Hraðfrystistöð Eyrarbakka h/f tekur til starfa.

Í byrjun árs var íbúatala í Eyrarbakkahreppi 597 og í Stokkseyrarhreppi jafn margir, eða 597 manns. Í Sandvíkurhreppi bjuggu 364 og um 500 í Ölfusi. Bygging hraðfrystistöðvarinnar er hafinn, en gólfflötur hennar er um 700 fm. Hlutafé um 250.000 var safnað af Eyrbekkingum á Eyrarbakka og í Reykjavík. Að undirbúningi þessa fyrirtækis stóðu; Vigfús Jónsson, Magnús Magnússon, Árni Helgason, Jón Tómasson, Sigurður Kristjánsson, Sigurður Óli Ólafsson og Bjarni Jóhannsson. Áætlað var að 30 til 40 manns, einkum konur fengju atvinnu við hið nýja frystihús. Hampiðjan rak netagerð á Eyrarbakka og höfðu nokkrar konur starf við hana.[Sofnandi Hampiðjunnar í Reykjavík var Eyrbekkingurinn Guðmundur Guðmundsson vélstjóri, en hann starfaði þá hjá vélsmiðjunni Héðni.] Frá Eyrarbakka réri þó aðeins einn dragnótabátur á vetrarvertíð og frá Þorlákshöfn eitt tveggja manna far. Frá Stokkseyri voru hinsvegar gerðir út 6 línubátar. Afli á vetíðinni var með fádæmum góður. Útgerðarfélagið Óðinn h/f var að undirbúa kaup á bátum til að gera út frá Eyrarbakka. 

Hraðfrystistöðin var tekin í notkun þann 4. maí og sá vélsmiðjan Héðinn í Rvík um smíði allra véla í hraðfrystistöðina. Átti stöðin að geta unnið 20 smálestir af fiski á dag. Í stjórn félagsins voru kosnir: Magnús Magnússon, útgm. Vigfús Jónsson, trésmíðameistari, Gísli Jónsson, bóndi. í varastjórn: Sigurður Kristjánsson, kaupm. og Jón Helgason, formaður. Endurskoðendur: Sigurður Guðmundsson og Sigurður Óli Olafsson, Selfossi. [Bygging þessa mikla húss gekk framúrskarandi vel. Byrjað var að grafa fyrir því 21. desember 1943, á aðfangadag jóla var byrjað að steypa, og 15. mars 1944 var húsið komið upp að fullu. Um svipað leiti voru Stokkseyringar að koma sér upp frystihúsi.]

 

Verkalýðsmál: Báran sendi frá sér svofellda áskorun "Fundur haldinn í verkamannafélaginu Báran á Eyrarbakka þ. 3. marz 1944, skorar hér með á hið háa Alþingi að samþykkja framkomnar tillögur í öryggismálum sjómanna, sem Alþýðusamband íslands hefur lagt fyrir yfirstandandi Alþingi".

Báran hélt skemtikvöld í Fjölni þann 1. maí og var vel sótt. Aðra skemtun hélt félagið 9. desember í tilefni 41 árs afmælis síns. Formaður Bárunnar var Kristján Guðmundsson.

Félagið átti í deilum við ríkið um vegavinnukjör ásamt heildarsamtökunum. Verkfall, stóð yfir

í 15 daga, og aldrei í sögu heildarsamtaka íslenzkrar alþýðu höfðu verkalýðssamtökin sýnt um allt land samtímis þvílíkan styrk og festu þó svo að verkfallið skilaði þeim flestum litlu.

[Tímakaup í vegavinnu hjá Bárunni var eftir verkfall kr. 2,45 árið 1944, eða sama og Dagsbrún í Rvík, en víða annarstaðar 2,10 kr. Þá kostaði ein lifandi hæna 35 kr. Þá var kveðið á um 8 tíma vinnudag í stað 10. eftirvinnu og helgarálag og veikinda/slysadaga. Verkalýðsfélagið Þór á selfossi var afar ósátt við að fá ekki það sama og Eyrbekkingar og boðuðu til verkfalls á Selfossi, en Vlf. Þór var samningslaust félag fram að þessu en fengu nú sambærilegan samning við Kaupfélagið ofl. áður en til verkfalls kom. Formaður Þórs var Björgvin Þorsteinsson.]

 

Pólitikin: Sósialistaflokkurinn sótti Bakkann heim og höfðu framsögu þeir Brynjólfur Bjarnason menntamálaráðherra og Lúðvík Jósepsson alþingismaður. Á Stokkseyri höfðu framsögu þeir Áki Jakobsson atvinnumálaráðh. og Einar Olgeirsson  alþingismaður og Gunnar Benediktsson rithöfundur.

 

Hátíðarhöld: Einsýnasta, fjölsóttasta og örlagaríkasta atkvæðagreiðsla á íslandi til þessa fór fram á árinu þegar kosið var um lýðveldi landsins. Í tilefni þess var haldin vegleg þjóðhátið á Eyrarbakka þann 18. júni, daginn eftir stofnun lýðveldisins á Þingvöllum. Hátíðin hófst með skrúðgöngu barna í sérstökum hátíðabúningi - hvítum og bláum- og fullorðinna frá barnaskólanum austast í þorpinu. [Fremst gengu fánaberar, stúlka í íslenskum búningi og piltur í búningi með fánalitunum. Næst gengu yngstu börnin. Alt niður í þriggja ára. Öll héldu á fánum og voru hvítklædd með bláum skrautböndum. Þannig voru nálægt 50 börn búin. Síðan komu eldri börn og unglingar og svo fullorðnir.] Var gengið gegnum þorpið til kirkju. Þar fór fram hátíðaguðsþjónusta. - Ræðu flutti sóknarpresturinn Árelíus Níelsson og kirkjukórinn söng þjóðsönginn í lokinn.[Kirkjan var skreytt á hinn virðulegasta hátt með íslenskum blómum.] Eftir guðsþjónustuna hófst skrúðganga barna og fullorðinna úr kirkju og á opið svæði í miðju þorpinu. Í skrúðgöngunni munu hafa tekið þátt yfir 500 manns, eða nær allir þorpsbúar, sem það gátu og heima voru. Á opna svæðinu fór svo fram hátíðahald, sem hafði verið vandlega undirbúið. Ávarp flutti Ólafur Helgason, oddviti hreppsnefndar. Ræður fluttu: Kjartan Ólafsson, form. Ungmennafélagsins og Sigurður Kristjáns kaupm. En kirkjukórinn söng ættjarðarljóð undir stjórn Kristins Jónassonar organleikara. Vegna veðurs gátu hinar sögulegu sýningar ekki orðið þar, og var því farið til samkomuhússins "Fjölni" og framhald dagskrárinnar látið fara þar fram. En þar sem húsið rúmaði ekki nema um helming fólksins, var sá þátturinn, sem þar fór fram, endurtekinn fyrir þá, sem komust ekki inn í fyrra sinnið. [Flutti "fjallkonan" þar ávarp í ljóðum, sem ort voru í tilefni dagsins. Síðan komu fram sögulegar persónur í búningum síns tíma. Fyrstur Þorgeir ljósvetningagoði, þá Snorri Sturluson, svo Jón biskup Vídalín o. s. frv. Lásu þeir upp viðeigandi kafla úr sínum eigin ritum. Þótti að þessu hin besta skemtun. Þætti þessum lauk með upplestri sóknarprests úr hinni nýju bók um og eftir Jón Sigurðsson forseta, en þá söng kirkjukórinn "Ó, , guð vors lands". Þótti þessi sögulegi þáttur setja mjög sérkennilegan og viðeigandi blæ á samkomuna. Margt fleira var til skemtunar, svo sem upplestur úr fjallræðunni hjá prestinum og flutningur Lúðvígs Norðdal læknis á hátíðaljóði, er hann hafði samið í tilefni dagsins, skrautsýning, er nefndist Jónsmessu nóttin. Var það ung stúlka í búningi, áþekkum brúðarslæðum, skreyttum lifandi blómum. Studdist hún við blómskreyttan sprota, en á meðah hún sveif um sviðið í ljósskrúði, var flutt hið draumfagra kvæði Jóhannesar úr Kötlum: Jónsmessunótt.] Þorpið var allt fánum skreytt, og reistur bogi, klæddur lyngi og öðrum gróðri, i miðju þorpinu yfir götuna. [með yfirskriftinni "ísland lýðveldi" 17. júní 1944] Búðargluggar einnar verslunarinnar (Bræðurnir Kristjáns) voru skreyttir með myndum og annari skreytingu, er sýndu: Þjóðveldið 930, einveldistimabilið eftir 1262, Jón Sigurðsson forseta og gildistöku Lýðveldisins 17. júní 1944 á Þingvöllum. Þorpið allt og þorpsbúar voru að sjálfsögðu í besta hátíðaskapi á þessum fyrsta degi lýðveldisins.

 

Hjónaefni: Valgerður Pálsdóttir frá Sunnuhvoli trúlofaðist Hinrik Karlssyni í Reykjavík. Kristmundur Sigfússon á Eyrarbakka trúlofaðist Ólöfu Ólafsdóttur frá Syðravelli í Gaulverjabæjarhreppi. Ingibjörg Lúðvíksdóttir Norðdal læknis trúlofast Snorra Björnssyni Rvík. Andrés Hannesson frá Litlu-Háeyri trúlofaðist Guðleifu Vigfúsdóttur frá Vestmannaeyjum. Þórdís Guðjónsdóttir á Litlu-Háeyri trúlofast Ögmundi Kristofersyni frá Stóradal V-Eyjafjallasveit. Ása Eiríksdóttir af Eyrarbakka trúlofast Rolf Johansen frá Lillesand í Noregi.  Ólöf Ólafsdóttir og Kristmundur Sigfússon giftu sig. Páll Sigurðsson, Guðmundssonar á Eyrarbakka gekk að eiga Ingigerði N. Þorsteinsdóttir og var þeirra bú í Rvík. Ingibjörg Marelsdóttir, Einarshöfn giftist Friðþjófi Björnssyni Rvík.

 

Afmæli:

89 Guðrún Álfsdóttir Rvík, Jónssonar frá Nýjabæ.

85 Þorbjörg Jónsdóttir frá Strönd Eyrarbakka, bjó í Rvík.

75 Krístín Ísleifsdóttir á Stóra-Hrauni,

70 Kristín Jónsdóttir á Skúmstöðum, dóttir Jóns og Kristbjargar frá Skúmstöðum. Gróa Gestsdóttir, Garðhúsum, Eyrarbakka varð einig sjötug þetta ár.

60 Guðbjörg Árnadóttir Rvík. Flutti ung af Bakkanum. Felix Guðmundsson, flutti héðan ungur til Reykjavíkur. Hannes Magnússon vélstjóri á Venusi RE. [Magnúsar hafnsögumanns og kistusmiðs Ormssonar frá Skúmstöðum og Gróu Jónsdóttur í Gróubæ.]

50  Elín Kolbeinsdóttir, Þorleifssonar á Stóru-Háeyri. Elín bjó á Hæringsstöðum. Ásgeir Sigurðsson frá Gerðiskoti, Sandv.hr. síðar Eyrarbakka. Þorsteinssonar frá Flóagafli. Hann var skipstjóri á Esjunni.

40 Guðlaugur Eggertsson.

 

Bornir til grafar:

Þórey Hinriksdóttir (91) Einkofa. Elín Ólafsdóttir (88) Bjarghúsum. Valgerður Þorleifsdóttir (84) Einkofa. Ágústa Jónsdóttir (80) frá Garðbæ. Jón Sigurðsson (79) hafnsögumaður frá Melshúsum. Hann var fæddur að Naustakoti á Eyrarbakka, sonur Sigurðar Teitssonar hafnsögumanns og Ólafar Jónsdóttur af Óseyrarnesi. Fyrri kona Jóns var Guðrún Magnúsdóttir, bjargvætts frá Sölkutóft og bjuggu þau í Túni. Síðari kona hans var Guðný Gísladóttir. Guðmundur Magnússon (66) að Kaldbak. Hann var meðhjálpari í Eyrarbakkakirkju um skeið. Vestfirðingur að ætt. Steingrímur Jóhannsson Rvík. Bjarni Grímsson frá Óseyrarnesi, bjó síðast í Rvík.  Sesselja Sólveig Ásmundsdóttir (57) á Gamlahrauni. Hún lést af slysförum. Maður hennar var Friðrik Sigurðsson.

 

Sandkorn:

U.M.F.E. Stendur fyrir leiksýningum í Fjölni á verkinu "Ævintýri á Gönguför". Þá fékk félagið 1000 kr. styrk til að byggja íþróttavöll.

H.S.K. hyggst byggja íþróttavöll á Þjórsártúni.

Holsteinar til húsbygginga voru nú framleiddir á Eyrarbakka og að Litla-Hrauni.

Jón Ólafsson sjómaður frá Eyrarbakka var einn fjölmargra gesta á Hótel Íslandi, er það brann til kaldra kola.

Eyrbekkingurinn sr. Sigurgeir Sigurðsson var biskup Íslands um þessar mundir. Hann messaði í "The People's Chirrch of Chicago fyrir um 1500 manns" er voru í kirkjunni, en auk þess skiptu útvarpshlustendur þrem til fjórum milljónum, þar sem ræðunni var útvarpað um fjölda útvarpsstöðva. Þá heimsótti hann Los Angeles, en þar bjuggu allmargir íslendingar, sem og Eyrbekkingurinn og æskufélagi Sigurgeirs, Skúli G Bjarnason. Heimsótti Sigurgeir einig kirkjur og söfnuði í íslendingabyggðum í Winnipeg í þessari ameríkuferð.

Unglingaskólinn á Eyrarbakka efndi til skemtunar fyrir eldriborgara. Skólastjóri var sr. Árelíus Níelsson. Hann stýrði einnig barnastúku á Stokkseyri og vann ýmis störf fyrir stúkuna "Eyrarrós" á Eyrarbakka. Meðal ritverka hans var saga barnaskólans á Eyrarbakka. sr. Árelíus var fæddur á Flatey í Breiðarfirði.

Árnesingafélagið í Reykjavík gaf út ritsafnið "Árnesingasaga" en ritstjóri þess var

Guðni Jónsson magister frá Gamlahrauni á Eyrarbakka og ritari Árnsingafélagsins. Prentað var í Víkingsprenti, en eigandi þeirrar prentsmiðju, var annar Eyrbekkingur, Ragnar Jónsson frá Mundakoti. Þriðji Eyrbekkingurinn, Lárus Blöndal Guðmundsson, bóksali sá um dreifingu verksins. Formaður Árnesingafélagsins var Guðjón Jónsson og Þórður Jónsson, frá Stokkseyri var gjaldkeri þess.

Eyrbekkingurinn Guðjón Bjarnason múrari í Rvík. stofnaði "Sólskínsdeildina". Sólskinsdeildin var stofnuð 1938 og einkum í þeim tilgangi að syngja á sjúkrahúsum og voru upphaflega í henni 18 börn. Hafa þau nú sungið samtals 136 sinnum í sjúkrahúsum. En auk þess hefur kórinn sungið alloft opinberlega í Reykjavík og úti á landi sem og í Útvarpið.

 Vestmannakóinn úr Vestmannaeyjum heimsótti Eyrbekkinga og Stokkseyringa.

Á Alþingi var samþykkt að minka læknishérað Eyrarbakka, (Eyrarbakki & Stokkseyri) og búa til nýtt læknishérað á Selfossi. Fram til þessa hafði Eyrarbakkalæknir um 3000 skjólstæðinga  í sínu umdæmi. Héraðslæknir á Eyrarbakka var nú Bragi Ólafson frá Keflavík, en Lúðvik Nordal fluttist að Selfossi.

"Goði" hestur Teits Eyjólfssonar á Eyrarbakka, var í öðru sæti í 300 metra spretti á 24.1 sek á veðreiðum hestamannafélagsins Fáks.

 Eldur kom upp í olíuportinu, en brunaliðið á Eyrarbakka náði fljótt tökum á eldinum með sjódælingu.

Banaslys varð á Eyrarbakka sem bar þannig við þegar Sesselja Ásmundsdóttir á Gamlahrauni var að kveikja upp í eldavél með olíu, að eldsprenging varð og brendist Sesselja svo illa að hún hlaut bana af, en allt heimafólk var þá við heyskap.

Sigurður Heiðdal fv. forstjóri á Litlahrauni hefir gerst rithöfundur.

Þegar Goðafoss var skotinn í kaf af þýskum kafbát þegar skipið var á leið heim frá Ameríku var það einum hásetanum til happs, Lofti Jóhannssyni kyndara frá Eyrarbakka, að vera skilinn eftir í New York, vegna botlangabólgu.[ Árásin á Goðafoss var stærsti og einn átakanlegasti atburðurinn, er Íslendingar urðu fyrir af völdum styrjaldarinnar.]

Vigfús Guðmundsson frá Keldum vinnur að ritun bókarinnar "Saga Eyrarbakka" fyrra bindi, 1000 blaðsíður og 100 myndir munu prýða ritið.

