Þorpið var um þessar mundir að taka breytingum frá því að vera aðal verslunarstaður Suðurlands um aldir og til þess að verða lítið útgerðar og fiskimannaþorp næstu 70 árin að viðbættum landbúnaði og lítilsháttar iðnaði. Ný bátabryggja var tekin í notkun og vetrarvertíð hófst svo 25. febr. er fyrsti báturinn réri. Vel fiskaðist í þessum róðri, en svo dró úr, þannig að vertíðin hjá Bakkabátum varð arfaslök þessa vertíð. Haustaflinn við ströndina var góður þá er á sjó gaf en 3 bátar héðan gerðu þá út frá Sandgerði. Nýyrkja mikil var einnig hafinn ofan við þorpið og mælt og grafið fyrir skurðum til þess að þurka upp landið og byggja upp tún. Þá hafði tekist vel að hefta sandfok og græða upp sandanna sem eyddu túnum fyrrum, en nýr sjóvarnargarður var byggður fyrir sangræðslusvæðinu á fyrra ári. 83 skepnuhaldarar voru þá á Bakkanum og áttu þeir samtals 51 nautgrip, 880 suðfjár og 200 hesta. Áttu þorpsbúar þá 28 ha ræktaðs lands auk engjalandsins, en nýyrkjan gerði ráð fyrir að rækta mætti 900 hektara til viðbótar. Kartöflurækt var mikil og var E. Einarsson einn þeirra stórræktenda. Þorpsbúum hafði fækkað mjög og nú störfuðu aðeins tveir kennarar við barnaskólann í stað fjögra áður.

 Á Litla-Hrauni var verið að setja upp fangelsi í því húsi er fyrr átti að verða sjúkrahús Sunnlendinga og var fangelsið vígt þann 26. febrúar. Fyrstu starfsmenn þess voru Sigurður Heiðdal forstjóri, en hann var áður skólastjóri b.s. á Stokkseyri, Zóphanías Jónsson, matráður og Jónas Jónsteinsson fangavörður og kennari á Stokkseyri, síðar skólastjóri þar. Netagerð og jarðrækt áttu fangar að ástunda, enda hét þetta "Vinnuhæli" þó oftar væri kallað "Letigarður". Fyrstu fangarnir voru tveir danir og einn íslendingur. Bygging þessi var löngum pólitíkst þrætuepli, öndvert hvort heldur sem af yrði fangelsi eða sjúkrahús. "Heiðdalshús" var byggt þá um sumarið undir forstjórann og störfuðu við það fangarnir sem þá voru orðnir 13 talsins. Skemma var einnig bygð þetta ár. Vörubíl átti fangelsið til aðdrátta. Fangelsið var til sýnis á sunnudögum og heimsóttu það 500 manns.

 UMFE: Ungmennafélagið starfrækti um þessar mundir samkomuhúsið Fjölni (leigði af hreppnum) og hélt þar m.a. fimleikasýningar og heimilisiðnaðarsýningu. Þá vann félagið að vexti bókasafnsins sem Eyrbekkingar búa að enn þann dag í dag. Barnadeild var innan félagsins og mikið starf þar unnið. Þá tók félagið til ræktunar 500 fm. kálgarð sem skipt var upp fyrir félagsmenn. Þá stóð félagið fyrir tréskurðarnámskeiði. Kennarar voru þeir Ríkharðar Jónsson og lærisveinn hans Marteinn Guðmundsson. Danskennslu stóð félagið fyrir og þar kenndu Vikivaki-dansa systurnar frá Oddgeirshólum Katrín og Sigríður Árnadætur. UMFE vildi láta flytja Alþingi aftur á Þingvöll og skoraði á Alþingi að láta fara fram þjóðaratkvæðagreiðslu þess að lútandi.

 Báran: Í verkamannafélaginu Bárunni á Eyrarbakka voru um120 félagsmenn, en félagið var eitt elsta verkalýðsfélag landsins og hélt upp á afmæli sitt með "Báruballi" samkvæmt hefðinni, en félagið var nú orðið 24. ára. Einar Jónsson bifreiðarstjóri var formaður þess.

 Verslun og viðskipti: Byggingavöru-nýlendu og matvöruverslun var hér er ráku bræðurnir Kristjáns. Þá var vefnaðarvöru og olíuverslun er rak Ólafur Helgason. Alhliðaverslun rak hér Guðlaugur Pálsson, (Bygginga-nýlendu-matvöru-ritfanga-vefnaðarvöru, skó, sælgætis og leikfangaverslun). Bergsteinn Sveinsson var og með einhverja byggingavoruhöndlun á sínum snærum. Þá var Jón B Stefánsson á Hofi umboðsmaður hér fyrir Kaupfélag Grímsnesinga. Pedersen lyfsali seldi verslun sína hér Lárusi Böðvarsyni úr Reykjavík. Klæðskeri var hér Ottó Guðjónsson og hafði hann eina saumakonu í vinnu. Gistihúsið var í rekstri. Þar gisti m.a svisslendingur um nokkra vikna skeið og var hann einstaklega vel fjáður, en síðar kom á daginn að hann var eftirlýstur í heimalandinu.

 Pólitík: Undirskriftalistar gengu hér til stuðnings setu sýslumannsinns á Eyrarbakka. Hreppsnefndin fundaði um unglingareykingar og óskaði eftir að kaupmenn á Eyrarbakka og Stokkseyri hættu að selja vindlinga, sem voru nú orðnir mjög vinsælir meðal ungs fólks. Þingmálafundur haldin hér skoraði á landstjórnina að sjá um að útlánavextir bankanna yrðu lækkaðir. Einnig skoraði fundurinn á Alþingi að láta ekki af hendi vatnsréttindi ríkisins í Sogi.

 Skipakomur: Timburskip kom hér í maí og losaði farm. (Sennilega seglskipið "Vera") Þá kom varðskipið Óðinn hér við.

 Jarðskjálftar fundust hér sem víðar um Suðurland snemma árs 1929, var talið að ættu upptök í Henglinum. Öflugur jarðskjálfti reið hér yfir 23. júlí er átti upptök í Ölfusinu.

 Menning: Matreiðslubók gaf út Guðmunda Níelsen. Leiksýningar hefðbundnar voru haldnar í samkomuhúsinu Fjölni.

 Látnir: Halldóra Jónsdóttir (85) frá Gýgjarsteini. Jón Andrésson (79) þurrabúðarmaður Litlu Háeyri. Ingibjörg Pálsdóttir (75) frá Stíghúsi. Helgi Jónsson (73) formaður frá Nýjabæ. Guðfinna Jónsdóttir (70) frá Framnesi. Tómas Vigfússon (67) formaður frá Garðbæ/Götuhúsum. Hann var lengi í hreppsnefnd, kosinn af verkamönnum. Kona hans var Margrét Vigfúsdóttir. Ólafur Bjarnason (68) trésmiður frá Stíghúsi. Valgerður Jónsdóttir (50) frá Bjarghúsum. Sigurður Daníelsson (49) gullsmiður frá Deild. Kona hans var Ágústa Ebenesardóttir. Sigurlín Filippusdóttir (35) frá Einarshöfn.

Alþýða þorpsins uppgötvaði skyndilega að borgarastéttin var nærri með öllu horfin á braut og nú yrðu þurrabúðarmenn, bændur og vermenn að byggja þorpið upp á sínar eigin spítur, sem ekki voru margar. Sýslumaðurinn, læknirinn og presturinn voru einna helst þeir æðristéttarmenn sem enn tórðu á Bakkanum. En á meðan deildu þingmenn á Alþingi um það, hve hentugt eða óhentugt væri að taka Eyrarspítala undir letigarð og hegningarhús fyrir vesalinga og húðlata götukarla höfuðstaðarins. Það var við ramman reip að draga hjá verkafólki sem bjó við lág laun og minni vinnu en fyr. Vegavinna og brúargerð fjarri heimahögum var þá helst í boði. Sendinefnd frá Verkalýðsfélögunum héðan héldu til Reykjavíkur til að herja út kjarabætur við vegavinnu í sýslunni. Einn róðrabátur var enn gerður út á Eyrarbakka auk mótorbáta. Afli var þó hálfu minni en Stokkseyrarbáta. Þorpsbúar kepptust um að rækta hinar heimsfrægu Eyrarbakkakartöflur fyrir Reykvíkinga í harðri samkeppni við innfluttar danskar, Akraneskartöflur og Eyvindarkartöflur (skoskar-Kers Pink).

Verslun: Litlu búðirnar lifðu ágætu lífi nú þegar sunnlensku verslunarrisarnir voru fallnir.

Á Stokkseyri var verslunin "Brávellir" er jón Jóhannson átti, en keppinautur hans þar var Ásgeir Eiríksson. Á Bakkanum var timburverslun Sigurjóns, Ólabúð og Laugabúð.

Menning: Mikil gróska var í starfsemi ungmennafélagsins sem hélt upp á 8 ára afmæli um þessar mundir (stofnað 5. mai 1920, en löngu fyr hafði verið til um nokkur ár álíka félag er P. Nielsen stýrði) og sömu sögu var að segja af félagslífi alþýðfólks á Eyrarbakka og Stokkseyri. Verkamannafélögin "Báran" (form. Einar Jónsson) og "Bjarmi" (form. Zóphónías Jónsson) héldu uppi góðri samvinnu sín á milli í félagslífi þorpana. Aðalsteinn Sigmundsson skólastjóri þýddi barna bókina "Njáls saga þumalings" (Nils Holgersons underbara resa) eftir Selmu Lagerlöf. Kvenfélagið hélt upp á 40 ára afmæli sitt, en það var stofnað 31. mars 1888. Þá voru stofnaðar deildir Slysavarnarfélagsins bæði á Eyrarbakka og Stokkseyri þetta ár (1928).

Hilsufar: Heilsa var almennt með ágætum á Suðurlandi og helst Kvefsótt sem hrjáði.

Látnir: Ingibjörg Sigurðardóttir (84) frá Haustúsum.  Ólafur Snorrason (84) þurrabúðarmaður frá Einarshöfn. Guðrún Sveinsdóttir (78) frá Brennu.  Einar Jónsson (68) þurrabúðarmaður Traðarhúsum.  Jón Guðbrandsson (61) skósmiður í Sandvík.  Guðmundur Álfur Halldórsson (31) sjómaður, úr Reykjavík. Sigurbergur Þorleifsson (13) frá Einkofa. Sigurður Vilbergsson Haga (0) Sveinbarn Vilbergsson (0) frá Skúmstöðum.

Eyrbekkingar fjarri: sr.Eggert Sigfússon (88) trésmiðs (Fúsa snikkara) og Jarðrúðar Magnúsdóttur á Skúmstöðum. Guðrún Jónsson (82) Whasington Island. Faðir hennar var danskur og hét Ruut en móðir Íslensk.

Sýslan og sveitin: Kaupfélag Grímsnesinga fekk vörur með skipi út á Eyrarbakka. Umboðsmaður þess á Eyrarbakka var Jón B Stefánsson á Hofi. Mjólkurbú voru Flóamenn að stofna. Í Flóahreppunum voru á 11. hundrað kýr mjólkandi, en dagleg mjólkurneysla á Eyrarbakka og Stokkseyri var ¾ litir á mann að meðaltali.

Tíðarfarið: Meðalhitinn í janúar var -1,3°C og -0,5 í febrúar, snjór var mikill og færð ill. Þennan vetur voru óvenju fáir hrafnar á Bakkanum. Meðalhiti í maí var 8,6°C.

Sandkorn: Þann 30 september 1928 stofnuðu konur úr Sunnlendingafjórðungi, Samtök Sunnlenskra Kvenna. (S.S.K.) Forgöngukona fyrir þessum samtökum var Halldóra Bjarnadóttir þá búsett í Reykjavík. Undirbúningsfundur var haldinn á Selfossi 5 maí þetta ár og samtökin síðan stofnuð formlega þá um haustið. Í fyrstu stjórn samtakana voru: Formaður, Herdís Jakopsdóttir Eyrarbakka.- Ritari, Guðrún Sigurðardóttir Stokkseyri. - Gjaldkeri: Jarþrúður Einarsdóttir Eyrarbakka. 

Heimildir: Hlín, Morgunbl. Vísir, Alþýðubl.Lögberg, Lögrétta, Heimskringla,Tíminn, Fálkinn,

Búnaðarrit

 Upp voru runnir hallæristímar fyrir Eyrbekkinga og Stokkseyringa. Stórverslunin var í kalda koli á báðum stöðum og upp leyst. Verslunarhús Stokkseyringa brunnin til ösku. Burðarás útgerðarinnar, sparisjóðurinn hruninn. Ótíð hamlaði róðrum stórum hluta vertíðar, svo ágóðinn var lítill sem enginn. Landbúnaður og garyrkja var þá eina bjargræðið um sinn. Kreppa ein blasti hinsvegar við með alla sína hnignun, og til að bæta grá ofan á svart, henti hörmulegt sjóslys og átta sjómenn féllu í valinn. Efiðleikar urðu með rekstur rafstöðvarinnar, og stefndi í óefni. Sitthvað ávannst í framfaramálum, þrátt fyrir allt: Símasamband komst á milli Eyrarbakka og Selvogs, sjómönnum héðan til öryggis er sóttu vestur á "Forir". Kvenfélagið fékk því áorkað að símasamband fékst að næturlagi við Tryggvaskála, svo unt yrði að kalla lækni upp til sveita, ef mikið lá við.  Svo einhverstaðar í höfuðstaðnum skaut upp þeirri hugmynd að tómri sjúkrahúsbyggingunni okkar mætti breyta í betrunarhús og letigarð fyrir vandræðafólk úr Reykjavík. Kom þá dómsmálaráðherra hingað til að kanna aðstæður. Fleiri hugmyndir komust á kreik, t.d. að hefja þangbrennslu í stórum stíl. Kosið var til Alþingis og gengu yfir 300 mans til kjörklefans hér. Íbúar voru þá 701 og hafði fækkað um 53 frá fyrra ári. Á undangengnum fjórum árum höfðu íbúar á Eyrarbakka og Stokkseyri fækkað um 150 á hvorum stað. Eyrbekkingarnir fóru til Reykjavíkur, en Stokkseyringarnir til Vestmannaeyja. Hin svokallaða "borgarastétt" var nú að mestu horfin.

Verslun: Bændur hér í nærsveitum gerðu núorðið stórinnkaupin í Reykjavík, enda hægara um vik á bílaöldinni. Austanbændur fengu skip að Hallgeirsey og víðar í austursýslum. Það leiddi til þess að verslunin á Eyrarbakka varð í kalda koli. Fyrir stærstu verslun suðurlands, "Heklu" var ekki annað að gera en að reyna að sitja fyrir nærsveitarbændum og bregða fyrir þá fæti, með því að flytja verslunina að þjóðbrautinni eða deyja ella. Því tók Guðmundur Kaupfélagsstjóri það ráð að flytja verslunina á Selfoss, undir merkjum Kf. Höfn, en kaupfélagið (Samvinnufélagið) Hekla var leyst upp. [Hús öll voru seld eða leigð og vörubirgðir, vefnaðarvörur seldar á útsölu í Reykjavík.] Þá var Andrés Jónsson verslunarmaður hættur með búð sína hér og fluttur í höfuðstaðinn. Samt sem áður voru ekki allir verslunarmenn hér við ströndina af baki dottnir, þó bændaverslunin væri liðin tíð. Otto Guðjónsson klæðskeri kom sér fyrir í Skjaldbreið, húsi Guðmundar og saumaði föt á sunnlendinga. Ólabúð, verslun Ólafs Helgasonar átti sína föstu viðskiptamenn á austurbakkanum, auk þess sem þar var rekin leigubifreiðaþjónusta. Ágæt byggingavöruverslun var í timburverslun Sigurjóns P Jónssonar. Guðlaugur Pálsson átti sína föstu viðskiptamenn á vesturbakkanum. Aðrir höndlarar voru líka enn á róli þó illa horfði með framtíðina.  Á Stokkseyri hélt Ásgeir Eiríksson o.fl. sínu striki, en verslun þar átti í sömu vök að verjast. Bakarí var nú eitt hér eftir í brauðgerðarhúsinu, er keypt hafði Lars Lauritz Andersen bakari af Kf. Heklu. Hafði hann fyrrum verið bakari hjá Lefolii og Einarshafnarverslun. Hvað sem öllu leið þá var bændaversluninni á Eyrarbakka með öllu lokið, en hún hófst árið 1578 þegar danir settu hér upp selstöðuverslun.

[Johan Chr. Sunckenberg, keypti Eyrarbakkaverslun og jarðirnar Einarshöfn og Skúmsstaði 25. júlí 1795 af hinni konunglegu íslenzku- og finnmersku-verzlunarnefnd, fyrir 319 rd. 85 sk. Verzlunarstjóri Sunckenbergs var þá Niels Lambertsen. Þegar Sunckenberg dó, gerðist Lambertsen kaupmaður á Eyrarbakka og keypti jarðirnar af búi Sunckenbergs, 16. marz 1807, fyrir sama verð.  Verslunin kemst í eigu Lefolii árið 1868]

Skipaferðir: "Bro" kom hingað til Eyrarbakka og Stokkseyrar á vegum Eimskipafélagsins með vörur að utan. Þá kom norska kolaskipið "Aglo" en þegar það var að leggja af stað héðan þann 13. júlí til Grindavíkur að sækja fiskúrgang, bilaði vél þess og skipið strandaði, og gekk kjölur þess undan, en veður var stilt og brimlaust. Skipið náðist út aftur 16. ágúst, eftir að viðgerð á því hafði farið fram. "Aglo" var seglskip með hjálparvél og var um 250 tonn. Gullfoss kom hér við tvö skipti frá útlöndum. Lefolii eldri, gerði skipaleguna

[Nokkuð örugg skipalega var á Eyrarbakka frá 1868  sem J.R.B. Lefolii lét útbúa með öflugum járnhlekkjafestingum, þvert um lónin, sem skipin gátu svinglað við og snúist sem vindhani. Áður voru skipin "svínbundin" við skerjafestur, og gat komið fyrir að skip slitu sig frá. Bryggju lét hann byggja, með sporbraut heim að vöruhúsinu. Var ekið þar nokkrum þungum hlössum í senn, og heilum förmum, á brautarvögnum, áratugum saman, meðan kolin voru borin á bakinu í Reykjavík.]

Slys: Snemma dags 5. apríl fóru allir bátar á  Eyrarbakka að vitja um net sín. En vegna roks og brims gátu þeir ekki vitjað um öll netin, og lögðu því til lands aftur. Þá voru tvo flögg dregin á stengur í landi til aðvörunar fyrir sjómenn héðan um að leita sem skjótast til lands, því sjór var tekinn að brima [Þrjú flögg táknuðu ófær sund]. Klukkan að ganga tvö e.h. voru allir bátar komnir, að undanteknum þremur. Einn þeirra var "Framtiðin". [Sæfari ¹] Kom hún um kl. 1:30  upp að brimgarðinum og sætti lægi [beið nokkra stund við Bússusund]. Þá var kominn hornriðabrim [ afar háar kviköldur og hvítfyssandi fallsjóir, bæði af hafsjó og stormöldu].  Báturinn lagði inn við hentugt lag og er hann var kominn nokkuð inn á sundið [við "Brynka"²] skall yfir hann svo hár og mikill brotsjór, að hann bar ekki undan, og sást báturinn ekki framar - sökk á svipstundu. Á bátnum voru 8 menn, þeir hétu: Guðfinnur Þórarinsson, formaður, kvæntur, tveggja barna faðir. Páll Guðmundsson, (rennismiðs Jónssonar) Leifseyri, kvæntur, 6 barna faðir. Víglundur Jónsson, Björgvin (Smáskamtalæknis Ásgrímssonar) giftur, átti tvö börn. Sigurður Þórarinsson, (sjómanns Jónssonar) Vegamótum, ógiftur. Kristinn Axel Sigurðsson,(Sigmundssonar) Túni, ógiftur, hann var 20 ára. Jónas Einarsson, Garðhúsum, aldraður maður, átti uppkomin börn. Gísli Björnsson, Litlu-Háeyri, ógiftur. Ingimar Jónsson, (Fæddur 1904, Skósmiðs Guðbranssonar) Sandvik, var hjá foreldrum sínum. Allir þessir menn voru af Eyrarbakka, alvanir sjómennsku og einvala lið³.

[1. Guðfinnur hafði þá nýverið keypt hlut Kristins Vigfússonar í bátnum "Framtíðin" með mági sínum Sigurjóni Jónssyni  fiskimatsmanni og nefndi hann "Sæfara" eftir eldri báti hans sem gjörónýtist í vonsku veðri á síðustu vertíð.]

[2. Utarlega á sundinu er boði, sem "Brynki" nefnist. Afar sterkur vestur-straumur (í vesturátt) er í sundinu og ræður útfallið og fráfallið úr Ölfusá, miklu, hvað strauminn snertir, svo og vindurinn, sem var afskaplega harður af austan þennan dag. Þegar lagt er inn á sundið, þarf að gæta þess, að vera svo vestarlega "í sundkjaftinum", sem mögulegt er og sneiðskera það síðan alla leið inn úr, hálf-flötu skipi fyrir sjóunum og er skerið "Brynki" þá einna hættulegast, enda varð sú raunin á, þegar báturinn fór þar framhjá tekur brot sig upp í skyndi, án þess þó að falla, en skellur svo hart á hlið bátsins að hann veltur um og sekkur ofan í brimgarðinn. Er það talið orsökin til þess að svona fór, að boðinn var hár og svo þunnur og sjólítill, að báturinn hafði ekki nægan sjó til stuðnings á hléborða.]

