Útgerðin við ströndina veitir 200 manns atvinnu

Fjórðungsþing fiskideildarinnar kallaði eftir frekari fjárveitingum frá Alþingi til hafnabóta á Eyrarbakka og Stokkseyri, en fyrir þessa staði sátu þeir Bjarni Eggertsson og Jón Sturlaugsson, og það sama gerði hafnarnefnd Eyrarbakka. Þrír vélbátar gengu frá Eyrarbakka á vertíð og tvær trillur að auki. [Þriðji vélbáturinn "Freyr" frá Eyrarbakka gerði út frá Sandgerði fyrri hluta vertíðar.] Frá Þorlákshöfn gengu 5 trillur. Frá Stokkseyri gengu 7 vélbátar og ein trilla, en síðan bættust tveir bátar (Hásteinn og Hersteinn ) við sem höfðu gert út frá Sandgerði. Aflahæstur  í Þorlákshöfn var samvinnubáturinn  "Jónas ráðherra" en skipstjóri var Guðmundur J Guðmundsson á Eyrarbakka. Á Eyrarbakka var "Öldungur" aflahæsti báturinn, en skipstjóri á honum var Sveinn Árnason í Akri. Á Stokkseyri var " Haukur" aflahæstur og skipstjóri á honum var Ólafur Jónsson. Þessa vertíð aflaðist einkar vel á heimamiðum, en þá gekk loðna mjög grunnt á miðin. Böðvar Tómasson útgerðarmaður [vb. "Sísí"] á Stokkseyri setti þar upp lifrarbræðslustöð sem þjónaði báðum þorpum. [Lifrarbræðsluvélina smíðaði Guðmundur Jónsson verkfræðingur og kostaði hún 6000 kr.] Á Stokkseyri unnu 105 menn við sjómennsku en aðeins 45 á Eyrarbakka og 50 í Þorlákshöfn. Um sumarið var orðið fisklaust á heimamiðum og fóru nokkrir Stokkseyrarbátar til veiða við Faxaflóa, en Bakkabátum var lagt. Næg vinna var í landi um sumarið, við fiskverkun og landbúnaðarstörf. Um veturinn töpuðu Eyrbekkingar einum bát, en það var "Freyja" eign Kristins Gunnarssonar o.f.l. þegar báturinn losnaði af "bóli" og rak mannlaus út í brimgarð og sökk.

 Skipakomur: Enn einu sinni varð fjaðrafok í höfuðstaðnum vegna innflutnings á vörum til Eyrarbakka. Að þessu sinni töldu menn að "Persil" [Þvottarefni, aðalega notað í þvottarhúsum] væri smyglað í stórum stíl með vöruskipum til Kaupfélagsins. [innfluttningur var í höftum á þessum tíma.] Skonnortan "Pax" kom þrisvar um sumarið og "Lydia" kom tvisvar. Þá kom gufuskipið "Eros" eina ferð. Skapaðist allmikil atvinna við þessar skipaferðir.

 Formaður "Bjarma" látinn finna til tevatnsins. Heilum bílfarmi af "krötum" sigað á "Bárunna".

Báran samþykkti á aðalfundi nýjar kaupkröfur. Tímakaup í almennri dagvinnu hækkaði um 10 aura, eða í 1 kr. Skipavinna hækkaði um 10 aura, eða í kr. 1.10. Eftirvinna hækkaði um 25 aura, eða í kr. 1.40 og næturvinna um 30 aura, eða í  kr.1.80. Helgidagavinna var ákveðin kr. 1.60. Nýr formaður var kjörinn Þorvaldur Sigurðsson kennari og skólastjóri. Aðrir í stjórn voru kjörnir Vigfús Jónsson ritari og Ólafur Bjarnason gjaldkeri. Í varastjórn voru Kristján Guðmundsson, Jón Tómasson og Guðmundur J Guðmundsson. Verkalýðsfélögin Báran á Eyrarbakka og Bjarmi á Stokkseyri ákveða að vinna saman að baráttumálum sínum og skipuðu af því tilefni sameiginlega nefnd til að vinna að samvinnu allra verkalýðsfélaga í landinu til þess fyrst og fremst, að knýja fram kaupgjaldshækkun auk annara sameiginlegra hagsmunamála. [Þessa nefnd skipuðu þeir Gunnar Benediktsson í Stíghúsi, form. Kristján Fr. Guðmundsson Stokkseyri og Árni Jóhannesson Stokkseyri. Öllum félögum var sent bréf varðandi málið 18. febrúar 1936, og þau hvött til samvinnu og að skora á Alþýðusambandið að veita málinu stuðning. "Samfylkingarnefndin" vann sjálfstætt að þessum hugsjónarmálum og sendi jafnframt Alþýðusambandinu og Stjórnarráðinu samskonar hvatningabréf.] Þetta var til þess að skapa óróa meðal Alþýðuflokksins sem var annar stjórnarflokkurinn ásamt Framsókn, og svo Alþýðusambandsins, sem var einskonar einveldi krata og ekki síst fyrir þá sök að nefndarmennirnir umræddu voru kommúnistar, eða "Samfylkingarmenn" eins og þeir kölluðust. Alþýðusambandið lét formann Bjarma á Stokkseyri sem þá var Björgvin Sigurðsson, finna til tevatnsins í opinberum skrifum, og mátti hann þykjast ekki kannast við málið, þó nefndin starfaði fullkomlega í umboði beggja félaga. Svo fór að Björgvin hét Alþýðusambandinu að koma í veg fyrir svona "leynistarfsemi" og bréfið sem sent var túlkað á þann hátt að væri "falsað", enda ekki sérstaklega tekið fram í fundargerðum félaganna að nefndinni væri heimilt að skrifa bréf. Björgvin og ASÍ fengu það þvínæst "óþvegið" frá Gunnari Benediktsyni fyrir að "sundra" í stað " hjálpa". Upphófst af þessu mikill rígur milli Björgvins og Gunnars og í framhaldi ofbeldisfullar tilraunir A.S.Í. til þess að láta reka Gunnar úr félaginu. [Mikill lýðræðishalli þótti innann Alþýðusambandsins á þessum árum] Skömmu fyrir páska var haldinn fundur í verkamannafélaginu Bárunni á Eyrarbakka. Frá Reykjavík var þá sendur heill bílfarmur af krötum til að "leiðbeina" fundarmönnum undir forustu Guðjóns Baldurssonar. Stjórn Bárunnar sá sæng sína útbreidda og þótti vænlegast að hlýða flokksfélögum sínum og mæla með þvi að Gunnar yrði rekinn, en tillagan var kolfelld, því aðeins 7 menn greiddu með tillögunni atkvæði, þar af stjórnarmennirnir þrír. Gunnar bar þá upp tillögu fyrir fundarstjóra um að félagið skoraði á A.S.Í að beita sér í "vegavinnumálinu" en hann neitaði að bera tillöguna upp. [Fundarstjóri var Þorvald Sigurðsson, form. Bárunnar, en honum stóð nú hugur til að hverfa af Bakkanum, því hann sótti skömmu síðar um skólastjórastöðu í Reykjavík.]  Á haustfundi Bárunnar var samþykkt tillaga, um að skora á A.S.Í  og væntanlega sambandsstjórn til að stuðla að samvinnu milli stjórnmálaflokka, smábænda og verkalýðsins til að sporna gegn fasistavæðingu í landinu. Á næsta fundi Bárunnar voru gefin fyrirheit um stuðning félagsins við "einingu" verkalýðsins um allt land. Þá var A.S.Í átalið fyrir þá afstöðu Alþýðusambandsþingsins sem haldið var þá um haustið, þar sem fram kom greinilegur ósamvinnuvilji þeirra alþýðuflokksmanna við Kommúnistaflokk Íslands.[samþykkt tillaga Gunnars Ben. í Bárunni, en  tilefnið var að Alþýðuflokkurinn hafði gert þá samþykkt að engar deildir hans skildu hafa nokkur mök við kommúnista] Þessi tillaga G.B. fæddi af sér enn eitt vandræðamálið fyrir Þorvald, sem sá sig knúinn til að sverja af sér allt samneyti við kommúnista og sverja Alþýðuflokknum trúmennsku og hollustu. Að "einingin" verði að lokum aðeins undir merkjum Alþýðuflokksins var það leiðarljós sem hann kysi. Þar með voru fyrirheitin um "einingu" verkalýðsins orðin harla lítils virði. Hinsvegar brá svo við á verkalýðsfundi "Bjarma" [24. nóvember 1936] að helstu atvinnurekendur þar, sem voru yfirlýstir íhaldsmenn sóttu fast að ganga í félagið, en verkamennirnir sem voru af Alþýðuflokki, Kommúnistaflokki og Framsókn, stóðu fastir gegn þessari "innrás" íhaldsins. Í desember héldu bæði félögin, Báran [06.12.1936] og Bjarmi fund, en þar mætti erindreki krata Jón Sigurðsson. Virtist nú allt fallið í ljúfan löð, en á fundinum ályktaði Báran að alþýðan öll þyfti að sameinast í einum flokki, og með hvatningu til allra sem enn voru utan A.S.Í, að ganga þar inn.