 

Úr grendinni:

 

Stokkseyri 1944 íbúar þorpsins 477:

STOKKSEYRINGAR heima og heiman gengust fyrir Jónsmessumóti að Stokkseyri þann 25. júni. Mótsstaðurinn, var við Knararósvita austan Stokkseyrar, en auk þess sem þar fór fram, fór nokkur hluti mótsins fram í samkomuhúsinu "Gimli". [Ræður fluttu: Sturlaugur Jónsson,stórkaupm., Hróbjartur Bjarnason, stórkaupm., Ásgeir Eiríksson, oddviti Stokkseyringa, Kjartan Ólafsson, bæjarfulltrúi í Hafnarfirði, Helgi Sæmundsson, blaðam., Þórður Jónsson, skrifstofumaður, Ingimundur Jónsson, kaupm., Guðmundur Jónsson, skósmiður og Grímur Bjarnason, pípulagningameistari. Auk þessa flutti Sigurður Ingimundarson frumort kvæði og Páll Ísólfsson, stjórnaði fjöldasöng. Tveir ungir og áhugasamir Stokkseyringar í Reykjavík, þeir Agnar Hreinsson, form. Skipstjóra- og stýrimannafjél. "Grótta" og Hróbjartur Bjarnason, stórkaupm., höfðu forgöngu um kvikmyndun mótsins. Kvikmyndina tók Jón Sen.]

Bjarni Ingjaldsson sem var ættaður frá Stokkseyri, varð fyrir rafmagnsslysi í Ljósafossstöð og beið bana. Hann var sagður 19 ára að aldri. [16 ára, f.1927]

Vélbáturinn Gísli Johnsen frá Vestmannaeyjum strandaði á fjörum við Knarrarósvita.

Stokkseyringar koma sér upp aðstöðu til íþróttaiðkunar í félagsheimilinu, með sturtum og gufubaði.

Taflfélög Stokkseyrar og Selfoss öttu kappskák. Unnu Stokkseyringar verðlaunin, "Hrókinn" eftir Ríkharð Jónsson.

Héraðsþing H.S.K. var haldið að Stokkseyri.

Á Stokkseyri hafði um haustið verið æfður 20 manna karlakór. Var Theódór Árnason fiðluleikari ráðinn til að hleypa honum af stokkunum.

Bornir voru til grafar á Stokkseyri 20 manns á árinu 1944, ellefu karlar og níu konur.

 

Selfoss 1944, íbúar þorpsins 244:

SELFYSSINGAR vöknuðu upp við vondan draum Kl. 2 um nótt þann 6. september 1944, en þá hvolfdist Ölfusárbrú þegar annar aðalstrengur hennar slitnaði og féllu við það tveir vörubílar í ána, hlaðnir varningi og tómum mjólkurbrúsum. Báðir bílstjórarnir björguðust, en annar vöruflutningarbílinn hafði hinn í togi sökum bilunar. (Guðlaugur Magnússon, frá Selfossi sem var á X 14 í togi og Jón Guðmundsson frá Keldnaholti við Stokkseyri, sem var á X 47 og bjargaðist hann með undraverðum hætti  á varadekkinu)  Við þetta brast vatnsveitulögn Selfossbúa sem hékk neðan í brúnni. Brúin var hálfrar aldar gömul, einbreið hengibrú. [Um haustið 1890 kom allt brúarefnið, eða í öllu falli allt það stærsta og þyngsta til Eyrarbakka, og var það flutt á sleðum að brúarstæðinu. Guðmundur Ísleifsson á Háeyri flutti brúarefnið frá Reykjavík til Eyrarbakka á vöruskipi sínu, en Tryggvi Gunnarson hafði yfirumsjón með brúarframkvæmdinni. Eiginleg brúarsmíði hófst svo 15. júni 1891 og var brúin vígð 8. september það ár. Eftir hrun brúarinnar 6. september1944 var þegar hafist handa um viðgerð og var brúin aftur opnuð fyrir umferð 30. september 1941. þá var hátíð að Selfossi og flaggað  á hverri stöng, því nú var "Mjólkurvegurinn" greiður.]

  Á Selfossi hafði nú verið reist myndarlegt samkomuhús, sem var allt í senn, kvikmyndahús, leikhús og veitingahús, og auk þess ætlað fyrir aðrar alrnennar skemtanir og fundi. Yfirsmiður var Guðmundur Eiríksson á Eyrarbakka.

Stjórn Selfossbíós hf. var svo skipuð: Egill Thorarensen, Sigtúnum (formaður), Theodór Jónsson, Sveinn Valfells, Sigurður Óli Ólafsson og Grímur Thorarensen. Framkvæmdarstjóri fyrirtækisins var Daníel Bergmann. Á sama tíma er hafin bygging fyrsta barnaskólans á Selfossi (Sandvíkurskóli) ásamt íþróttasal. Þá voru uppi hugmyndir um byggingu spítala í Selfossþorpi, byggingu nýrrar brúar yfir Ölfusá og borun eftir heitu vatni við Laugardæli var þegar hafinn. Við Kaupfélag Árnesinga störfuðu um 100 manns um þessar mundir, en þar stjórnaði héraðshöfðingi Selfyssinga, Egill Thorarensen.

[ Það val alltítt að merkismenn gengu fram fyrir skjöldu í áfengisbindidismálum, en Agli þótti það ekki nógu stórmannlegt að berjast fyrir í sinni heimabyggð, svo hann bætti um betur og hvatti Selfyssinga til að hætta tóbaksnotkun líka. (Stúka var á Selfossi nýstofnuð, og hét Brúin, í höfuðið á stúku, sem þar var nokkrum árum áður. Æðsti templar hennar var Björn Sigurbjörnsson, bankagjaldkeri, en umboðsmaður var Ingólfur Þorsteinsson) .Egill Thorarensen var um þessar mundir umsvifamesti athafnamaðurinn á Suðurlandi. Hann sá nú snilldarleik á taflborði viðskiptanna sem eflt gæti veldi hans  umtalsvert til lengri tíma. Tilkynnti hann ríkisstjórninni er þá sat að K.Á væri albúið að afhenda ríkinu jörðina Laugardæli í Hraungerðishreppi, ásamt hjáleigum, öllum húsum, áhöfn og verkfærum, með því skilyrði að þar yrði látinn rísa upp bændaskóli Suðurlands og að Kaupfélagið yrði skattfrjálst í næstu 15 ár.]

Kaupfélag Árnesinga hafði í hyggju að reisa búvélaverkstæði að Selfossi, það fyrsta á landinu í samrekstri við hið stóra bifreiðaverkstæði sem félagið rak.

  Þorsteinn Guðmundsson var sá fyrsti sem grafinn var í Selfosskirkjugarði og á eftir honum Þorvarður Guðmundsson frá Litlu-Sandvík.

  Selfoss varð sérstakt læknishérað frá og með árinu 1944 og tók Lúðvík Nordal læknir á Eyrarbakka við því.

Forseti Íslands, Sveinn Björnsson heimsótti Selfoss, var hann ferjaður yfir ána, enda var Ölfusárbrú hrunin.[Vatnavextir hömluðu á tíðum ferjuflutningum yfir ána og reyndist þá ómögulegt að koma mjólkinni til Reykjavíkur.]

 

Hveragerði 1944 íbúar þorpsins 118:

HVERGERÐINGAR virkja nýjan hver sem upp kom við Reykjakot. 30 m langt 3" rör var rekið niður í sjálfn hverinn með fallhamri, og síðan var borað innan úr pípunni, og að þvi búnu kom gos, jafnvel enn kraftmeira en nokkuru sinni fyrr, bæði gufa og vatn, sem lagði a.m.k,- upp í 60 m. hæð.  Með þessari holu og fleirum var ætlunin að hita upp gróðurhús og kanna möguleika á rafmagnsframleiðslu með gufuafli. [Í sambandi við tilraunir þær, sem gerðar voru til þess að stöðva gosið, braust skyndilega fram nýr goshver í gróðurhúsi einu, er stóð þar í nánd. Eyðilagðist húsið með öllu á skammri stundu og ónýttist nærri alt, er þar var inni.] (Einhver hin fyrsta gufuborun, ef ekki sú fyrsta hér á landi, var framkvæmd í Fagrahvammi í Hveragerði árið 1940, en fleiri gufuaflsholur voru boraðar 1942. Því stýrði Hvergerðingurinn Sveinn Steindórsson, fyrir rannsóknarráð rikisins. Hafði Sveinn þarna lokið við að bora holur með nýrri aðferð, er hann mun hafa átt frumkvæðið að. Örlög Sveins voru þau að brenna inni þegar Hótel Ísland í Reykjavík brann til kaldra kola veturinn 1944.)

Fyrsti skólabíll landsmanna ekur daglega um sveitir Ölfusins og safnar saman börnum til barnaskólanns í Hveragerði. Ullarþvottastöð og kvennaskóli voru einig í Hveragerði.

 

Tíðin: Talsverðar skemmdir á kartöflugörðum á Eyrarbakka í vestan og norðvestan stórviðri miðsumars.

 

 

Heimild: Alþýðubl. Dagsbrún, Eining, Frjáls Verslun, Heimskringla, Lögberg, Morgunbl. Samvinnan, Tíminn, Tímarit Verkfræðifélagsins. Útvarpstíðindi, Veðráttan, Vikan, Vísir.

Eyrbekkingar blása til stórsóknar í atvinnusköpun!

Endurreisn útgerðar og sjósóknar standa fyrir dyrum. Eyrbekkingar stofna hlutafélag til kaupa á vélbátum. Eyrarbakkahreppur og almennir þorpsbúar taka höndum saman um hlutafjársöfnun og á haustmánuðum hafði þegar safnast 75 þús. kr. í hlutafé. Markmiðið var að kaupa báta 15-26 tonn að stærð um leið og fært þætti að styrjöldinni lokinni, og huga að sem bestri nýtingu sjávarafurða og störfum sem við það kunna að skapast. Að undirbúningi þessa máls stóðu Magnús Magnússon í Laufási, Vigfús Jónsson, Guðmundur Jónatan Guðmundsson, Jón Guðjónsson og Jón Helgason. [Félagið sem hér um ræðir var Óðinn h/f, en við það er "Óðinshús" kennt]

 

 Verkalýðsbarátta: Báran á Eyrarbakka mótmælir ríkisstjórninni með svo hljóðandi tillögu: "Fundurinn mótmælir harðlega frumvarpi ríkisstjórnarinnar um dýrtíðarráðstafanir, þar sem í því felst stórfeld skerðing [20%] á kaupi launþega í landinu og skorar á alþingi að fella það." Samskonar mótmæli bárust frá V.l.f. Bjarma á Stokkseyri og "Snót" í  Eyjum.

Flokkur verkamanna frá Eyrarbakka og Stokkseyri voru kallaðir til starfa í Reykjavík við lagningu hitaveitunar þar.

 

Hjónaefni:

Trúlofun Ingibjörgu Jónsdóttur frá Hofi og Hjalta Þórðarsonar frá Reykjum á Skeiðum. [Ingibjörg var dóttir Jóns b Stefánssonar verslunarmanns í Merkigarði].

 Eyrbekkingurinn Sigurður Ólafsson frá Þorvaldseyri Eb, gekk að eiga Málfríði Matthíasdóttir frá Patreksfirði. Ólafur Ólafsson frá Þorvaldseyri Eb, lögregluþjónn í Rvík og síðar húsasmíðameistari giftist Guðbjörgu M Þórarinsdóttur [fyrri kona].

Margrét Guðjónsdóttir frá Litlu-Háeyri og Ragnar Jónsson frá Árnanesi, Hornafirði gengu í hjónaband.  [Foreldrar Margrétar voru Guðjón Jónsson formaður á Litlu-Háeyri og Jóhanna Jónsdóttir frá Minna-Núpi.]

Eggert Ólafsson frá Þorvaldseyri trúlofaðist Helgu Ólafsdóttur úr Vestmannaeyjum.

Anna Sigríður Lúðvíksdóttir, læknis Norðdahl gafst Ólafi Tryggvasyni lækni. Þau settust að á Breiðabólstað á Síðu.

Ólafur Magnússon [símaverkstjóri] trúlofaðist Sigrúnu Runólfsdóttur frá Fáskrúðsfirði.

[ Magnúsar Árnasonar og Sigurborgu Steingrímsdóttur]

 

Afmæli:

90 ára, Þórey Hinriksdóttir í Einkofa, en hún var ættuð frá Eyri í Kjós.

80 ára, Jón hómópati Ásgrímsson. Hann stundaði einkum smáskamtalækningar og kartöflurækt á Eyrarbakka.

73. ára afmæli átti Jónína Guðmundsdóttir.

65 ára Þóra Jóhannsdóttir Jónssonar trésmiðs frá Eyrarbakka og Ingunnar Einarsdóttur.

50 ára, Ólafur Bjarnason verkstjóri að Þorvaldseyri Eyrarbakka. [Ólafur var verkstjóri hjá Vegagerðinni. Með konu sinni Jenny Jensdóttur átti hann 12 börn.] Guðjón Jónsson vélstjóri og verkstjóri. [Hann starfaði sem verkstjóri hjá síldarverksmiðju dr. Paul á Siglufirði.] Ásgeir Guðmundsson prentari í Rvík. [ Guðmundar Höskuldssonar bókbindara á Eb.]

 

Látnir: Eiríkur Árnason (88) b. frá Þórðarkoti. Guðrún Guðmundsdóttir (84) frá Eyfakoti. Guðbjörg Pálsdóttir (74) Steinskoti. Sigurður Erlendsson (73) frá Traðarhúsum Guðný J Jóhansdóttir (69) á Austurvelli. Kristín Jónsdóttir (61) frá Merkigarði (Hofi). Sigurður Bjarni Ólafsson (18) frá Þorvaldseyri. [Sonur Ólafs Bjarnasonar og Jennyar Jensdóttur]

 

Fjarri heimahögum: Aðalsteinn Sigmundsson sem um áratug var skólastjóri á Eyrarbakka og stofnandi U.M.F.E. féll útbyrðis af björgunarskipinu "Sæbjörgu" í hauga sjó. Hann fékk hjartaslag, er hann reindi að bjarga sér á sundi.

Sigurður Guðbrandsson frá Flóagafli. Hann féll milli skips og bryggju. Sigurður var skipstjóri á "Skálafelli" frá Hafnafirði. Hann var sonur Guðbrands Guðbrandssonar og Katrínar Einarsdóttur í Flóagafli, síðar Eyrarbakka.

Sigurjón Jónsson (54) skipstjóri, sonur Jóns Sigurðssonar í Túni og konu hans Guðrúnar Magnúsdóttur frá Sölkutóft. Sigurjón var síðast stýrimaður á varðskipinu "Ægi", en banamein hans var krabbamein.

Sandkorn:

Jónatan Jónsson 21. árs gamall Eyrbekkingur slapp með naumindum úr vélarúmi "Stíganda RE" þegar eldsprenging varð út frá steinolíugufu. Hann brendist illa á höndum og andliti. 

Haraldur Guðmundsson á Háeyri stendur fyrir kolavinnslu í Tindafjalli á Skarðsströnd. 

Vilborg Sæmundsdóttir tók við útsölu barnablaðsins Æskunnar á Eyrarbakka og jók hún sölu blaðsins um 125% á fyrsta árinu.

Úrvals leikfimiflokki U.M.F.E. stjórnaði Sigríður Guðjónsdóttir.

Sigurður Guðmundsson í Breiðabliki taldi ráðlegast að hafa aðeins tvo stjórnmálaflokka í landinu, einn til hægri og hinn til vinstri.

Uppfinningamaðurinn Hjörtur Thordarson og einn efnaðasti íslendingurinn vestanhafs var giftur Júlíönnu Hinriksdóttur frá Eyrarbakka.

Tveir Eyrbekkingar á Þjóðhátíð í Vestmannaeyjum drukku af hinum eitraða tréspíra sem vélbátur þar bar á land, en fjöldi manna í Eyjum lést af völdum drykkjarins. Annar Eyrbekkingurinn veiktist, en hinn kenndi sér ekki meins.

Guðmundur Daníelsson ræðst til kennarastarfa við barnaskólann á Eyrarbakka.

Félagar úr U.M.F.E. hófu að æfa leikritið "Ævintýri á Gönguför".

Jónsmessuhátíðin nr.3 var haldin 26. og 27. júní 1943 fyrir forgöngu Eyrbekkingafélagsins.

Vélbátaferðir milli Vestmannaeyja, Stokkseyrar og Eyrarbakka voru farnar þetta sumar.

Þorpsbúar voru um 580 manns 1943.

Finnur Jónsson listmálari leitaðist við að fanga fegurðina á Eyrarbakka.

Pétur Gíslason veðurathugunarmaður á Eyrarbakka hóf sendingar veðurskeyta tvisvar á dag.

[ Áður voru veðurskýrslur sendar nánaðarlega.]

Pétur Pétursson þulur í útvarpinu var fæddur á Eyrarbakka, Péturs Guðmundssonar barnakennara og Elísabetar Jónssdóttur, en hún fluttist til Reykjavíkur með sín 11 börn eftir fráfall hans.