[3 Verkamannafélagsið Báran á Eyrarbakka fékk Rikarð Jónsson til að gera skjöld til minningar um sjómennina, er fórust mað Sæfara. Efnið í skildinum; er eik. Þar halda tvær hafmeyjar á hörpudiski, en utan um hann slöngva þær þarablöðum. Í hörpudískinum er silfurplata, og eru þar á grafin nöfn hinna föllnu vikinga. Skjöldurinn er alveg einstakur í sinni röð. Verkamannafélagið Báran gaf kirkjunni síðan skjöldinn og er hann þar enn í dag. Meira en 20 íslenskir sjómenn drukknuðu á þessu sama ári]

Svo orti Maríus Ólafsson um slys þetta:

Harmafregn minn huga grípur.

Hetjur lít með víkingsbrag

inn á sundið báti beita;

brimið virðist gefa lag.

Horfi eg á hafsins ógnir,

háan rísa öldufald.

Sé ég Ægi æðisgenginn

yfirstiga mannlegt vald.

Samfélagið: Á Eyrarbakka að tilhlutun Alþýðusambands Íslands  var stofnað fulltrúaráð meðal jafnaðarmanna í Árnessýslu. Verklýðsfélögin "Báran" á Eyrarbakka og "Bjarmi" á Stokkseyri voru þáttíakendur í fulltrúaráðinu, og áttu sæti í því stjórnir beggja félaganna. Í stjórn voru kosnir: Ingimar Jónsson, prestur að Mosfelli í Grímsnesi, Bjarni Eggertsson búfræðingur, Eyrarbakka, Guðmundur Einarsson verkamaður, Stokkseyri, Bergsteinn Sveinsson verkamaður, Eyrarbakka, og Nikulás Bjarnason verkamaður, Stokkseyri. Ungur skáti Eiríkur J. Eiríksson, 16. ára tók að þýða skátabók "Ég lofa" af dönsku eftir "Wilhelm Bjerregard" og var góður rómur gerður að.

Samgöngur: Bifreiðastöð Eyrarbakka sem Ólafur Helgason átti, var nú  gerð út frá Lækjartorgi í Reykjavík. B.S.R og Steindór veittu stöðinni hörku samkeppni.

Sjávarútvegur: Vel fiskaðist þegar gaf á sjó, en ótíð mikil hamlaði veiðum oft á tíðum. Þegar upp var staðið gaf vertíðin lítið sem ekkert í aðra hönd. Haustvertíðin var stopul, en ýsuafli góður þegar gæftir voru, 3 bátar réru. Nokkuð betur gekk á Stokkseyri, en þaðan réru 10 bátar.

Landbúnaður: Búnaðarfélagið hér lagði inn umsókn um að fá að kaupa "þúfubana" til að slétta tún.

Heilsufar: Kighósti kom upp á Eyrarbakka og Stokkseyri, en væg nema börnum nokkrum sem bólusett höfðu verið. Heilsufar annars með ágætum.

Látnir: Margrét Jónsdóttir, bústýra Einarshöfn (89?), Sigríður Jónsdóttir, Litlu-Háeyri (86), Guðbjörg Árnadóttir, Torfabæ (84), Sólveig Magnúsdóttir, Kaldbak (78), Ingibjörg Jónsdóttir, Einarshöfn (77), Kristbjörg Einarsdóttir, Skúmstöðum (77), Guðbjörg Gunnarsdóttir frá Litlu-Háeyri (64) [bjó í Hafnarfirði], Jónas Einarsson, sjómaður Garðhúsum (60) [fórst með "Sæfara"], Guðfinnur Þórarinsson, formaður Eyri (45) [fórst með "Sæfara"], Sigurður Þórarinsson Vegamótum (40) [fórst með "Sæfara"] Gísli Björnsson, þurrabúðarmaður Litlu-Háeyri (39) [fórst með "Sæfara"], Páll Guðmundsson, sjómaður Leifseyri (31)[fórst með "Sæfara"], Ingimar Jónsson, sjómaður Sandvík (23)[fórst með "Sæfara"], Kristinn Sigurðsson, sjómaður Túni (19)[fórst með "Sæfara"], Gestur Jónsson, Nýjabæ (17), Vilhjálmur Kristinn Þorbjörnsson, Blómsturvöllum (1).

[Eyrbekkingar fjarri: Guðmundur Sigurðsson fyrrum sparisjóðsstjóri á Eyrarbakka. Jakob Bjarnason (f.1874 í Sviðugörðum Gaulverjabæ) undirforingi í lögreglu Seattle U.S.A. Hann var maður mikill í vexti og bar höfuð og herðar yfir annað fólk. Bar hann viðurnefnið "Big Jake". Jakop Andreas Lefolii kaupmaður, í danmörku. Ásgrímur Adólfsson í Washington Island, Wis., U. S. A. en hann var frá Stokkseyri, og kona hans frá Eyrarbakka.]

Sveitin og Sýslan:  Mjólkurbúi fyrir Sunnlendinga var fundinn staður í "Flóanum" austan við Selfoss.

Tíðin: Í febrúar komst hitinn í 8°C og mesta frost -11°C. Í mars var ekkert frost á Bakkanum, og hæst fór hitinn í 10°C. Apríl var úrkomusamur, 30% yfir meðallagi. Mánuðurinn var frostlaus og mestur hiti 9,5°C. Í maí steig hitinn í 18,5 stig, en frost mældist mest -4,8°C. Heldur bætti í hitabylgjuna er kom fram í júní, mældist þá 21.7°C og í júlí 25,8 stig og 20 stig í ágúst. Enn var hlýtt í byrjun september og bar hæst 18,9°C, en svo kom frostið er á leið. Í oktober var mest frost -6,3 stig.

Heimild: Morgunbl. Vísir, Alþýðubl.Lögberg, Lögrétta, Heimskringla,Tíminn. gardur.is

Tímarit: Samvinnan, Veðráttan, Ægir, Verkamaðurinn.

 Árið 1926 var síður en svo auðvelt ár fyrir íbúa strandarinnar. Taugaveiki, sjóhrakningar í tvígang, stórbruni á Stokkseyri, samdráttur í verslun og fólksfækkun. Þorpsbúar létu þó ekki deigan síga. Sjógarðar sem féllu í flóði fyrra árs voru nú endurnýjaðir að fullu. Skólpræsi voru hér ekki komin en almennt voru kamrar við hvert hús. Brunnvatnið var enn við líði, en brunnarnir ótryggir margir hverjir. Sjúkrahúsbyggingin hafði nú staðið auð í ára raðir vegna fjárskorts og allar rúður í því brotnar. Samþykkti sýslan nú að veita fé til að fullgera "Eyrarspítala". [ Í desember var húsnæði spítalans, (Litla-Hraun) auglýst á uppboði hér á Eyrarbakka] Útvarpstæki voru mjög farin að riðja sér til rúms um þessar mundir. Járnbrautarhugleiðingar voru ekki alveg horfnar úr umræðunni, þó ekkert hafði áunnist í þá átt í allmörg ár og enn var rætt um byggingu hafnar í Þorlákshöfn með sama árangri. Deilt var hart um hvar byggja ætti Héraðsskóla sunnlendinga, en valið stóð um Reykjafoss í Ölfusi, eða að Laugarvatni, var þá samþykkt að leysa málið með undirskriftasöfnun um hvor staðurinn yrði fyrir valinu. Framræsla á mýrinni var talsvert í umræðunni og leiðir til fjármögnunar á því stórvirki. Eyrbekkingar og aðrir landsmenn gengu að kjörborðinu í tvígang og var kjörsókn þannig: Á Eyrarbakka kusu 170 af 270 á kjörskrá, á Stokkseyri 80 af 240, í Sandvíkurhreppi 28 kjósendur. Annars var kjörsókn dræm í sýslunni. Í síðari kosningunum sem voru til Alþingis kusu 130 á Eyrarbakka. Bátabryggjan var fullgerð, steinsteypt og að nokkru leyti með járnbindingum. Hún var 70 m löng, 6 m breið og náði hún fram að stórstraumsfjöru. Bryggjan kostaði öll um 33.000 kr. Í flestum minni verslunarstöðum landsins var fólksfjölgun, en á öðrum fækkaði fólki stöðugt til nálægra kaupstaða. Eyrarbakki og Stokkseyri fóru ekki varhluta af nálægð sinni við Reykjavík, með batnandi samgöngum. Á Eyrarbakka bjuggu nú 754 að jafnaði á árinu 1926 og hafði fækkað um 54 frá fyrra ári. Margt kemur til, bílaöldin var runnin upp, togaraútgerðir og fiskvinnsla í stæstu kaupstöðum við Faxaflóa, tækniframfarir og vélvæðing ýmiskonar, atvinnumöguleikar, menta og heilbrigðisstofnanir á sömu stöðum, en á meðan að Árnessýsla fékk litlu áorkað í sömu átt og enn flest sem áður var í búskaparháttum og sjósókn. Hafnleysið hrjáði þegar millilandaskipin stækkuðu og vélvæddust og þurftu meiri þjónustu við land en áður.

Verslun: Þrátt fyrir töluverða fólksfækkun undangengin ár voru verslanir hér enn margar, svo sem Kf. Hekla sem barðist í bökkum, nú sem aldrei fyr¹, Verslun Andrésar Jónssonar, Timburverslun Sigurjóns P Jónssonar, Verslun Guðlaugs Pálssonar, Verslun Ólafs Helgasonar. Hinsvegar dró Jóhann V Daníelsson verslun sína saman á þessu ári, með því að selja út allann vörulager. Flutti hann síðan til Reykjavíkur. Steinolíuútibúið hóf að selja bensín um þessar mundir.

1.[ Kaupfélagið Hekla hafði nú starfað á Eyrarbakka í 22 ár og var í upphafi lítið og fámennt félag sem óx fljótt fiskur um hrygg og efldist mjög fram undir fyrra stríð. Félagið keypti Lefolii verslun árið 1919 og landeignir þess. Gekk það svo í Samvinnufélögin 1922. Um nokkurt árabil hafði reksturinn verið í járnum og ólukkan elti. Félagið varð fyrir margvíslegu tjóni og þurfti að sæta afarkostum á aðfluttningsgjöldum. Verðhækkun, gengistap, hávextir og aukin samkeppni sökktu því í skuldafen. Til að bæta gráu ofan á svart, þá fórst kolaskip er til þess átti að koma og oft þurfti að afskrifa ýmsar vörur sem skemdust í flutningi. Eignir félagsins utan verslunarrekstrar voru helst: Jarðir tvær (Einarshöfn og Skúmsst.), með hafnrétti, skipt í leigulönd, nálægt 50 þurrabýla. Íbúðarhús tvö, peningshús, hlaða, skemmur nokkrar, bökunarhús, íshús, sölubúðir tvær stórar og fjögur vöruhús mjög stór. Fjöldi manna starfaði hjá félaginu. Mikil kreppa blasti því við Eyrbekkingum nú þegar Sparisjóðurinn var fallinn og hugsanlegs gjaldþrots Kf. Heklu]

Stórbruni á Stokkseyri: Aðfaranótt 10. desember 1926 brunnu Ingólfshúsin á Stokkseyri til kaldra kola. Ingólfshúsin samanstóðu af 7 verslunar og pakkhúsum. Þar á meðal íshús fullt af kjöti og fiski. Íbúðarhús tvö voru einig á torfunni. Margir urðu þar fyrir geysilegu tjóni, svo sem Ásgeir kaupmaður Eiríksson sem tapaði vörum sínum í eldinn þrátt fyrir að þeim hafi verið bjargað útfyrir. Magnús Gunnarsson, en vörum hans var rutt út og tvístrað hingað og þangað, út í kirkjugarð og um allar trissur þó ekki brynni hjá honum. Sigurður Heiðdal og Böðvar Tómasson, Jón Sturlaugsson og Jón Jónsson, töpuðu ýmist veiðarfærum báta sinna, útbúnaði öllum og beitu. Jón Jónasson hreppstjóri misti nær fulla hlöðu af heyi. Hafði sparisjóður [Árnessýslu] Eyrarbakka þá aðeins nokkrum dögum fyr, selt eða leigt eitt húsið, en tveir ungir menn hugðust hefja þar verslun. [Ingólfsfélagið varð gjaldþrota um 1924]. Þegar eldsins var vart var þeyttur brunalúður. Stokkseyringar og Slökkviliðið á Eyrarbakka, sem og þorpsbúar, allir sem vettlingi gátu valdið, þustu á vettvang með öll slökkviáhöld sem fyrir fundust í þorpunum ásamt dælum slökkviliðsins, en þrátt fyrir það varð ekkert við ráðið. Svo magnaður var eldurinn í verslunarhúsunum að nálægir símastaurar fuðruðu upp sem eldspítur. Sex önnur nálæg íbúðarhús tókst að verja, en í einu þeirra var símstöð Stokkseyrar. Þegar eldtungurnar náðu sem hæst, var talið glójart og lesljóst allt undir Ingólfsfjall að sögn.

[Slökkviliðsstjóri var Einar Jónsson. Húsin sem brunnu voru: Ingólfshúsið, í fyrstu bygt af Grími Gíslasyni í Óseyrarnesi.  Íshús Jóns Sturlaugssonar. Zöllnershús, afar stórt og vandað pakkhús reist af Copland og Berrie um 1900. Varmidalur, verslunarbúð Ásgeirs Eiríkssonar. Heyhlaða og nokkrir geimsluskúrar undir veiðarfæri. Tjón Stokkseyringa var gríðarlegt í öllu tilliti. Húseignirnar voru auglýstar til sölu í nóvember 1926, í heilu lagi eða hver fyrir sig, með lóðarétti eða til niðurrifs.]

Skipakomur: Lagarfoss kom hér við miðsumars og Gullfoss losaði í Þorlákshöfn vörur til Eyrarbakka, ásamt farþegum nokkrum, en aðrar skipa og bátaferðir er ókunnugt um. Vélbátaferðir voru þó nokkuð tíðar frá Eyrarbakka og Stokkseyri til Vestmannaeyja, sem og til Reykjavíkur.

Sjávarútvegur: Vertíðin byrjaði hægt hjá mótorbátum, en ágætur ýsuafli á róðrabátum. Í mars og apríl aflaðist með ágætum, þá er gaf á sjó. Þeir sem sóttu vestur á Selvogsbanka náðu oft góðum afla. Um haustið veiddist mikið af síld í reknet, og var mikið af því saltað í tunnur en einnig ísfryst í beitu. Hámeri spillti þó veiðinni mikið og stórfiskur var um allann sjó utan skerja. Um miðjan september voru kominn um 40 tonn af síld á land. Sæmilegur fiskafli var á haustvertíð.

[300 síldartunnur voru fluttar út héðan]

Sjóhrakningar: Þann 13. apríl 1926 reru 17 bátar af Eyrarbakka og Stokkseyri og fóru flestir vestur undir Selvog (2 ½ klst sigling frá Stk). Þegar á daginn leið gerði landsynningsrok og brim svo mikið, að aðeins 8 bátarnir gátu lent heima, en hinir urðu að láta fyrirberast úti á rúmsjó. þegar sýnt þótti, að bátarnir næðu ekki landi var símað til stjórnarráðsins og það beðið að hlutast til um það, að skip á þessum slóðum, sem til næðist yrðu beðin að koma bátunum til hjálpar. Var þá strax sent skeyti til allra skipa á þessu svæði og þau beðin að líta eftir bátunum. Strax um kvöldið voru fimm íslenskir togarar komnir á vettvang til hjálpar, þeir Skallagrímur, Belgaum, Hannes ráðherra, Earl Kitchener og Gyllir. Tók Gyllir einn bátinn "Trausta" frá Eyrarbakka og dróg hann til Reykjavíkur, en Skallagrímur bjargaði áhöfninni af "Öðlingi", einig frá Eyrarbakka. Liðaðist hann sundur og sökk, en skipverjar komu með Skallagrími til Reykjavíkur. Belgaum, Hannes ráðherra og Earl Kitchener fylgdu hinum 7 bátunum, sem eftir voru til Vestmannaeyja. Þann 8. apríl gerðist viðlíka atburður þegar allir bátar Stokkseyringa og Eyrbekkinga lokuðust úti vegna brims, en að þessu sinni var ekki skaðræðis sjór, en allhvöss norðanátt svo menn biðu rólegir af sér brimhretið. Það var svo ekki fyrr en daginn eftir og fram á kvöldið sem bátarnir náðu lendingu. Svo óheppilega vildi til að "Trausti" brotnaði þá mikið í lendingunni. Er hér var komið höfðu Eyrbekkingar tapað tveim vélbátum frá veiðunum.

["Öðling" áttu Árni Helgason í Akri, Guðmundur Guðmundsson og Sigurður Guðmundsson á Litlu Háeyri, sem var þá háseti á Skallagrími og í þeirri einkennilegu stöðu að heimta skipverja og nágrana úr helju. Formaður á "Trausta", var Jón Jakopsson í Einarshöfn en átta voru í áhöfn hans. Skipstjóri á "Gylli" var Ingvar Einarsson frá Reykjavík. Þótti þessi hjálp frá togurunum mikið afrek enda einsdæmi hve mörg mannslíf voru hér í húfi, eða um 100 manns og engan þeirra sakaði. Á "Hannesi Ráðherra" var skipstj. Guðm. Markússon, og "Earl Kitchener",  var skipstjóri Alexander Jóhannsson, en þeir aðstoðuðu Friðrik Sigurðsson, form. á vélb. "Svanur" og  Jón Helgason, form. á vélb. "Freyr" að koma bátum sínum ólöskuðum til Vestmannaeyja.]

Samfélag: U.M.F.E tók upp á þeirri nýbreittni að halda einskonar kvöldvökur, þar sem piltarnir hnýta net, skera í tré o. fl. Stúlkurnar sauma, prjóna o. s. frv. Á meðan las einn upphátt: Þjóðsögur, kafla úr íslendingasðgum, kvæði o, fl.  Á miðri vöku var drukkið kaffi. Allir höfðu með sér kaffi mal að heiman, sykur og brauð, og var öllum forðanum steypt saman. í vökulokin var húslestur og sálmar sungnir. Þessi háttur varð mjög vinsæll í báðum deildum (aldursflokkum). Í félaginu voru þá 150-160 félagar.  Stofnuð var ný stúka á Eyrarbakka með 24 félögum. Hét hún "Alda" en stúkan, sem var hér áður, "Eyrarrósin" féll niður. Glímukappar komu og héldu sýningu fyrir þorpsbúa, áður en farið var utan til Danmerkur, en þar stóð til að kynna íslenska glímu. Á meðal þeirra var Björn Blöndal Guðmundsson verslunarmaður og Kári Sigurðsson trésmiður, báðir frá Eyrarbakka. Þeir komu svo heim með Gullfossi og stigu í land í Þorlákshöfn. Í skátafélaginu Birkibeinum voru 21 skáti, en félagið var nú 5 ára. Ketill Gíslason var flokksforingi. Félagið var fátækt og átti erfitt um vik með að afla sér styrkja til að efla félagið. Pólitískir forustumenn heimsóttu Bakkann, svo sem kratinn Jón Baldvinson o.fl. Þá kom hér Dr. Heinrich. Erkes, háskólabókavörður í Köln og alþekktur Íslandsvinur á þessum árum. Hingað komu líka skátar úr Reykjavík, "Væringjar" og komu þeir fótgangandi alla leið. Flöskuskeyti rak hér á fjörur og var það frá erlendu skipi. Rauðikrossin hélt hér hjúkrunarnámskeið í boði kvenfélagsins, 33 stúlkur sóttu. Leiksýningar vorur reglulega haldnar í samkomuhúsinu Fjölni af leikfélaginu hér.

Samgöngur: Sigurður Óli Ólafsson var með fastar ferðir milli Eyrarbakka og Reykjavíkur þrjá daga í viku, bæði með fólk og flutning.  Bílafloti hans var, Ford fólksbíll, Overland fólksbíll, Dodge vöruflutningsbifreið, tveir Cevrolet hálfkassar og nýr Buick. [Eitthvað af þessum bílaflota var til sölu.] Vörubílastöðin í Reykjavík sendi hingað vörur eftir þörfum. Aðrir í þessari samkeppni um farþeganna var Bifreiðastöð Steindórs með Buick bifreiðar og Bifreiðastöð Reykjavíkur, sem var aðalega útbúinn Fíat-bifreiðum.

Heilsufar: Taugaveiki kom upp á heimili Gísla héraðslæknis og Aðalbjörgu konu hans og þrem öðrum húsum. Höfðu 5 til 10 manns tekið veikina. Unglingsstúlka, fósturdóttir þeirra læknishjónanna, Vígdís Ólafsdóttir lést fljótlega af völdum veikinnar og nokkru síðar dóttir þeirra, Valgerður Aðalbjörg, 7 ára, og síðan Karen Ólafsdóttir í Garðbæ, er þar lá þar veik.  Var talið að smitið hafi borist með mjaltakonu einni er stundaði kýrnar á Garði, ( þar voru tvær kýr) og í mjólk er keypt var til heimilis læknisins. Gerðar voru fyrirbyggjandi ráðstafanir með aðstoð landlæknis. (Auk Gísla Péturssonar var læknir hér Lúðvík Nordal). Ljótt slys varð um áramót, þegar drengir voru að leika sér að því að sprengja flugelda, og tókst svo hrapallega til, að einn drengurinn misti tvo fingur af annari hendi.