Kommúnistadeild stofnuð, Sjálfstæðismenn í "krossferð"

Deild innan kommúnistaflokksins var stofnuð fyrir Eyrarbakka, Stokkseyri og nágrannasveitir fyrir forgöngu sr. Gunnars Benediktssonar er þá var nýlega fluttur á Bakkann og gengu þegar inn 20 manns. Stjórnmálafundur haldinn á Stokkseyri átaldi ríkisstjórnarflokkanna fyrir að svíkja kosningaloforð með því að hækka tolla á nauðsynjavörum. [Þá var landsstjórnin í höndum Hermanns Jónssonar, Framsóknarflokki ásamt Alþýðuflokki] Þá vildu Stokkseyringar að öll alþýða sameinaðist gegn fasistahættunni. Samskonar fundur á Eyrarbakka vildi að kaupgjald í vegavinnu yrði hækkað í 1 krónu og að fangavinna yrði stöðvuð, en það samþykktu einnig Stokkseyringar. Þá vildu menn m.a. að ofurlaun opinberra starfsmanna yrðu lækkuð og að lúxusskatti yrði komið á. Ungir jafnaðarmenn úr Reykjavík héldu fund á Stokkseyri, en áttu síðan skamma viðdvöl á Eyrarbakka. Vörður, félag sjálfstæðismanna hélt fund í báðum þorpum. Voru sjálfstæðismenn þar að hefja krossferð gegn samfylkingu vinstrimanna. Það bar við á fundinum að hópur ungmenna ataðist við fundarhúsið á Eyrarbakka og viðhöfðu "skrílslæti" sem heimamenn voru þó ekki óvanir. Höfðu Varðarmenn það fyrir satt, að þessi ungmenni kæmu frá uppeldisstöðvum rauðliðanna á Eyrarbakka og væri það til marks um yfirgang og ofsa "Bolsanna". "Krossferð" Varðarfélaganna hleypti illu blóði í verkamennina á Stokkseyri, sem sökuðu nú sjálfstæðismenn um að reyna að ná yfirtökum á félagi þeirra "Bjarma", enda höfðu nokkrir atvinnurekendur sótt það fast að ganga í félagið.

Sandkorn.

Stærsta gulrófa af uppskeru Eyrbekkinga vóg  kg. 5,250 og kom hún upp í garði Gísla læknis Péturssonar. Það slys vildi til að þegar 11 ára sonur Hannesar Andréssonar verkamanns  var staddur í járnsmiðjunni, þar sem smiður var að berja glóandi járn á steðja, að brennheit járnflís lenti í auga hans og stórskaðaði.  Þórður Jónsson dálkahöfundur, mælist til þess að vegur verði byggður um þrengsli til að bæta samgöngur að vetrarlagi, en Hellisheiði var þá mikill farartálmi vegna snjóþyngsla. Frá Samvinnuskólanum útskrifaðist Ingibjörg Heiðdal, frá Litla-Hrauni. Magnús Torfason sýslumaður lætur af störfum. Hafði hann þá gengt embættinu á fimmta áratug. [Í hans stað var skipaður Páll Hallgrímsson Kristinssonar fyrrum forstjóra Sambandsins]. Glímufélagið Ármann í R.vík kom í heimsókn og hélt hér sýningu. [Félgaið stofnaði Guðmundur Guðmundsson, kaupmaður í Heklu á Eyrarb.]  Nýtt hús, "Mörk" var byggt fyrir Póst og Síma, Búnaði var komið fyrir á símstöðinni svo hún gæti þjónað að nóttu sem degi í neyðartilvikum, en neiðarhringing var 5 stuttar hringingar. Sláturdilkar frá Eyrarbakka voru 755 þetta haust. Meðalþungi var 12 kg. Verkstjóri við atvinnubótavinnuna i "Síberiu" var Haraldur Guðmundsson frá Háeyri. Oddviti Eyrarbakkahrepps var Sigurður Kristjánsson (Siggi Kristjáns).  Hreppsnefndin skoraði á Alþingi að samþykkja ekki fyriliggjandi frumvarp um lax og silungsveiði. Hreppstjóri var Jón Einarsson í Mundakoti, en þetta var hans síðasta ár.

 Látnir: Jón Ólafsson (80). Hann var um árabil þjónn Níelsen hjónanna í Húsinu. Jón Einarsson (70) hreppstjóri og formaður í Mundakoti. Kona hans var Guðrún Jóhannsdóttir, þau voru foreldrar Ragnars, er kendur var við smjörlíkisgerðina í Smára [Ragnar í Smára]. Guðmunda J Níelsen, (51) eftir langvarandi veikindi. Hún var merkiskona og skörungur. Vert í Tryggvaskála, höndlari á Eyrarbakka, söngvaskáld og organisti m.a. en bjó í Reykjavík síðustu ár.  Sighvatur Jónsson (31) stýrimaður af mb. Þorsteini. Hann féll fram af höfninni í Örfisey. Bjó þá í Reykjavík.  Þorsteinn Einarsson (15) í Sandvík. Sigríður Finnbogadóttir (11) í Suðurgötu. Jóhann Jóhannesson (0) Breiðabóli.

 Lagðir fjarri: Jón Vigfússon (John W Johnsson) í Bellingham Wash.t. U.S.A. han starfaði um nokkur ár við Háeyrarverslun. Kona hans var Kristín Magnúsdóttir frá Garðbæ.  Matthías Ólafsson Trésmiður í R.vík. Hann nam iðn sína hér á Bakkanum hjá Eiríki Gíslasyni.

 Af nágrönnum: Í Sandvíkurhreppi ("Síberíu") var tilbúið land undir kornyrkju fyrir 10 samyrkjubú, sem þar var áætlað að reisa. Enskur togari strandaði úti fyrir Loftstöðum. Bifreiðaslys var við Kögunarhól. Voru sjö manns í bifreiðinni þegar framfjaðrirnar brotnuðu undan henni og endasentist hún út í skurð með þeim afleiðingum að fjórir menn slösuðust og eitt barn.

 Tíðin: Norðanátt var algengust út febrúar, en í apríl var kominn góð tíð sem hélst fram á sumar. Um heiskapartímann lagðist í rigningar fram á vetur. Fyrsta haustlægðin olli tjóni á Sjógarðinum, en lægðinni fylgdi mikill sjógangur. Sjógangur var óvenju mikill fram á vetur og olli stundum smá skemdum á sjógarðinum, en þann 19. nóvember gerði mesta flóð síðan 1925 og eiðilagði nokkuð af matjurtagörðum þegar sjór flæddi yfir sjógarðinn, en ekki urðu verulegar skemdir á sjógarðinum sjálfum fyrir þorpinu, en þar sem hann liggur milli þorpanna urðu allmiklar skemdir. Kartöflukláði gerði vart við sig og olli það mönnum miklum heilabrotum.

Steinbryggju lét Kaupfélag Árnesinga byggja framan við Vesturbúðirnar sem K.Á. hafði þá nýlega keypt undir vöruhús, en höfuðstöðvar félagsins voru á Selfossi, en þar var að byggjast upp hinn nýji verslunarstaður um þessar mundir. Var hugmyndin að nýta bryggjuna til uppskipunar á vörum til félagsins og spara þannig flutning yfir Hellisheiði. Rangæingum var einig boðið að nýta þessa bryggju fyrir sig. Byrjað var á byggingu "Sandvarnargarðsins". Útibú Landsbankans á Selfossi tók formlega við öllum rekstri sparisjóðs Árnessýslu á Eyrarbakka þetta ár. Íbúafækkun undanfarinna ára hefur gert fjárhag hreppsins erfiðan og lán sem á hreppnum hvíla og tekin voru á góðæristímum hafa orðið honum afar þung í skauti. Katöfluuppskera brást að miklu leiti vegna kartöflusýki sem gerði vart við sig hér og á Stokkseyri. Var nálega helmingur uppskerunnar ónýtur, en sumarið var óvenju þurt og var það talin vera ástæða fyrir útbreiðslu kartöfluveikinnar.

 Útgerð: Vélbáturinn Freyr sökk í Sandgerðishöfn í útsynnings ofviri um aðra helgi í janúar. Bátinn átti Jón Helgason. Undir lok vertíðarinnar gerði uppgripa afla með gervallri suðurströndinni og gekk fiskur mjög nærri landi. Landaður afli Bakkabáta 1933 var 63 tonn. Útgerð hafði þá stórlga dregist saman á undangengnum árum og nú gengu aðeins 3 bátar frá Eyrarbakka. Vélbátur minni en 12 tonn, einn opin vélbátur og einn árabátur.