 

Úr grendinni:

Tveir Sunnlendingar létust úr fossforeitrun, Verslunarmaður hjá KÁ á Selfossi [Þorsteinn Guðmundsson] og ung stúlka [Lilja Sveinsdóttir] frá Ósabakka á Skeiðum. Talið var fullvíst að eitrunin stafaði af tilteknu rottueitri í túbum sem seldar voru í verslunum sunnanlands m.a. á Eyrarbakka og Selfossi. [Lúðvík Norðdahl héraðslæknir taldi að hver 90 gr. nægði til að drepa 50 manns. Hver túpa innihélt 37gr. af fossfór]

Hressingarhæli fyrir drykkjumenn var formlega tekið í notkun á Kumbaravogi við Stokkseyri.Frá Stokkseyri gengu 6 þilfarsbátar 1942 og 1943, gerðu út á reknet og öfluðu allmikla síld. Áhugamenn um gistihús á Stokkseyri [Pétur Daníelsson, Páll Guðjónsson og Jón Magnússon.] stofna þar til reksturs hótels í nýreistu 8 herb, húsi "Hótel Stokkseyri" með 100 manna veitngasal [Nú félagsheimilið Gimli]. Axel Björnsson var ráðinn hótelstjóri. Siglingar milli lands og Eyja voru nú aðalega frá Stokkseyri yfir sumarið, en einnig einhverjar frá Eyrarbakka. [ Um 4000 manns fóru milli lands og Eyja þetta sumar á litlum bátum] Stokkseyringafélagið var stofnað í Reykjavík og voru stofnendur vestan heiðar 176. Formaður var Sturlaugur Jónsson. Í Tryggvagarði á Selfossi voru nú komnar 5000 plöntur. Gufuketill sprakk í Mjólkurbúi Flóamanna og einn danskur maður skaðbrendist [Malling Andreasen var kyndari í M.B.F og var honum tjaslað saman af hersetulæknum]. Ölfusárbrú liggur undir skemdum sökum umferðarþunga og uppistöðuteinar slitnað. Þegar er farið að huga að hönnun nýrrar brúar. Egill Thorarensen var ókrýndur konungur Selfyssinga, að mati heimamanna. Kaupfélagstjóri var hann og útgerðarstjóri, sem og pólitískur leiðtogi. Nú bætti hann enn einni rós í hnappagatið, með því að hefja bíórekstur á Selfossi. Kaupfélagið undir hans stjórn, rak útibú á Eyrarbakka og Stokkseyri, verslun, saumastofu, bifreiðaverkstæði og íshús á Selfossi, ásamt útgerð í Þorlákshöfn.

 Tíðin: Hellisheiði var ófær um tíma í byrjun árs, en fært var um Þingvallaveg til Reykjavíkur. Umhleypingar og hríðarveður síðari hluta febrúar með snjóþyngslum, en veður fór batnandi um miðjan mars. Vorið var kalt og umhleypingasamt. Kartöfluuppskera var góð þetta árið. Úrkomusamt haust og umhleypingar fram á vetur.

Heimild: Alþýðubl. Eining, Fálkinn, Jörð, Morgunbl, Útvarpstíðindi, Veðráttan, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir.

 

Íbúar Eyrarbakka, Stokkseyrar og Selfoss voru samtals 1.500 talsins. [Á Eyrarbakka voru í byrjun árs 1942, 585 íbúar og á Stokkseyri 478.] Oddvitar þessara sveitarfélaga óskuðu eftir því sameiginlega að fá afmagn frá Sogsvirkjun, nú þegar í bígerð var að stækka hana. Framkvæmd þessi átti að kosta um 900 þúsund og var sett á dagskrá. Kaupfélag Árnesinga opnaði útibú á Eyrarbakka og annað á Stokkseyri

 

Pólitíkin á Bakkanum:

Hreppsnefndarmaður handtekinn fyrir blaðaskrif.

Sveitastjórnarkosningar fóru fram 25. janúar 1942. Á kjörskrá voru 395 og kjörsókn 77%.

Í framboði fyrir Alþýðuflokkinn [Í bandalagi við K.F.] á Eyrarbakka voru: Vigfús Jónsson, Bjarni Eggertsson, Gunnar Benediktsson, Jón Guðjónsson, Ólafur Bjarnason og Kristján Guðmundsson. Hinir þrír fyrst töldu fengu sæti í hreppsnefnd. Sjálfstæðisflokkurinn fékk einnig þrjá menn kjörna og Framsókn 1 mann sem var Teitur Eyjólfsson, hinn nýji húsbóndi á Litla-Hrauni, og formaður framsóknarfélagsins. [Begsveinn Sveinsson sem lengi var fremstur í flokki, var nú feldur]. Á Stokkseyri unnu Sjálfstæðismenn meirihluta.

Það bar til tíðinda á fyrsta hreppsnefndarfundinum á Eyrarbakka þann 27. janúar að kjósa átti oddvita. Til fundarins boðaði Bjarni Eggertsson aldursforseti þeirra sem kosnir voru, og mælti fyrir oddvitakosningu. Teitur Eyjólfsson hafði þá nýverið gert bandalag við Sjálfstæðismenn og gerði hann kröfu um að sýslumaður yrði beðinn um að skipa í oddvitasætið, Sigurð Kristjánsson kaupmann, en hann var leitogi sjálfstæðismanna. Alþýðuflokkurinn sem hafði fengið meirihluta greiddra atkvæða héldu fast við sinn keip, enda ólöglegt talið að hið opinbera hlutaðist til um oddvitakjör, nema ef hreppur hafi misst fjárhagslegt sjálfstæði. Teitur og sjálfstæðismenn gengu þá skindilega af fundinum, sem þá varð ekki ályktunarfær. [Hitt var annað mál að kjörnir hreppsnefndarmenn höfðu fæstir næga þekkingu eða færni til að gegna oddvitaembættinu.] Um kvöldið var Gunnar Benediktsson hreppsnefndarmaður og leiðtogi kommúnista á Eyrarbakka tekinn fastur og hann látinn taka út dóm fyrir blaðaskrif um fisksölusamninginn við breta. Gunnar fékk að sitja í "Tugthúsinu" í 15 daga. [Gunnar var ritstjóri fyrir "Nýtt Dagblað", en áður fyrir "Nýi Tíminn". Þegar Gunnar losnar gefur hann nokkrum fyrrverandi föngum gott rými í blaðinu til að skrifa um réttvísina og aðbúnað fanga á Litla-Hrauni. Gunnar sat sem varamaður á Alþingi um nokkurn tíma árið 1945.] Um haustið ákvað Gunnar að sækja um inngöngu í Kaupfélagið (Kaupfélag Árnesinga) og er samþykktur af útibústjóra verslunarinnar hér. [Kaupfélagið hafði þá um vorið opnað útibú á Bakkanum] Þá brá svo við að Egill kaupfélagsstjóri í Sigtúnum bannaði honum inngöngu í félagið.

Framsóknarballið var haldið 28. febrúar sem hófst með kaffisamsæti og kvikmyndasýningu í Fjölni.

 Hernaðarbrölt: Bandaríkjaher var að taka við af Breska hernámsliðinu, en breski flugherinn hélt enn um sinn flugvellinum á Kaldaðarnesi og herskálum þar og að Selfossi. Í riti flughersins á Íslandi "The White Falcon" er sjóflugvélum bandamanna heimilt að lenda á Eyrarbakka, Þingvallavatni og Vatnajökli. Fyrir kom að breskar flugvélar komust í neyð hér við ströndina, en Eyrbekkskir sjómenn voru þá ávallt boðnir og búnir að koma þeim til aðstoðar. Verkamenn af Eyrarbakka og Stokkseyri störfuðu allflestir fyrir setuliðið. Setuliðsmenn í Kaldaðarnesi voru aðalega vopnaðir rifflum og vélbyssum. Var æfingasvæði þeirra austur af Kaldaðarnesi og út með Ölfusá. Á Sandskeiði t.d. voru að auki fallbyssur í notkun. Mýrarnar og Ölfusá sunnan Kaldaðarnes var yfirlýst hættusvæði. Setuliðsmönnum var yfirleitt meinaður aðgangur að skemtunum og dansleikjum til að komast hjá árekstrum, en kvennaskortur var alger í herbúðum setuliðsins. Hreppsnefnd Eyrarbakka hét setuliðinu fulla samvinnu íbúanna í þáttöku loftvarnaæfinga. Íbúarnir áttu að slökkva öll ljós í híbýlum sínum þegar æfing fór fram.

 Útgerð: Einn Bakkabátur gerði út frá Sandgerði samkvæmt venju.

 Slys: Barn varð fyrir bíl er kom ofan af Selfossi. Farþegi í bifreiðinni var læknir sem hafði verið að koma úr vitjun, og gerði hann að sárum drengsins, sem þó lést nokkru síðar af höfuðáverkum. Drengurinn hét Böðvar Bergsson [Ingibergsson] 11 ára, afabarn Böðvars Friðrikssonar í Einarshöfn. Tveir menn druknuðu í Ölfusá, annar um sumarið, setuliðsmaður, en hinn íslendingur sem féll af Ölfusárbrú skömmu fyrir jól.

 Eldur var laus í hlöðu og gripahúsi að Litla-Hrauni. Flugmaður breska flughersins var eldsins var og kallaði á slökkvilið flughersins í Kaldaðarnesi sem kom fljótt á staðinn, ásamt slökkvuliði Eyrarbakka. Í sameiningu tókst þeim fljótt að ráða niðurlögum eldsins. [Talið var að geggjaður maður hafi borið eld að húsunum.]

 Hjónaefni:  Lilja Þórarinsdóttir af Eyrarbakka & Ólafur Guðlaugsson trúlofast. Anna Lúðvíksdóttir af Eyrarbakka & Ólafur Tryggvason frá Víðivöllum. Þórunn Kjartansdóttir af Eyrarbakka & Lárus Blöndal Guðmundsson verslunarstjóri giftast. Steinfríður Matthildur Thomassen & Guðjón Sigfússon af Eyrarbakka. Sigurður Friðriksson skipstjóri gekk að eiga Elínborgu Þ Þórðardóttur frá Rvík.

Gullbrúðkaup áttu Ingibjörg Þorkelssdóttir og Sigurður Þorsteinsson. Þau bjuggu í Rvík.

 

Afmæli:

85 ára: Einar Jónsson frá Grund Eyrarb. b.s. Rvík. [f.v. b. á Álfst. Skeiðum.]

80 ára Jóhann Gíslason frá Steinskoti, fiskmatsmaður Rvík.

           Einar Jónsson frá Prestshúsi Eb. b.s. Rvík.

           Ragnhildur Sveinsdóttir, á Þorvaldseyri. b.s. Rvík.

75 ára: Guðrún Gísladóttir frá Einashöfn, b.s. Reykjavík.

70 ára: Elín Pálsdóttir frá Nýjabæ Eyrarbakka.

60 ára: Haraldur Blöndal, er rak um hríð ljósmyndastofu á Bakkanum.

50 ára: Magnús Oddson símstöðvastjóri á Eyrarbakka.

 Látnir:  Sigurbjörg Hansdóttir (83) frá Sauðahúsum. Maður hennar var Aðalsteinn Jónsson. Eiríkur Gíslason (72) húsasmíðameistari í Gunnarshólma. Hans kona var Guðrún Ásmundsdóttir. Jónína Hannesdóttir (46) frá Sölkutóft, kona Jóhanns Loftssonar. Vigfús Halldórsson (85) frá Litlu-Háeyri. Böðvar Jónatan Ingibergsson (11).  Drengur, Foreldrar hans voru Krístín Jónsdóttir og Gísli Jónsson á Kirkjuhvoli. Hallbjörg Ásdís Guðfinnsdóttir og Sesselíu Jónasar á Borg. Jóna Pálsdóttir frá Skúmstöðum.  Kristín Jónsdóttir (0) frá Selfossi.

 Fjarri heimahögum: Guðmundur Á Vívatsson, (f. á Eb. 1879) póstafgreiðslumaður á Svold N-Dakota, en þangað flutti hann með foreldrum sínum árið1883. Hans Bogöe Thorgrímssen (88) í Grand Forks N-Dakota. [Hans var sonur Guðmundar Thorgrímssen verslunarstjóra á Eyrarbakka. Hans flutti vestur um haf sumarið 1872. Hann átti frumkvæðið að stofnun Hins Evang.-lúterska kirkjufélags íslendinga I Vesturheimi með því að kveðja til undirbúningsfundar að Mountain, N.-Dak., I janúa r 1885. ] Ásta Hallgrímson, (85) [Guðmundsdóttir Thorgrímsen, yngsta barn. Hún var gift Tómasi Hallgrímssyni læknaskólakennara.] Guðmundur S Guðmundsson forstj. Hampiðjunar. Hann var frá Gamla-Hrauni, Þorkellssonar af Mundakoti. Gunnar Hjörleifsson (49), sjómaður á togaranum "Sviða"  og lét lífið á hafinu er togarinn fórst. kona hans var Björg Björgúlfsdóttir, einig af Bakkanum. Guðlaug Aronsdóttir (75) frá Merkigarði. Hennar maður var Guðbrandur Guðbrandsson verkamaður. Skúli Gíslason (32) lyfjafræðingur. Hann var sonur sr. Gísla Skúlasonar prests á Eyrarbakka. Hann varð undir breskri herflutningabifreið á leið til vinnu sinnar og lést skömmu síðar. sr. Gísli Skúlason prófastur og prestur á Stóra-Hrauni Eyrarbakka.[ sr. Gísli var vígður til Stokkseyrarprestakalls 2. júlí 1905] Kona hans var Kristín Ísleifsdóttir, ættuð frá Selalæk á Rángárvöllum. Jóhann Friðriksson form. frá Gamla-Hrauni, með línuveiðaranum "Sæborg" frá Hrísey.

 Sandkorn: Eyrbekkingurinn Helgi Guðmundsson var varaformaður verkamannafélagsins Dagsbrúnar í Reykjavík. Foreldrar hans voru Guðmundur Felix og Guðný Jónsdóttir. Eyrbekkingurinn Elías Þorsteinsson var forstjóri hraðfrystihúsins Jökuls í Keflavík. Foreldrar hans voru Þorsteinn Þorsteinsson kaupmaður og Margrét Jónsdóttir. Guðmundur Ásbjörnsson frá Brennu sat í bæjarstjórn Reykjavíkur. Eyrbekkingafélagið hélt sinn aðalfund og voru kosnir í stjórn: Formaður, Aron Guðbrandsson, Varaformaður, Lárus Blöndal Guðmundsson. Félagið taldi um 400 manns.  Eldspítur varð að spara, þar sem þær hafa verið skamtaðar í verslanir. Á Eyrarbakka kyntist Ásgrímur Jónsson listmálari fjallanna, hafinu í fyrsta sinn. Leikverk Menntaskólans "Spanskflugan" var sýnd hér við góðar undirtektir, eða svo góðar að leikendur urðu að hafa aukasýningu kl 1 um nóttina. Svo hörmulega vildi til áður en leikhópurinn kom hingað austur að einn leikarinn gleimdi gerfiskegginu sínu heima. Var úr því bætt með því að klippa lokk af kvenmannshári og líma fyrir skegg. Magnús Oddson símstöðvastjóri, settur póstafgreiðslumaður á Eyrarbakka. Þingstúka Árnessýslu stofnsett á Eyrarbakka er Kristinn Stefánsson stóð fyrir. Jón Axel Pétursson frá Eyrarbakka er hafnsögumaður í Reykjavík og í framboði fyrir Alþýðuflokkinn þar í bæ. Teiknisýning, fríhendisteikningar iðnema í Iðnskólanum á Eyrarbakka þóttu bera af öðrum iðnskólateikningum. Ólafur Tryggvason hét maður er gerðist aðstoðarlæknir í Eyrarbakkahéraði.  U.M.F.E hélt harmonikkuball. Var sérstaklega tekið fram í auglýsingu að dansleikurinn væri "aðeins fyrir Íslendinga". [ss. enskir /amerískir dátar voru ekki á gestalista] Stuttu síðar bauð Kvenfélagið upp á dansleik, án þessara skilyrða. Verkamannafélagið Báran hélt sína árshátíð með dansi og söng. Alfreð Andresson song gamanvísur með undirleik Sigfúsar Haldórssonar og Kling, Kling, kvartettinn söng nokkur lög.

 Úr grendinni: Nýbýlið Kumbaravogur verður sumardvalarheimili fyrir börn, en Umdæmisstúka nr.1 keypti. Mörg tundurdufl reka á fjörur í Skaptafellssýslum. Hótel Þrastalundur brann til kaldra kola, en þar höfðu liðsforingjar breska setuliðsins fundið sér hvíldaraðstöðu. Vat þvarr skindilega í Ölfusá og varð hún mjög vatnslítil um stundarsakir þann 11. nóvember. Hafði þetta komið fyrir síðast 1929. Skógræktarfélag Árnesinga kemur upp trjáreití svonefndum Tryggvagarði.