Látnir: Guðríður Guðmundsdóttir, Vinaminni (81), Jón þurrabúðarmaður, Guðmundsson, Eyvakoti (78), Gísli bóndi Ólafsson, Stekkum (71), Valdís Vigfúsdóttir Skúmstöðum (Götuhúsum), Ástmundur rafvirki Guðnason, Einarshöfn (25), Karen Ólafsdóttir Garðbæ (22), Vígdís Ólafsdóttir Læknishúsi (20), Ásmundur Guðnason togarasjómaður frá Einarshöfn,(26) eftir langvarandi vanheilsu. [Hann var einkasonur Guðna Jónssonar og Sigríði Vilhjálmsdóttur], Valgerður Aðalbjörg Gísladóttir, Læknishúsi (7).

[Ásgeir Blöndal fv. héraðslæknir f. 1858. Valgerður Magnúsdóttir,Vívatson í Norður Dakota f.??. Kristín Helgason í Chicago f.1838]

Sveitin: Skemtisamkoma var haldin við Ölfusárbrú þann 22. ágúst, en mánuði áður hafði komið þar við þýsk hljómsveit, Hamburger Philharmonisches Orchester. Um miðjan desember stóðu þar 10 bílar fastir í snjó og komust hvergi og urðu 30 manns að gista í Tryggvaskála af þeim sökum. Þá varð bruni við Ölfusá (Selfossi). Brann þar vörugeymsluskúr sem verslunin Höfn (útibú Heklu) átti og voru aðallega geymd í skúrnum kol, steinolía og bensín. Skúrinn brann til ösku.

Tíðarfar og náttúra: febrúar  var mjög hlýr, hæst fór hitinn hér í 8,3°C. Í mars var úrkomusamt og talsvert yfir meðallagi. Í apríl fór hitinn hæst í 12,3°C. Í maí 17.9°C hæst, en stormasamt var þó þennan mánuð. Sæörnin (Haförn) var að hverfa úr Árnessýslu. Nokkrir ernir höfðu á árunum áður hafst við í Ölfusi og afréttum Gnúpverjahrepps en drepist flestir af refaeitri. Nú var talið að aðeins einn eða tveir Sæernir væru eftir í Sýslunni og héldu þeir til í Ölfusi. Í júní mældist hæst 20°C, og hagstæð tíð. Vinna hófst við að hefta sandfok og girða sandgræðslureitinn á ný eftir sjávartjón síðasta vetrar. Þá var safnað talsvert af melfræjum um haustið til frekari uppgræðslu. Í júli var heitast 20,7°C á Eyrarbakka, en annars var úrkomusamt. Í ágúst fór hitinn í 19.1°C, annars votviðrasamur. Kartöfluræktun var hér mikil sem áður og var uppskeran mestmegns seld í verslunum í Reykjavík. Snemma í september fór hitinn í 16.1°C en um miðjan kom frostið. Í lok oktober mældist 10 stiga frost, en mánuðurinn var kaldur, sem og nóvember, en þá mældist 9 stiga frost og í desember var það mest -11°C. Sjógangur var mikill og brotnaði sjógarður vestan við þorpið [80m kafli] og árabátur sem þar var. Einnig bryggja nokkuð.

Aths. Þar sem heimildir í blogþáttunum "Sú var tíðin" eru unnar mestmegnis úr fréttum blaða og tímarita er ekki hægt að ábyrgjast að heimildir þessar séu áræðanlegar í öllum tilvikum. Leitast er við að telja ekki upp atriði eða atvik sem augljóslega eru röng, eða mikill vafi leiki á, ella hafi komið í ljós leiðrétting eða gagnrýni annarstaðar í sömu heimildargögnum.

Heimild: Dagblöð og vikurit 1926: Aldan, Morgunblaðið, Vísir, Ísafold, Dagblað, Verkamaðurinn, Tíminn,

Önnur rit: Árbók Héraðssambandsins Skarphéðins - 1926. Templar, Hlín,Veðráttan, Búnaðarrit, Óðinn, Liljan, Íþróttablaðið, Tímarit verkfræðifélagsins, Ægir, Samvinnan,

 Íbúar voru 808 á Eyrarbakka árið 1925 og hafði fækkað um 35 frá fyrra ári. Reykjavík sogaði til sín fólk héðan af ströndinni. Þurrabúðir og kot voru smám saman að leggjast í eiði. Höfuðstaðurinn dró til sín námsmenn, sem og verkafólk til ýmsra starfa og sjómenn. Á Bakkanum vonuðust menn eftir símalínu allt vestur til Reykjanes, því bátar héðan fóru oft vestur að Sandgerði til veiða, en 16 ár voru nú liðin síðan símstöð var opnuð á Eyrarbakka. Íslenska sjóstakka vildu sjómenn hér fá í tilraunaskyni í stað erlendra. Bryggjugerðin var hinsvegar mesta framfara skrefið um þessar mundir.

Sjávarútvegur: Aflalaust var við ströndina í janúar,febrúar og mars, en einhverjir bátar reyndu fyrir sér þegar gaf á sjó. Vertíðin hófst svo fyrir alvöru 20. mars og gerðu 24 mótorbátar út frá Eyrarbakka og Stokkseyri. Aflaðist strax ágætlega og menn töluðu um "aflahrotu" hér sunnanlands. Í aprílbyrjun var slíkur landburður af fiski að menn hér mundu ekki annað eins. Heldur dró úr fiskigengd er á leið vertíðina. 3.520 skipspund komu á land á Eyrarbakka og Stokkseyri þessa vetrarvertíð og rúm 500 í Þorlákshöfn. Ekkert aflaðist um sumarið. Útgerðin hér við ströndina vildi láta koma á landhelgisgæslu á fiskimiðum Stokkseyrar og Eyrarbakka, en enskir togarar voru orðnir aðgangsharðir hér á miðunum. Stofnaður var lendingasjóður til að standa straum af hafnargerð er fram liðu stundir.

Skipakomur: Mb. Skaftfellingur kom hér 21. maí og síðan eina ferð í mánuði yfir sumartímann.  Mb. Úlfur hafði boðað komu sína, en sneri frá vegna vélarbilunar. "Villemoes" kom með steinolíu til útibús Landsverslunar. "Annaho" kom með salt til Eyrarbakka og Stokkseyrar. "Svanur" kom seint í nóvember með kol til kf. Heklu.

[í Rangárvalla- og Vestur Skaftafellssýslum höfðu kaupmenn fengið  hafskip með vörur beint frá útlöndum undangengin þrjú ár, sem skipað var upp á Skaftárós, Vík, Holtsós, Hallgeirsey og í þykkvabæ. Það var Ásgeir Jónasson skipstjóri frá Hrauntúni sem fyrstur sigldi skipinu Borg á þessa staði.]

Sjóslys: Enska togveiðiskipið "Viscount Allenby" strandaði við Þorlákshöfn í brimi og svarta myrkri. Áhöfnin 10 menn björguðust með aðstoð Þorleifs Guðmundssonar og hans manna í Þorlákshöfn [alls 4 menn auk Sigurðar Þorleifssonar sem var 13 ára]. Náðu sjómennirnir að handstyrkja sig á kaðli til lands þar sem þeir voru gripnir úr brimlöðrinu. Skipið sökk skömmu síðar. [Skipstjórinn var Mr. Thomas Wren]

Verslun: Kanpfélagið Hekla á Eyrarbakka byrjaði að byggja bús við Ölfusárbrú. Þar var væntanlegt útibú frá félaginu. [ Kaupfélagið Höfn] C. Pedersen lyfsali á Eyrarbakka fór héðan alfarinn erlendis en áður seldi hann lyfjabúð sína dönskum lyfjafræðingi.

Landbúnaður: Kartöfluræktun á söndunum var orðinn stór útvegur um þessar mundir. Fjár og kúabúskapur var jafnan til hliðar við önnur störf.

Samgöngur: Bifreiðastöð Reykjavíkur og Steindór héldu einkum uppi samgöngum milli Eyrarbakka og Reykjavíkur yfir sumartímann.

Samfélag: Heimilisiðnsýning var haldin hér fyrir tilstulan U.M.F.E. Glímukappar U.M.F.Í héldu sýningu í Fjölni. Á meðal þeirra var Árnesingurinn, Sigurður Greipson, en hann var einnig með íþróttakennslu hér á Eyrarbakka og Stokkseyri. Söngfuglinn Sigurður Birkis söng sig inn í hjörtu Eyrbekkinga og Stokkseyringa. Jón Jónsson læknir stundaði tannlækningar hér um mánaðar tíma. Þann 6. febrúar voru húsmæður á Eyrarbakka boðaðar á fund, sem halda átti vegna sögusagna um að stofna ætti "her" hér á landi til að berja á alþýðunni. Hvort þessi skröksaga alþýðuleiðtoga landsins hafi fengið Eyrbekkskar húsmæður til að storma á fundinn er hinsvegar ekki vitað. Hvort þessar skröksögur hafi orðið Bjarna Eggerts oddvita að yrkisefni er hann samdi Alþýðustökur sínar einnig óljóst:

Oft eru kvæðin efnissmá

og ekki á réttum nótum.

sem að kveðin eru á

eykta- og gatna-mótum.

En þó er gull og gersimar

geymd í þessum sjóðum

og margt af slíku metið var

móti bestu ljóðum.

En það voru fleiri sem kunnu að kveða á Bakkanum, svo sem Sigfús Guðmundsson snikkari sem kvað yfir spilum:

Að spila "vist" er lífsins list

lífgun tvistu sinni,

eins og kyst sé refla-rist

rjóð í fyrsta sinni.

Íþróttamót var haldið að Þjórsártúni og í 100 m. hlaupi fékk 2. verðlaun Kári Sigurðsson, U.M. F. Eyrarbakka (13 1/5 sek.). Annars voru Hrunamenn hlutskarpastir í flestum greinum. Þá var haldin þar iðnsýning í tengslum við mótið. Vefnaður frú Herdísar Jakobsdóttur og nemenda hennar á Eyrarbakka, vakti mikla eftirtekt, einkum fyrir smekkvíslega litablöndun og fögur munstur og mikið þótti og varið í prjónanærföt frá bankastjórafrúnni á Selfossi. Aðalsteinn Sigmundssom skólastjóri sendi út áskorun til Eyrbekkinga, bæði heima í héraði og utanhéraðs um að styrkja skólann, sem ekki var vanþörf á. Söngfélagið Þrestir úr Hafnafirði tók lagið hér á Bakkanum. Þórdís Símonardóttir ljósmóðir settist í helgan stein. Hafði hún þá tekið á móti um 1.500 börnum.

Látnir: Ólafur Teitsson hafnsögumaður Skúmstöðum (86), Magnús Ormsson (83), hann var um langt skeið hafnsögumaður og formaður hér á Eyrarbakka. Sesselja Ólafsdóttir skúmstöðum (73), [ekkja Ebenesers Guðmundssonar gullsmiðs], Jón Hannesson bóndi Litlu-Háeyri (72) Árni Árnason þurrabúðarmaður í Stíghúsi (60), Sigurður Pálsson Laufási (28), [Hann andaðist á Franska spítalanum í Fáskrúðsfirði], Guðríður Guðmundsdóttir Háeyrarvöllum (1).

[Sigurður Eirlksson er um tíma bjó á Eyrarbakka. Hann stofnaði sjómanna félag á Eyrarbakka og Stokkseyri og í Keflavík.]

Sýslan og sveitin: Hugmyndir voru uppi um stofnun héraðskóla Suðurlands að Reykjafossi [nú Hveragerði] í Ölfusi. Skemtisamkomur voru oft í Tryggvaskála við Ölfusárbrú, en þar rak Guðmunda Níelsen veitingahús.

Tíðarfar og náttúra: 14-21 janúar gerði stormviðri og stórsjó. Þann 21. braut sjórinn og eyddi sjávarvörnum við Stokkseyri, Eyrarbakka og Grindavík og flæddi langt upp á land og gerði mikið tjón. Fólk margt flýði úr húsum sínum. Sjógaðurinn frá Stokkseyri að Hraunsá lagðist allur undan sjóganginum. Sömu leið fór sjógarðurinn frá Eyrarbakka og vestur á Óseyrarnes, sem og garðar fyrir Hrauns löndunum féllu víðast. Girðingar allar í sandgræðslunni þar fyrir innan eiðilögðust og hálfgróin sandgræðslureiturinn fyllti af sandi. Steinolíuport kf. Heklu fauk að miklu leyti og skemdir urðu algerar á innsiglingamerkjum [Sundvörðum] og nýlegum ljósabúnaði þeirra. Matjurtagarðar Eyrbekkinga er lágu fleiri hndruð metra með sjógarðinum og biðu sáningar urðu fyrir einhverjum skakkaföllum. Heyskaðar höfðu einnig orðið hér í grend og lítil hlaða fauk á Stokkseyri. Foktjón varð víða í uppsveitum. Úrkomusamt mjög var í Mars, Júní og júlí. Lóan kom þann 2. apríl, en það er sá dagur sem hún hefur oftast komið á  að meðaltali. Nóvember var fremur hlýr á Bakkanum.

Ýmislegt: Það gat verið erfitt verk og ekki hættulaust að sveifa bifreið í gang, en það fékk Guðmundur Halldórsson úrsmiður að reyna, þegar hann ætlaði í smá sunnudagsbíltúr. Þegar bifreiðin hrökk í gang snerist sveifin með af afli og braut handlegg hans mjög illa sem auk þess fór úr liði við úlnlið.

Heimildir, dgablöð 1925: Vísir, Morgunblaðið, Ísafold, Dagblað,Tíminn,

Tímarit 1925: Veðráttan, Ægir,

Íbúar á Eyrarbakka árið 1924 voru 843* og hafði þeim fækkað um tæp 11% frá fyrra ári. Samskonar þróun átti sér stað á Stokkseyri. Vinnuaflsskorturinn í Reykjavík hefur ráðið mestu um fólksfækkun hér, þar sem atvinna við ströndina var meira árstíðarbundin og annars stopul. Sjúkrahúsbyggingunni sem var nær lokið var nú í biðstöðu þar sem fé skorti til áframhaldandi framkvæmda. Vonir stóðu til að "Eyrarspítali" yrði útbúinn röntgentækjum þegar framkvæmdir kæmust aftur í gang. Engin vatnsveita var komin á Eyrarbakka, og var það farið að há framtíðarþróun þorpsins, en þannig vatnsöflun var hér ýmsum örðuleikum bundin. Brunnvatnið varð því enn að nota sem fyr.

Atvinna: Atvinna var næg á meðan vertíðinni stóð. En búist var við almennu atvinnuleysi yfir sumarið, þar sem gert var ráð fyrir, að  framkvæmdir við Flóáveituna myndu liggja niðri þetta árið, en við hana unnu að jafnaði fjöldi manna af Eyrarbakka og Stokkseyri. Eitthvað var þó unnið við vegavinnu á Eyrarbakkavegi, suðurlandsveg og í uppsveitum sýslunnar. Vinna við bryggjuframkvæmdir voru líka einhverjar, en oft var hagur manna þröngur. Ungir menn héðan einhverjir réðu sig til sjós fyrir "sunnan", þá einkum á togara og landvinnu, en eftirspurn eftir duglegu verkafólki var mikil á Reykjavíkursvæðinu og ásókn í fólk héðan. Kom það sjaldnast aftur sem farið var.

Verslun og þjónusta: Sparisjóður Árnessýslu fjármagnaði kaup á nær öllum mótorbátum sem gerðir voru út hér í sýslunni auk veiðarfæra og reindist það heldur bratt veitt. Átti hann nú í vanda vegna rekstrartaps og varð að leita á náðir ríkisins. Tap sjóðsins umfram eignir nam þá um 14 %, eða tæp 500 þúsund kr sem á vantaði. Var þá lagt til að sjóðurinn mundi sameinast Landsbankanum og var það samþykkt á hluthafafundi gegn 75 % tryggingu innistæðna¹. Tapið orsakaðist sumpart af því að vertíðin 1923 brást að mestu og síðan vegna mikils verðfalls á fiski. Almennt voru bankar landsins (Landsbanki og Íslandsbanki) að tapa af sömu ástæðum og einnig vegna gengistaps. Órói var enn vegna olíusölunnar hér, en landsverslun seldi olíufatið héðan 9 kr. dýrari en í Reykjavík. Olían fékst þá lækkuð nokkuð, eða svo munaði 7 kr. Olíuportið kölluðu gárungarnir "Héðinsskans".

Skipaferðir: Skipakomur höfðu verið  venju fremur miklar, þetta sumar. Eimskipið "Gullfoss" kom til Eyrarbakka 11. júli og náði að skipa upp megninu af þeim vörum er hingað áttu að koma. Kom það aftur hér mánuði síðar og tók héðan 500 balla af ull. "Willemoes" skip Landsverslunar kom tvívegis um sumarið og skipaði upp steinolíufarmi til olíuverslunarinnar hér, en í þriðju ferð sinni fékk skipið ekki samband við land þar sem allur mannskapur var í heyskap um þessar mundir,og fór það því að svo búnu ². Strandferðaskipið "Skaftfellingur" kom og sótti fullfermi af fiski til útfluttnings. Tvö skip komu til Kf. Heklu, annað með kol og hitt með salt, kom það frá Spáni og var 14 daga á leiðinni upp. Svo kom Esjan og tók ull hjá kf. Heklu.

Sjávarútvegur: Sjómenn hér fluttu nær allt slóg sem til féll út á grunnmiðin. Var talið að fiskur héldist við lengur á miðunum væri þetta gert, þó ekki hafi verið þess vegna að nú bar svo við að óvenju vel aflaðist á vetrarvertíð og á stundum mokafli svo jafnvel að með fádæmum var. Saltlaust var orðið um miðja vertíð og var þá snarlega brugðist við um að fá saltskip hingað svo veiðar gætu hafist að nýju. Um 15% aflans var ekki verkaður til útfluttnings. (19.500 stk. ýsur og 2.264 stk. ufsi og keila). Á Eyrarbakka og Stokkseyri voru gerðir út 20 mótorbátar, allir undir 12 tn. Teinæringar voru 5 og 1 sexæringur. Sjómenn voru samtals 255 á þessum veiðistöðvum, þ.a. 162 á mótorbátum. Var þessi vertíð sú besta hingað til, sem sögur fóru af.

Samgöngur: Bifreiðastöð Reykjavíkur (B.S.R.) hélt uppi fólksferðum milli staðanna, Eyrarbakka, Stokkseyri og Reykjavíkur tvisvar í viku yfir sumartímann og Bifreiðastöð Steindórs einn dag í viku. Bifreiðastöð Eyrarbakka (B.S.E.) var hinsvegar með daglegar ferðir milli þessara staða. Að B.S.E. stóðu Sigurður Óli Ólafsson, Steingrímur Gunnarsson, Bjarni Kr. Grímsson og Einar Einarsson. Vöruflutningabílar komu daglega úr Reykjavík, aðalega með verslunarvarning. Stöku ferðir áttu hingað aðrar bifreiðastöðvar, svo sem "Sæberg" í Hafnafirði.

Samfélag: Skátarnir ("Birkibeinar") gáfu út blaðið "Áhugi", en ritstjórar þess voru Björn Guðmundsson og Ketill Gíslason. Blaðið fjallaði aðalega um íþróttir og skátastarf. Íþróttamót var haldið við Þjórsárbrú. Í kappglímu drengja unnu til verðlauna 1. verðl. Björn Bl. Guðmundsson frá U. M. F. Eyrrarbakka. 2. verðl. Dagbjartur Bjarnason frá U. M. F. Stokkseyrar. Í 100 m. hlaupi, l.verðl. Kári Sigurðsson frá U. M. F. Eyrarbakka. Í 100 m. hlaupi drengja 1. verðl. Björn Bl. Guðmundsson frá U. M. F. E. Í langstökki, l.verðl. Kári Sigurðsson frá U. M. F. E. Í Hástökki, 1. verðl. Kári Sigurðsson frá U. M. F.E. Flesta vinninga á mótinu, 15 stig, hlaut U. M. F. Eyrarbakka. Fékk það að verðlaunum skrautlegt skjal, er teiknað hafði Sigurjón Ólafsson málaranemi á Eyrarbakka. Lítið fór fyrir pólitískri umræðu, en þó dúkkaði upp "Harð-jaxlinn" og grínistinn Oddur Sigurgeirsson sem boðaði bolsévisma í Eyrarbakkaborg, eins og hann kallaði staðinn og Bjarna Eggerts oddviti var borgarstjórinn í hans augum. Jafnaðarmannafélag Árnesinga, stjórnmálafélag innan Alþýðuflokksins, var stofnað á Eyrarbakka 24. nóvember. Stofnendur voru 56 af Eyrarbakka, Stokkseyri og víðar úr sýslunni.

Látnir: Jóhann Magnússon Einarshöfn (87), Guðbjörg Eyjólfsdóttir Hópi (84), Helga Ingvarsdóttir Túní (74), Þuríður Guðmundsdóttir Eimu (73), Sesselja Helgadóttir Gamla-Hrauni (35), Jóhanna Benediktsdóttir Litlu-Háeyri (27), Margrét Jóna Einarsdóttir grund (14), Ingileif Sigríður Pálsdóttir Sandvík (1), Sigurður Guðmunsson Háeyrarvöllum (1), Jón Eyvindur Sigurðsson Götuhúsum (0) Sveinbarn Eyvindsdóttir Bakaríi (0),

Byggingar: Steinskot II var byggt þetta ár.