 Verkalýðsmál: Báran hélt aðalfund sinn í janúar. Tókust þar á um stjórn, Kommunistar og Kratar sem höfðu betur, eða öll laus sæti í stjórn. Kosningu hlutu Þorvarður Sigurðsson, Bjarni Eggertsson og Ólafur Bjarnason. Félagið samþykkti óbreyttan kauptaxta til eins árs. Helstu atvinnurekendur í þorpinu á þessum tíma var Eyrarbakkahreppur, Kaupfélag Árnesinga, Landsbankinn við jarðarbætur og fangelsið að Litla-Hrauni. Félagið leigði 1 ha lands af Landsbankanum undir kartöflugarða. Annað helsta áhugamál félagsins voru lendingarbætur á Eyrarbakka og skoraði félagið á þingmenn kjördæmisins að vinna að málinu. Sjómannafélag Vestmannaeyja hafði mikinn áhuga á að koma á vináttusambandi við verkalýðsfélögin á Eyrarbakka og Stokkseyri. Samfylkingarráðstefnu héldu félögin í Vestmannaeyjum á Stokkseyri og sátu Bárumenn hana ásamt félögum hér sunnanlands. Tilgangurinn var m.a. að samræma kaupkröfur sjómanna og koma á vináttusambandi milli félaganna. Einnig stóð baráttan gegn atvinnuleysi, hreppaflutningum. Báráttu gegn fölskum launahækkunum með því að launafólk taki á sig áhættu með rekstraraðilum. Stuðningur við smáútvegsmenn í baráttu þeirra við auðhringa og bankaveldið. Svo nauðulega bar við að tillögur Eyjamanna fóru fyrir brjóstið á nokkrum fulltrúum Alþýðusambandsins sem fengið höfðu sæti á áheyrendabekkjum og boðuðu þeir til sérstaks fundar með Stokkseyringum og Eyrbekkingum eftir ráðstefnuna. Báran á Eyrarbakka hélt skömmu síðar opinn fund þar sem samþykkt var að ganga til liðs við Eyjamenn og berjast gegn fasisma og Sósial-fasisma. Forusta "Bjarma" treysti sér ekki til að standa gegn foringjum Alþýðusambandsins, svo sjómenn á Stokkseyri boðuðu þá til opins fundar undir egin nafni. Húsfyllir var á fundinum, en engu að síður treystu Stokkseyringar sér ekki til að ganga á móti Alþýðusambandinu og voru tillögur Eyjamanna felldar. Á eftirfundi kom berlega í ljós að Stokkseyrngar studdu Eyjamenn með hjartanu, en kjarkinn skorti til að lúta egin sannfæringu, enda ítök Alþýðuflokksins mikil í þorpinu.

 Stjórnmál: Félag ungra sjálfstæðismanna á Eyrarbakka hafði um 30 meðlimi, en formensku gengdi Björn Blöndal Guðmundsson Selfossi. Aðrir í stjórn voru Leifur Haraldson og Geir Ólafsson. Lúðvík Nordal læknir hér sat í stjórnarskránefnd sjálfstæðisflokksins. Magnús Torfason sýslumaður og Alþingismaður var höfuð Framsóknarmanna hér um slóðir. Í höfuðstaðnum laust saman fylkingum hægri þjóðernissinna (Nazista) og Kommúnista og urðu róstur nokkrar, en hér austan fjallsins var öllu rólegra í bili. Sr. Sigurður Einarson frá Holti hélt hér erindi um nazismann á þingmálafundi fyrir Alþýðuflokkinn, en sú stjórnmálalína var mjög að riðja sér til rúms í Þýskalandi um þessar mundir og nokkur flokkur manna hér á landi talaði fyrir þessari pólitík. Það leið því ekki á löngu þar til nazistahópur gerði viðreist hingað á Bakkann. Á hvítasunnu boðuðu Nazistar til fundar í Fjölni og komu þeir undir hinum blóði drifna nazistafána á tveimur 7 manna bílum með Reykvíkinganna Helga S Jónsson og Gísla Sigurðsson í broddi fylkingar. Í Fjölni var hvert sæti fullskipað, en þar var pláss fyrir um 200 gesti. Allmargir fundargestir voru sjómenn, trúir Alþýðuflokknum og gerðist nokkur kurr meðal þeirra þegar Helgi beindi skömmum sínum sérstaklega að jafnaðarmönnum. Kommunistar úr Reykjavík er ætluðu að funda með "Bjarma" á Stokkseyri höfðu haft pata af ferðum þjóðernissinna sem höfðu fyrr um daginn reint að halda fund í Tryggvaskála, en þangað mætti enginn. Brunuðu kommarnir 30 að tölu út á Eyrarbakka á tveim vörubílum. Þeir komu sér fyrir í andyri Fjölnis meðan einn þeirra komst á sviðið og hélt þar ágæta sósialíska ræðu. Komst þá allt í uppnám og aflýstu þjóðernissinnar fundinum, en rökræður héldu eitthvað áfram utandyra. Nazistarnir stormuðu því næst til Stokkseyrar, en þar var nýlokið fundi í verkamannafélaginu "Bjarma" með Hauki Björnssyni forustumanni í Kommúnistaflokknum og gengu þeir þegar á fund þjóðernissinna. Nasistar höfðu þá þegar kallað eftir liðsauka úr Reykjavík símleiðis og komu í tíma nokkrir slagsmálahundar. Kommunistarnir vildu inn, en fyrir þeim stóðu nazistaverðir og kom þá til riskinga. Fundarhúsið var þegar orðið fullt og talsverður hópur manna utandyra og héldu sósialistar útifund fyrir þeim. Fór nú allt í bál og brand. Nazistarnir drógu gúmmíkilfur undan klæðum til að berja á verkamönnum, en þá var Stokkseyringum nóg boðið. Afvopnuðu þeir nasistanna þegar í stað og ráku í bíla sína og sendu burt úr þorpinu með viðeigandi kveðjum. Sósialistar fengu svo að tala sínu máli óáreittir utandyra fyrir framan Ásgeirsbúð. Nasistarnir lofuðu að heimsækja þorpin aftur síðar.

 Heilsa: Skarlatsótt gekk hér í Eyrarbakkalæknisumdæmi í upphafi árs og í febrúar voru 3 rúmliggjandi með sóttina. Umgangspestir aðrar gengu um Suðurland sem og aðra landshluta og bar mest á kvefsótt.

 UMFE: Félagið starfaði líkt og undanfarin ár og fékk það heimsóknir frá "Aftureldingu" "Dreng" og "Velvakanda".  Daníel Ágústsson 19. ára U.M.F.E. var kjörinn ritari í sambandsstjórn U.M.F.Í. Skemtiferð var farinn í Þjósárdal og hátíð haldin í Þrastaskógi. Vikivaka-námskeið hélt félagið í mars. Garðrækt stunduð um sumarið og var káluppskera góð. Bókasafnið var eflt og bættust 50 titlar við safnið. Leikfimiflokkar voru með starfsemi allt árið. Félagið sá um rekstur samkomuhúsins og gerði það gæfu muninn fyrir afkomu félagsins.

 Sóttu Bakkann heim: Karlakór hreppamanna kom hingað 3. des. og söng fyrir Eyrbekkinga 11 lög. Söngstjóri var Sigurður Ágústson frá Birtingarholti. Ævintýramaðurinn Vernharður Eggertsson var handtekin hér eftir að hann kom frá Vestmannaeyjum, en hann var eftirlýstur þaðan. Hann var heimshornaflakkari með langan brotaferil. Síðar varð hann landsfrægur strokufangi.

 Af Bakkamönnum: Aðfararnótt uppstigningadags var Eyrbekkingurinn Ketill Gíslason á gangi niður Laugarveginn með félögum sínum úr Reykjavík, bræðrunum Hirti Haldórssyni og Höskuldi Dungal, þegar að þeim réðist nazistahópur 10 manna lið. Náðu þeir Höskuldi og börðu í spað. Hjörtur hljóp af stað til að sækja lögreglu en Ketill varðist eins og berserkur á meðan. Þegar lögregla kom á vettvang voru þeir báðir illa leiknir, Höskuldur þó sínu ver. Guðrún Þorláksdóttir í Þorlákshöfn varð 100 ára. Hún dvaldi í ellinni hér á Bakkanum hjá frænda sínum Ólafi Jónssyni. Guðfræðinám stundaði Eiríkur Eiríksson við Háskóla Íslands. Ebenes Ebenesarson, ættaður af Bakkanum og vélstj. á Brúarfossi, gefur út trúarritið "Básúnan".

 Látnir: Ingibjörg Jónsdóttir (81) frá Eyvakoti. Þórdís Símonardóttir (79) ljósmóðir í Stíghúsi. Hún bjó þá í  Brennu hjá fósturbarni sínu sem var Halldóra Ágústa Jóhannesdóttir. Þórdís var ættuð úr Borgarfirði og skörungur mikill. Margrét Teitsdóttir (73) frá Hólmsbæ. Margrét bjó þá í Nýhöfn. Loftur Jónsson (72) formaður frá Sölkutóft. Kona hans var Jórunn Markúsdóttir. Guðjón Jónsson (72) frá Skúmstöðum. Guðrún Sigurðardóttir (71) frá Björgvin. Jóhanna Sveinsdóttir (71) frá Simbakoti. Jens Sigurður Sigurðsson (65) frá Litlu-Háeyri, kendur við Tún Stokkseyri. Þorvaldur Björnsson (60) frá Austurvelli. Guðmundur Snorrason (51) frá Bráðræði. Kristín Halldórsdóttir (44) frá Akri. Unnur Jónsdóttir (0) frá Nýhöfn. Sveinbarn Jónsson (0) frá Nýhöfn.

 Eyrbekkingar fjarri: Hannes Jónsson eldri í Washington Island. Hann var grafinn í Washington Harbor. Hannes var á barnsaldri sendisveinn við Vesturbúðirnar hér á Bakkanum. Guðjón Gíslason frá Stokkseyrarseli. Hann nam hér á Bakkanum skósmíðar hjá Jóni Stefánssyni skósmið. Síðar fóru þeir báðir til Reykjavíkur. Kona Guðjóns var Anna Símonardóttir ættuð héðan. Gísli Vilhjálmsson Gíslasonar frá Óseyrarnesi. Hann bjó í Ólafsfirði en druknaði í Hnífsdal. Einar Gíslason trésmiður, dvaldi á elliheimilinu í Reykjavík og jarðsettur þar. Helgi Jónsson hagleikssmiður í Aberdeen Árnasonar kaupmanns í Þorlákshöfn.