 Tíðin: Eitt mesta fárviðri gekk yfir Suðvesturland þann 15. janúar 1942, en skemdir urðu óverulegar, en einn símastaur féll milli Eyrarbakka og Selfoss, annars var tíðin að mestu mild fram í vetrarlok. Með vorinu varð tíðin óstöðug og lægðagangur fyrir sunnan land. Vorspretta var léleg vegna kulda og þurka. Óhagstætt veður um sauðburð. Grasspretta rýr fram í júní. Haustuppskera var rír, afli tregur og heyfengur lítill. Innmatur úr lambi var seldur á 15 kr. þetta haust og þótti dýrt. Rigningasamt í vetrar byrjun og sjaldan gaf á sjó. Hélst vætutíðin fram á veturinn.

 Heimild: Alþýðubl. Hagtíðindi, Læknabl. Lögberg, Nýtt Dagblað, Nýi Tíminn, Póst & Símatíðindi, Skólablaðið [Menntaskólans] Tíminn, Tímarit Iðnaðarmanna,Verkamaðurinn, Veðráttan, Vísir, Þjóðviljinn.

http://kosningasaga.wordpress.com, http://gardur.is/  

Í byrjun 1941 töldust íbúar Eyrarbakka 603 og var fjölgun nokkur frá fyrra ári. Merkilegt félag var stofnað á árinu, en það var Eyrbekkingafélagið í Reykjavík sem stóð að margskonar menningarmálum á Eyrarbakka, svo sem Jónsmessuhátíð sem var haldin á Eyrarbakka 28-29 júní og voru sætaferðir frá Reykjavík á þessa fyrstu miðsumarhátíð Eyrbekkinga. Var hátíðinn sett á laugardagskvöldi kl. 19 og stóð til kl. 19 á sunnudagskvöld. Sjúkrasamlag hafði verið stofnað á Eyrarbakka fyrir ári og hafði nú sannað gildi sitt. Hugmyndir voru uppi umstofnun Sjóminjasafns á Eyrarbakka sem Eyrbekkingafélagið hugðist standa að. Ætlunin var að reisa sjóbúð og smíða eftirgerð af áraskipi.

 Fyrsta Jónsmessuhátíðin á Eyrarbakka haldin 1941: Fyrir hátíðinni stóð Eyrbekkingafélagið í Reykjavík og "Jónsmessunefndin" á Eyrarbakka. Eina skilyrðið til að fá aðgöngumiða að hátíðinni var að viðkomandi væri Eyrbekkingur í húð og hár. Þáttakan á átíðinni var gífurlega mikil, en 200 "Eyrbekkingar" komu t.d. frá Reykjavík. Lögreglumenn, einig úr Reykjavík sáu til þess að allt færi fram með friði og spekt. Við Vesturbúðina var komið upp stóru hátíðarsviði sem tjaldað var yfir. "Eyrabakkaóðurinn" er samið hafði Maríus Ólafsson, var sunginn af mikilli innlifun og síðan var héraðssöngur Árnesinga kyrjaður, er samið hafði Aron Guðbrandsson, en síðan tók kvartett úr Reykjavík við boltanum og margir fleiri listamenn stigu á stokk. Gjallarhornum, eða hátölurum hafði verið komið fyrir svo víða heyrðist. Dansleikur var þar næst haldinn í Fjölni, stanslaust þar til sól reis á ný. Húsrúm í Fjölni leifði ekki allann fjöldann sem dansleikinn sótti, svo fjöldi fólks dansaði eftir músikkinni á götu úti. Á sunnudag var haldin messa í kirkjunni þar sem predikuðu sr. Gísli Skúlason og Eiríkur Eiríksson.

 Vekalýðsmál: Bestu kjarasamningar sem gerðir hafa verið, laun hækkuðu um 80% hjá Bárunni.

 Strax um áramótin '40/'41 gerði Vlf. Báran á Eyrarbakka nýjan kjarasamning við Eyrarbakkahrepp [Undirritaður 26.12.1940]. Var þessi verkamannasamningur sá besti sem gerður hafði verið á landinu fram til þessa. Laun hækkuðu úr kr. 1,23 upp í kr. 1,56 ásamt fullri dýrtíðaruppbót sem greidd yrði ársfjórðungslega. [samsvaraði kr. 2.22 á tímann,eða 80% launahækkun, en fram til þessa hafði hæsta kaup á landinu verið greitt á Akureyri kr. 1,50 pr.klst] Kauptaxti þessi gilti jafnframt í bretavinnu í Kaldaðarnesi, en hann var samþykktur af setuliðinu mótbárulaust. Samningur þessi olli m.a. óróa hjá verkalýðsfélögum í Vestmannaeyjum, þar sem venja hefur verið að greiða hærri laun en á Bakkanum. Óróleikinn kom einnig fram hjá mörgum öðrum félögum sem áttu ósamið. Verkfall brast á hjá "Dagsbrún" svo allt hljóp í bál og brand milli atvinnurekenda og verkamanna.[Setuliðið var þá að hefja flugvallargerð í Vatnsmýrinni] Ergelsið og átökin vestan fjalls, urðu til þess að bretarnir komu fram með undirskriftalistalista og báðu verkamenn á Eyrarbakka og Stokkseyri að kvitta undir viljayfirlýsingu um að vinna fyrir laun kr.1,75 á tímann, en enginn verkamaður fékst til að undirrita. Ákváðu bretar þá ótímabundna vinnustöðvun. [Grunur lék á að Vinnuveitendasambandið hafi hlutast til um íhlutun bresku hernámsstjórnarinnar í vinnudeilurnar] Kaupgjald við alla skipavinnu var kr.2,96 á tímann, en hinsvegar fátítt orðið að þessi vinna stæði til boða. Fundur var haldinn í Bárunni 27.oktober. Var þar mótmælt einróma lögfestingarfrumvarpi Eisteins Jónssonar ráðherra um kaupgjald og skorað á Alþingi að fella það. Iðnaðarmannafélag Árnessýslu hélt tvo fundi á árinu, en 60 félagsmenn voru dreifðir um alla sýsluna. Atvinna fyrir iðnaðarmenn var frekar lítil á árinu, og laun voru kr. 1,50 á tíman. Vigfús Jónsson á Eyrarbakka var formaður.

 Pólitíkin á Bakkanum: Framsóknarfélagið Eb. hélt sína árlegu kaffidrykkju-árshátíð 11. janúar. Til skemtunar voru ræðuhöld, kvikmyndasýning, Framsóknarvist og dansiball. Um 100 manns sóttu hátíðina.

Sjálfstæðisfélag Eb. hélt sömuleiðis kaffidrykkju-árshátíð þann 25. janúar með ræðuhöldum, söng og dansiballi. Aðal ræðumaður var Jakop Möller fjármálaráðherra. Um 130 manns sóttu hátíðina. Héraðsmót flokksins var svo haldið 6. júlí á Eyrarbakka, og vitanlega hófst mótið með kaffidrykkju. Meðal ræðumanna var Bjarni Benediktsson borgarstjóri Reykjavíkur. Aðsókn á þetta mót var þó undir væntingum.

 Útgerð: Engir bátar gengu frá Eyrarbakka þessa vertíð, enda fengust ekki sjómenn til starfa. Bretavinnan tók til sín alla menn sem vetlingi gátu valdið. Jón Helgason á Bergi reri þó frá Þorlákshöfn og hét sá bátur "Lambafell" og var 12. tonn. Alls gerðu 9 bátar út frá Þorlákshöfn með samtals 70 manna áhöfn. Jón Helgason var aflahæsti formaðurinn á þessari vertíð, sem var sú 31. hjá honum. Einn Bakkabátur gerði út frá Sandgerði og hét sá bátur "Ægir" og var smíðaður á Eyrarbakka á fyrra ári, og var eigandi hans Jón Guðjónsson o. co. Til lendingarbóta á Eyrarbakka voru veittar kr. 23.000 úr ríkissjóði.

 Hernaðarbrölt: Þjóðverjar gera loftárás á Selfoss

 Norskt varðskip sem hér var á ferð 18. febrúar og í þjónustu "Bandamanna" sigldi upp á sker og sat þar fast nokkra stund, eða þar til næginlega var fallið að. Hafnsögumaðurinn á Eyrarbakka tók þá við stjórn, og lagði skipinu á öruggnann stað, þar sem hægt var að kanna skemdir á skipinu. 

[Bandamenn höfðu nokkur skip við strendur landsins sem unnu við að slæða upp tundurdufl og leggja tundurduflum á vissum svæðum. Norska varðskipið var eitt þeirra.] 

Þýsk herflugvél, Heinkell 111 flaug lágt yfir þorpið að Selfossi 9. febrúar 1941, rendi sér yfir brúna og sneri við. Lét hún svo vélbyssuskothríð dynja á brúnni og hermannabröggum sem þar höfðu nýlega verið reistir vestan brúarinnar og særðust tveir hermenn sem hlupu út í sömu andrá. Á hól þar vestan brúar höfðu bretar sett upp vélbyssustæði og hófu þeir þegar skothríð á flugvélina sem hvarf yfir Ingólfsfjall. 

        [Flugvélina sakaði ekki og hún flaug næst yfir Reykjavík og hrelldi íbúa þar og komst síðan undan. Ummerki sáust á brúarstöplunum eftir árás flugvélarinnar, en þess skal geta að um er að ræða gömlu brúna sem var 50 ára gömul er hér er komið sögu. Þjóðverjum þótti þessi árásarferð 1800 mílna leið vera mikið flugafrek og það þótti bandarísku pressunni líka, því árásin á Selfoss hafði fært átökin um 1000 mílur nær þeim og jafnvel of nálægt, því næðu þjóðverjar Íslandi, þá væri hægðaleikur fyrir þá að gera loftárásir á Bandaríkin. 

Svo komu fleiri þýskar flugvélar, og breska flugsveitin var ávalt of svifasein að taka á móti þeim] 

Vinnu við Kaldaðarnesflugvöll og bækistöðvar setuliðsins þar var svo háttað: Bretar höfðu sjálfir með höndum alla yfirstjórn verkefna á svæðinu. Verktakar að framkvæmdum voru Hjögaard & Schultz og svo Gunnar Bjarnason verkfræðingur, hvor með sinn vinnuflokkinn í akkorði. Voru verkamenn í þessum hópum víðsvegar af landinu, Þó allflestir Eyrbekkingar og Stokkseyringar í umboði síns félags, Bárunnar og Bjarma, nema hann Þórður Jónsson verkamaður, sem var búinn að fá nóg af dvölinni á Ingólfsfjalli og kominn í hörku bretavinnu, og þar svikinn um 20 kr. af launum sínum, sem látnar voru renna til verkamannafélagsins Dagsbrún í Reykjavík, og eins var farið um nokkra aðra landsbyggðamenn, frá Keflavík og Húsavík. Þótti honum það hernám verra en hitt. Síðar, eftir mikil læti, fengu verkamennirnir þetta leiðrétt. Túlkar fyrir verkamennina í Kaldaðarnesi voru aðalega Jóhann Ólafson og Gunnar Benediktsson kennari. [Um 150 verkamenn frá Eyrarbakka og Stokkseyri unnu fyrir setuliðið í Kaldaðarnesi]

 Slys: Banaslys varð þegar ung stúlka féll af palli vörubifreiðar sem var að flytja allmörg ungmenni af skemtun sem haldin hafði verið á Stokkseyri. Stúlkan hét Kristín Jónsdóttir og var 16 ára. Varð hún undir afturhjóli vörubifreiðarinnar. Piltur sem einnig féll af pallinum meiddist lítilega. [Þetta slys varð kl. hálf þrjú að nóttu, við Hópið á móts við Ós, og lenti vörubifreiðin X-69 þar í lausum vegkanti, með þessum afleiðingum. Foreldrar stúlkunnar voru Sigurjón Kristjánsson frá Grunná í Klumpavík og Helga Jónsdóttir frá Garðbæ á Stokkseyri. Hún bjó þá er þetta gerist, með síðari manni sínum Gesti Sigfússyni og höfðu þau nýlega keypt Frambæ á Eyrarbakka.]

 Stórafmæli:

80 ára afmæli átti Ingibjörg Guðmundsdóttir í Gunnarshúsi hér á Eyrarbakka.

75 ára afmæli, átti Jón Jónsson í Steinskoti, en þangað fluttist hann ungur með móður sinni frá Nikulásarhúsum í Fljótshlíð. Hann réri 50 vertíðir frá Eyrarbakka. Hann var ljóðelskur og sögumaður góður. Sólveig Daníelsen Gísladóttir frá Skúmstöðum. Árið 1898 giftist Sólveig dönskum manni, Carl Andreas Danielsen, en hann fór stuttu síðar í atvinnuleit til Ástralíu og spurði ekki til hans síðan. Sólveig starfaði sem afgreiðslukona hjá verslun I.R.B. Lefolii. Jóhann V Danielsson kaupmaður á Eyrarbakka, hafði þá búið í Rvík síðustu 15 ár.

70 ára: Jón Adólfsson kaupmaður á Stokkseyri. Hann starfaði áður við verslun á Eyrarbakka.

50 ára: Guðrún Jónsdóttir í Kirkjubæ. Eyrbekkingurinn Maríus Ólafsson skáld og heildsali í Rvík.

Silfurbrúðkaup áttu: Læknishjónin Ásta Jónsdóttir og Lúðvík Nordal læknir. Jenný Jónsdóttir og Ólafur Bjarnason á Þorvaldseyri Eb.

 Látnir:  Sigríður Pálsdóttir (95) frá Merkigarði. Guðleif Árnadóttir (91) frá Akri. Ragnheiður Jónsdóttir (86) frá Einarshöfn. Ingvar Friðriksson (86) beykir frá Garðbæ. Jón Guðmundsson (84) frá Gamla-Hrauni. Sigurður Sigurðsson (83) frá Smiðshúsum. Guðrún Þorgrímsdóttir (82) frá Merkisteini. Ingunn Sigurðardóttir (82) frá Ósi. Sveinn Sveinsson frá Ósi. Jónína Jónsdóttir (76) frá Bjarghúsum.. Guðmundur Jónsson (71) fv. oddviti í Einarshúsi. Hann var fæddur á Hrauni í Ölfusi. Þorleifur Guðmundsson fv. alþingismaður, Ísleifssonar á Stóru-Háeyri. Kona hans var Hannesina Sigurðardóttir frá Akri. Kristín Sigurjónsdóttir (17) frá Bræðraborg. Kristín lést af slysförum.

 Fjarri heimahögum: Guðmundur Sigurðsson (62) skipstjóri frá Melbæ Eb. [Sonur Sigurðar Ásmundssonar og Þóru Guðmundsdóttur. Hann var lengi viðriðin Draupnisfélagið] Anna Eiríksdóttir (46) frá Litlu-Háeyri.

 SANDKORN: Prestakall Eyrarbakka, Stokkseyrar og Gaulverjabæjar var nú nefnt "Stokkseyrarprestakall", en þrátt fyrir það var messað í hverri einustu kirkju sem finna mátti í Árnessýslu sunnudaginn 24. ágúst 1941. Eftir þetta messu-maraþon barst þessi prestafylking 20 guðslærða manna sem herfylking hingað til Eyrarbakka, og þar héldu hvor sína messuna Eyrbekkingarnir hr. biskup Sigurgeir Sigurðsson og síra Árni Sigurðsson.  Tvö kirkjuleg erindi voru flutt um eilíft líf og líf þrátt fyrir dauðann, en hið fyrra erindi þótti afar umdeilt , en eins og allir vita þykja Eyrbekkingar langlífið fólk, en vildu þó ekki allir hanga uppi til eilífðar.  Vb. Ægir frá Eyrarbakka tók mótorbátinn "Anna" frá Ólafsfirði í tog, eftir að báturinn varð fyrir vélarbilun í aftaka veðri úti fyrir Reykjanesi. Eyrbekkingafélagið í Rvík kom yfirleitt saman í Oddfellow húsinu. Í Útvarpinu 20. maí hélt Gunnar Benediktsson rithöfundur, erindi um Eyrarbakka. Íþróttanámskeið var haldið hér og sóttu 170 ungmenni námskeiðið. "Sagnir og þjóðhættir" var ný bók sem ritað hafði Oddur Oddson fróðleiksmaður á Eyrarbakka. "Íslenskir sagnaþættir og þjóðsögur" eftir Guðna Jónsson frá Eyrarbakka voru gefnar út. Út kom bókin "Saga Þuríðar formanns" er Eyrbekkingafélagið gaf út.

 Gestir: Hið Íslenska náttúrufræðifélag sótti Bakkann heim.

 Efnahagur og lífstíll: Smjörlíki var nú notað meira til viðbits en smjör. Áfengi, kaffi og tóbak, eru börn farin að neyta um fermingu. Klæðnaður fólks almennt betri hér en víðast  út um land. Kamrar voru enn algengasta salernisaðstaðan, en undantekning að fjós séu notuð til þessara þarfa eins og í sveitum. Barna, unglinga og iðnskóli störfuðu í þorpinu.