Ýmislegt: P. Níelsen í Húsinu og fv. verslunarstjóri Lefolii verslunar var sæmdur riddarakrossi fálkaorðunnar er hann varð 80 ára. Hann var fæddur í Ring-Köbing á Jótlandi, en kom hingað 1872, og varð þá bókhaldari við Lefoliisverslun á Eyrarbakka. Forstjóri hennar var þá Guðmundur Thorgrímsen. P. Nielsen kvæntist dóttur hans Eugeniu, 25. júlí 1880,  og tók hann við forstöðu verslunarinnar af tengdaföður sínum 1. janúar 1887. Hvatamaður hafði hann verið að ýmsum þörfum framkæmdum og velferðamálum. Hann stofnaði  m.a. ábyrgðarsjóð fyrir róðrarbáta og kom ýmsum umbótum af stað. Hann var auk þess mikill hvatamaður fyrir náttúruvernd á Íslandi. Þá gaf hann Barnaskólanum mest allt Náttúrugripasafnsitt³.  Sláturfélag Suðurlands gerði tilraun til að slátra fé Árnesinga að Borg í Grímsnesi. Það þótti tilkomumikil sjón þegar tvær sjóflugvélar enskar, flugu hér yfir á leið til Reykjavíkur. Það bar við að Hvítá þornaði upp að öllu dagstund þann 29. febr.

Þjóðarhagur: Nefnd var sett á fót til að annast gengisskráningu krónunnar og festa gengi hennar. Dollarinn kostaði 7 kr. og 56 aura, en dönsk króna kostaði 125, kr. og 69 au. Verslunin greiddi 5% af hreinum arði til útsvars. Fiskveiðiárið var eitt það mesta í sögunni og landbúnaðarvörur voru í góðu verði til útfluttnings.

?

1.  Vegna slæmrar stöðu Sparisjóðsins var haldinn fundur með innstæðueigendum 6. okt. 1923. Fundur þessi var afarfjölmennur og niðurstaðan varð þá helst sú, að sjóðurinn héldi áfram að starfa og ynni töpin upp aftur. Á  fundi þessum var kosin nefnd til nánari athugunar á málinu. Nefnd þessiboðaði svo aftur til fundar með innstæðueigendum þann, 24. nóv s.á. Var þá aftur fjölmennur fundur haldinn um málið og skýrði þá nefndin frá störfum sínum: að hún hefði reynt að ná samkomulagi við bankana [Landsbankann og Íslandsbanka] um, að annarhvor þeirra tæki hann að sér, en alt kom fyrir ekki, og nú sæi hún ekki annað ráð vænna, en að sjóðurinn héldi áfram og reyndi að hafa sig upp aftur.Nefndin hóf á ný  samningaumleitanir og sótti aftur í sama horfið, að Landsbankastjórnin vildi fá sjóðinn með sem mestum afföllum, 25% af innstæðueigendum og landið ábyrgðist 5%, alt svo með 30% afföllum. En svo fóru leikar, að landsábyrgðin fékst ekki, og enn var haldinn fundur um málið með innstæðueigendum 2. júlí 1924 og kom þá fram það tilboð, að Landsbankinn væri fáanlegur til þess að hirða sparisjóðinn, ef innstæðueigendur vildu fórna til þess ¼ af innstæðufé sínu. Fundurinn beygði sig undir þessa vandræða úrlausn, að undanteknum fáum mönnum, sem ómögulega gátu felt sig við þessa bóndabeygju. En sögu stærsta og öflugasta sparisjóðs landsin lauk hér.  [Ransóknarnefnd skipuð heimamönnum mat tapið 6% í ljósi bætts hags til sjávarins á vertíðinni 1924, en rannsóknarnefnd ríkisins mat tapið rúm 14 % m.v. þann aflabrest sem varð 1923].

2. Eftir að " Es. Willemoes" fór héðan óafgreitt,  í þriðju ferð sinni, varð allmikið hafarí út af þessu, þar láðist afgreiðslumanni að láta skipstjóra olíuskipsins vita að ekki yrði hægt að losa skipið fyrr en á flóði næsta dags, þar sem allir verkfærir menn voru við heyskap. Olían var síðan sótt til Reykjavíkur og flutt hingað á mótorbátunum.

3. Náttúrugripasafn P.Níelsens sem hann afhenti Barnaskóla Eyrarbakka til varðveislu var þannig a. m. k.:  23 uppsettir ísl. fuglar, sumir sjaldgæfir; 45 teg. ísl. fuglaeggja - þar á meðal flestar sjaldgæfari teg. -, mikið safn ísl. og erlendra bergtegunda o.m.fl.  fylgdi gjöfinni nákvæm skrá yfir safnið. Skápur, fylgdi gjöfinni er mátti rúma mikla viðbót.

* Íbúatal unnið úr mannfjöldaskýrslum árin 1921-1926, heildarfjöldi skráðra íbúa 1924 en ekki m.v. 1.des þ.á.

Heimildir, dagblöð 1924: Morgunblaðið, Lögberg, Alþýðublaðið, Tíminn, Vísir, Skutull, Ísafold, Lögrétta, Hænir,Vörður, Harðjaxlinn.

Tímarit 1924: Ægir, Áhugi, Tímarit Verkfræðifélags Íslands, Þór,

Íbúar á Eyrarbakka voru 893 að tölu árið 1923 og hafði orðið all nokkur fólksfækkun frá fyrra ári, (5,5%) eða um 52 og hafði þá íbúum fækkað frá því mest var árið 1919 um 72 einstaklinga.¹ Veðurstofa Íslands setti upp veðurathugunarstöð hér á Eyrarbakka.² Gísli Pétursson héraðslæknir tók þá að sér veðurathuganir fyrir stofnunina. Hugmyndir um Járnbraut frá Reykjavík og hingað austur yfir fjall voru enn til umræðu á þessum tímum. Rafljós voru sett upp á sundmerkin og látin loga þegar bátar voru á sjó, en annars ekki. Alþingi lagði til  2/3  af lofaðri styrkupphæð, eða 50.000 kr. til byggingu "Eyrarspítala", en ekki tókst að fjármagna sjúkrahúsið að fullu. Andróðurs gætti frá Reykjavík og einnig innan sveitar. Húsið var ekki tekið í notkun á þessu ári eins og stefnt var að. Lúðvík læknir Nordal, sem dvaldi hér á Eyrarbakka til skams tíma, sem praktiserandi læknir, og tilnefndur læknir á Eyrarspítala væntanlegum, hugðist sigla utan þetta sumar með hvatningu góðra manna til frekara náms í skurðlækningum. Alþingi lagði til til bryggjugerðar á Eyrarbakka 1/3 kostnaðar eða 10.000 kr. Gistihúsið Fjölnir var nú leigt út, en þar var einnig samkomusalur Eyrbekkinga. Kosið var til Alþingis og var kosningaþáttaka á Eyrarbakka 70%.  Pólitíkin var sérstaklega hörð og óvægin, eignuðust sumir við það vini en aðrir óvini. Þingmenn sunnlendinga urðu : Magnús Torfason sýslumaður, og Jörundur Brynjólfsson bóndi í Skálholti, fyrir Framsókn. Eitt hús var byggt hér á árinu, og heitir það Laufás.

[¹ Þessi þróun hélst við næstu áratugina. Í Hagtíðindum  voru skráðir íbúar á Eyrarbakka 1923 taldir 810, en íbúatalan 893 hér að ofan er unnin úr mannfjöldaskýrslum Hagstofu Íslands 1921 til 1925]

[² Athuganir hófust í mars og var meðalhitinn fyrir þann mánuð  4,7°C og SA áttir ríkjandi.]

Olíustríðið: Landsverslunin sem nú hafði einkasölu á olíu, keypti lóð af Guðmundi Ísleifssyni á Háeyri fyrir steinolíugeymslu og var þegar hafist handa við að girða hana af. ³ "Willemoes" skip ríkissjóðs kom síðan hingað 27. júní hlaðið steinolíu, en þá kom babb í bátinn, því umboðsmaður þess hér hafði ekki báta á egin vegum til að landa olíunni úr "Willemoes" og sýnt að hann fengi ekki báta heimamanna til verksins. Kaupfélagið Hekla átti báta, löndunarbryggju og olíugeimsluskúra, en af pólitískum ástæðum líklega fékk það ekki umboð Landsverslunar til olíusölu. Guðmundur í Heklu var áður umboðsmaður hér fyrir ameríska steinolíufélagið, á meðan það réði lögum og lofum hér á landi og fyrir Landsverslun hefði því þótt ílt að lúta höfði og biðja Guðmund í Heklu um greiða. Var þá brugðið á það ráð að leigja báta af Stokkseyringum og flytja olíuna úr Willemoes sem lá á Einarshöfn og þaðan, austur í Háeyrarlendingu. Af þessu spunnust miklar pólitískar þrætur í landsmálablöðum.

 [³ Steinolíugeymslan og olíuportið var nokkurnveginn þar sem Olísbúðin stendur nú. Áður fyr var olían flutt á trétunnum, en járntunnur komu þetta ár. Ögmundur Þorkellson var afgreiðslustjóri olíuútibúsins hér.]

Sjávarútvegur: Gæftarleysi háði veiðum hér við ströndina oft fyrri hluta vetrarvertíðar og komið fram í apríl er bátar gátu stundað sjóinn að ráði. Gerðir voru út 12 mótorbátar og tvö róðra skip. Þessir voru formenn: Árni Helgason, Akri. Jón Bjarnason, Björgvin. Páll Guðmundsson, Eyri. Jóhann Jóhannsson, Brennu.  Jón Helgason, Bergi.  Jón Jakobsson, Einarshöfn. Jóhann Bjarnason, Einarshöfn. Jóhann Loftsson, Sölkutóft.  Kristján Guðmundsson, Stighúsi. Kristinn Vigfússon, Frambæ. Vilbergur Jóhannsson, Haga. Guðfinnur Þórarinsson, Eyri.  Á opnum skipum: Sigurður Ísleifsson og Tómas Vigfússon. Hugmyndir voru uppi um að kanna möguleika á hákarlaveiðum yfir sumarið, en þekkt hákarlamið voru hér fyrir utan.

Verslun og Þjónusta: Kaupfélagið Hekla Sf. hóf að flytja inn útlendan áburð um þessar mundir. Kaupfélaginu sem nú var að nafninu til "Samvinnufélag" stóð til boða að ganga í "Sambandið" en félagið afþakkaði það.⁴ Á Selfossi hafði verslun Egils Thorarensen vaxið nokkuð, en sú verslun var í einskonar viðskiptasambandi við Kf. Heklu. Sparisjóður Árnessýslu var á sínum tíma stærsti sparisjóður landsins, en nú var hann í vanda staddur vegna óvarlegra útlána og átti í stökustu erfiðleikum með að greiða út innistæður. Var framtíð sjóðsins í megnri óvissu allt þetta ár og gengu sparisjóðsbækur einhverjar kaupum og sölum með afföllum.

[⁴ K.f. Hekla var nú skráð "Samvinnufélag" (Sf.) í stað hlutafélags (Hf.)]

Atvinna og landbúnaður: Verkamenn og  sjómenn hér við ströndina höfðu sér til stuðnings, sægjulönd og skepnur eða garða, en stunduðu auk þess almenna eyrarvinnu og sjóinn eftir tökum. Kartöfluveiki kom hér fyrir í nokkrum görðum og var gerð gangskör til að útrýma henni að undangenginni ransókn.

Félagsmál: Almennt voru fundir hér vel sóttir, hvort sem heldur var hápólitískur fyrirlestur á landsmálavísu eða alvarleg innansveitarmál, hitnaði oft í kolunum þegar svo bar undir. Félagsmenn U.M.F.E voru 114. Starfsemi félagsins var fólgin í fundahöldum, þar sem rædd voru ýms mál, svo sem heimilisiðnaður, bindindismál, dýraverndun, trjá- og blómarækt og íþróttir. Félagið gekst m.a. fyrir iðnsýningu, sem haldin var á Eyrarbakka og gaf út tvö blöð, hét annað "Geisli" en hitt "Stjarna". Í Fjölni var sett upp leikúsverkið "Almannarómur", leikrit Steins Sigurðssonar.

Samgöngur: Nýja bifreiðastöðin í Reykjavík hóf samkeppni við aðrar Reykvískar bifreiðastöðvar um ferðir þaðan austur til Eyrarbakka. Þótti það tíðindum sæta að bifreiðarnar voru aðeins 4 tíma á leiðinni að vetrarlagi (mars), en farið var hluta leiðarinnar á harðfenni.

Látnir: Vilborg Ingvarsdóttir í Norðurkoti (95). Guðrún Jónsdóttir í Eyvakoti (87). Gróa Jónsdóttir í Gróubæ (80). Guðfinna Einarsdóttir í Hallskoti (80). Magnús Magnússon þurrabúðarmaður í Nýjabæ (74). Stefán Ögmundsson þurrabúðarmaður í Merkigarði (71). Auðbjörg Eyvindsdóttir á Stóra-Hrauni (70). Halldór Þorvaldsson, þurrabúðarmaður í Eimu (58). Jónína Anna Torfadóttir í Steinsbæ (57). Ólafur Helgason í Nýjabæ (56). Guðbjartur Óskar Vigfússon, drengur á Gamla Hrauni (7).

Margrét Jónsdóttir (Bjó í Reykjavík en ættuð af Eyrarbakka, Jóns Þorsteinssonar og Sólvegar í Eyfakoti. Margrét var blind.) Ólafur Þorsteinsson verkfræðingur (frá Garðbæ hér á Eyrarbakka, en bjó í Reykjavík. f.1884)

Sýslan og sveitin: Guðmunda Nílsen keypti gistihúsið "Tryggvaskála" á Selfossi og endurnýjaði þar mest allann húsbúnað og auk þess endurbætti hún húsið að mun. rak hún þar sumarhótel og veitingahús. Á pólitískan útifund fjölmenntu bændur í næðingi og kulda að Selfossi þetta haust, í trássi við bann guðsóttans manna, enda var þá sunnudagur. Á Stokkseyri fóru fram hafnarumbætur og klappir sprengdar. Kaupfélag Grímsnesinga varð að hætta rekstri með 30.000 kr. tapi.

Tíðarfarið og náttúran: Snjóléttur vetur. Hiti í janúar var undir meðallagi en yfir í febr, og mars. Sandgræðsluverkefni sem staðið hafði yfir frá 1920 var sýnilega tekið að skila árangri, því gróður hafði aukist mikið á sandsvæðinu vestan þorpsins, einkum var það sandarfi og melgras, sem þar óx. Sandurinn var þá búinn að fylla þar djúp síki og seftjarnir.

Hagur: Gengi krónunar gagnvart viðskiptalöndum var afar lágt og ríkisskuldir miklar.

Heimildir, dagblöð 1923: Morgunblaðið, Lögberg, Alþýðublaðið, Tíminn, Vísir,

Tímarit: Ægir, Skinfaxi, Búnaðarrit, Vörður, Tímarit Verkfræðingafélags Íslands, Tímarit íslenskra samvinnufélaga,

Íbúar í Eyrarbakkahreppi voru árið 1922 samtals 945. Hafði fjölgað um 15 manneskjur frá fyrra ári, en það var fækkunnar ár. Bryggjugerðarmálin voru í brennideppli, enda löndunarskilyrði fyrir mótorbátana afleitar. Alþingi samþykkti 16.000 kr. styrk til bryggjugerðarinnar. Sjúkrahúsið* var nú í byggingu og vonir stóðu til að starfsemi þess gæti hafist að ári, enda þörfin brýn. Hreppsnefndarkosning fór fram á árinu og má segja að verkamannafélagið "Báran" hafi verið kosin, eða þeir Bjarni Eggertsson formaður félagsins, Einar Jónsson sem var ritari fyrir verkamannafélagið og Tómas Vigfússon. Þá var kosið til Alþingis og á Eyrarbakka greiddu 128 kjörgengir atkvæði**. Á Stokkseyri 98 og í Sandvíkurhreppi 39 og aðeins 30 í Ölfusi, en þar voru 150 manns á kjörskrá. Fram buðu 5 listar.

[*Sjúkrahúsið átti að heita "Eyrarspítali" og var Eyrarbakkahreppi fært það til eignar og reksturs af sýslunefnd haustið 1922. Það kom þó aldrei til þess að sjúkrahúsið tæki til starfa eins og til stóð. Fé var veitt úr sýslusjóði 1923, til að ljúka gerð þess en  Eyrarbakkahreppur hafði ekki fjárhagslegt bolmagn til að hefja rekstur í húsinu á egin reikning og pólitísk sátt um ríkis-eða sýslufé til rekstrarins ekki fyrir hendi. Málgagn Samvinnumanna "Tíminn" skrifaði mjög harkalega gegn þessu framtaki Sunnlendinga því væntingar stóðu til að hefja byggingu Landspítalans í Reykjavík um þessar mundir og átti sá spítali að uppfylla  þarfir Sunnlendinga fyrir sjúkrarúm er til kæmi. "Eyrarspítali" varð síðar fangelsi.] ( "Tíminn" gerði einnig harða atlögu að Sparisjóði Árnssýslu í skrifum sínum.)

[**D-listi Íhaldsmanna vann kosningarnar á landsvísu, þá B-listi Samvinnumanna, C-listi kvennaframboð sem kom að manni (Ingibjörgu H. Bjarnason), A-listi verkamanna og E-listi, hægra sinnað framboð rak lestina.]

Útgerðin: Aflabrögð sögð góð hér við ströndina í byrjun vertíðar og uppgripa afli er á leið. Tilraunir voru gerðar hér með snurrvoð (snurrevaad), en þær veiðar þóttu ekki borga sig. Afli mest steinbitur og koli. Um haustið aflaðist vel og dag einn komu 21.000 fiskar að landi. Það var kallað "Mokfiskirí".

Skipaferðir: Hingað á Eyrarbakka og Stokkseyri kom Es. Gullfoss að taka ull, í stað Es. Suðurlands sem hafði verið í slipp um langan tíma. Ekki er getið um önnur skip hingað þetta sumar.

Verslun:  Kf. Hekla og Kf. Ingólfi, héldu enn velli þrátt fyrir erfiðleika ýmiskonar. Nú var orðið erfiðara um aðföng og fluttningar dýrir þegar skip fengust ekki til að sigla til Eyrarbakka, beinustu leið, eins og fyrum. Samkeppni var einnig mikil við litlu búðirnar, bæði hér og við Selfoss og síðan einkaleyfisverslun sem ríkið var að koma á með ýmsar vörur. Kaupmenn sumir, hér og á Selfossi freistuðust til að halda í góða kúnna með því að veita þeim áfengi, en það var einkar illa séð af Templaramönnum.Samvinnuhreifingin var um þessar mundir byrjuð að draga til sín bændaverslunina, víðsvegar um landið og sameinast undir einn hatt, þ.e. "Sambandið".

Samgöngur: Bifreiðaferðir milli Reykjavíkur og Eyrarbakka voru u.þ.b. þrisvar í viku fyrst um sinn en daglega er á leið sumarið. Um farþega á þessari leið kepptu tveir aðilar: Bifreiðastöð Steindórs Einarssonar og Bifreiðastöð Reykjavíkur, en fyrir þá ók Eyrbekkingurinn  Steingrímur Gunnarsson.

Félagsmál: Samkomuhúsið Fjölnir var vinsæll og fjölsóttur fundarstaður fyrir hin ýmsu málefni sýslunnar. Verkamannafélagið "Báran" á Eyrarbakka samþykkti eftir 5 klst. fundarhöld að ganga inn í Alþýðusamband Íslands og sömu leiðis gerði verkamannafélagið "Bjarmi" á Stokkseyri eftir 6 tíma fund. Félagar í "Bárunni" voru þá 150 talsins og 110 félagar í "Bjarma". Í fiskideildinni "Framtíðin" á Eyrarbakka sátu: Guðmundur Ísleifsson óðalsbóndi á Stóru-Háeyri. Bjarni Eggertsson, búfræðingur Eyrarbakka. Sigurjón Jónsson, útvegsmaður Eyrarbakka. Oddviti Eyrarbakka var Guðmundur Jónsson. Á Bakkanum birtust pólitískar kanónur snemma sumars í kosningasmölun, * annarsvegar Moggamennirnir Jón Magnússon fv. forsetisráðherra og Magnús Guðmundsson, fv. ráðherra og fimm manna her Alýðuflokksins, þ.á.m. Þorvarður Þorvarðsson og Ottó Þorláksson.

[* Fyrr á árum skipuðu Eyrbekkingar sér í tvær fylkingar, annarsvegar "Austurbekkinga" er fylgdu gjarnan Háeyrarbóndanum að málum og "Vesturbekkinga" er oft fylgdu Lefolii gamla að málum, en þessir höfðingjar elduðu stundum grátt silfur út af skipalegunni á meðan þeir réðu hér ríkjum. Nú skipuðust fylkingar á annann veg, enda hagsmunirnir aðrir. "Íhaldsmenn" er gættu sinna hagsmuna í verslun og þjónustu, (einkum gagnvart "Samvinnumönnum" er voru að ná völdum yfir bændaversluninni í landinu.) og "Krata" er höfðu völdin í verkamannafélaginu og sveitarstjórninni. Þessar tvær fylkingar íhaldsmanna og krata hafa síðan lengi eldað gráa silfrið á Bakkanum.]

