einarssyni útibústjóra, Guðmundi Guðmundssyni féhirði og Guðmundi Helgasyni bókara var komið fyrir í Tryggvaskála sem annars var lítt heppilegur fyrir bankastafsemi, enda átti áinn það til að flæða inn á gólf.

Fyrstu árin var afgreiðslutími stopull viðskiptin sára lítil og innlán óveruleg. Þrátt fyrir það var bankinn þegar farinn að huga að nýju húsnæði. Var það úr að flytja vandað norskt timburhús sem Landsbankinn átti vestur í Búðardal hingað austur þó slík framkvæmd svaraði engan veginn kostnaði. Húsið var tekið niður og flutt sjóleiðina til Eyrarbakka og síðan sleðaflutt á ís upp á Selfoss þar sem það var reist á ný og tekið í notkun seint á árinu 1919. Framundan voru erfið ár, gjaldeyriskreppur og bankakreppan 1930 sem Landsbankinn tórði en Íslansbanki féll.

Nýtt húsnæði var byggt fyrir útibúið, vandað og veglegt steinhús sem tekið var í notkun 1953 og hefur sett svip sinn á bæinn síðan. Hagur útibúsins vænkaðist til muna enda byggðarlagið í örum vexti er hér er komið sögu. Árið 1967 námu innlán 246 milljónum en fyrsta starfsárið aðeins 50 þúsundum.

Seint og um síðir setti Landsbankinn upp útibú á Eyrarbakka og Stokkseyri. Það mun hafa verið árið 1970, fyrst í aðstöðu frystihúsins á Eyrarbakka, síðan í kaupfélagshúsinu og að síðustu með afgreiðslu á hreppskrifstofunni. Tímarnir breytast og þörfin fyrir útibú minnkaði óðum. Afgreiðslunum á Eyrarbakka og Stokkseyri var lokað 2012 og mörg minni sveitarfélög máttu upplifa það sama eftir bankahrunið 2008. Á tímum snjallvæðingar er öll bankaþjónusta komin í snjalltækin og útibú því orðin úrelt.

Bankarnir munu því hverfa sjónum manna í hinum stærri bæjum líka og ráp og biðröð í bankann heyrir sögunni til. Snjalltækin hafa leyst þetta fyrirbæri af hólmi. Þann 27. nóvember 2020 var hið veglega Lansbankahús á Selfossi selt Sigtún þróunarfélagi sem m.a. stendur að uppbyggingu miðbæjar á Selfossi í anda horfinna íslenskra húsagerðar.

Skrifað af oka

01.05.2021 23:36

Síðara blómaskeið þorpsins

Það má segja að síðara blómaskeið Eyrarbakka hafi hafist laust fyrir 1960 með aukinni vélbátaútgerð, fiskvinnslu og iðnaði. Þetta blómaskeið stóð þar til aldamótin 2000 þegar nýtt hnignumarskeið hófst. Hápunkturinn mun hafa verið í kringum 1970 með stórauknum hafnarframkvæmdum.

Árið 1967 var aðalatvinnuvegur Eyrbekkinga sjávarútgerð en þá voru fimm 60tn bátar á vertíð og tvær fiskvinnslustöðvar, Hraðfrystihúsið og Fiskiver sf. en stuttu síðar bættist Einarshöfn hf. við með saltfiskverkun og áratug síðar hófst sameiginleg togaraútgerð með Selfossi og Stokkseyri.

Hjá þessum fyrirtækjum og bátum störfuðu á bilinu 140 - 150 manns.

Plastiðjan hf. skaffaði störf fyrir 15 manns.

Vélaverkstæði Guðjóns Öfjörð var með 3-4 menn í vinnu og trésmiðir voru nokkrir.

Litla Hraun mun hafa veitt 10-12 þorpsbúum vinnu en líka fólki utan hreppsins. Í verslun munu hafa starfað 7-10 og við kennslu 4-5 og annari opinberri þjónustu 4-5. Við garðyrkju og annan landbúnað störfuðu um 10 manns að staðaldri. Allnokkrir sóttu vinnu utan hreppsins, aðalega í vegagerð.

Byrjað var á hafnargerðinni um 1960 og hafnargarðinum mikla 1963 en fullgerður átti hann að vera 330 metrar, en nú fyrir allöngu hefur landtenging hans verið fjarlægð.

Um 1980 var sýnt að byrjað væri að fjara undan og var þá reynt að sporna við fótum með brú á Ölfusárósum og álpönnufyirtækinu Alpan. En um aldamótin 2000 var öll stærri fiskvinnsla að leggjast af ásamt megninu af útgerðinni. Banki og pósthús hvarf úr þorpinu ásamt verslun. Það sama henti iðnfyrirtækin svo á skömmum tíma var ekkert eftir nema Litla-Hraun, Elliheimilið og Skólinn.

Ferðaþjónusta tók að ryðja sér til rúms eftir fjármálakreppuna 2007 og átti sinn góða tíma fram að heimsfaraldrinum sem hófst veturinn 2019.

Skrifað af oka

01.05.2021 22:08

Plastiðjan

Plastiðjan hf. hóf starfsemi árið 1957 í miðri atvinnukreppu sem þá var á Bakkanum. Hreppurinn átti húsnæði sem áður hýsti verslun Guðmundu Nielsen og leigði það fyrirtækinu fyrst um sinn, eða þar til fyrirtækið gat eignast það sjálft. Hjá því störfuðu á milli 20 og 30 manns þegar mest var. Þar var framleitt aðalega einangrunarplast, báruplast, umbúðuðir, plaströr og röraeinangrun. Fyrirtækið var selt um 1980 og fluttist þá hluti framleiðslunnar á Selfoss.

Skrifað af oka