 Úr grendinni: Hörður Sæmundsson, 2. vélstjóri, frá Stokkseyri, 20 ára féll útbyrðis af vb. "Pilot" frá Ytri-Njarðvík ásamt 5 öðrum er brotsjór reið yfir bátinn. Félag Sjálfstæðisverkamanna á Stokkseyri, "Málfundafélagið Freyr" nær manni í stjórn verkalýðsfélagsins "Bjarma" á Stokkseyri. Formaður "Freys" var Svanur Karlsson. Ísólfur Pálsson frá Stokkseyri, þjóðþekktur maður andaðist á árinu. Tveir snúningsdrengir í Stóru-Sandvik er voru þar að fikta með eld í hlóðum, brendust illa er bensínbrúsi sprakk í höndum þeirra. Breskir hermenn sem voru þar nærri komu til hjálpar og slöktu í þeim. Björgunarsveitin "Tryggvi" var stofnuð [1940] að Selfossi með 65 félögum.

 Tíðarfarið: Veturinn e.á. var einmuna hagstæður þetta árið. Vorið fór vel af stað og var hlýtt og kyrt. Sumarmánuðirnir með ágætum kyrrviðri og hlýindi og tæplega 18 stiga hiti að hámarki. Heyskapartíð ágæt, en vætudagar nokkrir. Haustið byrjaði með hlýindum og rigningartíð. Kartöflu uppskera var með eindæmum góð. Veður urðu síðan óstöðug til vetrar og vindasamari er á leið.

 Heimild: Alþýðubl. Alþýðumaðurinn, Daily Post,  Heimskringla, Morgunbl. Morgun, Tíminn, Útvarpstíðindi, Þjóðviljinn, Ægir,

                        " Vissara að vera edrú þegar heimurinn ferst"

Um þessar mundir var styrjaldarbálið mikla að kvikna í Evrópu með öllum þeim hörmungum sem á eftir fylgdu, en á Bakkanum var allt með kyrrum kjörum og áhyggjur heimamanna af ástandinu voru litlar í fyrstu. Eyrbekkingar, Stokkseyringar og Sandvíkingar biðu eftir rafmagninu frá Sogsvirkjun, en virkjunin var í eigu Reykjavíkurkaupstaðar. Verkfræðilegri hönnun línunar var löngu lokið og áætlað var að framkvæmdir gætu hafist á þessu ári, og nú þegar virtist vera að koma hreyfing á það mál á Alþingi, ógnaði stríðsástandið í Evrópu nauðsynlegum efnisfluttningum til Íslands. Þegar leið á árið fóru áhyggjur manna vaxandi, Rússar voru komnir í stríð við Finnland og þjóðverjar albúnir að sölsa undir sig vesturhluta evrópu og enn meiri dýrtíð yfrvofandi. Stokkseyringar söfnuðu undirskriftum og báðu þess að áfengisversluninni í Reykjavík og Hafnafirði yrði lokað á meðan styrjöldin stæði yfir. Samtals voru 191 stokkseyringur þess sinnis að betra væri að vera edrú í þessu ástandi. Eyrbekkingar ætluðu ekki vera eftirbátar Stokkseyringa frekar en fyrri daginn og skrifuðu 248 kjósendur á Eyrarbakka undir samskonar bænaskjal, Voru það nær allir kjósendur þorpsins, nema presturinn. "já vissara að vera edrú þegar heimurinn ferst" varð einhverjum að orði. Hreppsnefnd Eyrarbakkahrepps sendi svo sérstaka áskorun til Alþingis um að taka fyrir allan innfluttning á áfengi á meðan styrjöld stæði yfir.

Úr verinu: 

Fiskimálanefnd veitti styrk til bátakaupa, Jóni Guðjónssyni og félögum hans fyrir 15 tonna báti. Annars hófu einungis tveir bátar vetrarvertíð héðan af Bakkanum með 20 mönnum, en í Þorlákshöfn sem var orðin er hér er komið sögu, stærsta verstöðin austanfjalls og voru gerðir út þaðan 10 vélbátar og 9 frá Stokkseyri og viðbúnaður því mikill á þessum stöðum. Tveir bátar frá Stokkseyri, Hersteinn og Hásteinn voru leigðir til síldveiða fyrir norðurlandi. Brim og straumar hömluðu sjósókn, en ársafli Bakkabáta voru 57 lestir. Í Þorlákshöfn var byggð ný bryggja 45 m löng. Maður féll fyrir borð af mótorbátnum "Ingu" frá Stokkseyri þegar ólag reið yfir og druknaði. Hann hét Magnús Kristjánsson háseti og var aðkomu maður. Annað ólag hvolfdi "Ingu" og menn fóru í sjóinn, en fengu björgun. Þangi var safnað á Eyrarbakka fyrir landi Stóra-Hrauns og Stokkseyri til þurkunnar í Hveragerði. Var þangið flutt á land með fjórum prömmum.

 

Skemtanir: Álfadans héldu "Brimverjar", Stokkseyringar þann 12. janúar og Eyrbekkingar 13. janúar. Margt var um aðkomumenn úr nærsveitum. Sjálfstæðisflokkurinn hélt skemtun í Fjölni 4. febr. með kaffidrykkju, ræðuhöldum og ættjarðarsöngvum, en hátíðinni lauk með dansleik. Ræðumenn voru þeir Sigurður Kristjánsson, Jón Jónsson bóndi á Hnausi, Bjarni Júníusson bóndi á Seli, Ólafur Helgason kaupm. Sigurður Kristjánsson kaupm, Ólafur Ólafsson kaupm, Selfossi og Jón Sigurðsson á Hjalla í Ölfusi. Söngmenn voru þeir Pétur og Árni Jónssynir frá Múla ásamt Helga Hallgrímssyni. Menntaskólanemendur úr Reykjavíkurbæ komu á Bakkann og settu upp leiksýninguna "Einkaritarinn" eftir Charles Hawtrey. Ólafur Ólafsson kristniboði sýndi í Fjölni kvikmynd um kristniboðið í Kína. en auk þess hélt hann almenna kristnisamkomu og barnaguðþjónustu í kirkjunni.

Pólitíkin á Bakkanum: Nýverið hafði verið stofnað Sjálfstæðisfélag á Eyrarbakka fyrir forgöngu Gunnars Thoroddsen og kosin stjórn til bráðabirgða. Ný stjórn var nú kjörin: Jóhann Ólafsson form. Pálína Pálsdóttir ritari og Kristinn Jónsson gjaldkeri.

 

Verkalýðsmál:   Báran mótmælir ríkislögreglunni

Bandalag stéttarfélaga hélt fund á Eyrarbakka og Stokkseyri um vorið og sóttust eftir því að félögin hér gengju til liðs við BS og segðu sig úr ASÍ, en Vlf. Bjarmi á Stokkseyri hafnaði því í kosningu þann 1. maí, en málið féll á jöfnum atkvæðum. Formaður Bjarma var Helgi Sigurðsson. Framkvæmdastjóri Alþýðusambandsins Óskar Sæmundsson var mættur á staðinn. Lét hann hengja upp auglýsingu í glugga Landsímahúsins á meðan atkvæðagreiðsla fór fram, en þar stóð eftirfarandi: " Að gefnu tilefni tilkynnist hér með, að meðlimum sambandsfélaga Alþýðusambands Íslands er óheimilt að vinna ásamt mönnum, sem eru utan Alþýðusambands Íslands". Eftirmál urðu allnokkur af þessari hótun og á það bent að samkvæmt því væri ASÍ félögum óheimilt að starfa með Dagsbrúnarfélögum. [ Félagslögin voru þó strangt tiltekið þau sömu hjá öðrum félögum hvað þetta varðaði. ]

  Hinn 2. nóvember 1939 var haldinn fjölmennur aðalfundur í Vlf. "Báran" á Eyrarbakka og þar rætt um erindi Bandalags stéttarfélaga og borinn upp til atkvæðagreiðslu, tillaga þess efnis að félagið segði sig úr Alþýðusambandinu og gengi til liðs við BS. Tillagan var felld, en gagntillaga samþykkt. Þar er tilraunum BS til stofnunar sérstaks landsabands mótmælt og "Telur fundurinn, að stofnun slíks sambands, sem getið er í nefndu bréfi. mundi einungis leiða til sundrungar innan verka lýðssamtakanna, þar sem víst er að meginið af þeim félögum, sem eru í Alþýðusambandinu.verða þar áfram, og samþykkir því fundurinn að félagið standi áfram sem hingað til innan Alþýðusambandsins og skorar á önnur verkalýðsfélög að gera hið sama......." [ Bandalag stéttarfélaga var að hluta til sósialísk hreyfing, en í það gengu 22 félög. Alþýðusambandinu var hinsvegar í stórum dráttum stýrt frá skrifstofu Alþýðuflokksins.]  Þá skoraði Vlf. Báran á sitjandi Alþingi að breyta lögum um gengisskráningu, svo haga mætti gengi til að vega kaupgjald upp sem nemur verðbólgu. Annar fundur var haldinn í Vlf. Bárunni á Eyrarbakka 27. nóvember 1939. Fundurinn mótmælti harðlega frumvarpi Hermanns Jónssonar um fjölgun lögreglumanna. Taldi fundurinn að fjölgun lögreglumanna vera viðbúnaður yfirstéttarinnar til að berja niður verkalýðsbaráttuna.

 Sandkorn: Eyrbekkingurinn Sigurjón Jónsson gerðist skipstjóri á Gísla J Johnsen VE, Nýjum bát í eigu Guðlaugs Brynjúlfssonar frá Vestmannaeyjum. Báturinn var sérstakur að því leiti, að hann var útbúinn raflýsingu og talstöð. Sigurjón ferjaði einnig nýjan bát, "Baldur VE" frá danmörku til eyja og var sá bátur einnig útbúinn talstöð.> Íshúsið á Eyrarbakka var til sölu, en það átti Jón Stefánsson á Hofi. >Barnastúka var stofnuð, og bar heitið "Árroði nr. 112" með 40 félaga. Talsmaður stúkunnar var Guðmundur Þorláksson skólastjóri. Þá var stúkan "Eyrarrósin" endurvakin, en áhugi á bindidismálum var vaxandi um þessar mundir. >Fyrrum beitustrákur og áflogaseggur, sr. Sigurgeir Sigurðsson frá Túnpríði, var á þessu ári vígður biskup yfir Íslandi. Hann var sonur Sigurðar regluboða og Svanhildar Sigurðardóttur. Annar Eyrbekkingur hafði verið prestur í ameríku í áratugi án þess að hingað spyrðist, en það var sr. Hans Thorgrímsen er héðan fór 18 ára. Þá má nefna sr. Bjarna Þórarinsson sem tengdason Eyrarbakka, en hann var giftur Ingibjörgu Einarsdóttur borgara Jónssonar, systir Sigfúsar Einarssonar tónskálds. Ennfremur skal nefna sr. Eirík J Eiríksson er síðar var prestur á Þingvöllum. Svo er rétt að nefna  Gunnar Benediktson kennara, en hann var prestlærður. Þá var þjónandi prestur sr. Gísli Skúlason á Stóra-Hrauni, svo því fór fjarri að Eyrbekkingar þyrftu að örvænta um sáluhjálp á þessum tímum.  >10 fjölskyldur voru valdar af Eyrarbakka, sem víðar til manneldisrannsókna, er fyrir stóð dr. Skúli Guðjónsson fyrir tilstilli ríkisstjórnarinnar, en hvað sem því leið hafa Eyrbekkingar löngum þótt alveg sérstakt rannsóknarefni. >Frá Gamla-Hrauni hafa einatt komið fræknir skipasmiðir í aldanna rás. Gunnar Marel Jónsson stýrði smíðinni á "Helgi" VE 333 sem byggður var í Vestmannaeyjum fyrir Helga Benediktsson, og var þá stærsta vélskip sem byggt hefur hér á landi til þessa, en það var 33,3m á lengd og 7,3m á breidd og taldist 119 tonn. "Helgi" var 11. skipið sem Gunnar hafði smíðað. Bræðraborg Eyrarbakka var byggt þetta ár.

 Sóttu Bakkann heim: Félagar í Skósmíðafélagi Reykjavíkur gerðu sér glaðan dag á Bakkanum.

 Látnir: Helga Grímsdóttir (83) í Norðurbæ (Einarshöfn). Guðni Jónsson, (77) frá Hausthúsum, [síðar að Óseyrarnesi]. Guðrún Jóhannsdóttir (74) bónda frá Mundakoti. Hennar maður var Jón Einarsson hreppstjóri, frá Heiði á Síðu en móðir hennar Elín Símonardóttir. Gísli Pétursson læknir (72) hér og veðurathugunarmaður, fyrrum héraðslæknir, en hann var fæddur í Ánanaustum Rvík. Kona hans var Aðalbjörg Jakopsdóttir. Margrét Guðbrandsdóttir (72) frá Bráðræði. Vilhjálmur Ólafsson (72) frá Deild. Ingveldur Eiríksdóttir (69) frá Stíghúsi. Lars Lauritz Andersen Larsen (69) bakarameistari í Gamla-Bakaríinu. Hann var fæddur í Horzens í Danmörku og kom til Íslands á vegum Lefolii. Hann andaðist á sjúkradeild Elliheimilisins Rvík. Kona hans var Kolfinna Þórarinsdóttir. Vilbergur Jóhannsson (40) sjómaður frá Helgafelli. Kona hans var Ragnheiður Ólafsdóttir. Vilbergur var sonur Jóhanns V Daníelssonar kaupmanns.

 Eyrbekkingar fjarri: Guðrún Björnsdóttir, (75) ekkja bjó í Reykjavík, en frá Akri Eyrarbakka og jarðsett hér. Guðjón Guðmundsson, maður á sextugsaldri lést af völdum eldsvoða á bænum Kotvogi í Höfnum. Próf. Sigfús Einarsson (62) [borgara] tónskáld af hjartaslagi. Hann var fæddur að Skúmstöðum 1877.

 Náttúran: Þurkasumar og sólríki á Bakkanum. Mesta eldingaveður í manna minnum gekk á 24. júlí og stóð í eina og hálfa klukkustund. Mest var þrumuveðrið í Ölfusinu með skýfalli og eldglæringum sem lustu niður hvað eftir annað, en heppilega varð engin fyrir tjóni. Viku áður höfðu kviknað miklir mosaeldar í Eldborgarhrauni í Ölfusi [Umhverfi Raufarholtshelli] og reyk lagt yfir byggðina, ef þannig stóðu vindar. Úrhellið dugði hvergi til að slökkva þessa miklu elda og tilraunir manna til þess dugðu ei heldur, svo eldarnir loguðu samfellt vikum saman, fram til hausts. Landskjálftar fundust á Eyrarbakka og víðar í Flóanum snemma í ágústmánuði og svo um mánuðinn miðjan bærðist aftur jörð, en skaðlaust. Hvað harðast, bæði skiptin í Hveragerði. Katöfluuppskera þótti góð, þrátt fyrir sumarþurka og svo var einig með gulrætur. Gullbrá nemur land á Eyrarbakka, blómið svipar til sóleyjar, gult blóm en með rauðum doppum. [Virðist ekki hafa náð að festa sig í sessi á þessum slóðum til langframa.]

 Úr grendinni: Búnaðarfélag Stokkseyrar var 50 ára á þessu ári, en það var stofnað 22. nóvember 1889. Bakaríið á Stokkseyri, eign "Bjarma" brann til kaldra kola, en það var síðasta byggingin sem eftir stóð af svokallaðri "Ingólfstorfu", sem fyrrum varð eldi að bráð. Í húsinu var starfsemi Pöntunarfélags verkamanna á Stokkseyri og Ólafur Þórarinsson rak þar brauðgerð. Mótorbáturinn "Vonin" hélt úti fólksflutningum frá Stokkseyri til Vestmannaeyja. Knarrarósviti var tendraður 31. ágúst þetta ár. Vitinn var þá talin hæsta bygging á landinu, eða 25 m og fyrsti vitinn sem byggður er úr járnbentri steinsteypu. Ljósmagn vitans var mælt 6000 kerti/watt sem var í meðallagi íslenskra vita. Páll Gunnarsson bóndi á Baugstöðum var ráðinn vitavörður, en yfirsmiður var Sigurður Pétursson frá Sauðárkróki.