Menning: Eggert Stefánsson söngvari og Sigvaldi Kaldalóns komu hér á Bakkann og Stokkseyri, héldu tónleika í kirkjunum á báðum stöðum.

Skóli: Herdís Jakobsdóttir frá Húsavík hélt nokkur handavinnunámskeið við barnaskólann. Merkastar afurða þóttu gólfmottur, sem gerðar voru af úrgangsköðlum, er mikið féll til af á verstöðvum, og skór úr hrosshári, er fengu sérstakt lof gagnrýnenda. Þá var m.a. kennari hér, Ingimar Jóhannesson.

Slysfarir: Í apríl 21. druknaði á Eyrarbakka Þórarinn Jónsson í Frambæ [f. Stóra-Núpi],kvæntur Guðrúnu Jóhannsdóttur og átti 2 börn. Vélbátur, sem var á heimleið utan af sjó, tók niðri á skerjagarðinum úti fyrir höfninni og stóð fastur. Hann dró á eftir sér róðrarbát hlaðinn fiski. Róðrarbáturinn losnaði aftan úr, hvarf og sökk. Tveir menn lentu í sjónum og náðist annar með lífsmarki. Eigandi bátsins var Guðm. Guðmundsson kaupfélagsstjóri og formaður var Gísli Jónsson frá Þorlákshöfn. Atli frá Stokkseyri fórst þar í innsiglingu á boða sem"Skjótur" nefnist og með honum 7 menn af Stokkseyri: Bjarni Sturlaugsson formaður frá Starkaðarhúsum, Einar Gíslason bóndi frá Borgarholti, Þorvarður Jónsson, sonur Jóns kaupmanns Jónssonar á Stokkseyri, Þorkell Þorkelsson frá Móhúsum, Guðmundur Gíslason frá Brattsholtshjáleigu, Markús Hansson frá Útgörðum og Guðni Guðmundsson frá Móhúsum. Fjögur skip reru frá Stokkseyri og tvö af Eyrarbakka þennan dag, er skyndilega gerði brim allmikið, en þeim tókst að lenda.

Látnir: Vilborg Erlendsdóttir,ekkja á níræðis aldri. Aldís Vigfúsdóttir frá Gygjarsteini (83). Snorri Þórðarson frá Bráðræði (77). Guðleif Sæmundsdóttir frá Gamla-Hrauni (75). Vilborg Erlendsdóttir frá Búðarstíg (75). Sveinbjörn Ólafsson, frá Hvoli (66). [bróðir Sig. Ólafssonar sýslumanns í Kaldaðarnesi]. Pétur Guðmundsson kennari, af langvarandi veikindum (63). [Hann var barnakennari Eyrbekkinga nálægt aldarfjórðung og bjó í Pétursbæ]. Oddný Guðmundsdóttir í Grund (56) [ Hún var frá Steinum undir Eyjafjöllum]. Þórarinn Jónsson í Búðarhúsum (37) [Fæddur á Stóra-Núpi en bjó í Frambæ. Fórst af slysförum]. Reynir Sveinn Vilhjálmsson frá Skúmstöðum (1). Þríburar, tveir drengir og stúlka frá Bakaríinu eftir fæðingu.

Hagtölur: Dollarinn kostaði 4 kr. og 71 aura. Fasteignamat á Eyrarbakka nam samtals 8.173 kr.

Heimildir: Dagblöð 1922: Alþýðublaðið, Morgunblaðið, Lögrétta,Tíminn,

Tímarit 1922: Skinfaxi,  Ægir, Tímarit Verkfræðifélags Íslands, Templar.

Árið 1921 voru 930 íbúar á Eyrarbakka og hafði þá fækkað um 26 manns frá fyrra ári. Að frátöldum kaupstöðum var Eyrarbakki næst stærsta kauptún landsins, en aðeins Akranes var litlu fjölmennara. P. Níelsen fyrrum verslunarstjóri vildi láta friða "Sæörninn"* (Haförn) og veita verðlaun fyrir hverja skotna tófu. Framfaraskref voru stiginn, því nú var lagður sími milli Eyrarbakka og Þorlákshafnar og símstöð sett þar. Það kom til að yfir vertíðina hefði nokkur fjöldi vermanna þar viðveru, en auk þess var lagður nýr símaþráður milli Eyrarbakka og Ölfusárbrúar (Símstöð var í Tryggvaskála).

[*Þá var talið að einungis þrenn pör væru eftir í landinu auk nokkurra geldfugla. Talið var að rekja mætti fækkun arnarstofnsins til þess að eitrað var fyrir honum sem og tófum og ýmsum vargdýrum. ]

Verslun: Verslun Guðmundu Nielsen í Miklagarði var nú ævinlega kölluð "Guðmundubúð" og þar fékst allt mögulegt á milli himins og jarðar, nema "Bakkavínið". Væntingar stóðu til viðskipta við sveitir Rángárvallasýslu að stærstum hluta. Kaupfélaginu Heklu var breytt í pöntunarfélag* til að komast undan útsvars-álögum. Verslun Andrésar Jónssonar var enn með stærri verslunum hér og að auki með búð á Stokkseyri og Reykjavík. Þá var hér ásamt fleirum kaupmönnum, Ögmundur Þorkelsson, Guðlaugur Pálsson, Ólafur Helgason í Túnbergi, Jóhann V. ofl. Á Stokkseyri stóð Kf. Ingólfur** sem viðskiptamesta verslunin.  Spíritus (Kogari) og brennsluspritt var hér selt í lyfjabúðinni og þótti drykkjarhæft, en bannlög voru fyrir því að flytja inn áfengi og lá við stríði hér milli "Templara" og "andbanninga". Nokkrir andbanningar á Eyrarbakka, kaupmenn o. fl., með prestinn í broddi fylkingar, stormuðu til boðaðs fundar hér um bannlögin, í þeim tilgangi að álykta um afnáms bannsins, en þó varð ekki af þeirri kröfu, þar sem fjöldi Templara stóðu í vegi fyrir framgangi þess.

[*Kf.Hekla var pöntunarfélag upphaflega. ** Einar Benediktsson og Ólafur Árnason stofnuðu

á sínum tíma "Ingólf" á Stokkseyri.]

Skipaferðir: Mb. Víkingur kom í apríl með vörur úr Reykjavík* og Mb. Njörður kom með vörur hingað frá Reykjavík í maí og skip Eimskipafélagsins "Es. Suðurland" í sömu erindum til Eyrarbakka og stokkseyrar ýmist, nokkrar ferðir yfir sumarið. Mótorkútterinn "Úlfur" einnig frá Vestmannaeyjum með varning og fólk. Es. Vaagekallen kom hingað í nóvember með ýmsar vörur.

[*Sýslunefndin Skoraði á Alþingi að veita ríflegan styrk til bátaferða milli Rvikur og Eyrarbakka eða Stokkseyrar.]

Útgerð: Bátaeigendur á Eyrarbakka gátu nú tryggt báta sína fyrir skemdum vegna ísreks úr Ölfusá, sem öðrum hættum og skemdum. Fiskiþing samþykkti að verja 25.000 kr. til bryggjugerðar hér á Eyrarbakka og Stokkseyri, vélbátaútgerðinni til hagsbóta. Afli Bakkabáta var einna mestur á haustvertíðinni. Olíuverð var hátt, en fiskverð lágt, þannig að útkoman var með rírasta móti hjá mótorbátum, en betri á róðraskipum. Frá Þorlákshöfn gengu 7 róðraskip.

Samgöngur: Bifreiðaferðir milli Reykjavíkur og Eyrarbakka voru orðnar mjög reglulegar og allnokkrir sem buðu upp á ferðir þessar, svo sem Filipus Bjarnason í Reykjavík og bifreiðastöð Steindórs. Bifreiðar voru efnaðri menn að eignast hér í þorpinu, svo sem Andres Jónsson kaupmaður og aðrir oft í félagi um bifreið.

Skóli: Aðalsteinn barnakennari Sigmundsson fór með fimm nemendur héðan í laugarnar í Laugardal. Fóru þeir á þrem reiðhjólum, en tilgangurinn var m.a. að kenna þeim að synda. Skátafélagið "Birkibeinar"* stofnaði Aðalsteinn hér um líkt leiti. Handavinnumunir, skólabarna héðan (einkum úr basti,tágum og hrossatvinna)  fóru á Heimilisiðnaðarsýninguna í Reykjavík.

[

*Skátafélagið "Birkibeinar" stofnað í nóv. 1920]

Slysfarir: Magnús Jónsson frá Stokkseyri og Guðmundur Jónsson frá Hæli, slösuðust nokkuð um borð í togaranum Agli Skallagrímssyni, er brot reið yfir, en skipið var statt á Selvogsbanka. Tveir bátar rákust samann og sukku á legunni á Stokkseyri eftir stórflóðs-öldu. Maður að nafni Guðbjartur,fór héðan af Bakkanum áleiðis til Reykjavíkur og talið að hafi orðið úti á Hellisheiði.

Látnir: Ragnhildur Þorsteinsdóttir (99). Hún var fædd 5. október 1821. Ragnhildur var mágkona Þorleifs hins ríka á Háeyri. Var hún bústýra á Simbakoti meiri hluta æfinnar, þar til kraftar hennar þrutu, en þá tóku þau hana hjónin Jakob og Ragnheiður í Einarshöfn og önnuðust hana til dauða dags. Sólveig Árnadóttir frá Steinsbæ (89) Guðríður Filippusdóttir frá Einarshöfn (84). Ólöf Jónsdóttir Neistakoti (84). Bergsteinn Pétursson Garðhúsum (ungabarn). Meybarn Þórdís Jónasdóttir Nýjabæ (Hvítvoðungur)

Sýslan og Sveitin: Magnús Torfason, tók við sýslumannsemættinu og settist hann að á Selfossi. Skömmu síðar veiktist hann af nýrnarbólgu og lagðist inn á Landakot. Steindór Gunnlaugsson tók þá við embættinu til bráðabrigða. Var hann sá 15. sem gegnir embættisstörfum þessum síðan Sigurður sýslumaður Ólafsson í Kaldaðarnesi sagði af sér árið 1915. Sýslubúar voru eitthvað á 7. þúsund.

Ýmislegt: Fyrsta heimild um dúfu hér á Eyrarbakka, er þess getið í auglýsingu að P.Nielsen hafi bjargað úr klóm ránfugls hér af götunni og sent til Reykjavíkur. Auglýst var eftir eiganda dúfunar í Vísi 214.tbl.1921. Ástríður Sigurðardóttur, 11 ára Bakkamær safnaði hér 191 kr. fyrir bágstödd börn í Austurríki. "Lýsa" var höfð til matar heima fyrir.

Hagtölur 1921: Olía og veiðarfæri hækkuðu um 20% frá fyrra ári, sem og annð verðlag. Gengi dollars var 5.75 kr. Gjaldeyrisskortur var í landinu og höft þess vegna.

Heimild Dagblöð 1921: Morgunbl. Vísir, Alþýðubl. Lögrétta, Ísafold, Tíminn, Heimskringla.

Tímarit 1921: Ægir, Templar, 19.júní. Dýraverndarinn.

Árið 1920 voru 956 íbúar á Eyrarbakka, hafði þeim þá fækkað um 9 manns. Það má heita af ýmsum ástæðum hafi hér ríkt neyðarástand fyrstu mánuði ársins. Kvillasamt var í upphafi árs þegar illvíg kvefpest gekk hér um ásamt skarlatsótt. Kíghósti slæmur gekk í austur-Flóanum. Kolaskortur var viðvarandi, enn einn veturinn og dýrtíð sem fyr. Kolin þraut og rúgmjölið svo egi var bakað þann veturinn. Bændur voru heylitlir og jarðlaust fram á vor. "Þjóðólfur" blað sunnlendinga hætti að koma út snemma árs. Ekki stóð hugur Bakkamanna til að leggja árar í bát, því nú var hafist handa við að undirbúa gerð bátabryggju og byggingu sjúkrahúsins* sem lengi hafði staðið til og fé safnað af sýslubúum. Rafstöð var keypt og undirbúið fyrir raflýsingu þorpsins**. Framfarir með ýmsu móti virtust á næstu grösum.

[*Teikninguna af sjúkrahúsinu hefði Guðjón Samúelsson húsameistari gert. Húsinu þannig lýst: Húsið er 8,00 X 18,60 m. að stærð. Kjallari, 1. og 2. bygð. Allir útveggir steyptir einfaldir, en innan á 1. og 2. bygð verða settar korkplötur á útveggi. Öll gólf verða úr timbri, og röruð og cementsdregin að neðan. Í kjallara er eldhús, búr, þvottahús og geymsla. Á 1. bygð sjúkrastofur, skurðstofa, herbergi fyrir lækni og hjúkrunarkonu. Á 2. bygð sjúkrastofur og herbergi fyrir vinnumann og vinnukonu. í sjúkrahúsinu er ætlað rúm fyrir 25 sjúklinga. Þar er nú fangelsið Litla-Hraun]

[** Rafstöðin var prufukeyrð í fyrsta sinn þann 27.ágúst 1920]

Verslunin 1920: Ný verslun opnaði í Miklagarði, nýbyggðu húsi Guðmundu Níelsen þetta sumar. Fékk hún vöruskip hingað fyrir verslun sína og fyrsta konan sem tekst slikt verkefni á hendur. Andrés Jónson kaupmaður hér á Bakkanum, opnaði vefnaðarvöruverslun á Laugarvegi 44 í Reykjavík, en einig rak hann verslun á Stokkseyri. Kf. Hekla (st.1904) var hér umfangsmesta verslunin* og á Stokkseyri Kf. Ingólfur sem fyr**, en hagur þessara fyrirtækja var nú orðinn vart meira en bærilegur. Smákaupmenn voru mýmargir hér við ströndina enn sem fyr.

[*Kaupfélagið Hekla á Eyrarbakka hlaut 7000 kr. aukaútsvar haustið 1919. Reindist það afarþung byrði fyrir félagið, sem í raun og veru hafði engar tekjur til að mæta slíkum álögum, nema það sem leiddi af fremur litlum skiftum við utanfélagsmenn. Var félagið þá nýbúið að kaupa verslunarhús og aðrar eignir Einarshafnarverslunar.]

[** Áhrifamenn innan Samvinnufélaganna í héraðinu (Kf. Grímsnesinga) komu sér saman um að allar erlendar vörur handa Árnesingum og vesturhluta Rangárvallasýslu ættu að koma í land á Eyrarbakka eða Stokkseyri, en ekki í Rvík. Eitt kaupfélag, eða bandalag félaga, yrði fyrir alt þetta svæði. Félagið eignist 200-250 smálesta skip, sem flytti vörur yfir sumartímann milli Eyrarbakka (eða Stokkseyrar) og útlanda. Yfir veturinn fengi félagið vörur um Vestmannaeyjar, á vélbátum, því höfnin yrði þá ófær stærri skipum.]

Skipaferðir: Þann 22. janúar sást til barkskips frá Eyrarbakka, og mönnum ljóst að það var í nauðum statt, enda hið versta veður. Áhöfninni bjargaði enskur togari*, en skipið rak inn í brimgarðinn austan við þorpið og brotnaði í spón. Skpið hét "EOS" og var á leið til frá Hafnarfirði til Halmstad í Svíþjóðar til viðgerðar ofl. Ms "Svanur" kom hingað til Eyrarbakka í apríl með vörur og fór aftur í lok mánaðar. Hrepti þá allmikið veður og sjó fyrir Reykjanesi og brotnatði af annað mastrið. Skonnortan "Iris" með timbur til Eyrarbakka kom hér ekki, en lagði farminn upp í Reykjavík. M.b. "Ingólfur", eign Lofts Loflssonar, útgerðarmanns í Reykjavík kom þaðan með vörur hingað í vetrarbyrjun. Mb. "Úlfur", stærsti mótorbátur landsins, kom hér með hluta af skurðgröfu**, þeirri fyrstu hér um slóðir, til nota við Flóaáveituna. Þann 24. ágúst kom "Sieka IV" með vörur til Kf. Heklu.***

[*Togarinn var "Mary A. Johnson" frá Scarborough. Skipstjóri á Eos hét Davíð Gíslason]

[** Skurðgröfupartarnir voru fluttir héðan á tveim vögnum, er spentir voru fyrir "Tractora" þeim fyrstu er hingað komu og voru notaðir við Flóaáveituna]

[*** Ms."Sieka IV" var Hollenskt leiguskip, er átti að leggja af stað 6.maí með sement, mjöl og kartöflur til Kf. Heklu en vél þess bilaði þá og kom skipið  því ekki fyrr en 24. ágúst og var þá hluti vörunnar skemdur, er nam 15.842 kr. en leigan á skipinu var kr. 14.000.]

Útgerð: Margir bátar skemmdust á Stokkseyri í óveðri sem gekk yfir á útmánuðum. Í byrjun vertíðar var góður afli þá sjaldan gaf á sjó. Sumir mótorbátarnir sóttu allt vestur að Sandgerði svo sem mb/Freyr. Mokafli var hér um páska, alveg upp við landsteina og brá við að fjaraði undan fiskitorfunum. Frá Þorlákshöfn var róið á 15 skipum og hafði þeim fækkað mjög, en mannekla háði útgerðinni sem engöngu var stunduð á róðraskipum þaðan.

Landbúnaður: Hrossaræktarfélagið "Valur"* reisti girðingu fyrir stóðhross í landi Eyrarbakkahrepps, og var innanmál hennar 36-40 hektarar.

[*Hrossaræktarfélagið "Valur". tók yfir 3 hreppa í neðanverðum Flóa, Eyrarbakkahr., Sandvíkurhr. og Stokkseyrarhr. Það var stofnað 24. febr. 1918. Félagar þess voru í árslok 1919, 102 alls.]

Slysfarir: Tveir menn drukknuðu í lendingu á Eyrarbakka þann 6. apríl. Voru þeir að koma á smábát framan úr vélbát, er þeir höfðu róið á til fiskjar út í Hafnarsjó, en lagt á legunni hér í höfninni og tekið aflann í smábátinn. Fylti bátinn í lendingunni rétt við fjöruborð, og soguðust tveir menn út og drukknuðu, en einn bjargaði sér á sundi. *

[*Jóhann Bjarnason var sá er bjargaðist, hélt sér og öðrum félaga sínum um stund uppi á sundi, en þar kom að lokum, að hann varð að sleppa honum. Bjargaðist Jóhann með naumindum.]

Menning: Drykkjuskapur þótti mjög almennur hér um helgar meðal ungs fólks sem svo er lýst: "Svo segja kunnugir menn, að drykkjuskapur hafi aldrei í manna minni verið jafn mikill hér og nú í vetur, (1920) og fer óðum í vöxt. Kveður svo ramt að, að barnungir menn ganga i hópum, hröðum skrefum, á eyðileggingarvegi. Kemur varla fyrir nokkur helgi* - mætti næstum segja: nokkurt kvöld - svo að ekki séu ölvaðir menn á ferli og geri ónæði meira og minna...."  Stúka var stofnuð hér í framhaldi með 43 félögum, en það gerði Halldór Teplar Kolbeinsson er hér var á ferð. Hét stúkan "Eyrarrósin" og í stjórn voru: Sigurður Guðmundsson, féhirðir. Elín Sigurðardóttir, frú. Ritari var Ingvar Jónsson, verslunarmaður. Jóhannes Kristjánsson. Gjaldkeri var Vilhjálmur Andrésson, skósmiður. Þórdís Símonardóttir, lósmóðir. Guðmunda G. Bergmann, frú. Guðmundur Jónsson, oddviti. Jón Einarsson, hreppstjóri. Sigurður Kristjánsson, verslunarm. Konráð Gíslason, verslunarmaður og Elínborg Kristjánsdóttir, ungfrú. Dró mjög úr drykkjuólátum í þorpinu eftir það. Í Fjölni voru oft haldnir fundir um hin ýmsu mál.

[*Aðfaranótt sunnudags 14. mars voru drykkjulæti með meira móti hér í þorpinu, og áttu þó Eyrbekkingar miklu að venjast af þeirri vöru.]

Sýslan og sveitin: Sýslumaður var Guðmundur Eggers en síðan tók við sýslunni Steindór Gunnlaugsson. Hreppstjóri á Eyrarbakka var Jón Einarsson, í Mundakoti. Nokkuð var um að jarðir og kot væru falar í sýslunni. Svo var um Hafliðakot hér, tún var fyrir tvær kýr, fjöru og mýrarbeit fyrir nokkrar kindur og hross og dálítið fjörugagn. Fóaáveitufélagið hélt fund hér í Gistihúsinu 14. febr. Gróðabrallarar í höfuðborginni sáu ofsjónum yfir fjárhæðinni sem fara átti í landumbætur hér í Flóanum, en það var talið tveggja togara virði. Læknir var hér Gunnlaugur Einarsson, en fór utan þennan vetur til starfa á erlendum sjúkrahúsum. Greiðasöluna í Tryggvaskála við Ölfusárbrú keypti Þórður bóndi Þórðarson frá Björk í Grímsnesi. Leynileg áfengisverslun var talin vera rekin á Selfossi og sjálfsagt komið út í gróða. Stórtap var hinsvegar hjá hinu nýja útibúi Landsbankanns á sama stað, þó ekki hafi verið vegna þess að þar var í eldi særður hrafn, heilan vetur.