 Af náttúrunni: Jarðskjálftakippir fundust hér sem víðar 10.júní. Sumarið var þurkasamt.

 Úr grendinni: Bærinn Gneistastaðir í Flóa brann til kaldra kola. Var það lítill timburbær með

járnþaki og torfveggjum, 30 ára gamall.

Heimild: Alþýðubl. Ákæran, Búnaðarit. Heimskringla, Heimdallur, Íslensk endurreisn, Samvinnan, Siglfirðingur, Skinfaxi, Skutull, Tíminn, Morgunbl. Nýja dagblaðið, Vísir, Verkalýðsblaðið,  Vesturland, Ægir,

Um þessar mundir var kreppan að herða tökin á landinu, eins og um víða heimsbyggðina, en fyrir Eyrbekkinga skipti þar ekki öllu, því allt var hvort sem er í kalda koli í atvinnulífi þorpsins og hafði svo verið um hríð, eða frá því að verslunarveldið á Bakkanum fjaraði út. Íbúar í Eyrarbakkahreppi voru þá um 600 manns. Mjög var horft til ræktunarmála Eyrarbakkahrepps, en þorpið stóð þar fremst kauptúna í allri ræktunarstarfsemi. Ræktarland tilbúið til sáningar var á þessu vori 43ha. Hreppurinn hafði til umráða 2.249 ha land, en mest af því var í eigu Landsbankanns og leigt heimamönnum, húseignir margar voru einnig komnar undir bankann og stóðu sumar þeirra auðar. Ræktunarmálunum stjórnaði Haraldur Guðmundsson frá Háeyri, en til ráðgjafar var Guðjón A Sigurðsson Eyrarbakka og Ásgeir L Jónsson mældi fyrir skurðum. Hér við ströndina voru framleiddar um 1000 tunnur af kartöflum árlega og gulrætur voru í vaxandi mæli ræktaðar hér. Landbúnaður var nú um stundir aðalatvinnugrein þorpsbúa. Eyrarbakkahreppur þurfti að greiða 3000 kr. í vexti af lánum auk 2000 kr. í afborganir árlega sem hélt hreppnum föstum í "skrúfstykki" þannig að ekkert var afgangs til framkvæmda og atvinnusköpunar. Aðeins tveir vertíðarbátar gengu frá Eyrarbakka í upphafi vertíðar en frá Stokkseyri gengu 6 bátar. Bátarnir sóttu vestur í Selvogssjó, en þar var mokafla að hafa. Það voru þeir Árni Helgason og Jón Helgason sem gerðu út þess mótorbáta héðan. Árni stundaði aðalega síldveiðar en Jón fiskveiðar og gekk þeim báðum vel. Þegar á leið taldi útgerðin 3 mótorbáta og 2 róðrabáta. (vertíðarafli 765 sk.p.) Sölvafjörur voru ávallt nýttar á Bakkanum og frekar nú í atvinnuleysinu verkuðu menn sölina til fæðubótar.

Skipakomur: "Súðin" kom hér með áburð til bænda, en ekki tókst að losa sökum brims og hélt það á brott.

Báran: Félagið átti fund með Rússlandsförum nokkrum og töluðu þeir fyrir fullu húsi um ferð sína þangað austur. Verkamönnum þótti ljósagjöldin of há og kröfðu hreppinn lækkunar, enda fátt um vinnu og kreppa alsráðandi. Fundir Bárunnar voru iðulega vel sóttir og oft 100 manna samkomur. Kröfur Bárunnar voru beittar þetta árið og oft bornar upp af Kommunistum í samræmi við frumvarp flokksins um atvinnuleysistryggingar og 8 stunda vinnuviku svo dæmi sé tekið. Atvinnulausir á Eyrarbakka voru 61 eða liðlega 10% íbúa. Þar af voru fjölskildufeður 27 með 56 einstaklinga á framfæri. Meðaltekjur verkafólks munu hafa verið liðlega eittþúsund krónur á ári. Formaður Bárunnar um þessar mundir var Einar Jónsson bifreiðastjóri í Túni. Þegar hús hans brann fórust allar fundagerðabækur félagsins í eldinum. Eftir brunann flutti Einar til Reykjavíkur, en þá hafði hann mist konu sína.

Pólitík: Sjálfstæðismenn um 20 stofnuðu með sér félag hér, en fyrir var félagsskapur ungra sjálfstæðismanna  F.U.S.E. með 34 félagsmenn. Í kommunistaflokki Eyrarbakka voru nú 25 verkamenn, eða jafn margir og í félaginu á Akureyri.

Heilsufar: Skarlatsótt kom hér upp og á Stokkseyri um sumarið og var setti sýslumaður á samkomubann í kjölfarið til að hefta útbreiðslu sóttarinnar. Gekk þá ekki þrautalaust fyrir Leikfélag Reykjavíkur sem hugðist setja hér á fjalirnar  farandsýninguna "Kallinn í Kassanum" um sumarið. En loks síðsumars þegar banninu var aflétt beið leikfélagið ekki boðanna og kom hingað austur. Eitt tilfelli af taugaveiki kom hér upp í byrjun vetrar og annar veiktist af skarlatsótt.

Látnir: Guðrún Jónsdóttir (91) vinnukona að Gistihúsi (Gunnarshúsi). Þórarinn Bjarnason (89) að Nýjabæ Eb. Guðmundur Jónsson (75) frá Skúmstöðum. Guðrún Sigmundsdóttir (71) frá Litlu-Háeyri. Þorgerður Jónsdóttir frá Einarshúsi. Ingunn Sveinsdóttir (66) frá Vorhúsum, en hún var gift Guðmundi Jónssyni. Þórður Þórðarsson (62) að Laufási Eb. Páll Pálsson (64) frá Skúmstöðum. Sigríður Árnadóttir (59) að Túni (Frá Hóli V-Le). Kristín Jónsdóttir (57) að Brennu. Halldóra Bjarnadóttir (31) í Túni, hún var kona Einars Jónssonar bifreiðastjóra þar. Hús þeirra brann til kaldra kola skömmu áður.  Hjörtur Þorbjarnarson frá Akbraut (26). Hann var háseti á togaranum "Þórólfi" og lenti í vírnum og limlestist svo á kálfa svo taka varð fótinn af og var það gert á Landakoti. Leiddi það til ígerðar og sótthita að ei varð við ráðið. Hann var sonur Elínar Pálsdóttur og Þorbjarnar Hjartarsonar. (Þetta slys varð til þess að vekja athyggli á afleiddum aðstæðum togarasjómanna og slysahættunni um borð í nýsköpunartogurunum.) Jón Þórðarson (24) kennaranemi, Jónssonar frá Regin (kendur við Bjarghús). Baldur Anton Antonsson (3), barn Jónínu Gunnarsdóttur og Antons V Halldórssonar á Háeyri. Stúlka Árnadóttir (0) apotekara. Tvíburastúlkur Bjarnadætur (0) að Steinsbæ.

Eyrbekkingar fjarri: Eggert Bjarnason (26) bankaritari og formaður F.U.J í Reykjavík. af veikindum. Hann var sonur Hólmfríðar Jónsdóttur (ættuð úr Þorlákshöfn) og Bjarna Eggerts búfræðings á Tjörn Eyrarbakka. Eggert var jarðsettur hér á Eyrarbakka. Ólafur Bjarnason söðlasmiður, en hann bjó nú í Reykjavík. Eíríkur Pálsson (72), hjá dóttur sinni í Reykjavík. Hann var frá Eiríksbæ (Þurrabúð í Litlu-Háeyrarhverfi). Hann var jarðsettur hér. Lúðvik Schou Emilsson (34) dó úr heilablóðfalli í Reykjavík. Hann var frá Stöðvarfirði  en búsettur í Nýjabæ Eb. og jarðsettur hér. Margrét Jónsdóttir kona Samúels Jónssonar trésmiðs er lengi bjó á Bakkanum en síðan Reykjavík. Sigríður Sigurðardóttir (1) að Höfn Selfossi.

Af Eyrbekkingum: Á föstudeginum langa brann húsið Tún til kaldra kola. Þar bjó Einar Jónsson bifreiðastjóri. Eldurinn braust út með þeim hætti að olíuvél (prímus) sem logaði á datt niður stiga og sprakk. Einar hafði nýlokið við að hita sér kaffi á vélinni og ætlaði síðan að flytja hana inn í herbergi til upphitunar fyrir háttinn, en með þessum afleiðingum. Svo illa vildi til að í þessum bruna fóru fundargerðabækur verkamannafélagsins Bárunnar forgörðum. Þá brann austurbærinn á Litlu-Háeyri til kadra kola um miðja nótt. Ferðamaður sá eldinn og vakti fólkið, en þar bjó Guðjón Jónsson formaður með fjölskyldu sína. Talið er að eldurinn hafi átt upptök sín í gömlu hlóðareldhúsi sem var áfast við bæinn, en hann hafði verið byggður upp nokkrum árum áður. Jón Helgason átti mótorbátinn "Freyr" og gerði hann bátinn út frá Sandgerði fyrri hluta vertíðarinnar, en á leið þaðan til Eyrarbakka bilaði mótor bátsins og var hann dreginn til Hafna, en þá var farið að óttast um hann. Öðru sinni á sumarveiðum komst "Freyr" ekki til lands sökum brims og var þá farið að grenslast fyrir um bátinn, sem fanst þó ekki. Daginn eftir kom hann fram í Vestmannaeyjum.