 

Heimild: Alþýðubl. Bjarmi, Búfræðingurinn, Morgunbl. Tíminn, Veðráttan, Vísir, Þjóðviljinn, Ægir

Landbúnaður skilar þorpsbúum arði

Á Bakkanum voru tímarnir breyttir, sjávarútvegurinn svo að segja horfinn og þess í stað að byggjast upp í Þorlákshöfn og verslunin hefur að mestu flutt sig að Selfossi. Höfuð máttarstoðir þorpsbúa voru því fallnar. 2/5 hlutar íbúanna höfðu flutt burt á undangengnum 25 árum, allt fólk á besta aldri. Eftir sátu barnafjölskyldur og gamalmenni. Þessa þróun hafði nú tekist að stöðva og fólki tekið að fjölga lítilega á nýjan leik. Ný máttarstoð, "landbúnaðurinn" hafði dafnað um nokkurn tíma og skilað þorpsbúum arði. Stórfelld kartöflurækt vegur þar einna þyngst ásamt góðum skilyrðum til sauðfjárræktar, en þar koma til töluverð landakaup hreppsins og framræsting þeirra. Nýbýlið Sólvangur var stofnað á 33ha. landi ofan við þorpið og kúabúskapur hafinn þar. Menn voru þó ekki tilbúnir að gefast upp á fiskveiðum og var farið í það að kalla eftir fjármagni til hafnarbóta. Var Egill Thorarensen kaupfélagsstjóri kosinn til þessa leiðangurs. [ Þjóðtrúinn á Eyrarbakka hafði áður fyr talið þann mann gegna hlutverki "tortímandans" í þessu máli.] Annað helsta baráttumál Eyrverja um þessar mundir var að fá byggða raflínu frá Sogsvirkjun til Eyrarbakka og Stokkseyrar. Þá þegar var hafinn undirbúningur að hönnun og útreikningum á Eyrarbakkalínu frá Ljósafoss orkuverinu þá um haustið.[ Talið var að rafvæðingin mundi bera sig miðað við 150-260W notkun á mann, en það svarar 3 til 4 ljósaperur á íbúa. Þess skal geta að nú í sumar (2014) var verið að taka hluta af þessari línu niður]. En nú var heimstyrjöldin á næstu grösum, svo 8 ár liðu þar til fyrsti staurinn var reistur.

Stjórnmálin við ströndina

Framsóknarflokkur, Alþýðuflokkur og Kommúnistaflokkurinn á Eyrarbakka sameinuðust um listaframboð fyrir sveitastjórnarkosningar sem fram fóru 30. janúar 1938. Var listinn af sumum kallaður "Þjóðfylkingin" sem borinn var fram af verkalýðsfélaginu Báran, með stuðningi vinstriflokkanna þriggja. Listinn var þannig skipaður: Bjarni Eggertsson (A) Bergsteinn Sveinsson (F) Gunnar Benediktsson (K) og Þorvaldur Sigurðsson formaður Bárunnar (A) í baráttusæti. Vigfús Jónsson (A) Þórarinn Guðmundsson (F) Jón Tómasson (A) Sigurður Heiðdal (F) og Ólafur Bjarnason (A).  Í hreppsnefnd voru 7 sæti og var Sjálfstæðisflokkur (B) þar í meirihluta með 6 sæti. Kosningaúrslitin urðu þannig að íhaldið (B) fékk 154 atkvæði og 3 menn. Sameinaður listi "Bárunnar" (A) 154 atkvæði og 3 menn. Því varð að hafa hlutkesti um úrslitaatkvæðið í hreppsnefnd og hlaut sjálfstæðisflokkur fjórða manninn. Sjálfstæðismenn í hreppsnefnd voru þeir Ólafur Helgason kaupmaður, Jóhann Bjarnason útgerðarmaður, Jón Jakopsson bóndi og Sigurður Kristjánsson kaupmaður.

Á Stokkseyri sameinuðust Framsókn og Kratar um lista, en Kommúnistar fóru fram sér. Sameinaði listin á Stokkseyri var þannig skipaður: Helgi Sigurðsson (A), Sigurgrímur Jónsson (F), Björgvin Sigurðsson (A), Sigurður I Gunnarsson (A) og Nikulás Bjarnason (A). Kosningaúrslit urðu þau að sameinaður listi (A) fékk 98 atkv. og 3 menn. Kommúnistar (B) 31 atkv. og engann mann kjörinn. Sjálfstæðisflokkur (C) 104 atkv. og 4 menn. Bjarna Júníusson, Símon Sturlaugsson, Þorgeir Bjarnason og Ásgeir Eiríksson.

Samband ungra kommúnista (S.U.K.) hélt fjölmennt æskúlýðsmót við Þrastalund, sóttu þangað ungmenni frá Eyrarbakka, Stokkseyri, Reykjavík og Hafnarfirði um hvítasunnu og reistu þar tjaldbúðir.

Tvö sjálfstæðisfélög voru stofnuð, annað á Eyrarbakka [23.10.1938] og í stjórn þess sátu Þorkell Ólafsson, Kristján Gíslason, Guðmundur Jónsson, Þorgrímur Gíslason, og Sigurður Kristjánsson oddviti. Hitt félagið var stofnað í Sandvíkurhreppi [22.10.1938], en fyrsti formaður þess var Sigurður Ó Ólafsson í Höfn. Þá var í undirbúningi stofnun sjálfstæðisfélags á Stokkseyri.

Sósíalistafélag var stofnað skömmu síðar á Eyrarbakka, [20.11.1938] og í stjórn þess sátu: Gunnar Benediktsson, form. Bergur Hallgrímsson, Þórður Jónsson, Vigfús Jónsson og Stefán Víglundsson.

 

1. maí haldinn hátíðlegur í fyrsta sinn í Árnessýslu 1938.

 

Á fjölmennum fundi verka og sjómannafélagsins Bárunnar voru borin upp mótmæli við brottvikningu Héðins Valdimarssonar úr Alþýðuflokknum, en ágreiningur var milli hans og Alþýðusambandsstjórnarinnar í sameiningarmálum. [Héðinn var þingmaður fyrir Alþýðuflokkinn og átti þátt í að sameina vinstrimenn.] Í framhaldi samþykkti Báran á Eyrarbakka og Bjarmi á Stokkseyri vantraust á Alþýðusambandsstjórnina í samfloti með Dagsbrúnarfélögum og fleirum. Leiddi það til þess að Alþýðuflokkurinn klofnaði.

Á fundi Bárunnar 16. apríl 1938 var samþykkt áskorun um að A.S.Í. beitti sér fyrir því að afgreiðslu frumvarps á Alþingi um stéttarfélög og vinnudeilur yrði frestað þar til félögin og sambandið hafi fengið tíma til að kynna sér frumvarpið og fjalla um það.  1. maí var haldinn hátíðlegur í fyrsta sinn í Árnessýslu og var það verkalýðsfélagið "Bjarmi" sem stóð fyrir hátíðarhöldunum. Fjölmargar ræður voru fluttar og verkalýðurinn hvattur til einingar. Um kvöldið var svo haldinn dansleikur. Fundur var haldinn í Bárunni í oktober. Þar var þess krafist samhljóð að skipulagi Alþýðusambandsins yrði breitt í hreint lýðræðislegt verkalýðssamband, án tillits til stjórnmálaskoðanna. Á fundinn mættu 82 félagsmenn og var hart tekist á um frávísunartillögu, en hún kol felld. Þorvaldur Sigurðsson formaður Bárunnar flutti af Bakkanum um haustið og í desember var haldinn aðalfundur í félaginu og nýr formaður kosinn. Um formannsembættið tókust á þeir Gunnar Benediktsson fyrir sósíalista og Kristján Guðmundsson fyrir krata og sigraði hinn síðarnefndi með 56 atkvæðum gegn 38. Aðrir í stjórn komu allir úr herbúðum krata, Guðmundur Jónatan Guðmundsson skipstjóri, varaformaður með 52 atkv. Í meðstjórn Þórarin Guðmundsson verkamaður, Hjörtur Ólafssson kennari og Eyþór Guðjónsson verkamaður. Í varastjórn sátu Ólafur Ólafsson verkam. Marel Þórarinsson verkam. og Sigfús Árnason verkam. Um 100 félagsmenn mættu og þótti fundarsókn vera með eindæmum góð.

Iðnaðarmannafélag Eyrarbakka fékk 800 kr. ríkisstyrk til skólahalds.

Í verinu: Ógæftir háðu sjósókn framan af vertíð Eyrverja. Af Bakkanum gengu aðeins 3 vélbátar, en 9 bátar af Stokkseyri og frá Þorlákshöfn gengu 10 opnar trillur. Afli dágóður þegar gaf á sjó, en fiskur hafði þá oft legið lengi í netum þegar unt var að vitja. Heldur minna aflaðist frá Eyrarbakka [58 lestir] en árið á undan, en meiri afli barst á land á Stokkseyri [260 lestir] og í Þorlákshöfn [194 lestir]. Um 30 manns störfuðu við sjávarútveg frá Eyrarbakka um þessar mundir.

Látnir: Ingigerður Jónsdóttir (84) frá Nýjabæ. Oddur Oddsson (71) gullsmiður, þjóðfræðaritari og símstjóri á Ingólfi Eyrarbakka. [bjó lengi í Regin] Guðmundur Jónsson (71) frá Kaldbak. Þórður Snorrason (60) verslunarmaður frá Káragerði, kona hans var Sigríður Jónsdóttir. Bjarnfinnur Þórarinsson (49) Búðarstíg, sjómaður Bjarnasonar frá Nýjabæ, Eb. Kona hans var Rannveig Jónsdóttir. [Börn þeirra voru Hjalti, Sverrir, síðar skipstjóri og Guðrún (Stella).] Þórarinn Guðmundsson (48) frá Vorhúsum. Árni Bjarnason (27) sjómaður Tjörn.[fórst með Víði VE.] Hrafnhildur Haraldsdóttir (15) Brennu. Sveinbarn Jónsson (0) Smiðshúsum.

Eyrbekkingar fjarri: Sólveig Eiríksdóttir (47) í R.vík Pálssonar. Jón Árnason (84) rennismiður, þá í Keflavík. [vel þekktur fyrir rokkasmíði] Jón Ásbjörnsson (62) verslunarmaður frá Brennu, bjó í Rvík, tók þátt í sveitarstjórnarmálum.

Víðfrægur sægarpur, Jón Sturlaugsson frá Stokkseyri lést þetta ár.

Sandkorn: Sjómannanámskeið á Eyrarbakka hélt Sigurjón P Jónsson skipstjóri. Eyrbekkingurinn Axel Jóhannsson skipstjóri á togaranum "Maris Stella" frá Boston setti aflamet þar vestra. Kvenfélagið á Eyrarbakka mintist hálfrar aldar afmælis síns þann 25. apríl 1938. Vikur hefur verið numinn úr fjörunni sem byggingarefni í hús, en það var Pípuverksmiðjan H/F sem hóf að steypa hús úr Eyrarbakkavikri. Reis fyrsta vikurhúsið í Kleppsholti R.vík. Byrjað var að byggja vitann við Baugstaði, en hann átti upphaflega að rísa á Loftstaðahól.[ http://brim.123.is/blog/2012/07/01/620567/  ] Margir höfuðborgarbúar fengu sér bíltúr  með leigubílum út á Eyrarbakka og Stokkseyri um verslunarmannahelgina, en fátítt var um einkabifreiðar á þessum árum. Sigurgeir Sigurðsson regluboða Eiríkssonar verður biskup. Templarar á Eyrarbakka stofnuðu nýja stúku er tók nafn sitt af eldri stúku Eyrbekkinga, "Eyrarrós".  Æðstitemplar var Sigurður Kristjánsson kaupmaður og oddviti, en umboðsmaður Gunnar Benediktsson skólastjóri. [ Þeir Gunnar og Sigurður voru samherjar á þessu sviði, en á öðru, harðir pólitískir andstæðingar] Bílaöldin átti 25 ára afmæli á Íslandi, (1913) en fyrst bíllinn kom þó töluvert fyr, en það var bíll Didlev Thomsen. (Thomsen-bíllinn 1905, en honum var ekið í reynsluakstri frá Reykjavík til Eyrarbakka og var bifreiðastjóri í þessari ferð var Tómas Jónsson.) Árnesingum var mörgum í nöp við bílanna og vildu banna þeim allar leiðir. Skipakomur: es. Selfoss kom hér við miðsumars.

Iðnaður: Gólfdúkagerð starfaði hér þennan vetur, þó í smáum stíl. Að framleiðslu þessari stóð Samband Íslenskra heimilisiðnaðarfélaga og voru konur þar í aðalhlutverki. Nokkuð var einig framleitt af treflum og gólfklútum til sölu sem gafst vel.

Sjóslys: Tveir menn frá Eyrarbakka fórust með vélbátnum "Víði" frá Vestmannaeyjum, þann 6. febrúar 1938, þeir Jón Árni Bjarnason háseti frá Tjörn og Halldór V Þorleifsson háseti frá Einkofa,  báðir ungir og ókvæntir. Aðrir í áhöfn voru Vestmannaeyingar og fórust þeir allir.

Þann 17. mars 1938 brimaði snögglega við Eyrar, en þá voru allir bátar á sjó. Einn Bakkabátur náði heimalendingu, en hinir tveir komust inn í Þorlákshöfn. Á Stokkseyri náðu þrír bátar lendingu, en þeim fjórða "Ingu"  hlekktist á í sundinu er brotsjór reið yfir og tók af stýrishúsið og tvo menn er þar voru og druknuðu þeir báðir. Fimm öðrum skipverjum sem á bátnum voru bjargaði Ingimundur Jónsson frá Strönd. Þeir druknuðu hétu: Guðni Eyjólfsson (29 ára) formaður á "Ingu" og Magnús Karlsson vélstjóri. Fjórir aðrir Stokkseyrarbátar [Fríður, Haukur, Hersteinn og Síssí] hurfu frá og héldu til hafs. Lík Guðna fanst síðan landrekið vestan Stokkseyrar í byrjun maí. [Í ofsaveðri sem gekk yfir um haustið sleit Sísí upp og skemdist mikið, en bátinn átti Guðmundur Böðvarsson. Í sama veðri sleit "Inga" upp, sem var þá á Eyrarbakka, en skemdir urðu litlar.]

Úr grendinni: Í Hveragerði var sett upp þangmjölsverksmiðja og var þanginu ekið þangað frá Eyrarbakka og Stokkseyri og þurkað við hverahita.  Skaffaði þetta nokkrum mönnum vinnu, en mjölið var nýtt til fóðurbætis. Bílvegur var ekki kominn til Þorlákshafnar, og ef maður þurfti að komast á sjúkrahús varð að bera sjúklingin 2 ½ klst. leið út að vegi. [Alvarleg slys voru orðin nokkuð tíð hér austanfjalls á þessum árum með tilkomu vélvæðingarinnar, en ekkert sjúkrahús var enn risið í héraðinu og varð að flytja alla sem þess þurftu vestur fyrir fjall.]

Tíðin: Fárviðri gekk yfir landið þann 5. mars og olli víða miklu tjóni í sveitum sunnanlands. Hér á Bakkanum fauk þakið af Barnaskólanum, Veiðafærageymsla Jóns Helgasonar fauk, og reykháfar á nokkrum húsum gáfu sig. Kartöflur voru settar niður á tímabilinu 6. maí til 9. júní. Uppskera var góð þetta árið. Þann 23. og 24. oktober 1938 gerði sunnan ofsaveður. Stórbrim gerði í kjölfarið, sem vant er til í slíkum veðrum. Sjór gekk þá inn um hliðin á sjógarðinum og yfir kartöflugarða þar fyrir innan og út fyrir götu. Þá braut brimið talsverðan hluta sjógarðsins austan Hraunsár, áleiðis til Stokkseyrar. Þann 6. nóvember gerði óvenju mikið ísingaveður sunnanlands og skemdust símalínur víða, svo sem hér á Eyrarbakka og í Ölfusi. 16. desember gerði ofsaveður, en heppilega voru allir bátar komnir á hlunna.

Heimild: Alþýðubl. Bíllinn, Morgunbl. Nýja Dagblaðið, Nýtt land, Verkamaðurinn, Vesturland, Vísir, Þjóðviljinn.

Í Eyrarbakkahreppi 1937 voru 585 íbúar. Hreppstjóri var Magnús Oddson stöðvarstjóri, sem og þetta ár gekk að eiga Guðnýju Sigmundsdóttur símamær. Oddviti var Sigurður Kristjánsson kaupmaður. Um heilsufarið sá Lúðvík Nordal læknir. Forstjóri á andlega sviðinu var sr. Gísli Skúlason. Andinn yfir þorpsbúum var frekar daufur þetta árið, því sorglegt sjóslys var skamt frá þorpinu í vonsku veðri, og án þess að nokkur vissi fyrr en um seinan varð og engum bjargað.

 

Sjóslys:  Tólf breskir sjómenn farast.

Enski Togarinn Lock Morar frá Aberdeen fórst þann 31. mars út af Gamla-Hrauni á Eyrarbakka með 12 manna áhöfn. Hinir látnu voru jarðsungnir á Eyrarbakka. Hin fyrsti var jarðsunginn 7. apríl og var líkfylgdin allfjölmenn. Breski fáninn var breiddur yfir kistuna á meðan á athöfninni stóð. Samkomubann var víð líði, en aflétt um stundarsakir, svo greftrun gæti farið fram. Eitt líkið rak alla leið til Grindavíkur.  Nánar um þetta sorglega sjóslys: http://brim.123.is/blog/2010/03/31/444333/  Þá druknuðu tveir piltar á kajak við Þorlákshöfn, er bátnum hvolfdi. Ungu mennirnir voru frá Hafnarfirði. Þá strandaði skonnortan "Hertha", en hún var með timburfarm. Mikið brim var og suðaustan rok, svo festar slitnuðu, en menn höfðu verið teknir í land nokkru fyr. Skipið brotnaði í fjörunni og ónýttist, en ýmislegt dót úr flakinu var selt. [ Hertha var frá Marstal í danmörku, þrímöstruð skonnorta með 100 hestafla vél, 200 smálestir að stærð, byggt 1901.]