Samgöngur: Steingrímur Gunnarsson og Sigurður Óli Ólafsson gerði út leigubifreiðar* héðan af Bakkanum, en bifreiðar úr Reykjavík komu einnig hingað reglulega, svo sem frá Steidóri Einarssyni sem síðar var vel þekktur hér. Vestur-íslendingurinn Frank Fredriekson hugðist fljúga frá Reykjavík til Eyrarbakka** á flugvél sinni. Flaug hann svo austur 24. júlí og lenti henni á Kaldaðarnesi. Með í för var Mr. W. Turton vélamaður. Var þetta í fyrsta sinn sem flugvél lendir hér í Flóanum. Þann 26. júlí flaug Frank aftur hingað austur, kom fyrst að Kaldaðarnesi, en sýndi svo listflug hér yfir Þorpinu daginn eftir og lenti síðan á túninu við Stóra-Hraun. Vélin hélt héðan til Eyja, en þar reindist ekki lendandi er til kom og varð vélin að nauðlenda á Fljótshólum bensínlaus, með dauðann hreyfil. Var þá meira bensín sótt hingað til Eyrarbakka. Kom vélin svo hér daginn eftir og lenti heilu og höldnu við Stóra-Hraun eftir svaðilför þessa. Mótorbátar gengu af og til milli Eyrarbakka og Vestmannaeyja með fólk og farangur. Hingað kom einnig maður á mótorhjóli, reyndist það vera Guðmundur Ágústsson frá Birtingaholti.

[*bifr. Steingríms var ÁR-7 og Bifreið Sigurðar var ÁR-15.]

[**Um þetta leyti hafði "Flugfélagið" er ætlaði að halda uppi flugi milli Reykjavíkur og Vestmannaeyja fundið sér ákjósanlegan lendingarvöll á túninu við Stóra-Hraun og óskuðu íbúar hér á Eyrarbakka og Stokkseyri eftir því að fá einnig flug héðan, félaginu að skaðlausu. (Sjá Mynd af vélinni)]

Skóli: Barnaskólanum á Eyrarbakka var lokað 8. mars vegna sóttvarna, sakir inflúensu. Var skólahúsið læst og ekkert um það gengið. Einhverjir þá notað tækifærið, brotist inn og bramlað eitthvað innanstokks og skilið þar eftir dauðan hrafn. Umdeildur ungur atorkumaður, Aðalsteinn Sigmundsson var þá skólastjóri. Stofnaði hann ungmennafélag er tók aðsér íþrótta og sundkennslu* hér. Fótboltafélag var einnig innan þess, vel sótt. Að auki tóku ungmennafélagar aðsér að sinna dýraverndunarmálum hér. Kennarar voru þau Jakobina Jakobsdóttir, Ingimar Jóhannesson.

[*Sundkennarinn var Konráð Kristjánsson frá Litlu-Tjörnum í S.-Þing. Sundlaug var þó ekki hér, en tjarnir margar og sjórinn.]

Látnir: Þóra Sigfúsdóttir (79). Hún var fædd í Garðbæ á Eyrarbakka 12. nóvember 1841, en bjó að Vaðnesi í Grímsnesi. Magnús Ingvarsson, formaður frá Akri (79). Margrét Filippusdóttir frá Mundakoti (77). Ebeneser Guðmundsson, gullsmiður frá Skúmstöðum (76). Katrín Einarsdóttir frá Einkofa (74). Bjarni Halldórsson, Þurrabúðarmaður frá Túni (63). Guðjóna Þórdís Jónasdóttir frá Túni (57). Jóhann Pétur Hannesson sjómaður frá Blómsturvöllum, druknaði í lendigu hér (47). Vigfús Helgason þurrabúðarmaður frá Gamla-Hrauni (46). Oddur Snorrason sjómaður frá Sölkutóft,(Þurrabúðarmaður í Bráðræði) druknaði í lendingu hér (45). Jóhanna Margrét Jóhannsdóttir frá Sölkutóft (kornabarn) Guðmundur Ragnar Friðriksson frá kaupmannshúsi (kornabarn). Ingibjörg Pálsdóttir frá Skúmstöðum (kornabarn).

Tíðarfarið: Veður voru fremur válynd fyrstu mánuði ársins. 'Í byrjun mars var jarðlaust og allar skepnur á gjöf, en bændur heylitlir. Voru keyptar frá Ísafirði 1600 tunnur af síld til skepnufóðurs fyrir sýslubúa er koma átti hingað með skipi. Í maí var ófærð mikil á Hellisheiði. Sumarið og haustið með ágætum.

Hagtölur: Dollar gekk á 7 kr. og 25 aura, lækkaði síðar í 5 kr. og 75 aura. Síldartunna kr.40. Hálft rúgbrauð kostaði 90 aur. Fargjald frá Reykjavík til Eyrarbakka með bifreið var um 20 kr.

Heimild: Dagblöð frá 1920: Skeggi, Morgunblaðið, Alþýðublaðið, Ísafold, Ægir, Tíminn, Vísir, Rit frá 1920: Tímarit Verkfræðifélags Íslands. Templar. Skólablaðið. Tímarit Íslenskra Samvinnufélaga. Búnaðarrit 1920-1921. Dýraverndarinn 1921.

Árið 1919 voru íbúar á Eyrarbakka 965 talsins og höfðu fjölgað um 48 frá árinu áður. Bjartsýni ríkti um framtíðina þrátt fyrir erfiðleika ýmiskonar. Vikuritið "Þjóðólfur" hætti að koma út um tíma, en var endurvakin og prentaður á Haga í Sandvíkurhreppi, í prentvél sem var hið mesta skran. Prentsmiðjan var síðan flutt í nýja Landsbankahúsið* á Selfossi. Heilsufar var allgott síðan spanskaveikin gekk. Skólar voru að hálfu starfandi, því kennarar sóttu í aðra vinnu sem gaf betur af sér. Atvinnuhorfur voru þó daufar í vertíðarbyrjun. Helsta áhugamál Árnesinga voru hafnarmál, áveitan, spítalinn, skólamálin og járnbrautin. Kosið var til þings og reyndu verslunarmenn hér að hafa áhrif á gang mála. Þingmenn Suðurlands urðu þeir Eiríkur bankastóri Einarsson frá Hæli með 1032 atkv. og Þorl. Guðmundss. í Þorlákshöfn - 614 -aðrir í framboði voru Sigurður ráðun. fékk 335 -og Þorst. Þórarinsson Drumboddastöðum 317atkv. Pöntunarfélög voru stofnuð í mörgum hreppum sýslunar.

[*Timburhús 14x24 álnir. Þar er í dag m.a. blómabúð og lengi var myndbandaleiga í þessu húsi.]

Verslun 1919: Hinn rauðhvíti dannebrog var dreginn niður hinsta sinni á "Bakkabúðinni" gömlu þegar verslunin "Einarshöfn" á Eyrarbakka, var seld á vormánuðum. Kaupandinn var kaupfél. "Hekla" hér á Bakkanum og flutti hún starfsemi sína í Vesturbúðirnar. Verðið mun hafa verið um 200 þús. kr. Verslun þessi var um langan aldur aðal-kaupstaðurinn fyrir alt suðurlandsundirlendið vestan Kúðafljóts, og ein allra stærsta verslun landsins. Kf. Hekla sem nú var stærsta verslun Suðurlands þurfti að útvega sér kauptíðarvörur sínar úr Reykjavík, þar sem vélarbilun kom upp í vöruskipi þeirra í K. höfn. Verslun Andresar Jónssonar var önnur stærsta verslunin hér á Bakkanum, en nú einnig á Stokkseyri og þá var Guðlaugur Pálsson vaxandi kaupmaður hér auk fjölmargra annara smákaupmanna, svo sem J.D. Nielsen fv. verslunarstjóra Einarshafnarverslunar, sem opnaði sölubúð í "Skjaldbreið" þetta haust og Guðmund bóksala í Götuhúsum. Á Stokkseyri var öflugasta verslunin Kf. Ingólfur og Egill Thorarensen í Sigtúnum var aðsópsmikill kaupmaður á Selfossi um þessar mundir. Um mitt sumar var útflutningur allrar íslenskrar vöru gefinn frjáls á ný af landsstjórninni, að frátöldum hrossamarkaði, er stjórnin hefði enn í sínum höndum*. Bændur flestir afhentu ull sína kaupfélögunum og sláturfélaginu. Markaðurinn var daufur og seinn á sér. Í einu af Heklu-húsunum var nú innréttuð lyfjabúð (apotek), danskur maður K.C. Petersen, setti á fót, en hann seldi að auki ýmsar aðrar vörur. Samkeppnin í verslun hér var nú harðari en nokkru sinni fyr og stóru risarnir við ströndina byrjaðir að molna.

 [*Bandamenn höfðu allt verslunarvald íslendinga í hendi sér í stríðslok, og forkaupsrétt á allri íslenskri vöru, svo mörg útlend skip lágu aðgerðalaus í höfnum hér við land í lok stríðsins og vissu ekki hvert þau áttu að fara.]

Skipaferðir: Siglingar máttu aftur hefjast frá Eyrum, þegar friður komst á, en "Vonin" seglskip Einarshafnarverslunar fylgdi ekki með í kaupunum. Kf. Hekla hafði leigt gufuskip sem koma átti í maí fullfermt, en þá gerðist það ólán að skipið varð fyrir vélarbilun í Kaupmannahöfn og komst egi á kauptíðinni. Saltskip kom frá spáni til Stokkseyrar snemma í apríl, en önnur skip komu ekki yfir kauptíð. Þegar kaupfar kf. Heklu kom loks til Eyrarbakka, í lok ágústmánaðar, varð enn eitt ólánið uppvíst, því vörurnar voru meira og minna skemmdar og að einhverju leyti ónýtar, eftir langvint sjóvolk og vandræðaskap, er skipið hafði ratað í. Þann 8. september var uppboð á Eyrarbakka og þar selt mikið af rúgmjöli og sykri. Komst mikið af þessari vöru í ótrúlega hátt verð, stappaði nærri söluverði á óskemmdri vöru. Um miðjan september kom loks hingað timburskip, en þar til hafði varla fengist hér spíta í laupsrim um langan tíma.

Útgerð: Afli var ágætur hér við ströndina þá er vertíðin hófst seint í febrúar en treg veiði í fyrstu hjá Þorlákshafnarbátum, en síðan mokafli á köflum á öllum verstöðvum, þá er fiskur gekk nær landi en venja var til. Sjór var hlýrri hér við ströndina en oft áður fyrri hluta vetrar. Olíuskortur var orðinn mikill sunnanlands að áliðnu sumri og háði það vélbátunum svo að ekki komust á sjó, en róðraskipin öfluðu vel á haustvertíðinni.

Menning: Kvikmyndahús var sett á laggirnar hér í Fjölni og nokkuð um pólitísk fundarhöld. Eitt hús var byggt hér, Mikligarður sem hýsa átti verslun á komandi ári.

Sýslan: Settur sýslumaður Magnús Gíslason tvítugur að aldri*. Flóaáveitufélagið samþykti að taka 1,5 milj. króna láa til áveitunnar. Sparisjóður tók til starfa á Stokkseyri (okt 1918) og Landsbanki á Selfossi.

[*Megn ágreiningur varð á Eyrarbakka nokkru síðar út af meðferð sýslumannsembættisins í Árnessýslu. Síðan Sigurður ÓLafsson sagði því af sjér sumarið 1915, höfðu verið hér ýmsir sýslumenn settir. Upphaflega var Guðmundi Eggerz veitt sýslan vorið 1917, en hann hafði oftast verið fjarverandi síðan, ýmist í R.vk (í fossanefndinni) eða erlendis. þetta hafði héraðsbúum likað afar illa. Úr hófi keyrði  haustið 1918 þegar Bogi Brynjólfsson fór frá embætti. þá var enginn skipaður í staðinn, en einn hreppstjórinn látinn afgreiða brýnustu erindi. Síðast kom Magnús Gíslason lögfr og rjeðist til vors, en þá ætlaði Guðm. Eggerz að koma sjálfur. Svo varð þóekki heldur fjekk hann leyfi stjórnarráðsins til að skipa Pál Jónsson lögfr. fulltrúa sinn. þessu gátu hjeraðsbúar ekki unað, vildu ekki taka við Páli, en kröfðust, að sýslumaður kæmi sjálfur eða að annar yrði skipaður á eigin ábyrgð. Stjórnarráðið skipaði síðan þorst. þorsteinsson til að gegna embættinu á eigin ábyrgð fram á sumar.]

 Andlát: Gestur Ormsson Einarshöfn, þurrabúðarmaður (87) Katrín Hannesdóttir, húsfreyja Sandgerði (65). Guðrún Matthíasdóttir, Einarshöfn (52), Jón Stefánsson, Brennu (45). Tómas Þórðarsson, þurrabúðarmaður Sandvík (44).  Helgi Ólafsson, prests frá Stóra-Hrauni, druknaði í Hólsós í Ölfusi, var sjómaður (23). Júlía Guðrún Ísaksdóttir, Ísaksbæ (23). Ísleifur Haraldsson, Merkisteini (ungabarn).

Tíðin: Tíðafarið var misgott í byrjun árs. Ofsaveður gerði um miðjan mars og allmikið snjóaði. Sumarfuglar, spóar, lóur og stelkar, voru komnir fyrir pálmasunnudag, og flugu syngjandi um túnin og móana, en þá brast á snjór og kuldahret. Í júlí snjóaði í sunnlensk fjöll, um stund hlýtt mjög, en óþurkar yfirleitt þar til seint í ágúst. Veturinn ágætur og fénaður gekk úti fram í desember, en eitt óveður gerði þann mánuð.

Samgöngur: Bílferðir voru tvisvar í viku milli Eyrarbakka og Reykjavíkur, en um það sáu þeir Gunnar Ólafsson og Erling Aspelund, en síðan hóf fólksflutninga Steingrímur Gunnarsson hér á Eyrarbakka.

Hagtölur: Erlend Kol og sykur lækkaði mikið í verði eftir stríð*. Dagsbrúnarkaup var 90 aurar á rúmhelgum dögum, dagvinnu kaup hjá Drífanda í Vestm. var 1,15 á klst.  Steinolía var 300% dýrari en árið 1914. Á Eyrarbakka hafði smjörverð lækkað og kostaði kr. 2,85 pundið, þurrabúðarmönnum til góða. Laxpundið kostaði 90 aura til útsölumanna. Sparisjóður Árnessýslu átti 1.777.136 kr. sem var mikið fé. Verð á saltfiski til útfluttnings var afar hátt, en sveitavörur fóru lækkandi.

[*Landsstjórnin tók í sínar hendur einokun á alla verslun með erlend kol og kornvörur hér á landi. Kolaverslun öll var í höndum breta og olíuna áttu gróðabrallarar]

Ýmislegt: Vinnuvélar sáu dagsins ljós hér í Flóanum, þegar skurðgrafa kom til  Skeiða- og Flóa áveitanna, heljarmikið bákn,  Dráttvélar (traktorar) tvær, með 20 hesta afli. Grjótkvörn á hjólum til vegagerðar, valtari, til þess að þjappa mulningnum ofan í vegi, og trukkur, til þess gerður að flytja möl. Kf. Hekla hafði símanúmer 8. Vörubifreiðar voru að taka við af hestvögnum. Fyrsta flugvélin keypt til landsins.

Heimild: Skeggi 1919, Þjóðólfur1919, mbl.1919,eyrarbakki.is, gardur.is, brim123.is.

917 íbúar áttu lögheimili á Eyrarbakka árið 1918 og hafði þeim fækkað um 25. Kom þar til mannskæð Inflúenza og brottfluttir, flestir til Reykjavíkur. Meðal brottfluttra var Ásgeir Blöndal f.v. héraðslæknir og hans frú Kirstín, en þau fóru til Húsavíkur. Fyrstu laufin voru tekin að falla og blikur á lofti um framtíð kauptúnsins. Áætlanir um Flóaáveituna voru í bígerð og fundir haldnir um stofnun áveitufélags, og þar kosnir í stjórn: Sigurður Ólafsson fyrv. sýslum., Eggert Benediktsson bóndi í Laugardælum og Bjarni Grímsson verslunarm. á Stokkseyri. Hagur manna hér um slóðir þótti yfirleitt góður, þrátt fyrir dýrtíð mikla og ýmiskonar erfiðleika, því skepnuhöld voru ágæt og tíðin yfirleitt góð og heilbrigði með ágætum framanaf. Katla gaus þetta ár og "spánska-veikin" gekk yfir og felldi 8 fulltíða sálir hér á Bakkanum (einhverstaðar getið um 31. látna). Settur sýslumaður Bogi Brynjólfsson, settist að á Stokkseyri, en húsnæðisekla var mikil hér á Bakkanum.  Sambandslögin samþykkt og Ísland varð fullvalda ríki. Samninguinn við bandamenn hamlar verslun hér Heimstyrjöldinni lauk. Þorp að myndast á Selfossi, verðandi höfuðstað sýslunnar.

Verslun og Þjónusta: Ýmsir erfiðleikar hrjáðu nú verslunina hér, svo sem styrjöldin, viðskiptasamningur við bandamenn*, stærri skip, ný höfn í Reykjavík, Ameríkuverslun Eimskipafélagsins og landssjóðsverslunar gerði það að verkum að mun hagkvæmara og ódýrara var að flytja mikið magn af vörum til Reykjavíkur, heldur en með litlu skonnortunum frá dönskum höfnum hingað á Eyrarnar og víðar, þar að auki varð nú að tolla vörusendingar af suðurlandi frá Reykjavík eða Vestmannaeyjum*. Nýtt skip "Skaftfellingur" gat tekið vörur austanmanna frá Vík, beint til Vestmannaeyja og Reykjavík. Selstöðuverslanir hér á landi voru nú óðum að hverfa vegna samningana við breta og svo fór um Einarshafnarverslun**.

 Ákveðið er að reisa útibú fyrir Landsbankann á Selfossi, því á þessum krossgötum kaupstaðarfara, var að myndast vísir að þorpi um þessar mundir. Á Eyrarbakka var fyrir Sparisjóður Árnessýslu. Eitt brauðgerðarhús var hér í rekstri og eitt á Stokkseyri. Kornvörur voru skamtaðar og brauð þar með. Kola og pappírsskortur var landlægur enn eitt árið, m.a. vegna þess að pappírsskipið strandaði á Meðallandsfjöru og kolaskip hér nálægt Eyrarbakka.

[*Samningurinn við bretland ("bandamenn") um kaup á olíu og kolum, en það var í raun nauðasamningur, sem ella hefði kostað, eða jafngillt aðflutningsbanni á landið af hálfu bandamanna. þar fór  landsstjórnin ("Útfluttningsnefnd") með verslunarvald f.h. bandamanna og keypti með einokunarskilmálum og eignarnámi alla ull, kjöt, fisk ofl. sem framleitt var í landinu og seldi "bandamönnum" sem höfðu þá forkaupsrétt af öllum útflutningsvörum landsins á yfirstandandi ári og því næsta sk. þessum samningi. (r.g. 31. maí 1918. 3. og 11. júní 1918) og til frekari uppfyllingar á samningi við breta, mátti ekki flytja inn neinar vörur nema með samþykki "Innfluttningsnefndar" og öll viðskipti þurftu að fara um tilgreindar hafnir. Hafði stjórnaráð Íslands f.h. breta þannig yfirráð yfir öllu skipsrúmi og vöruverslun landsins. Það voru breyttir tímar, atvinnuvegirnir þurftu stöðugt meira utanaðkomandi eldsneyti til að halda úti fiskveiðum og flutningum. Fyrir selstöðuverslunina voru þessi lög dauðadómur.(Bretar afsöluðu sér síðar forkaupsrétti á íslensku kjöti)].

[**J. A. Lifolii, stórkaupmaður, hafði um sumarið 1918 gefið 10,000 kr. til  Eyrarbakka í minningu þess að verslun hans var 50  ára gömul 3. apríl þ.á. Helmingnum átti að verja til sjóðmyndunar er styrki verzlunar nemendur í Kaupmannahöfn og höfðu Árnesingar og Rangæingar þar forgangsrétt; hinn helmingurinn átti að ganga til sjúkrahúss í Arnessýslu.  Enn fremur sendi  hann Eyrarbakka kirkju vandaða turnstundaklukku].

Skipaferðir: Ferða flóabátsins "Ingólfs" hingað lagðist af um lengri tíma sökum vélarbilunar. Bátur verslunarinnar "Hjálparinn" hafði því í nógu að snúast. Litlar sögur fara af komu millilandaskipa hingað þó einhver hafi verið þetta ár, en útfluttningsvörur verslunarinnar hér þurfti nú að tollafgreiða annaðhvort frá Vestmannaeyjum, eða Reykjavík með ærnum tilkosnaði. Þó kom hingað seglskipið "Ludvig" en á leið frá Eyrarbakka til Danmerkur var því sökt af kafbáti. Flutti kafbáturinn skipverja upp undir Noreg og komust þeir þar á land eftir 32 stunda róður. Skipið hafði ekki haft farm***, en sandur notaður til seglfestu (ballest).  Stórt Rússneskt þrímastra seglskip fórst í febrúar, við Þorlákshöfn í óveðri og var tveim mönnum bjargað, [skipherrann og einn háseti er björguðust á sundi í land] en fjórir fórust. Skipið var hlaðið kolum.