Sóttu Bakkan heim: Félagar í Ung-kommunistahreyfingunni F.U.K sóttu Bakkann heim, hátt á annað hundrað. Það gerðu líka meðlimir félags matvörukaupmanna er komu hingað í skemtiferð á 11 bifreiðum. Þá komu í skemmtiferð hingað 40 peyjar og meyjar í Ungliðahreifingu sjálfstæðisflokksins í Vestmannaeyjum. Ritstjóri trúarritsins "Norðurljósins" Artur Gook hélt hér trúarsamkomu. Eitt hús steinsteypt byggði Guðjón Jónsson að Litlu-Háeyri þetta ár.

 Heimild: Alþýðubl. Alþýðumaðurinn, Búnaðarrit, Heimdallur, Jörð, Morgunbl, Norðurljósið, Tíminn, Verkamannabl. Vísir, 1.maí Reykjav. 

Vertíðaraflinn á Eyrarbakka og Stokkseyri var sæmilegur í þau skipti sem gaf á sjó, en á land bárust 800 skipspund. 5 vélbátar stunduðu veiðarnar héðan, en af þeim stunduðu tveir bátar veiðar frá Sangerði fyrri hluta vertíðar. Togarar voru nokkuð við veiðar hér í bugtinni og var aflinn mest ufsi. Einn Bakkabátur strandaði við Ölfusárósa í svarta sandbyl en náði sér aftur á flot. Þá strandaði "Olga" frá Eyrarbakka við Þorlákshöfn og eiðilagðist.  "Halkion" frá Eyrarbakka fórst við land á Siglufirði. Hafði rekist á hafís i Húnaflóa og laskast. Helstu áhugamál sjómanna hér voru fyrir dýpkun Skúmstaðaós og byggingu sandvarnagarðs. Lönd Kf. Heklu og Guðm.Ísleifssonar hafði Landsbannkinn tekið upp í skuldir. Löndin hafa síðan verið skurðuð og girt, sem hefur skapað nokkra atvinnu, en löndin átti síðan að gefa mönnum kost á að fá með erfðafestu. Um þetta leiti var verið að gera skipulagsuppdrátt af kauptúninu. Flóaáveitan var fullgerð þetta ár.

Verslun: Þessar voru verslanir á Eyrarbakka: Verslun Guðlaugs Pálssonar, verslun Þorkells Ólafssonar, verslunin Bræðurnir Kristjáns, Eyrarbakkaapotek er rak Lárus Böðvarsson, og vefnaðarvöru seldi Ottó Guðjónsson klæðskeri. Umboðsmaður fyrir Gefjunarvörur var Bergsteinn Sveinsson.

Skipakomur; Timburskip kom hér með vörur fyrir Egil í Sigtúnum.

UMFE: Eiríkur J. Eiríksson, 13 ára gamall verðlaunaður fyrir ritgerð sína. En þar hvetur hann íslendinga til að gefa gaum að arfleið sinni og landsins gæðum. Aukahefti af "Skinfaxa" er helgað félaginu sem hélt upp á 10 ára afmæli sitt, en þar er saga þess er rakin. UMFE var stofnað 5. maí 1920 í Barnaskólahúsinu. Að auki gaf félagið út tvö blöð, "Geisli" eldri deildarinnar og "Stjarna" blað yngri deildar. Steinn Guðmundsson glímukappi lagði alla keppinauta og vann til 1. verðlauna á kappmóti Ármanns. Jakobína Jakopsdóttir fór utan til Noregs f.h. HSK og UMFE í boði norskra ungmennafélaga.

Pólitík: Bifreiðastjórar á Eyrarbakka mótmæla bensínskatti. Kosningahiti var mikill í fólki hér enda þorpið einskonar átakasvæði milli íhalds og alþýðu. Kjörsókn varð þó í slakara lagi, því af 257 sem voru á kjörskrá kusu 177 eða 68%. (íbúar voru um 620) Fundað var á Eyrarbakka um stofnun samvinnufélags um verslun sunnalands með höfuðstöðvar á Selfossi við Ölfusárbrú og hafnaraðstöðu á Eyrarbakka. Skömmu síðar var Kaupfélag Árnesinga stofnað á Selfossi og var ráðgert að það hefði einig útibú á Eyrarbakka. Bráðabrigðareglugerð var nú í gildi um að vista mætti þurfalinga á Litla-Hrauni við venjulegt fangaviðurværi í allt að 3 mánuði fyrir leti, þrjósku ofl. Félag stofnuðu ungir Sjálfstæðismenn hér og var form. Björn Blöndal Guðmundsson. Félag ungra jafnaðarmanna (FUJ) var og stofnað, Eggert Bjarnason og séra Sigurður Einarsson stóðu að stofnun þess.

Báran: Eyrbekkingar vildu knýja fram kröfu um eina krónu um klst. í vegavinnu og töldu sig reiðubúna til að hefja verkfall unz þeirri kröfu væri fram fylgt. Ekki kom þó til verkfallsins, en samið var um 90 aura á klst. Sem var sambærilegt við almennt tímakaup verkamanna í plássinu. Hafði þá kaup við vegavinnu hækkað um allt að15 aura. Formaður var Andrés Jónsson í Smiðshúsum en síðan Þorvaldur Sigurðsson skólastj.

Hamfarir: Hvítá flæddi yfir Skeiðin og Flóann, Ölfusá mórauð flæddi um Tryggvaskála svo ferja þurfti fólkið þar í land á báti. Lagðist flóðið niður Breiðumýri og Stokkseyrarmýrar allar. Bátur frá Eyrarbakka var fenginn til aðstoðar við björgun fólks og fénaðar á Skeiðum en meira en 100 kindur höfðu þar drepist sem og víðar í Flóa.

Heilsa: Berklaveiki illræmd gekk um landið, en dauði af þess völdum var þó einna minstur á Eyrarbakka. 247 íslendingar voru haldnir berklum þetta ár.

Látnir: Guðmundur Guðmundsson Þurrabúðarmaður í Gýjarsteini (85). Guðmundur Guðmundsson þurrabúðarmaður í Merkisteini (79) Jón Jónsson bakari frá Einarshöfn (75). Jónas Halldórsson þurrabúðarmaður frá Grímsstöðum (70). Ingigerður Vilhjálmsdóttir vinnukona í Einarshöfn (68). Guðlaug í Kirkjubæ Guðjónsdóttir frá Skúmstöðum lést af völdum kolsýrueitrunar af kolaofni (32). Hún var kona Sigvalda M Sigurðssonar (33) Breiðfirðings sem kafnaði í þessu sama slysi um áramótin. Þau voru nýgift og áttu barn sem lifði. Þórarinn Einarsson sjómaður í Nýjabæ (45). Hann lét eftir sig konu og 7 börn ung.

Af ströndinni: Víðreist gerði Guðmundur Gíslason læknis hér á Eyrarbakka, en hann fór við þriðja mann til Grænlands, höfðu þeir með sér 25 íslenska hesta. Flugvél "Súlan" flaug hér yfir þorpið, en flugvélar voru enn sem komið var fremur fágætur farkostur. Kristinn Jónasson var rafstöðvarstjóri hér á Bakkanum og einnig hafði hann til sölu útvarpsviðtæki, Telefunken og Philips, en Ríkisútvarpið var stofnsett þetta ár. Sigurjón Ólafsson listamaður hlaut verðlaunapening úr gulli frá danska listaháskólanum.

Tíðin: Votviðrasamt og heyjannir gengu illa. Óveður mikið 1.des og varð nokkuð tjón á húsum á Borg í Hraunshverfi. Stóra hlaðan á Háeyri fauk upp á mýri. Járnplötur fuku af Deild og rúður úr mörgum húsum.

Heimildir: Skinfaxi, Alþýðubl. Morgunbl. Ingólfur. Ægir, Íslendingur, Verkalýðsblaðið,Vísir, gardur.is, 

Þorpið var um þessar mundir að taka breytingum frá því að vera aðal verslunarstaður Suðurlands um aldir og til þess að verða lítið útgerðar og fiskimannaþorp næstu 70 árin að viðbættum landbúnaði og lítilsháttar iðnaði. Ný bátabryggja var tekin í notkun og vetrarvertíð hófst svo 25. febr. er fyrsti báturinn réri. Vel fiskaðist í þessum róðri, en svo dró úr, þannig að vertíðin hjá Bakkabátum varð arfaslök þessa vertíð. Haustaflinn við ströndina var góður þá er á sjó gaf en 3 bátar héðan gerðu þá út frá Sandgerði. Nýyrkja mikil var einnig hafinn ofan við þorpið og mælt og grafið fyrir skurðum til þess að þurka upp landið og byggja upp tún. Þá hafði tekist vel að hefta sandfok og græða upp sandanna sem eyddu túnum fyrrum, en nýr sjóvarnargarður var byggður fyrir sangræðslusvæðinu á fyrra ári. 83 skepnuhaldarar voru þá á Bakkanum og áttu þeir samtals 51 nautgrip, 880 suðfjár og 200 hesta. Áttu þorpsbúar þá 28 ha ræktaðs lands auk engjalandsins, en nýyrkjan gerði ráð fyrir að rækta mætti 900 hektara til viðbótar. Kartöflurækt var mikil og var E. Einarsson einn þeirra stórræktenda. Þorpsbúum hafði fækkað mjög og nú störfuðu aðeins tveir kennarar við barnaskólann í stað fjögra áður.