Kaupfélag Árnesinga átti þrjá trillubáta sem gerðir voru út á Bakkanum, "Framsókn", "Hermann" og "Jónas Ráðherra". Það óhapp vildi til í stormviðri að hinn síðastnefndi sökk í höfninni.

 

Eyrarbakki hafnarbær fyrir Reykjavík:

Svo bar við um vorið að timburlaust var í höfuðstaðnum, svo hvergi fanst spíta þó leitað væri í hverjum krók og kima. Á Eyrarbakka voru hinsvegar til heilu skipsfarmarnir af byggingatimbri sem kaupfélagið flutti inn og brugðu húsasmiðir í Reykjavík á það eina ráð að senda bílalest eftir timbrinu og flytja til Reykjavíkur. Einhvern vegin gátu íhaldsmenn fundið það út í sínu sinni, að þessi skipan mála væri bölvun kommúnismans.

 

 

Félagsmál: Stokkseyringar halda veislu.

Í stjórn verkamannafélagsins Bárunnar á Eyrarbakka voru : Þorvaldur Sigurðsson skólastjóri, formaður. Vigfús Jónsson, ritari og Jón Tómasson, gjaldkeri. Á Stokkseyri var formaður Bjarma: Björgvin Sigurðsson, en félagið var nú 33 ára og Stokkseyringum var haldin mikil veisla. Þann 27. oktober var haldinn fundur í Bárunni, en þar var þess krafist að Alþýðuflokkurinn tæki þegar upp samvinnu við Kommúnistaflokkinn,  sem leitt gæti til sameiningu þeirra. Í kjaramálum bar hæst áskorun til Alþýðusambandsþings að segja upp samningi um vegavinnukjörin, sem þóttu léleg.

 

Félag Iðnaðarmanna í Árnessýslu: Formaður þess var Eiríkur Gíslason trésmíðameistari á Eyrarbakka og félagsmenn all nokkrir. Iðnfélagið gekk í Landsamband iðnaðarmanna á árinu.

 

Fískifélagsdeild var hér, sem bjarni Eggertsson veitti forustu og á Stokkseyri Jón Sturlaugsson, en þessi félög beittu sér fyrir ýmsum framfaramálum í sjávarútvegi.

 

Skóli: Presturinn kom án hempunar, skilin eftir norður í Saurbæ.

Unglingaskóli starfaði nú annan veturinn sinn, en honum veitti forstöðu sr. Gunnar Benediktson frá Saurbæ. Námsgreinar voru íslenska, reikningur og danska. Skólahaldi þessu var mjög vel tekið af þorpsbúum og höfðu flestir drengir 14- 17 ára sótt skólann. Um sr. Gunnar var sagt að hempuna hafði hann skilið eftir norður í Saurbæ, því nóg væri um presta á Bakkanum.

 

Stjórnmál: Kommúnistar fengu ekki að hlýða á hina ungu Íhaldsmenn.

Það var kosið til Alþingis þetta ár. Ungliðar "Breiðfylkingingarinnar", boðuðu til opinbers fundar á Eyrarbakka og Stokkseyri, en fáir mættu. Almennum borgurum sem mættu til fundarins, en voru ekki hliðhollir Breiðfylkingunni var vísað á dyr. [ Samtök íhaldsamra þjóðernissinna, eða m.ö.o Nasistaflokkur.] Skömmu síðar, eða um hvítasunnu hélt Samband ungra Sjálfstæðismanna fund á báðum stöðum, og var Stokkseyrarfundurinn fjölmennari. Á Eyrarbakkafundinn fengu Kommúnistar ekki aðgang, [ Fyrir kommúnista var Gunnar Benediktsson rithöfundur í forsvari, en hann var einig skólastjóri unglingaskólans.] en fundurinn var  engu að síður opinn öðrum flokkum. Ræðumenn á Eyrarbakka voru Bjarni Benediktsson, Jóhann G. Möller og Guðmundur Benediktsson. Á Stokkseyri töluðu Kristján Guðlaugsson, Björn Snæbjörnsson og Jóhann Hafstein. [Framsókn var sigurvegari kosninganna, en Alþýðuflokkur og Bændaflokkurinn tapa. Aðrir flokkar standa í stað]. Um haustið var stofnað Alþýðuflokksfélag á Eyrarbakka fyrir tilstilli Jónasar Guðmundssonar, sérlegum erindreka Alþýðuflokksins. Stofnendur voru 23 verkamenn og sjómenn á Bakkanum. Formaður var kjörinn Þorvaldur Sigurðssson skólastjóri,  Guðmundur J Jóanatan ritari og Gestur Ólafsson sjómaður, gjaldkeri. Endurskoðendur voru Vigfús Jónsson og Jón Tómasson. Skömmu síðar var stofnað Alýþuflokssfélag á Stokkseyri, formaður var kjörinn Björgvin Sigurðsson, Helgi Sigurðsson ritari, Jón Guðjónsson gjalkeri. Stofnendur voru 33. [Alþýðuflokksfélagið var stofnað á 33. afmælisdegi "Bjarma" 31. oktober, en það var stofnað 1904, á sama ári og Báran á Eyrarbakka.]

 

Látnir: Þorvaldur Magnússon, kona hans var Ragnhildur Sveinsdóttir. Sigríður Þorleifsdóttir (80) frá Háeyri. Maður hennar var Guðmundur Ísleifsson kaupmaður, (88) en hann andaðist sama ár. Hann var einnig víðfrægur formaður. Anna Diðriksdóttir (86) frá Stokkseyri. [Hún var móðir Ólafs Helgasonar í Túnbergi (Ólabúð). Anna var jörðuð á Stokkseyri.] Guðmundur Einarsson frá Þórðarkoti. [jarðsettur á Stokkseyri.] Ragnhildur Einarsdóttir (80) frá Inghól. Sigurbjörg Hafliðadóttir (77)  frá Litlu-Háeyri. Ingibjörg Gíslína Jónsdóttir (69) frá Gamla-Hrauni. [Hún var fædd að Miðhúsum í Sandvíkurhreppi, en var tökubarn hjónanna Guðmundar Þorkelssonar og Þóru Símonardóttur, að Gamlahrauni. Ingibjörg gekk að eiga Jón Guðmundsson, formann frá Gamla-Hrauni og áttu þau 17 börn. Þau bjuggu í Vestmannaeyjum.] Vilborg Sigurðardóttir (69) frá Gamla-Hrauni. [bjó á Stokkseyri og jörðuð þar.]  Ólafía Ebenezardóttir (61) að Háeyri. Þórunn Jónsdóttir [Árnasonar kaupmanns í Þorlákshöfn] frá Hlíðarenda, en hún dvaldi hér í Gistihúsinu í elli sinni. Þorbjörg Ólafsdóttir (40) í Garðbæ. Maður hennar var Jón Gíslason. Guðbjörg Sveinsdóttir (47) frá Eiði-Sandvík. Ingimar Helgi Guðjónsson (7) frá Kaldbak. Dista Friðriksdóttir (1) frá Brennu. Meybarn (1) frá Sólvangi.

Alexander Stevenson (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. Charles Milne (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. Duncan Lownie (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. Frederick Jackman (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen.  George Duthie (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. John Connell (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. John Scott (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. Thomas McKay (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. Walter E. Barber, (?)  sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen. William Bradley, (?) sjómaður á Lock Morar, frá Aberdeen.

 

Látnir fjarri. Jón Einarsson, er starfaði á Bakkanum nokkur ár, við verslun Guðmundar Ísleifssonar, en síðar kaupmaður í Vestmannaeyjum. Guðmundur Guðmundsson fv. bóksali. Hann bjó þá í Reykjavík. Samúel Jónsson trésmíðameistari í Reykjavík, en hann lærði trésmíði á Bakkanum og bjó hér og starfaði í um áratug, um aldamótin 1900, en hann var ættaður austan af Síðu.

 

Sandkorn: Steypireiður rak á land.

Áætlanir lágu fyrir um lagningu Sogslínu, til Eyrarbakka og Stokkseyrar. Enskur togari fórst með allri áhöfn, í skerjagarðinum austur af Eyrarbakka. Aflabrögð á vetrarvertíð voru sæmileg hér við ströndina. Um 30 Eyrbekkingar unnu í sjálfboðastarfi með Ungmennafélagi Ölfusinga að byggingu sundlaugar í Hveragerði. Presturinn flutti af Stóra-Hrauni og í "prestsetrið" á Eyrarbakka, sem kirkjan hafði nýlega keypt. Mannabein fundust á Hellisheiði, voru það bein Dagbjartar Gestssonar, bátasmiðs, er úti varð á Hellisheiði í desember 1921. - Dagbjartur ætlaði frá Eyrarbakka til Reykjavíkur einn og gangandi. Steypireyður 12 til 13 metra langur rak á fjörur Eyrarbakka. Við sporð hvalsins hékk 14 metra langur kaðall.

 

Skipakomur:  "Skeljungur" kom hér með olíu. Tvær danskar skonnortur losuðu fullfermi af vörum til kaupfélagsins. Þriðja skútan, "Hertha" hlaðin timbri, til K.Á. strandaði við höfnina.

 

 

Af nágrönum: Við Ölfusárbrú er risið talsvert þorp með öflugu kaupfélagi og fleiri verslunum. Er það af ýmsum nefnt Selfoss. Óþurkatíð var um allt suðurland og fóðurskorti brá við.

 

Alþýðubl. Kirkjurit, Morgunbl. Tímarit  Iðnaðarmanna, Vísir, Þjóðviljinn

 

Útgerðin við ströndina veitir 200 manns atvinnu

Fjórðungsþing fiskideildarinnar kallaði eftir frekari fjárveitingum frá Alþingi til hafnabóta á Eyrarbakka og Stokkseyri, en fyrir þessa staði sátu þeir Bjarni Eggertsson og Jón Sturlaugsson, og það sama gerði hafnarnefnd Eyrarbakka. Þrír vélbátar gengu frá Eyrarbakka á vertíð og tvær trillur að auki. [Þriðji vélbáturinn "Freyr" frá Eyrarbakka gerði út frá Sandgerði fyrri hluta vertíðar.] Frá Þorlákshöfn gengu 5 trillur. Frá Stokkseyri gengu 7 vélbátar og ein trilla, en síðan bættust tveir bátar (Hásteinn og Hersteinn ) við sem höfðu gert út frá Sandgerði. Aflahæstur  í Þorlákshöfn var samvinnubáturinn  "Jónas ráðherra" en skipstjóri var Guðmundur J Guðmundsson á Eyrarbakka. Á Eyrarbakka var "Öldungur" aflahæsti báturinn, en skipstjóri á honum var Sveinn Árnason í Akri. Á Stokkseyri var " Haukur" aflahæstur og skipstjóri á honum var Ólafur Jónsson. Þessa vertíð aflaðist einkar vel á heimamiðum, en þá gekk loðna mjög grunnt á miðin. Böðvar Tómasson útgerðarmaður [vb. "Sísí"] á Stokkseyri setti þar upp lifrarbræðslustöð sem þjónaði báðum þorpum. [Lifrarbræðsluvélina smíðaði Guðmundur Jónsson verkfræðingur og kostaði hún 6000 kr.] Á Stokkseyri unnu 105 menn við sjómennsku en aðeins 45 á Eyrarbakka og 50 í Þorlákshöfn. Um sumarið var orðið fisklaust á heimamiðum og fóru nokkrir Stokkseyrarbátar til veiða við Faxaflóa, en Bakkabátum var lagt. Næg vinna var í landi um sumarið, við fiskverkun og landbúnaðarstörf. Um veturinn töpuðu Eyrbekkingar einum bát, en það var "Freyja" eign Kristins Gunnarssonar o.f.l. þegar báturinn losnaði af "bóli" og rak mannlaus út í brimgarð og sökk.

 Skipakomur: Enn einu sinni varð fjaðrafok í höfuðstaðnum vegna innflutnings á vörum til Eyrarbakka. Að þessu sinni töldu menn að "Persil" [Þvottarefni, aðalega notað í þvottarhúsum] væri smyglað í stórum stíl með vöruskipum til Kaupfélagsins. [innfluttningur var í höftum á þessum tíma.] Skonnortan "Pax" kom þrisvar um sumarið og "Lydia" kom tvisvar. Þá kom gufuskipið "Eros" eina ferð. Skapaðist allmikil atvinna við þessar skipaferðir.

 

 Formaður "Bjarma" látinn finna til tevatnsins. Heilum bílfarmi af "krötum" sigað á "Bárunna".

Báran samþykkti á aðalfundi nýjar kaupkröfur. Tímakaup í almennri dagvinnu hækkaði um 10 aura, eða í 1 kr. Skipavinna hækkaði um 10 aura, eða í kr. 1.10. Eftirvinna hækkaði um 25 aura, eða í kr. 1.40 og næturvinna um 30 aura, eða í  kr.1.80. Helgidagavinna var ákveðin kr. 1.60. Nýr formaður var kjörinn Þorvaldur Sigurðsson kennari og skólastjóri. Aðrir í stjórn voru kjörnir Vigfús Jónsson ritari og Ólafur Bjarnason gjaldkeri. Í varastjórn voru Kristján Guðmundsson, Jón Tómasson og Guðmundur J Guðmundsson. Verkalýðsfélögin Báran á Eyrarbakka og Bjarmi á Stokkseyri ákveða að vinna saman að baráttumálum sínum og skipuðu af því tilefni sameiginlega nefnd til að vinna að samvinnu allra verkalýðsfélaga í landinu til þess fyrst og fremst, að knýja fram kaupgjaldshækkun auk annara sameiginlegra hagsmunamála. [Þessa nefnd skipuðu þeir Gunnar Benediktsson í Stíghúsi, form. Kristján Fr. Guðmundsson Stokkseyri og Árni Jóhannesson Stokkseyri. Öllum félögum var sent bréf varðandi málið 18. febrúar 1936, og þau hvött til samvinnu og að skora á Alþýðusambandið að veita málinu stuðning. "Samfylkingarnefndin" vann sjálfstætt að þessum hugsjónarmálum og sendi jafnframt Alþýðusambandinu og Stjórnarráðinu samskonar hvatningabréf.] Þetta var til þess að skapa óróa meðal Alþýðuflokksins sem var annar stjórnarflokkurinn ásamt Framsókn, og svo Alþýðusambandsins, sem var einskonar einveldi krata og ekki síst fyrir þá sök að nefndarmennirnir umræddu voru kommúnistar, eða "Samfylkingarmenn" eins og þeir kölluðust. Alþýðusambandið lét formann Bjarma á Stokkseyri sem þá var Björgvin Sigurðsson, finna til tevatnsins í opinberum skrifum, og mátti hann þykjast ekki kannast við málið, þó nefndin starfaði fullkomlega í umboði beggja félaga. Svo fór að Björgvin hét Alþýðusambandinu að koma í veg fyrir svona "leynistarfsemi" og bréfið sem sent var túlkað á þann hátt að væri "falsað", enda ekki sérstaklega tekið fram í fundargerðum félaganna að nefndinni væri heimilt að skrifa bréf. Björgvin og ASÍ fengu það þvínæst "óþvegið" frá Gunnari Benediktsyni fyrir að "sundra" í stað " hjálpa". Upphófst af þessu mikill rígur milli Björgvins og Gunnars og í framhaldi ofbeldisfullar tilraunir A.S.Í. til þess að láta reka Gunnar úr félaginu. [Mikill lýðræðishalli þótti innann Alþýðusambandsins á þessum árum] Skömmu fyrir páska var haldinn fundur í verkamannafélaginu Bárunni á Eyrarbakka. Frá Reykjavík var þá sendur heill bílfarmur af krötum til að "leiðbeina" fundarmönnum undir forustu Guðjóns Baldurssonar. Stjórn Bárunnar sá sæng sína útbreidda og þótti vænlegast að hlýða flokksfélögum sínum og mæla með þvi að Gunnar yrði rekinn, en tillagan var kolfelld, því aðeins 7 menn greiddu með tillögunni atkvæði, þar af stjórnarmennirnir þrír. Gunnar bar þá upp tillögu fyrir fundarstjóra um að félagið skoraði á A.S.Í að beita sér í "vegavinnumálinu" en hann neitaði að bera tillöguna upp. [Fundarstjóri var Þorvald Sigurðsson, form. Bárunnar, en honum stóð nú hugur til að hverfa af Bakkanum, því hann sótti skömmu síðar um skólastjórastöðu í Reykjavík.]  Á haustfundi Bárunnar var samþykkt tillaga, um að skora á A.S.Í  og væntanlega sambandsstjórn til að stuðla að samvinnu milli stjórnmálaflokka, smábænda og verkalýðsins til að sporna gegn fasistavæðingu í landinu. Á næsta fundi Bárunnar voru gefin fyrirheit um stuðning félagsins við "einingu" verkalýðsins um allt land. Þá var A.S.Í átalið fyrir þá afstöðu Alþýðusambandsþingsins sem haldið var þá um haustið, þar sem fram kom greinilegur ósamvinnuvilji þeirra alþýðuflokksmanna við Kommúnistaflokk Íslands.[samþykkt tillaga Gunnars Ben. í Bárunni, en  tilefnið var að Alþýðuflokkurinn hafði gert þá samþykkt að engar deildir hans skildu hafa nokkur mök við kommúnista] Þessi tillaga G.B. fæddi af sér enn eitt vandræðamálið fyrir Þorvald, sem sá sig knúinn til að sverja af sér allt samneyti við kommúnista og sverja Alþýðuflokknum trúmennsku og hollustu. Að "einingin" verði að lokum aðeins undir merkjum Alþýðuflokksins var það leiðarljós sem hann kysi. Þar með voru fyrirheitin um "einingu" verkalýðsins orðin harla lítils virði. Hinsvegar brá svo við á verkalýðsfundi "Bjarma" [24. nóvember 1936] að helstu atvinnurekendur þar, sem voru yfirlýstir íhaldsmenn sóttu fast að ganga í félagið, en verkamennirnir sem voru af Alþýðuflokki, Kommúnistaflokki og Framsókn, stóðu fastir gegn þessari "innrás" íhaldsins. Í desember héldu bæði félögin, Báran [06.12.1936] og Bjarmi fund, en þar mætti erindreki krata Jón Sigurðsson. Virtist nú allt fallið í ljúfan löð, en á fundinum ályktaði Báran að alþýðan öll þyfti að sameinast í einum flokki, og með hvatningu til allra sem enn voru utan A.S.Í, að ganga þar inn.