[*** Það var seint um kvöld að skipverjar skyndilega heyrðu skot og sáu tundurskeyti, sem kom rétt fyrir aftan skipið. Rétt á eftir sáu þeir kafbát koma siglandi, og skipaði hann að stöðva "Ludvig". Gaf kafbátsforinginn siðan skipverjum 20 minútur til þess að komast i björgunarbátinn. Var skipinu siðan sökt. Kafbáturinn dróg björgunarbátinn spölkorn, en hann sigldi svo hratt, að vatnið streymdi inn í bátinn, svo skipverjar voru teknir yfir á kafbátinn. Þegar komið var 30 mílur undan Noregsströndum var þeim slept í bátinn, og komust skipverjar loks eftir 32 stunda róður að landi í Noregi, við Högholmene. "Ludvig" var 110 smálestir brútto, hið vandaðasta skip að smíði og útbúnaði öllum meðferðis.] (mbl.1918)   

Fiskveiðar og sjávarútvegur: Vertíðin byrjaði treglega sökum gæftaleysis en raknaði úr þegar á leið. Vermenn sumir héðan fóru til Vestmannaeyja á vertíð. Eitthvað af brimrotuðum þorski rak á fjörur við Stokkseyri. Í apríl var kominn ördeyða á heimamiðum, en rættist úr fyrir vertíðarlok. Mótorbátar öfluðu hinsvegar vel úti á "banka". Vorvertíð hófst hér seint í júní og aflaðist vel. Saltskortur gerði þá vart við sig og hamlaði vinnslu. Haustafli góður þá róið var og gekk svo fram á vetur. Laxveiðar voru óvenju góðar í Ölfusá, einkum við Selfoss.

Menning: Söngfélagið "17" júní kom hér austur fyrir fjall og hélt samsöng í kirkjunni. Um haustið og veturinn lögðust samkomur og messur af vegna spænskuveikinnar.

Látnir 1918: Guðrún Teitsdóttir frá Skúmstöðum (88). Styrgerður Filipusdóttir frá Einarshöfn (86). Elín Símonardóttir frá Gamla-Hrauni (80). Símon Símonarson sama stað andaðist á Landakotsspítala (?). Steinn Guðmundsson skipasmiður frá Steinsbæ (78) en hann var landskunnur. Guðrún Hansdóttir frá Norðurbæ (76) Valgerður Þórðardóttir frá Garðhúsum (67) í spænsku veikinni. Guðjón Ólafsson sparisjóðsgjaldkeri frá Hólmsbæ (66). Ragnhildur Jónsdóttir frá Sandvík (66) í spænsku veikinni. Bjarni Jónsson frá Eyvakoti (57). Margrét Eyjólfsdóttir frá Eimu (51) í spænsku veikinni. Halldóra Þorsteinsdóttir frá Björgvin (46) í spænsku veikinni. Siggeir Þorkelsson þurrabúðarmaður frá Merkisteini (37). Margrét Jóhannsdóttir frá Gamla-Hrauni (30) í spænsku veikinni. Magnús Guðmundsson frá Búðarhúsum (21) í spænsku veikinni. Sigurður Brynjólfsson, frá Nýhöfn, Eyrarbakka, fórst með "Frí" VE-101 frá Vestmannaeyjum. (sr. Gísli Jónsson á Mosfelli, druknaði í þverá, hjá Hemlu í Landeyjum. Hann var ættaður af Eyrarbakka.)

Tíðin: Miklir kuldar voru í byrjun janúar, en þýðviðri með Þorra og hagavænt í febrúar, en stórviðrasamt. Jörð var tekin að grænka um miðjan febrúar og mars var mildur og hagstæð tíð. Vorið var óvenju gott, en grasbrestur um sumarið, næturfrost oft í júní og tíð stirð, svo lítið spratt í kálgörðum. Kalt var í byrjun júlí. Óþurkar um sláttinn, en þurkar í byrjun september sem var óspart notað af fiskimönnum og búmönnum, þó sunnudagar væru. Kuldar snemma haustsins og kartöflugrös fallin fyrir réttir. Heyfengur með minsta móti. Þann 12 oktober gaus í Kötlugjá.

Hagtölur: Í Reykjavík voru 57 bifreiðar, bjuggu þar milli 15 og 16 þús. manns 1918. [Fastar bifreiðarferðir voru til og frá Reykjavík hingað á Eyrarbakka, tvisvar í viku og sinntu þessu tvær bifreiðar]. Dollarinn var skráður á 3. kr og 60 aura. Kornvörur höfðu hækkað um 59% á árinu og 279% frá upphafi heimstyrjaldarinnar 1914. Steinolíuframleiðsla í heiminum árið 1916 er talin hafa verið um 461 miljón tunnur, 159 litra hver. Töðugæft úthey var boðið í 30 kr. hvern hestburð (100 kíló) árið 1918. Hámarksverð á kartöflum úr búð var 35 aurar.pr.kg, en síðan 44 au. kg haustuppskeru. Lambasvið kostuðu 75 aura.

Ýmislegt: Pétur Sigurðsson stundaði trúboð hér á Eyrarbakka. Tvö hús voru byggð 1918, Steinsbær I. og II.  Land fengu Stokkseyringar undir kirkjugarð.

Heimild: Þjóðólfur 1918, Skeggi 1918, Fréttir 1918, Morgunbl. 1918. Gardur.is. Voröld 1918. Fram 1918. Norðurland 1918. Dagsbrún 1918.

Árið 1917 voru íbúar í Eyrarbakkahreppi 942. Vikublaðið "Þjóðólfur", elsta blað landsins hóf að koma út á Eyrarbakka eftir nokkra ára svefn. Ritstjóri þess var sr. Gísli Skúlason á Stóra-Hrauni. Vikuritið "Suðurland" hafði þá nýverið hætt útgáfu og þóttust sunnlendingar illa geta verið án frétta úr héraði. Ýmsir erfiðleikar hrjáðu útgáfuna hér og svo fór að blaðið var flutt til Reykjavíkur. - Margir fundir voru haldnir vegna sjúkrahúsmálsins, en menn vonuðust eftir að sjúkrahúsið á laggirnar, þó skiptar skoðanir væru um stærð þess og byggingakostnað.

Atvinna: Þegar leið að vori fóru verkamenn að hafa áhyggjur yfir því að siglingar hingað myndu stöðvast sökum stríðsins og valda atvinnuleysi hjá þorpsbúum sem reiddu sig á vinnu við verslanirnar og vöruskipin. Þá betur rættist um vinnu í vegagerð við að bera ofan í veginn frá Selfossi til Eyrarbakka, og álmunar frá vegamótunum við Hraunsstekk að Hraunsárbrú.

Verslun & þjónusta: Verslun Andrésar Jónssonar flutti í nýbyggtt verslunarhús sítt "Breiðablik". Guðlaugur Pálsson fékk verslunarleyfi. Aðrar helstu verslanir voru eftir sem áður Einarshafnarverslun, Kf. Hekla, Verslun Bergsteinns Sveinssonar og verslun Jóhanns V Daníelssonar. Sigurður bóksali Guðmundsson, höndlaði nú einnig með nýlenduvörur, en 11 til 13 verslanir voru nú á Bakkanum.  Kolalaskortur var hér að áliðnu vori, og pappírsskorturinn var viðvarandi vegna tafa í siglingum. Fyrstu vörusendingar vorsins hingað austur hafa að öllum líkindum verið sóttar til Reykjavíkur, þegar skip Eimskipafélagsins komu þar snemma vors hlaðin vörum.  Verslun Andrésar Jónssonar var fyrst hér til að auglýsa nýkomnar vörur að þessu sinni. -Kaupfélagið Hekla hafði átt smjörsalt til rjómabúa geymt í Bretlandi á annað ár, en aldrei getað fengið það flutt, en nú stóðu vonir til að það kæmi með "Ara" leiguskipi Elíasar Stefánssonar í Reykjavík. -Haraldur Blöndal ljósmyndari hafði aðsetur í Barnaskólanum og bauð þar þjónustu sína. Guðmundur úrsmiður Halldórson setti upp vinnustofu sína í Nýjabæ, þá nýkominn frá þýskalandi (hafði hann einkaleyfi á egin uppfinningu, sem var endurbættur cylinder í úrum). (Húsi Magnúsar Magnússonar). Kf. Ingólfur á Stokkseyri fékk fyrstu vörur sínar á þessu ári um mánaðarmót maí, júní og aðrar verslanir hér nokkru síðar. Vöruúrval í verslununum hér var nú almennt orðið mun meira en áður, en dýrtíð enn mikil. Afsláttarkjör voru þó almennt viðhöfð í desember, fram til jóla.

Skipakomur 1917: Erfitt var um siglingar sökum stríðsins, þar sem bretar kröfðust þess að öll vöruskip kæmu við í breskri höfn og að auki kafbátahættan mikil. Dæmi voru um að skip á leið til landsins væru skotin í kaf (Sjá hér). Útlitið var því ískyggilegt á þessu vori. Ekki er getið um skipakomur á Eyrarbakka og Stokkseyri vorið 1917, þó líklegast að skip Einarshafnarverslunar hafi komið hér, en til Reykjavíkur var skipaumferð töluverð og voru sum hver stærri en áður hafði þekkst. Vélbátar Eyrbekkinga og Stokkseyringa voru hinsvegar talsvert notaðir til að sækja vörur til Reykjavíkur og var það nýlunda. Strandferðaskipið "Ingólfur" kom hér við í ágústmánuði með steinolíufarm (300 tunnur) til Einarshafnarverslunar. Spænskt seglskip "Espano" kom til Stokkseyrar 3. sept. hlaðið salti til Kf. Ingólfs og tók saltfisk frá þeim og Kf. Heklu hér á Bakkanum. (Það kom frá Cadiz, gömul hafnarborg á Spáni).

Sjávarútvegur 1917: Þrír vélbátar héðan stunduðu veiðar frá Sandgerði, fram í vertíðarbyrjun. Vertíðin byrjaði dauflega hjá róðrabátum, en mótorbátarnir öfluðu dável. Mótorbáturinn "Suðri" frá Stokkseyri fórst þann 3. febrúar og mótorbátur Jóns Sturlaugssonar á Stokkseyri fórst þar í september, á leið frá Reykjavík með kolafarm og fl. til Stokkseyrar, mannbjörg varð. Mótor-námskeið var haldið á Stokkseyri og tóku 10 nemar vélstjórapróf.

Eyrarbakkahreppur: Hæstu greiðendur aukaútsvars voru: Einarshafnar-verzlun, Kaupfélagið Hekla, Andrés Jónsson, kaupm. Jóh. V. Daníelsson, kaupm. sr.GísliSkúIason, StóraHrauni. Guðm.ísIeifss.óðalsb.St.Háey.  J. D. Nielsen, verzlunarstj. Bergsteinn Sveinsson, kpm. Guðm. Sigurðsson, verzlm. Gíslí Pétursson, héraðsl. Guðm. Guðmundss., kaupf.stj. Sigurður Guðmundss., bóksali Einar Jóns. þurrab.m.,Einarsh. Árni Tómasson, Stóra-Hrauni Friðr.Sigurðss. GamlaHrauni  Ásg. Blöndal, læknir, Búðarst. Jakob Jóns. þurrab.m.,Einarsh.  G. Jónson, verzlm.,Einarshöfn. Sveinbjörn Ólafsson, Hvoli. Ingvar Jónsson, verzlm.

Menning og samfélag: Skarlatsótt stakk sér niður í héraðinu og kom veikin upp í einu húsi hér (Nýjabæ). -Sjúkrasjóðurinn "Vinaminning" hlaut konunglega staðfestingu, en hann var stofnaður árið 1916. Tilgangur sjóðsins var að styrkja fátæka sjúklinga, er leituðu heilsubótar á sjúkrahæli í Árnessýslu. Stjórn sjóðsins skipuðu: Gísli Skúlason, P. Nielsen og  Gísli Pjetursson. -Það komst í tísku hjá ungu fólki hér og ungmennum sem höfðu ráð á, að kaupa sér líftryggingu. Flestir sem keyptu tryggingar þessar höfðu samning um, að þeir fái þær útborgaðar um sextugsaldur og þótti þetta góð lífeyristrygging. Flestir skiptu við lífsábyrgðarfélagið "Danmark" er  Þórður Jónsson, verslunarmaður á Stokkseyri var umboðsmaður fyrir.- Söngfélagið "17. júní" heimsótti Bakkann og stóð fyrir söngskemtun og Ólafur Magnússon í Arnarbæli hélt hér söngnámskeið um veturinn.

Andlát: Aðalbjörg Eyjólfsdóttir (87). Pétur Gíslason faðir Gísla læknis (86). Hannes Bergsson, þurrabúðarmaður Einarshöfn (64). Magnús Brynjólfsson, þurrabúðarmaður frá Björgvin, andaðist úr lungnabólgu (55). Katrín Jónsdóttir, Einarshöfn (54). Kristinn Þórarinsson, bóndi frá Naustakoti [Neistakoti], en hann drukknaði 12. janúar þ.á.(37). Ólafur söðlasmiður Guðmundsson í Einarshöfn (50). [hafði þar söðlasmíðaverkstæði til margra ára. Magaveiki hrjáði hann lengi og hugðist hann fá bót meina sinna á Landakotsspítala, en lést þar]. Sigríður Grímsdóttir, Ingólfi (44). Rósa María Brynjólfsdóttir frá Merkisteini á Eyrarbakka,druknaði norður í landi á leið til skips. Filipus Gíslason frá Stekkum, af slysförum (18). Sveinbarn Kristjánssonar í Stíghúsi (0).

Tíðarfarið 1917: Frost í janúar voru -14 til -16°C og stillur oft. Tíðin fram í mars var harðneskjuleg um allt land og mikið frost (6 til 19 stig). apríl var einnig kaldur um land allt, Ekki er getið um tíðarfarið hér við ströndina þetta ár.

Hagtölur 1917: Verð á rjómabúsmjöri var ákveðið af verðlagsnefnd 3,30 kr. pr. kg. Óslægður þorskur 28 au. pr.kg. ýsa 24 au. pr. kíló. lúða 40 au.pr.kg.- Ær seldust á 37-40 kr., kýr á tæp 400 kr. og hross um 300 kr. upp til hópa. Verð á innfluttum kolum voru 40 kr. skipspundið (Rvík).

Heimild: Þjóðólfur 1917, gardur.is, Ægir 1917. ofl.

Íbúar í Eyrarbakkahreppi voru 931 árið 1916, en á sama tíma bjuggu í Reykjavík 14.200 manns. Fólksfjöldi á Íslandi var þá ríflega 87.000 manns. Hugmyndir um raflýsingu þorpsins komust aftur á dagskrá eftir 3ja ára hlé. Ákveðið var að stofna raflýsingarnefnd sem í sátu: Guðm. Guðmundsson, kaupfélagsstjóri í Heklu, J. D. Nielsen verslunarstjóri hjá Einarshafnarverslun og Páll Bjarnason kennari. -Sýslan undirbjó kaup á Þorlákshöfn og átti kaupverð að vera 150.000 kr. -Þetta ár var kosningaár. Kosið var í ágúst. Af 272 kjósendum á Eyrarbakka sóttu 92 kjörfund, þar af 35 konur. Flestir voru þó að heiman í vinnu út um land, þennan tíma árs. Á Stokkseyri kusu á milli 50-60 kjósendur, þar af 10 konur; þar voru á kjörskrá hátt á þriðja hundrað manns. Karlar urðu að vera 30 ára og konur 40 ára og ekki máti hafa þegið fátækrastyrk til að öðlast kosningarétt. Valið stóð um 6 flokka. A:Heimastjórnarmenn, B:Þversummenn, C:Verkamenn, D:Óháðir bændur, E:Langsummenn, og F:Þingbændur. Þá var kosið til hreppsnefndar hér á Eyrarbakka og hlutu kosningu, Guðmundur Jónsson, oddviti (Versl.m. hjá Kf. Heklu). Tómas Vigfússon, bóndi og formaður, og Eiríkur Gíslason, trésm.

Verslun og Þjónusta: Helstu verslanir árið 1916 voru hér sem áður, Einarshafnarverslun stærst, þá Kf. Hekla. Verslun Andrésar Jónssonar, Verslun Jóhanns V Daníelssonar og Verslun Bergsteins Sveinssonar í Nýjabæ. Sérvöruverslanir voru nokkrar, svo sem bókaverslun Sigurðar Guðmundssonar og Úraverslun Sigurðar Tómassonar, en sú verslun hætti um haustið er Sigurður flutti erlendis. Haraldur Blöndal var hér með ljósmyndastofu. Páll Bjarnason á Stokkseyri stundaði einhverja höndlun þar, aðalega með ræktunarvörur, fræ og bækur og Magnús Gunnarsson með vefnaðarvörur o.fl. Þórður Jónson rak ritfanga og bókaverslun, Sigurður Ingimundarson, vefnaðar og nýlenduvöruverslun og Jón Jónasson matvöruverslun. Kf. Ingólfur var sem fyr stærst verslana á Stokkseyri. Í júlí stóðu "lestirnar" sem hæst og voru ullarlestir óvenju miklar þetta sumar. Um miðjan júlí voru verslanir hér þrotnar af nauðsynjavörum, en fyrstu haustskipa var ekki von fyrr en í byrjun ágúst. Um haustið var Einarshafnarverslun orðin vel byrg þegar lestað hafði verið úr tveim skipum félagsins og að auki fékk verslunin vörur auk annara kaupmanna hér með gufuskipinu "Botníu" þegar það kom til Reykjavíkur í vetrarbyrjun. Verr gekk Kf. Heklu að byrgja sig upp fyrir veturinn, því eitt leiguskip þeirra "Venus" strandaði í Færeyjum.- Verðlag á innfluttum nauðsynjavörum hafði nú hækkað um 70% frá því að heimstyrjöldin hófst 1914. Innlend framleiðasla í landbúnaði og sjávarútvegi hafði hækkað í verði að sama skapi. - Í vetrarbyrjun hóf Einar Jónsson bifreiðastjóri rekstur leigubifreiðar. Fréttablaðið Suðurland hætti útgáfu að sinni eftir 6 ára sögu.

Skipakomur: Þó sjófarendum stæði stuggur af styrjöldinni, herskipum og kafbátum, sem og tundurduflum, létu margir skipstjórnarmenn það lítt á sig fá og héldu uppi siglingum sem áður. Faxaflóabáturinn "Ingólfur" kom hér þann 17. maí og síðan alls í 5 skipti milli Reykjavíkur og Eyrarbakka þetta sumar, en Kf. Hekla annaðist hann hér. -Sund voru ófær þegar vöruskip kaupfélaganna og Einarshafnarverslunar komu hér að síðla maímánaðar og lögðu þau til hafs á ný og biðu þess að fært yrði. -Fyrra vorskip til Einarshafnarverslunar var seglskipið "Víking" með matvæli, nýlenduvörur, járnvörur og vefnaðarvörur, en hið síðara var seglskipið "Vonin" með sement og timburfarm. -Um haustið kom skonortan "Bonavista" að Stokkseyri með timbur ofl. til Ingólfsverslunar. - "Venus" leiguskip kaupfélaganna "Heklu og "Ingólfs" strandaði í Færeyjum, hafði verið hertekið af bretum, Skipið var að mestu hlaðið nauðsynjavörum og byggingarefni, en á þilfari hafði það áhöld til rjómabúa og mótorbátaefni. Skipið var eign þeirra Johnsons og Kaabers. Seglskipin "Vonin" og "Katrine" komu með haustvörurnar til Einarshafnarverslunar, aðalega matvörur og byggingaefni.

Sjávarútvegur 1916:  Sjómenn komu í verið um miðjan febrúar, en vertíðin hófst síðan undir mánaðarlokin og var þá unglingaskólanum slitið, enda biðu beituskúrarnir eftir þeim. Mótorbátar sem gengu héðan af Bakkanum voru 7 að tölu og voru 5 þeirra nýsmíðaðir, en opin róðraskip voru fjögur. Frá Stokkseyri gengu 17 vélbátar og eitt róðraskip. Í þorlákshöfn var selstöðuútvegur og gengu þaðan 29 róðraskip en enginn vélbátur. Vertíðin byrjaði vel hjá mótorbátunum sem sóttu stíft út á "Selvogsbanka" en verr hjá róðraskipum sem sóttu hér á grunnið, en hjá þeim aflaðist ekkert fyrri en í lok mars. Vermenn í Þorlákshöfn sátu auðum höndum mun lengur og biðu eftir þeim gula fram í apríl, en áður en mánuðurinn leið að fullu var orðið fisklaust á miðunum, bæði hér og fyrir Þorlákshöfn og lauk vertíðinni þannig. -Um sumarið gengu nokkrir vélbátar héðan og eitthvað var róið frá Gamla-Hrauni og Stokkseyri á opnum bátum, en djúpmiðin voru fengsæl þetta sumar. Þrír vélbátar héðan gengu frá Sandgerði frá vertíðarlokum og fram á mitt sumar. Sumaraflinn var mestmegnis þorskur, ýsa og langa og eitthvað af smálúðu og skötu. Beituleysi hamlaði oft róðrum. Sjómenn vissu þó um síld á Selvogsbanka, en þá vantaði net að veiða hana í.- Gæftarleysi og brim hömluðu veiðum þegar leið á sumarið og var því sjósókn með minsta móti. Haustvertíðin byrjaði betur og vel fiskaðist. Þá er gaf á sjó fram í desember fiskaðist ágætlega, helst ýsa, væn.