 Á Litla-Hrauni var verið að setja upp fangelsi í því húsi er fyrr átti að verða sjúkrahús Sunnlendinga og var fangelsið vígt þann 26. febrúar. Fyrstu starfsmenn þess voru Sigurður Heiðdal forstjóri, en hann var áður skólastjóri b.s. á Stokkseyri, Zóphanías Jónsson, matráður og Jónas Jónsteinsson fangavörður og kennari á Stokkseyri, síðar skólastjóri þar. Netagerð og jarðrækt áttu fangar að ástunda, enda hét þetta "Vinnuhæli" þó oftar væri kallað "Letigarður". Fyrstu fangarnir voru tveir danir og einn íslendingur. Bygging þessi var löngum pólitíkst þrætuepli, öndvert hvort heldur sem af yrði fangelsi eða sjúkrahús. "Heiðdalshús" var byggt þá um sumarið undir forstjórann og störfuðu við það fangarnir sem þá voru orðnir 13 talsins. Skemma var einnig bygð þetta ár. Vörubíl átti fangelsið til aðdrátta. Fangelsið var til sýnis á sunnudögum og heimsóttu það 500 manns.

 UMFE: Ungmennafélagið starfrækti um þessar mundir samkomuhúsið Fjölni (leigði af hreppnum) og hélt þar m.a. fimleikasýningar og heimilisiðnaðarsýningu. Þá vann félagið að vexti bókasafnsins sem Eyrbekkingar búa að enn þann dag í dag. Barnadeild var innan félagsins og mikið starf þar unnið. Þá tók félagið til ræktunar 500 fm. kálgarð sem skipt var upp fyrir félagsmenn. Þá stóð félagið fyrir tréskurðarnámskeiði. Kennarar voru þeir Ríkharðar Jónsson og lærisveinn hans Marteinn Guðmundsson. Danskennslu stóð félagið fyrir og þar kenndu Vikivaki-dansa systurnar frá Oddgeirshólum Katrín og Sigríður Árnadætur. UMFE vildi láta flytja Alþingi aftur á Þingvöll og skoraði á Alþingi að láta fara fram þjóðaratkvæðagreiðslu þess að lútandi.

 Báran: Í verkamannafélaginu Bárunni á Eyrarbakka voru um120 félagsmenn, en félagið var eitt elsta verkalýðsfélag landsins og hélt upp á afmæli sitt með "Báruballi" samkvæmt hefðinni, en félagið var nú orðið 24. ára. Einar Jónsson bifreiðarstjóri var formaður þess.

 Verslun og viðskipti: Byggingavöru-nýlendu og matvöruverslun var hér er ráku bræðurnir Kristjáns. Þá var vefnaðarvöru og olíuverslun er rak Ólafur Helgason. Alhliðaverslun rak hér Guðlaugur Pálsson, (Bygginga-nýlendu-matvöru-ritfanga-vefnaðarvöru, skó, sælgætis og leikfangaverslun). Bergsteinn Sveinsson var og með einhverja byggingavoruhöndlun á sínum snærum. Þá var Jón B Stefánsson á Hofi umboðsmaður hér fyrir Kaupfélag Grímsnesinga. Pedersen lyfsali seldi verslun sína hér Lárusi Böðvarsyni úr Reykjavík. Klæðskeri var hér Ottó Guðjónsson og hafði hann eina saumakonu í vinnu. Gistihúsið var í rekstri. Þar gisti m.a svisslendingur um nokkra vikna skeið og var hann einstaklega vel fjáður, en síðar kom á daginn að hann var eftirlýstur í heimalandinu.

 Pólitík: Undirskriftalistar gengu hér til stuðnings setu sýslumannsinns á Eyrarbakka. Hreppsnefndin fundaði um unglingareykingar og óskaði eftir að kaupmenn á Eyrarbakka og Stokkseyri hættu að selja vindlinga, sem voru nú orðnir mjög vinsælir meðal ungs fólks. Þingmálafundur haldin hér skoraði á landstjórnina að sjá um að útlánavextir bankanna yrðu lækkaðir. Einnig skoraði fundurinn á Alþingi að láta ekki af hendi vatnsréttindi ríkisins í Sogi.

 Skipakomur: Timburskip kom hér í maí og losaði farm. (Sennilega seglskipið "Vera") Þá kom varðskipið Óðinn hér við.

 Jarðskjálftar fundust hér sem víðar um Suðurland snemma árs 1929, var talið að ættu upptök í Henglinum. Öflugur jarðskjálfti reið hér yfir 23. júlí er átti upptök í Ölfusinu.

 Menning: Matreiðslubók gaf út Guðmunda Níelsen. Leiksýningar hefðbundnar voru haldnar í samkomuhúsinu Fjölni.

 Látnir: Halldóra Jónsdóttir (85) frá Gýgjarsteini. Jón Andrésson (79) þurrabúðarmaður Litlu Háeyri. Ingibjörg Pálsdóttir (75) frá Stíghúsi. Helgi Jónsson (73) formaður frá Nýjabæ. Guðfinna Jónsdóttir (70) frá Framnesi. Tómas Vigfússon (67) formaður frá Garðbæ/Götuhúsum. Hann var lengi í hreppsnefnd, kosinn af verkamönnum. Kona hans var Margrét Vigfúsdóttir. Ólafur Bjarnason (68) trésmiður frá Stíghúsi. Valgerður Jónsdóttir (50) frá Bjarghúsum. Sigurður Daníelsson (49) gullsmiður frá Deild. Kona hans var Ágústa Ebenesardóttir. Sigurlín Filippusdóttir (35) frá Einarshöfn.

Alþýða þorpsins uppgötvaði skyndilega að borgarastéttin var nærri með öllu horfin á braut og nú yrðu þurrabúðarmenn, bændur og vermenn að byggja þorpið upp á sínar eigin spítur, sem ekki voru margar. Sýslumaðurinn, læknirinn og presturinn voru einna helst þeir æðristéttarmenn sem enn tórðu á Bakkanum. En á meðan deildu þingmenn á Alþingi um það, hve hentugt eða óhentugt væri að taka Eyrarspítala undir letigarð og hegningarhús fyrir vesalinga og húðlata götukarla höfuðstaðarins. Það var við ramman reip að draga hjá verkafólki sem bjó við lág laun og minni vinnu en fyr. Vegavinna og brúargerð fjarri heimahögum var þá helst í boði. Sendinefnd frá Verkalýðsfélögunum héðan héldu til Reykjavíkur til að herja út kjarabætur við vegavinnu í sýslunni. Einn róðrabátur var enn gerður út á Eyrarbakka auk mótorbáta. Afli var þó hálfu minni en Stokkseyrarbáta. Þorpsbúar kepptust um að rækta hinar heimsfrægu Eyrarbakkakartöflur fyrir Reykvíkinga í harðri samkeppni við innfluttar danskar, Akraneskartöflur og Eyvindarkartöflur (skoskar-Kers Pink).

Verslun: Litlu búðirnar lifðu ágætu lífi nú þegar sunnlensku verslunarrisarnir voru fallnir.

Á Stokkseyri var verslunin "Brávellir" er jón Jóhannson átti, en keppinautur hans þar var Ásgeir Eiríksson. Á Bakkanum var timburverslun Sigurjóns, Ólabúð og Laugabúð.

Menning: Mikil gróska var í starfsemi ungmennafélagsins sem hélt upp á 8 ára afmæli um þessar mundir (stofnað 5. mai 1920, en löngu fyr hafði verið til um nokkur ár álíka félag er P. Nielsen stýrði) og sömu sögu var að segja af félagslífi alþýðfólks á Eyrarbakka og Stokkseyri. Verkamannafélögin "Báran" (form. Einar Jónsson) og "Bjarmi" (form. Zóphónías Jónsson) héldu uppi góðri samvinnu sín á milli í félagslífi þorpana. Aðalsteinn Sigmundsson skólastjóri þýddi barna bókina "Njáls saga þumalings" (Nils Holgersons underbara resa) eftir Selmu Lagerlöf. Kvenfélagið hélt upp á 40 ára afmæli sitt, en það var stofnað 31. mars 1888. Þá voru stofnaðar deildir Slysavarnarfélagsins bæði á Eyrarbakka og Stokkseyri þetta ár (1928).

Hilsufar: Heilsa var almennt með ágætum á Suðurlandi og helst Kvefsótt sem hrjáði.