Atvinnuástand: Atvinna fyrir verkafólk var oft stopul hér við sjávarsíðuna. Helst var það verslunin sem þurfti á verkafólki að halda og svo landeigendur um sláttinn. Margir fóru í vegavinnu út um landið á sumrum, eða byggingavinnu, einkum í Reykjavík og einhverjar stúlkur í fiskverkun á Kirkjusand við Reykjavík. Kaupamenn höfðu að jafnaði 30 kr. vikulaun til sveita og kaupakonur að hámarki 18 kr. í vikulaun og því augljóslega mikill kynbundin launamunur í landbúnaði. Almenn verkamannalaun við sjávarsíðuna voru talsvert hærri, en vinnan þó stopulli hér eins og fyrr getur. Sótti því fólk, héðan og þó einkum úr sveitum til Reykjavíkur þar sem togaraútgerð var að stóreflast, þó skorti marga húsnæði er þangað fóru.

Menning og samfélag 1916: Samskot voru haldin hér í hreppi og víðar til stuðnings héraðslækninum Gísla Pétursyni, eftir að hús hans brann seint á síðasta ári. -Ungfr. Guðmunda Nielsen og Helgi Hallgrímsson kennari voru hið söngelskasta fólk á þessum slóðum og stýrðu fjöldasöng á mannamótum og stóðu fyrir tónleikum. J.D. Níelsen stóð fyrir leikfimisýningu og skotæfingum eins og undanfarin ár. Verkamannafélagið "Báran" hélt sína árlegu skemmtun og dansleik. -Bifreið kom hingað úr Reykjavík á góunni hlaðinn fólki og tók ferðalagið 4 klst.-Gísli Pétursson héraðslæknir hóf að byggja læknishúsið nýja og var það gert úr steinsteypu, (Innanveggjaplötur voru steyptar úr vikurmöl að ráði Jóns Þorlákssonar, en hann hafði gert tilraunir í þessa veru. Einar Finnson í Rvík var yfirsmiður) og Andrés Jónsson verslunarmaður byggði einnig steinsteypt hús (Breiðablik) þetta sumar, bæði eru húsin á Háeyrarlóðinni. - Vindlar og vindlingareykingar voru að komast mjög í tísku um þetta leiti og margir fóru að ganga í tréskóm (klossum). -Mislingasótt kom hér upp og varð hennar fyrst vart í Gunnarshúsi- Sumarhitinn var íbúum til baga, "Leggur nú fiskýlduþefinn í hitanum um alt þorpið, götur og torg vaða út í allskonar óþverra, rykið þyrlast inn umglugga og smugur allar í húsum og þá ofan í lungun, vatnsból mörg illa hirt og vatnið lítið og mórautt, skolpi er helt út fyrir húsdyrnar og aska og rusl borið rétt ofan í flæðarmál".- Barnaskólinn var settur 1. nóvember og voru nemendur 80. Unglingaskóli var ekki þetta árið.-Einhverjir höfðu það sér til dægrastittingar að híma í sölubúðum daginn út og daginn inn, þó illa séð væri af kaupmönnum. Jólatréskemtun fyrir börn var hér haldin og hefð var fyrir.

Andlát: Ingveldur Þorgilsdóttir í Hraungerði Eb, en hún var háöldruð, (80) móðir Þorgerðar og Guðmundar úrsmiðs Halldórsbarna. Helga Tómasdóttir í Nýjabæ (76). Jón Jakopsson frá Skipagerði í V-Landeyjum, háaldraður maður (86). Valgerður Guðlaugsdóttir frá Neistastöðum, (50). Eugenía Nielsen,(f.Thorgrímsen) andaðist úr blóðeitrun (66), afleiðing gamallrar gallsteinaveiki. Henni til heiðurs var samin drápa sem eftirfarandi vers eru úr:

Eins og friðarengill þín

endurminning lifir,

hún í vina hjörtum skín

og "húsinu" gamla yfir.

Eyrarbakki þakkar þér

þína hjartagæzku,

sem þú öllum sýndir hér

síðan þú varst í æsku.

Göfuglynd og góð þú varst,

gæðakonan sanna!

Ættarmerkið á þér barst

íslands beztu svanna.

Tíðarfarið og landbúnaður: Aðfararnótt hins 21. janúar 1916 gerði óvenju mikið brim og sjógang við suðurströndina og kom það mönnum að óvörum, því stillulogn var þá nótt. Braut flóðið sjógarðinn milli Einarshafnar og Óseyrarness til grunna, svo að tjón það taldist um 1000-1500 krónur að frátöldum skemdum á ræktarlandi. Sjór fæddi inn í sjóbúðir í Þorlákshöfn og braut húsgafla og hleðslur. Tvö skip eiðilögðust á Stokkseyri og olíuskúr Einarshafnarverslunar brotnaði niður. -Janúar var helst til umhleypingasamur en snjóléttur, hvass á köflum og eitt sinn gerði mikið þrumuveður og olli það foktjóni víða í uppsveitum. - Í febrúar fór frost niður í -20°C - "Fjöruhross" voru þau kölluð, útigangshrossin hér sem gengu sjálfala í fjörunni, heilu og hálfu daganna. -Í mars var einmunatíð og snjólaust með öllu á Eyrum og gaf á sjó dag hvern, sem þótti með afbrigðum fátítt, en undir lok mánaðarins brast á norðan stormur og lentu einhverjir bátar af ströndinni í hrakningum, en engir mannskaðar urðu. -Snemma í apríl féll mesti snjór vetrarinns og tíðin stirð, sást þá fyrsti vorboðinn, en það var skógarþröstur. Ísingarveður gerði þá mikið og braut það niður 30 símastaura. Tók svo að brima mjög svo ekki varð sjófært. Vorið var kalt, norðan skafrenningur og frost. Í lok aprílmánaðar brast á með einmuna tíð, en stóð stutt og kuldinn tók við á ný fram í maí.-Eftir miðjan maí tók jörð að grænka þegar sumarið hélt innreið sína, og skin og skúrir skiptust um.- Um miðjan júní mældist 19 stiga hiti í forsælu, en mánuðurinn var sólríkur nær hvern dag.-Þurkar miklir voru í byrjun júlí, sólskín og hiti hvern dag á Eyrum fram á miðjan mánuð, en þá gerði dumbungs veður. Gerði þá eitt mesta brim sem komið hefur að sumri, að sögn eldri manna. Tíðin var stirð yfir sláttinn og brim stöðugt, rættist þó úr er leið á ágústmánuð og menn hér náðu heyjum sínum. -Jarðskjálftakipp allsnarpann fundu menn hér síðla ágústmánaðar. September byrjaði með blíðviðri sem hélst allann oktober, brim þó stöku sinnum. Í fyrstu viku oktober snjóaði í fjöllin. Nóvember var stormasamur í fyrstu en svo rættist úr svo fé var útigengt. Desember var kaldur, stormar og stillur. Náði frostið iðulega í -14°C síðari hluta desember.

Hagtölur úr sýslunni: Árið 1914 veiddust 2.365 laxar í ám og vötnum Árnesinga. Árið 1915 veiddust 1.280 laxar og var u.þ.b. helmingur aflans veiddur í Sandvíkurhreppi. Árið 1914 nam dúntekja 25 kg. Árið 1915 nam dúntekja 29 kg. í sýslunni (Dúnninn var aðallega frá Laugardælum, og lítið eitt frá Skipum og Baugsstöðum). Verkfærir karlmenn voru á þessum árum 1.196 að tölu. Sauðfé 153.971 á Suðurlandi öllu.

Heimild: Suðurland 1916, Gardur.is, 1 óþekkt skjal.

Árið 1915 voru íbúar í Eyrarbakkahreppi 925 að tölu. -Sjóðliðsforingjar tveir af danska varðskipinu "Valnum", voru um þessar mundir að mæla hafnargerð hér á Eyrarbakka, fyrir stórkaupm. Lefolii, en hann var hér sjálfur staddur um lestirnar eins og venja hans var, til að kaupa upp ull bænda. -Nokkra mánaða hlé var á útgáfu fréttablaðsins Suðurland vegna pappírsskorts af völdum heimstyrjaldarinnar, en með vorskipum barst loks nægur pappír til að halda útgáfunni áfram. -Ensk herskip voru á sveimi hér skamt undan landi -Konurnar á Bakkanum fögnuðu kosnngarétti sínum, hér sem og í Reykjavík og víðar í kaupstöðum landsins. -Í þjórsárdal var höggvið mikið hrís til eldiviðar og fleytt ofan Brúará og Hvítá, mest svo tekið upp á land nærri Útverkum á Skeiðum, en hrísið átti að spara kolainnfluttning. -Erlendir ferðamenn voru óvenju fáir hér við sjávarsíðuna þetta sumar af völdum styrjaldarinnar. Helstu umgangspestir voru "Rauðir hundar" sem lögðust þungt á fullorðna, en þó vægar á börn og svo "Barnaveiki". Um veturinn kviknaði í húsi héraðslæknisins Gísla Péturssonar og skemdist mikið, en eldinn tókst að slökkva. Bifreiðar voru hér á ferð að vetrarlagi og þótti tíðindum sæta, en færðin var með ágætum.

Skipakomur: Ekki eru til tæmandi upplýsingar um skipakomur vorið 1915, en þó hafa að líkindum komið hér mörg er hingað komu vorið áður en þó ljóst að styrjöldin hafi oft tafið skipaferðir hingað til lands: "Vonin'', skip Einarshafnarverslunar kom með vörur að utan og fór héðan með ull til Reykjavíkur. "Venus", skip Ingólfsverslunar á Stokkseyri kom hlaðið kolum og fór aftur til útlanda með ull. Vestmannayjabáturinn, "Óskar", kom að Stokkseyri og á Eyrarbakka með eitthvað af vörum. Um mitt sumar kom skonnortan "Nauta" með timbur, steinolíu, sement, tjöru og járn til Einarshafnarverslunar. -Í ófriðnum áttu bretar það til að hertaka skip sem sigldu frá Íslandi með vörur út til Danmerkur og "kaupa úr þeim ullina", sem var stríðandi þjóðum einkar verðmæt. -Tvö seglskip að minnstakost komu um haustið auk strandferðaskipsins Ingólfs, en síðasta haustskipið fór héðan 23.oktober áleiðis til Ameríku. -Fjórir smábátar komu hér að vetrarlagi, hlaðnir vörum úr Reykjavík og var Faxaflóabáturinn "Ingólfur" þeirra stæstur, hlaðinn steinolíu.

Verslun, þjónusta og viðskipti: Hið víðfræga "Bakkavín" fékst ekki lengur. Áfengisbann hafði verið í lög leidd. Verslunin fékk flestar aðrar vörur sem óskað var eftir, en vegna stríðsins voru vöruútlát aðeins veitt gegn staðgreiðslu hjá mörgum verslunum hér. Verslunina skorti þó til þess skiptimynnt, sem virtist vera hörgull á í landinu. -Á nokkrum liðnum árum var verslun hér á Eyrarbakka í miklum vexti og siglingar stöðugt tíðari milli landa, en með styrjöldinni kom mikill afturkippur í þessa atvinnugrein sökum dýrtíðar. -Þessar voru helstu verslanir á Eyrarbakka og Stokkseyri 1915: Verslunin Einarshöfn, Kaupfélagið Hekla, Verslun Andrésar Jónssonar og Verslun Jóhanns V Daníelssonar á Eyrarbakka auk smærri höndlara, svo sem skartgripaverslun Sigurðar Tómassonar úrsmiðs. Kaupfélagið Ingólfur var öflugasta verslunin á Stokkseyri, en þar höndluðu einnig Sigurður Ingimarsson, Magnús Gunnarsson og Jón Jónsson. Á Selfossi stofnaði Þorfinnur Jónson í Tryggvaskála, verslun þar og keppti við Símon í Sigtúnum um viðskiptin. -Verð á útfluttningsvörum hækkaði mikið vegna stríðsins og högnuðust framleiðendur, kaupahéðnar og útflytjendur oft stórlega á þessum árum, t.d. hækkaði ull þrefallt í verði, verð á hrossum var afar hátt, og sömu sögu má segja um saltfisk og lýsi. Fyrir almenning snerist dæmið við. Verð á innfluttum kolum var afar hátt, sama gilti um sykur og kornvöru. Vextir á lánsfé var einnig hátt og hamlandi framþróun í samfélaginu. Verkamenn höfðu nokkra kauphækkun með tilliti til dýrtíðarinnar. Fyrsta smjörsendingin frá Baugsstaðarjómabúinu 1915 vóg 820 pund, en smjörið var selt erlendis, en verslanir hér fluttu hinsvegar inn smjörlíki (Margarine). Grammifónsplötur voru nú líklega seldar í fyrsta skipti á Bakkanum, í verslun Andrésar Jónssonar, sem var að mestu leiti vefnaðarvöru og krambúð. Þakjárn og Þakpappa var nú farið að flytja inn í stórum stíl af verslunum hér ásamt ofnum og eldavélum. Af innfluttum nauðsynjavörum er helst að nefna: Rúgmjöl, Hveiti, Valshafra, Grjón, Kaffi, Export, Kandís, Melis, Púðursykur, Strausykur, Rúsínur, Sveskjur, Sagogrjón, laukur og saft. Góð færð af Suðurlandi til Reykjavíkur langt fram eftir hausti dró til sín meiri viðskipti þangað en venjulega og bitnaði það nokkuð á verslun hér við ströndina.

Atvinna,fiskveiðar og útgerð: Sjómenn héðan sækja veiðar daglega á Selvogsbanka og öfluðu vel, en tilkoma mótorbáta gerir það mögulegt. Létu sjómenn vel af aflahlut sínum þessa vertíð -Laxveiðar voru stundaðar af kappi í Ölfusá og höfðu fengist suma daga allt að 40 fimmtán punda laxar, einkum við Selfoss og þótti fiskurinn vera almennt stærri en hin fyrri ár, en heildarveiðin var þó aðeins í meðallagi.- Um sumarið gekk einn bátur af Eyrarbakka og þrír af Stokkseyri. Allir mokfiskuðu en aflinn var aðalega langa, þorskur og keila. Síld höfðu sumir bátarnir veitt þetta 10-20 tn. í róðri. Síldin var seld jafnóðum til Vestmanneyja, það sem ekki var notað til beitu í bráðina. Langræði var svo mikið héðan þetta sumar, að bátarnir voru 2 sólarhringa i róðri, en allt gekk vel, enda var gæðatíð til sjávarinns. Það mátti heita að ekki hafi sést brimboði allann júlí mánuð. Frá Gamla-Hrauni var róið sem fyrr á árum. -Pál Jónsson vélsmiður úr Reykjavík, settist upp á Stokkseyri til að sinna vélbátaútgerð þeirra.- Daglaunamenn þóttust illa úti, þrátt fyrir hærri laun, en dýrtíðin var svo mikil að ekki jafnaðist við verðlagshækkanir. Vörukarfa með algengustu vörutegundum til heimabrúks hafði hækkað um 48,5% milli áranna 1913 og 1915. Sjómenn sem greiddu vöru með þorski komu út á sléttu, en bændur sem greiddu í ull högnuðust vegna hins háa ullarverðs. Sexpunda rúgbrauð kostaði hér 90 aura,(mjólkurpottur 22 aura í Rvík). -Atvinnuleysi um veturinn sem fyr. -Haustaflinn var góður og mokfiskaðist oft á tíðum fram á vetur. -Um haustið voru smíðaðir 6 nýir mótorbátar á Eyrarbakka og Stokkseyri, en aðeins eitt opið skip var smíðað á árinu. -Fyrirhugað var að stofna hásetafélag hér og undirbúningur langt kominn, þegar þessar fyrirætlanir runnu út í sandinn.

Menning og samfélag:  Þann 7. júlí 1915 fögnuðu kvenfélagskonur á Eyrarbakka auknum réttindum kvenna, þar sem nýja stjórnaskráin veitti konum kosningarétt og kjörgengi til alþingis. Um kveldið kl. 9 söfnuðust flestar konur þorpsins saman fyrir framan barnaskólann, og þaðan lögðu þær svo í skrúðfylkingu. Gengu þrjár fremstar í íslenskum skautbúningi og báru íslenskan fána - og fleiri íslenska smáfána mátti þar sjá. Gengu þær sem leið liggur vestur að Einarshöfn, héldu þá til baka aftur og að gisti og samkomuhúsinu Fjölni og staðnæmdust þar. Þá var sungið kvæði er ort hafði Þröstur :

Nú er um landsins bygðir bjart,

nú blómgast dalur fagur.

Nú býst hann í sitt bezta skart

hinn bjarti frelsisdagur!

- - Hún móðir okkar fríkka fer

því fleiri hirða um skóginn:

Úr aldaloðing leyft oss er

að leggja hönd á plóginn.

Og fánann glaðar hefjum hátt

- það hitnar barmur okkar. -

Sjá! austur loftið er svo blátt

það út til starfsins lokkar.

- - Með nýjum kröftum, nýjum dug

skal nýjar brautir ryðja!

Með nýju frelsi, nýjum hug

að nýrri framsókn styðja.

Að söngnum loknum kom út á veggsvalirnar frú Guðrún Torfadóttir og flutti ávarp. Þá var sungið: Eldgamla ísafold, og að því loknu hrópað húrra fyrir kvenfólkinu. Síðan gengu konur inn í gistihúsið, og skemtu sér þar við samræður og kaffidrykkju, eitthvað frameftir.-Ungfrú Karítas Ólafsdóttir frá Stóra-Hrauni hélt hússtjórnarnámskeið í boði kvenfélagsins.- Fyrsta ljósmyndin birt í vikublaðinu "Suðurland". Dönsk hjú héldu hér í þorpunum fjölsótta myndasýningu ásamt töfrabrögðum ýmiskonar. Enskar húfur voru að komast mjög í tísku hér um þessar mundir.

Skóli og fræðsla: Barna og unglingaskólinn voru settir að venju í oktober og voru þar kend íslenska, saga, náttúrufræði, landafræði, reikningur, söngur, leikfimi, danska, (enska ef óskað var). Unglingaskólinn stóð í 4 mánuði á meðan atvinnuleysið var mest yfir vetrartímann, en aðsókn ávalt dræm. Aðeins 15 nemendur sóttu þetta skólaár. -Námskeið var haldið á Stokkseyri fyrir vélamenn á bátum. -Sjómannanámskeið haldið hér á Eyrarbakka og kenndar siglingareglur. -Hússtjórnarnámskeið hélt Karitas Ólafsdóttir á Stóra-Hrauni. -Nielsen verslunarstjóri stýrði leikfimiflokk og kendi samskonar æfingar og ástundaðar voru í danska hernum. Jólatréskemtun var haldinn fyrir yngri og eldri börn í plássinu, en sá siður hafði lengi verið við líði hér áður fyr.

Eyrarbakkahreppur 1915: Íbúar 925. -Tekjur, 12,901. kr sem dreifðust þannig: Til framfærslu fátækra kr. 4.717

- mentamál (barnask.) - 2.100

- vaxtagreiðslu .. - 1.450

-afborgana af skuldum 1.080

- ýmissa útgjalda , . - 1.100

Aðrir liðir voru undir 1000 kr.

Andlát 1915: Jónina Árnadóttir í Einarshúsi, kona Guðmundar Jónssonar hreppsnefndaroddvita á Eyrarbakka. -Sigurður Árnason frá Hafliðakoti í Hraunshverfi úr lungnabólgu, 68 ára gamall. Hann var 36 vertíðir formaður á Stokkseyri. -Sigurður Bjarnason frá Eyfakoti Jónssonar þar. -Hallfríður Guðlaugsdóttir 15 ára frá Nýjabæ. -Andrés Kristinn Bjarnason 7 ára frá Brennu.-  -Jóhanna Ingibjörg Valdimarsdóttir 3 ára frá Norðurkoti. Konráð Ragnar Konráðssonar læknis, hvítvoðungur.

Tíðarfarið, ræktun og landbúnaður: Þann 11. og 12. júlí  gerði ofsarok er hér á Eyrarbakka og kulda mikinn. Nóttina á milli snjóaði á Reykjanesfjallgarðinn niður undir bygð í ofanverðu Ölfusi. Lá snjór liður eftir öllu fram að hádegi. Stormurinn lamdi niður kartöflugrös og annan gróður i görðum. -Slátturinn byrjaði um miðjan júlí og voru túnin víða dável sprottin, en sumstaðar kalin og skemd. Mýrar voru þá flestar illa sprotnar og óvænlega horfði með þær. -Þurkatíð í ágúst fór illa með kartöflugrös í sandgörðunum hér en menn reindu að vökva öðru hvoru til að halda þeim á lífi. Sendin tún fóru einnig illa í þurkunum og komu á þau bleikir blettir. -Garðauppskera var með miklum ágætum þetta haust og höfðu sumir þrítugfalda kartöfluuppskeru. Guðmundur Ísleifsson á Háeyri leigði nokkrum mönnum land til jarðyrkju á flötunum austan Barnaskólanns, fékk þó ræktunin egi frið fyrir skemdarvörgum. -Fáeinum sauðum var slátrað á Bakkanum þetta haustið, þá aðeins sláturfé heimamanna. -Haustrigningar hófust í byrjun oktober. Ripsberjagræðling hafði maður nokkur sett niður hér í garð sinn og þótti það til tíðinda þegar á það kom eitt ber um haustið. Gæðatíð var til lands og sjávar haust og fram eftir vetri. Eftir jól tók að brima hér við ströndina og veður öll að færast í umhleypinga.

Heimild: Suðurland 1915