Látnir: Ingibjörg Sigurðardóttir (84) frá Haustúsum.  Ólafur Snorrason (84) þurrabúðarmaður frá Einarshöfn. Guðrún Sveinsdóttir (78) frá Brennu.  Einar Jónsson (68) þurrabúðarmaður Traðarhúsum.  Jón Guðbrandsson (61) skósmiður í Sandvík.  Guðmundur Álfur Halldórsson (31) sjómaður, úr Reykjavík. Sigurbergur Þorleifsson (13) frá Einkofa. Sigurður Vilbergsson Haga (0) Sveinbarn Vilbergsson (0) frá Skúmstöðum.

Eyrbekkingar fjarri: sr.Eggert Sigfússon (88) trésmiðs (Fúsa snikkara) og Jarðrúðar Magnúsdóttur á Skúmstöðum. Guðrún Jónsson (82) Whasington Island. Faðir hennar var danskur og hét Ruut en móðir Íslensk.

Sýslan og sveitin: Kaupfélag Grímsnesinga fekk vörur með skipi út á Eyrarbakka. Umboðsmaður þess á Eyrarbakka var Jón B Stefánsson á Hofi. Mjólkurbú voru Flóamenn að stofna. Í Flóahreppunum voru á 11. hundrað kýr mjólkandi, en dagleg mjólkurneysla á Eyrarbakka og Stokkseyri var ¾ litir á mann að meðaltali.

Tíðarfarið: Meðalhitinn í janúar var -1,3°C og -0,5 í febrúar, snjór var mikill og færð ill. Þennan vetur voru óvenju fáir hrafnar á Bakkanum. Meðalhiti í maí var 8,6°C.

Sandkorn: Þann 30 september 1928 stofnuðu konur úr Sunnlendingafjórðungi, Samtök Sunnlenskra Kvenna. (S.S.K.) Forgöngukona fyrir þessum samtökum var Halldóra Bjarnadóttir þá búsett í Reykjavík. Undirbúningsfundur var haldinn á Selfossi 5 maí þetta ár og samtökin síðan stofnuð formlega þá um haustið. Í fyrstu stjórn samtakana voru: Formaður, Herdís Jakopsdóttir Eyrarbakka.- Ritari, Guðrún Sigurðardóttir Stokkseyri. - Gjaldkeri: Jarþrúður Einarsdóttir Eyrarbakka. 

Heimildir: Hlín, Morgunbl. Vísir, Alþýðubl.Lögberg, Lögrétta, Heimskringla,Tíminn, Fálkinn,

Búnaðarrit

Frjálsan, léttan, fagran dans

fram á sléttan völl,

sterklega við stígum;

stynja grundir, fjöll.

Viðlag:

Bylur bára við sand,

blika ránar tjöld.

Allan taka Eyrarbakka,

æskunnar völd.

Stigu áður álfar dans,

undir kváðu ljóð.

Nú eru vikivakar

að vinna okkar þjóð.

Bylur bára við sand o, s. frv....

Glatt, er oft í góðri sveit,

glymur loft af söng. : ,

Tökum allir undir,

Íslands kvæðaföng.

Bylur bára við sand o. s. frv...

Fagurt æsku félagslíf,.

frjálst og græskulaust,

hæfir svanna og sveini,

sem eru glöð og hraust.

Bylur bára við sand o., s. frv...

Stígum fram og strengjum heit

stokkinn ramma á:

Að við skulum alla :

okkar krafta ljá .

      (viðlag:) "

vorri vaxandi þjóð,

verja okkar land,

Eyrarbakka yrkja og græða

ógróinn sand.

Ókunnur höf. Ort í Fjölni 1929. 

Skip kom á Eyrarbakka eins og einatt hafði við borið í eina tíð. Einn af skipmönnum var finnskur að ætt. Hann hafði meðal annars til sölu flösku eina tóma. Kostaði hún litlum mun meira en vanalegt er að flöskur kosti. Loksins bauðst einn til að kaupa flöskuna og skyldi hann koma með hana að morgni því nú var hún á skipi. Um morguninn kemur Finnurinn með flöskuna, en þá er Íslendingnum snúinn hugur svo hann gengur á móti kaupunum. Verður þá deila mikil með þeim og loksins hrifsingar og hrekur Íslendingurinn Finninn. Hann grípur þá flöskuna, kastar henni af hendi sem harðast ofan í klappirnar. Hrekkur hún upp á móti og kemur fjærri niður því í henni var sveigjugler. Þetta sá Íslendingur, grípur flöskuna og fer með í burtu án þess hinn hefði nokkuð fyrir. Um sumarið siglir skip þetta aftur til Noregs, en kemur aftur á næsta sumri. Kemur Finnurinn enn með flösku og biður landsmenn að selja sér á hana konumjólk og kúa, en skipstjórnarmaður gaut því að landsmönnum að gera það ekki, hafa það heldur tíkarmjólk og kattar og var það gjört. Siglir hann nú með flöskuna og er hjartanlega ánægður. Nú er best að elta hann fram með flöskuna og það allt til Finnmerkur. Þar átti hann móður gamla. Setur hún nú flöskuna með því sem í var milli tveggja potta og seyðir allan veturinn fram að góulokum og geltir þá og mjámar í pottinum. Við það brá henni svo að hún hljóp út og drap sig þegar hún heyrði hvernig hún var prettuð. Um sumarið fór hann með flöskuna til Íslands og kom þá dæmalaust farald á hunda og ketti. Þannig er hundafárið komið upp sem hér hefir stöku sinnum gengið.

(Hundafárið, úr þjóðsögum Jóns Árnasonar)

Fyrr á öldum hófst landnám álfa og huldufólks á Eyrarbakka og var byggð þeirra nokkuð víðfem um lönd þorpsins á 18 og 19. öldinni, en a.m.k tíu álfaheimili eru þekkt enn í dag. Sumir telja að íslensku álfarnir séu náskyldir hinum færeysku álfum, þó er ekki vitað með neinni vissu hvernig og hvaðan þeir bárust hingað, en álfatrúin hefur þó lifað lengi með þjóðinni. Álfar eru ósýnilegt fólk sem birtast aðalega í draumi, eða við sérstakar aðstæður og búa þeir yfirleitt í hólum eða klettum. Á Hulduhóli í landi Steinskots er bústaður álfa, en sagt er að álfar geti orðið mörghundruð ára gamlir. Simbakotshóll var álfabústaður í eina tíð og er sú þjóðsaga um hann, að strákur einn hafi tekið upp á því, að reka staf svo langt sem hann gat inn í hraunglufu, sem var á hólnum. Nóttina eftir vitjaði álfkona móður sveinsins í draumi og lagði fast að henni að vanda svo um við son sinn, að hann hætti þessum óvanda, gerði hún það eftir megni, en kom þó fyrir ekki, því strákur færist heldur í aukana, gengur svo þrisvar sinnum, en í hið síðasta sinn er álfkonan kom til móðurinnar er hún reiðilegust og segir, að nú hafi svo illa til tekist, að sonur hennar hafi meitt barn sitt með stafnum og skuli hann fyrir það aldrei ná þeim þroska, sem honum sé ætlaður og bera alla æfi sína merki heimsku sinnar og óhlýðni. Hermir þjóðsagan svo frá, að strákur hafi náð Iitlum þroska, orðið haltur og bægslaður og hinn mesti ólánsmaður.

Í Medíuhól vestan Álfstéttar bjuggu álfar fyrr á tímum. Fyrir neðan hann var staraflóð er nefndist Medíuflóð, segir ein þjóðsagan, að nýgiftur bóndi frá Steinskoti, hafi spýtt frá sér í allar áttir yfir þeim bábiljum og kerlingaþvaðri er af því gengu, að ekki mætti slá flóðið og ýmsum öðrum álögum staðanna og vísað því öllu norður og niður, haldið svo einn góðan veðurdag til flóðsins með orf og ljá um öxl og slegið flóðið, en við sláttinn hafi hann skyndilega veikst og dregist heim með veikum burðum og síðan aldrei meir á fætur stigið.

Í Skollhól við Hjalladæl er trúlega enn bústaður álfa, en um hann er sú þjóðsaga, að strákur frá Eyvakoti, hafi haft þar í frammi ærsl mikil, þess vegna hafi álfkona komið til móður sveinsins í draumi og beðið móðurina, sem hét Guðrún, að sjá um að sonur hennar legði niður ferðir sínar á hólinn, því annars muni hann sjálfa sig fyrir hitta. Vandar nú Guðrún um við son sinn og leggur ríkt á við hann að koma aldrei framar á Skollhól. Ekki er þess getið að hann héti móður sinni neinu góðu um það, en skamma stund mundi hann skipan hennar, því fám dögum síðar fannst hann dauður norður á Skollhól og var nálega brotið í honum hvert bein.

í Gunnhildarhól á Háeyrartúni bjuggu álfar, en ekki fara sögur af samskiptum þeirra við menn.

Í landi Hrauns neðan þjóðvegar eru hólarnir, Strokkhól, Miðmorgunshól og Krókhóll er voru bústaðir huldufólks og í eina tíð heyrði fólk þar rokkhljóð og strokkhljóð og sá loga þar ljós á kvöldum.

Í Litla-Hraunsstekkum búa álfar og flóðið þar mátti ekki slá því það var engi huldufólksins í Litla-Hraunsstekk. Er sú saga sögð, að Gísli Einarsson á Litla-Hrauni, hafi einu sinni slegið flóðið. Gísli átti þá tvær kýr, var önnur tímalaus, en hin snemmbær. Seint um haustið ætlaði Gísli að slátra tímalausu kúnni og fór með hana út á Bakka til þess, en þegar búið var að slátra kúnni, kom í ljós, að hann hafði tekið snemmbæruna í misgripum og mátti sjá á kálfinum, að kýrin var komin að burði. Eitt sinn tók Gísli Gíslason á Hrauni einn stein úr hólnum. Fótbrotnaði þá hryssa er hann átti og festi fótinn í holu, og varð að skera hana á staðnum þar sem fóturinn náðist ekki upp úr. Var þó fóturinn laus um leið og búið var að skera hana. Jónas Halldórsson í Borg, hafði eitt sinn reynt það að taka starartuggu úr flóðinu, er kýr veiktist og gefið henni það, og brást þá varla að henni batnaði.

Í Landi Skúmstaða norður af Einarshafnarhverfi, rétt norðan við þorpið, er lítill strýtumyndaður grjóthóll, sem heitir Katthóll og er hann bústaður álfa, en fyrir norðan hann er flóð, sem heitir Katthólsflóð. Enginn mátti slá flóðið og börnum var stranglega bönnuð öll ólæti við hólinn. Sagan segir að þegar Guðmundur kaupmaður á Eyrarbakka rak búskap með versluninni lét hann slá flóðið. Tvö fyrstu árin missti hann sinn stórgripinn hvort árið. Þriðja árið lét hann slá tjörnina, en þá dó Jónína dóttir hans. Hætti hann þá búskap og sigldi.

Í landi Óseyrarnes í svokallaðri Nautagirðingu eru Skollhólar og átti þar að vera álfakirkja og hvíldi mikil helgi á þeim.

Efst og austast í Háeyrarlandi er Vestri-Blakktjörn. Gömul munnmæli eru um að í henni sé nykur annað hvert ár, en hitt árið sé hann í Traðarholtsflóði.

Heimild: Eyrarbakki.is (Þjóðsögur Jóns Árnasonar og Guðna Jónssonar) http://sagnagrunnur.razorch.com.Álfar og Huldufólk.

Móri: Þekktastur drauga í neðanverðum Flóa er óneitanlega "Sels-Móri" eða "Skerflóðsmóri" öðru nafni. Var honum lýst svo að klæddur væri í ullarföt eins og þá tíðkaðist um sveitabörn en þó í öllu úr mórauðu með barðastóran hatt gamlan og lúinn og var rifið úr hattbarðinu öðru meginn. Af klæðnaðinum fékk hann viðurnefnið Móri. Hann var flökkupiltur í sínu lifanda lífi og talin hafa flúið Skaftárelda er þá geisuðu (1783 ). Hann hafði síðan borist hingað í Flóann og leitað ásjár í bæjarþorpunum við ströndina eins og margt fólk austanað um þessar mundir. Hann kom við í Hraunshverfi, en var úthýst þaðan og hugði hann fara þvínæst upp að Efra-Seli, en á þeirri leið fæktist hann út í Skerflóð það er Hraunsá rennur úr og druknaði hann þar.

Móri gekk aftur og var í fyrstu ærsladraugur er framdi óhljóð og skarkala ýmiskonar og sjónhverfingar þegar skyggja tók og skaut það fólki á þessum slóðum skelk í bringu. Hann átti það til að bregða fyrir mönnum fæti þegar minnst varði eða birtast skyndilega við kynlegar aðstæður og hverfa jafn skjótt síðan. Oft hafði sést til Móra sitjandi á Hraunsárbrú er þá var og þorðu menn þá ekki yfir. Ferðamaður einn vestan að er þar kom að Móra sitjani á brúnni var þó hugaður og steypti honum í ána, en þá þorði hann ekki yfir hana heldur fór á vaði niður við sjó. Kom þá Móri undan vatninu og greip í fót hans. Ferðamanninum tókst skjótt að losa sig undan og hljóp hvað af tók til Stokkseyrar.  Það var svo síðar er Móri komst í kynni við aðra drauga að leikar tóku heldur betur að æsast í sjávarþorpunum.

Skotta: Stúlka ein varð úti skammt frá Móhúsum eftir úthýsingu þar nokkrum árum eftir að Sels-Móri kom fram og varð hún að illvígum draugi sem kölluð var "Móhúsa-Skotta". Skottu var mest kennt um brambolt manndráp og skemmdarverk.

Maður frá Ranakoti á Stokkseyri fannst kyrktur í brunni einum og var Skottu kennt um. Skömmu síðar lögðu þau Móri og Skotta lag sitt saman og drápu þau Tómas nokkurn frá Norðurkoti á Eyrarbakka eftir að hann fór austur á Stokkseyri um jólin þennan vetur. Þar hafði hann keypti sér hangiketskrof til hátíðarinnar. Í bakaleiðinni skömmu eftir sólsetur réðust þau skötuhjú að honum og drápu hvað menn héldu. Fannst hann morguninn eftir skamt frá Hraunsá dauður og allur sundur skorinn, blár og blóðugur.

Tommi: Eftir þetta sáust þrír draugar á ferð og var þá talið að Tómas hefði gengið í félag við Móra og Skottu. Kvað þá svo rammt að reimleikum að engum var fært milli Eyrarbakka og Stokkseyrar eftir að skyggja tók á kvöldin. Skotta, Tommi og Móri fóru líka hamförum á mörgum bæjum í nágreninu og komu stundum við í Norðurkoti á Eyrarbakka þaðan sem Tómas var upprunnin. Lék þá bærinn á reiðiskjálfi. Húsmunir, búsáhöld og leritau fóru á flug og lentu með af miklu afli í veggjum svo stórsá á.  Héldu þau þrjú saman um nokkur ár en svo tók Skotta að fylgja Jóni í Móhúsum og Móri fylgdi ætt Einars á Stéttum, einkum Þuríði Formanni. Jón í Móhúsum fékk Klaustur-Jón í Þykkvabæ til að kveða niður drauga þessa og tókst það nema hvað Sels-Móri slapp undan presti og hefur engum enn tekist að kveða hann niður.

Mundi: Einu sinni bar svo við að smali frá Stóru-Háeyri, á Eyrarbakka sem gegndi fé uppi á mýrinni, fór í beitarhúsin á aðfangadagskvöld jóla. Þegar liðið var á jólahátíðina þetta kvöld var farið að undrast um smalann sem ekki hafði komið til baka. Þegar smalinn hafði ekki skilað sér á jóladagsmorgun var farið að leita hans og var víða farið í eftirgrenslan, en árangurslaust.

Á annann dag jóla, þá um morguninn fannst hann dauður og illa útleikinn niður við sjó í Mundakotslendingu. Talið var að draugur eða óvættur hafi elt hann og flæmt fram í fjöru og drepið hann þar. Gerðist smali þessi nú draugur en meinlaus þó. Urðu margir varir við afturgöngu hans, skyggnir menn og óskyggnir. Leitaðist hann einkum við að villa menn, ef þeir voru einir síns liðs seint á ferð og teyma þá út í ófærur. Komust margir í hann krappan af völdum Munda. Þótti ekki síst verða vart við hann í Mundakoti, helst í fjárhúsunum þar og neðan við vörðuna og var hann því ýmist kallaður Mundakotsdraugur eða Vörðudraugur. Skammt fyrir austan vörðuna stóð rétt sem Steinskotsrétt var kölluð (Núverandi kirkjugarður) og bar oft við að menn villtust þar.

Keli: Eitt sinn er er Skaftfellingar voru í verslunarferð á Eyrarbakka fældi strákur fyrir þeim hrossin. Sá var nefndur Keli og hafði ekki sem best orð á sér fyrir prakkaraskap. Skaftfellingum þótti þetta óþvera hrekkur og reiddust þessu mjög. Greip þá einn þeirra klyfbera og henti í strákinn. Varð það honum að bana og þótti sú hefnd meiri en til var ætlast, en varð þó ekki aftur tekin. Keli gekk aftur og varð draugur sem fylgdi banamanni sínum. Banamanni Kela tókst með hjálp lærðra manna  að koma Kela í skjóðu, en honum sjálfum ráðlagt að flytja sig til Vestmannaeyja og koma aldrei í land aftur.

 Skinnskjóðu þessa sendir svo banamaður Kela til hálfsystur sinnar í Holti í Álftaveri sem verður það á að opna skjóðuna, og gaus þá út blá gufa með því sama. Keli gekk síðan meðal Álftveringa og veitti þeim ýmsar skráveifur.

Þá eru ótaldar vofur sem sést hafa, en frægastar af þeirri gerð er "Stokkseyrardraugurinn" svokallaði er hélt sig í verbúð einni þar. Hafa vofur þann eginleik að geta breytt mynd sinni í næstum hvað sem vera skal, en þessi vofa sást oftast sem grár hnoðri eða í hestlíki. Þá kom vofa ein og hrekkti mann er í eina tíð gekk yfir Gónhól á Eyrarbakka, en þar var talinn forn kirkjugarður. Vofa sást síðast á bæ einum ofan við Eyrarbakka fyrir nokkrum árum. 

Bær er austan Stokkseyrar er Skipar heita. Þar út af klettunum við sjávarsíðuna nærri Baugstaðará var talið fyrr á tíð að sjódraugur byggi og gat sótt að mönnum er gengu veginn til Baugstaða eftir að skuggsýnt var orðið.