 

Kommúnistadeild stofnuð, Sjálfstæðismenn í "krossferð"

Deild innan kommúnistaflokksins var stofnuð fyrir Eyrarbakka, Stokkseyri og nágrannasveitir fyrir forgöngu sr. Gunnars Benediktssonar er þá var nýlega fluttur á Bakkann og gengu þegar inn 20 manns. Stjórnmálafundur haldinn á Stokkseyri átaldi ríkisstjórnarflokkanna fyrir að svíkja kosningaloforð með því að hækka tolla á nauðsynjavörum. [Þá var landsstjórnin í höndum Hermanns Jónssonar, Framsóknarflokki ásamt Alþýðuflokki] Þá vildu Stokkseyringar að öll alþýða sameinaðist gegn fasistahættunni. Samskonar fundur á Eyrarbakka vildi að kaupgjald í vegavinnu yrði hækkað í 1 krónu og að fangavinna yrði stöðvuð, en það samþykktu einnig Stokkseyringar. Þá vildu menn m.a. að ofurlaun opinberra starfsmanna yrðu lækkuð og að lúxusskatti yrði komið á. Ungir jafnaðarmenn úr Reykjavík héldu fund á Stokkseyri, en áttu síðan skamma viðdvöl á Eyrarbakka. Vörður, félag sjálfstæðismanna hélt fund í báðum þorpum. Voru sjálfstæðismenn þar að hefja krossferð gegn samfylkingu vinstrimanna. Það bar við á fundinum að hópur ungmenna ataðist við fundarhúsið á Eyrarbakka og viðhöfðu "skrílslæti" sem heimamenn voru þó ekki óvanir. Höfðu Varðarmenn það fyrir satt, að þessi ungmenni kæmu frá uppeldisstöðvum rauðliðanna á Eyrarbakka og væri það til marks um yfirgang og ofsa "Bolsanna". "Krossferð" Varðarfélaganna hleypti illu blóði í verkamennina á Stokkseyri, sem sökuðu nú sjálfstæðismenn um að reyna að ná yfirtökum á félagi þeirra "Bjarma", enda höfðu nokkrir atvinnurekendur sótt það fast að ganga í félagið.

 

Sandkorn.

Stærsta gulrófa af uppskeru Eyrbekkinga vóg  kg. 5,250 og kom hún upp í garði Gísla læknis Péturssonar. Það slys vildi til að þegar 11 ára sonur Hannesar Andréssonar verkamanns  var staddur í járnsmiðjunni, þar sem smiður var að berja glóandi járn á steðja, að brennheit járnflís lenti í auga hans og stórskaðaði.  Þórður Jónsson dálkahöfundur, mælist til þess að vegur verði byggður um þrengsli til að bæta samgöngur að vetrarlagi, en Hellisheiði var þá mikill farartálmi vegna snjóþyngsla. Frá Samvinnuskólanum útskrifaðist Ingibjörg Heiðdal, frá Litla-Hrauni. Magnús Torfason sýslumaður lætur af störfum. Hafði hann þá gengt embættinu á fimmta áratug. [Í hans stað var skipaður Páll Hallgrímsson Kristinssonar fyrrum forstjóra Sambandsins]. Glímufélagið Ármann í R.vík kom í heimsókn og hélt hér sýningu. [Félgaið stofnaði Guðmundur Guðmundsson, kaupmaður í Heklu á Eyrarb.]  Nýtt hús, "Mörk" var byggt fyrir Póst og Síma, Búnaði var komið fyrir á símstöðinni svo hún gæti þjónað að nóttu sem degi í neyðartilvikum, en neiðarhringing var 5 stuttar hringingar. Sláturdilkar frá Eyrarbakka voru 755 þetta haust. Meðalþungi var 12 kg. Verkstjóri við atvinnubótavinnuna i "Síberiu" var Haraldur Guðmundsson frá Háeyri. Oddviti Eyrarbakkahrepps var Sigurður Kristjánsson (Siggi Kristjáns).  Hreppsnefndin skoraði á Alþingi að samþykkja ekki fyriliggjandi frumvarp um lax og silungsveiði. Hreppstjóri var Jón Einarsson í Mundakoti, en þetta var hans síðasta ár.

 

 Látnir: Jón Ólafsson (80). Hann var um árabil þjónn Níelsen hjónanna í Húsinu. Jón Einarsson (70) hreppstjóri og formaður í Mundakoti. Kona hans var Guðrún Jóhannsdóttir, þau voru foreldrar Ragnars, er kendur var við smjörlíkisgerðina í Smára [Ragnar í Smára]. Guðmunda J Níelsen, (51) eftir langvarandi veikindi. Hún var merkiskona og skörungur. Vert í Tryggvaskála, höndlari á Eyrarbakka, söngvaskáld og organisti m.a. en bjó í Reykjavík síðustu ár.  Sighvatur Jónsson (31) stýrimaður af mb. Þorsteini. Hann féll fram af höfninni í Örfisey. Bjó þá í Reykjavík.  Þorsteinn Einarsson (15) í Sandvík. Sigríður Finnbogadóttir (11) í Suðurgötu. Jóhann Jóhannesson (0) Breiðabóli.

 Lagðir fjarri: Jón Vigfússon (John W Johnsson) í Bellingham Wash.t. U.S.A. han starfaði um nokkur ár við Háeyrarverslun. Kona hans var Kristín Magnúsdóttir frá Garðbæ.  Matthías Ólafsson Trésmiður í R.vík. Hann nam iðn sína hér á Bakkanum hjá Eiríki Gíslasyni.

 Af nágrönnum: Í Sandvíkurhreppi ("Síberíu") var tilbúið land undir kornyrkju fyrir 10 samyrkjubú, sem þar var áætlað að reisa. Enskur togari strandaði úti fyrir Loftstöðum. Bifreiðaslys var við Kögunarhól. Voru sjö manns í bifreiðinni þegar framfjaðrirnar brotnuðu undan henni og endasentist hún út í skurð með þeim afleiðingum að fjórir menn slösuðust og eitt barn.

 Tíðin: Norðanátt var algengust út febrúar, en í apríl var kominn góð tíð sem hélst fram á sumar. Um heiskapartímann lagðist í rigningar fram á vetur. Fyrsta haustlægðin olli tjóni á Sjógarðinum, en lægðinni fylgdi mikill sjógangur. Sjógangur var óvenju mikill fram á vetur og olli stundum smá skemdum á sjógarðinum, en þann 19. nóvember gerði mesta flóð síðan 1925 og eiðilagði nokkuð af matjurtagörðum þegar sjór flæddi yfir sjógarðinn, en ekki urðu verulegar skemdir á sjógarðinum sjálfum fyrir þorpinu, en þar sem hann liggur milli þorpanna urðu allmiklar skemdir. Kartöflukláði gerði vart við sig og olli það mönnum miklum heilabrotum.

 

Heimild: Alþýðubl. Morgunbl. Nýji Tíminn, Skutull, Verklýðsbl. Vísir, Ægir

 

Steinbryggju lét Kaupfélag Árnesinga byggja framan við Vesturbúðirnar sem K.Á. hafði þá nýlega keypt undir vöruhús, en höfuðstöðvar félagsins voru á Selfossi, en þar var að byggjast upp hinn nýji verslunarstaður um þessar mundir. Var hugmyndin að nýta bryggjuna til uppskipunar á vörum til félagsins og spara þannig flutning yfir Hellisheiði. Rangæingum var einig boðið að nýta þessa bryggju fyrir sig. Byrjað var á byggingu "Sandvarnargarðsins". Útibú Landsbankans á Selfossi tók formlega við öllum rekstri sparisjóðs Árnessýslu á Eyrarbakka þetta ár. Íbúafækkun undanfarinna ára hefur gert fjárhag hreppsins erfiðan og lán sem á hreppnum hvíla og tekin voru á góðæristímum hafa orðið honum afar þung í skauti. Katöfluuppskera brást að miklu leiti vegna kartöflusýki sem gerði vart við sig hér og á Stokkseyri. Var nálega helmingur uppskerunnar ónýtur, en sumarið var óvenju þurt og var það talin vera ástæða fyrir útbreiðslu kartöfluveikinnar.

 Útgerð: Vélbáturinn Freyr sökk í Sandgerðishöfn í útsynnings ofviri um aðra helgi í janúar. Bátinn átti Jón Helgason. Undir lok vertíðarinnar gerði uppgripa afla með gervallri suðurströndinni og gekk fiskur mjög nærri landi. Landaður afli Bakkabáta 1933 var 63 tonn. Útgerð hafði þá stórlga dregist saman á undangengnum árum og nú gengu aðeins 3 bátar frá Eyrarbakka. Vélbátur minni en 12 tonn, einn opin vélbátur og einn árabátur.

 Verkalýðsmál: Báran hélt aðalfund sinn í janúar. Tókust þar á um stjórn, Kommunistar og Kratar sem höfðu betur, eða öll laus sæti í stjórn. Kosningu hlutu Þorvarður Sigurðsson, Bjarni Eggertsson og Ólafur Bjarnason. Félagið samþykkti óbreyttan kauptaxta til eins árs. Helstu atvinnurekendur í þorpinu á þessum tíma var Eyrarbakkahreppur, Kaupfélag Árnesinga, Landsbankinn við jarðarbætur og fangelsið að Litla-Hrauni. Félagið leigði 1 ha lands af Landsbankanum undir kartöflugarða. Annað helsta áhugamál félagsins voru lendingarbætur á Eyrarbakka og skoraði félagið á þingmenn kjördæmisins að vinna að málinu. Sjómannafélag Vestmannaeyja hafði mikinn áhuga á að koma á vináttusambandi við verkalýðsfélögin á Eyrarbakka og Stokkseyri. Samfylkingarráðstefnu héldu félögin í Vestmannaeyjum á Stokkseyri og sátu Bárumenn hana ásamt félögum hér sunnanlands. Tilgangurinn var m.a. að samræma kaupkröfur sjómanna og koma á vináttusambandi milli félaganna. Einnig stóð baráttan gegn atvinnuleysi, hreppaflutningum. Báráttu gegn fölskum launahækkunum með því að launafólk taki á sig áhættu með rekstraraðilum. Stuðningur við smáútvegsmenn í baráttu þeirra við auðhringa og bankaveldið. Svo nauðulega bar við að tillögur Eyjamanna fóru fyrir brjóstið á nokkrum fulltrúum Alþýðusambandsins sem fengið höfðu sæti á áheyrendabekkjum og boðuðu þeir til sérstaks fundar með Stokkseyringum og Eyrbekkingum eftir ráðstefnuna. Báran á Eyrarbakka hélt skömmu síðar opinn fund þar sem samþykkt var að ganga til liðs við Eyjamenn og berjast gegn fasisma og Sósial-fasisma. Forusta "Bjarma" treysti sér ekki til að standa gegn foringjum Alþýðusambandsins, svo sjómenn á Stokkseyri boðuðu þá til opins fundar undir egin nafni. Húsfyllir var á fundinum, en engu að síður treystu Stokkseyringar sér ekki til að ganga á móti Alþýðusambandinu og voru tillögur Eyjamanna felldar. Á eftirfundi kom berlega í ljós að Stokkseyrngar studdu Eyjamenn með hjartanu, en kjarkinn skorti til að lúta egin sannfæringu, enda ítök Alþýðuflokksins mikil í þorpinu.

 Stjórnmál: Félag ungra sjálfstæðismanna á Eyrarbakka hafði um 30 meðlimi, en formensku gengdi Björn Blöndal Guðmundsson Selfossi. Aðrir í stjórn voru Leifur Haraldson og Geir Ólafsson. Lúðvík Nordal læknir hér sat í stjórnarskránefnd sjálfstæðisflokksins. Magnús Torfason sýslumaður og Alþingismaður var höfuð Framsóknarmanna hér um slóðir. Í höfuðstaðnum laust saman fylkingum hægri þjóðernissinna (Nazista) og Kommúnista og urðu róstur nokkrar, en hér austan fjallsins var öllu rólegra í bili. Sr. Sigurður Einarson frá Holti hélt hér erindi um nazismann á þingmálafundi fyrir Alþýðuflokkinn, en sú stjórnmálalína var mjög að riðja sér til rúms í Þýskalandi um þessar mundir og nokkur flokkur manna hér á landi talaði fyrir þessari pólitík. Það leið því ekki á löngu þar til nazistahópur gerði viðreist hingað á Bakkann. Á hvítasunnu boðuðu Nazistar til fundar í Fjölni og komu þeir undir hinum blóði drifna nazistafána á tveimur 7 manna bílum með Reykvíkinganna Helga S Jónsson og Gísla Sigurðsson í broddi fylkingar. Í Fjölni var hvert sæti fullskipað, en þar var pláss fyrir um 200 gesti. Allmargir fundargestir voru sjómenn, trúir Alþýðuflokknum og gerðist nokkur kurr meðal þeirra þegar Helgi beindi skömmum sínum sérstaklega að jafnaðarmönnum. Kommunistar úr Reykjavík er ætluðu að funda með "Bjarma" á Stokkseyri höfðu haft pata af ferðum þjóðernissinna sem höfðu fyrr um daginn reint að halda fund í Tryggvaskála, en þangað mætti enginn. Brunuðu kommarnir 30 að tölu út á Eyrarbakka á tveim vörubílum. Þeir komu sér fyrir í andyri Fjölnis meðan einn þeirra komst á sviðið og hélt þar ágæta sósialíska ræðu. Komst þá allt í uppnám og aflýstu þjóðernissinnar fundinum, en rökræður héldu eitthvað áfram utandyra. Nazistarnir stormuðu því næst til Stokkseyrar, en þar var nýlokið fundi í verkamannafélaginu "Bjarma" með Hauki Björnssyni forustumanni í Kommúnistaflokknum og gengu þeir þegar á fund þjóðernissinna. Nasistar höfðu þá þegar kallað eftir liðsauka úr Reykjavík símleiðis og komu í tíma nokkrir slagsmálahundar. Kommunistarnir vildu inn, en fyrir þeim stóðu nazistaverðir og kom þá til riskinga. Fundarhúsið var þegar orðið fullt og talsverður hópur manna utandyra og héldu sósialistar útifund fyrir þeim. Fór nú allt í bál og brand. Nazistarnir drógu gúmmíkilfur undan klæðum til að berja á verkamönnum, en þá var Stokkseyringum nóg boðið. Afvopnuðu þeir nasistanna þegar í stað og ráku í bíla sína og sendu burt úr þorpinu með viðeigandi kveðjum. Sósialistar fengu svo að tala sínu máli óáreittir utandyra fyrir framan Ásgeirsbúð. Nasistarnir lofuðu að heimsækja þorpin aftur síðar.

 Heilsa: Skarlatsótt gekk hér í Eyrarbakkalæknisumdæmi í upphafi árs og í febrúar voru 3 rúmliggjandi með sóttina. Umgangspestir aðrar gengu um Suðurland sem og aðra landshluta og bar mest á kvefsótt.

 UMFE: Félagið starfaði líkt og undanfarin ár og fékk það heimsóknir frá "Aftureldingu" "Dreng" og "Velvakanda".  Daníel Ágústsson 19. ára U.M.F.E. var kjörinn ritari í sambandsstjórn U.M.F.Í. Skemtiferð var farinn í Þjósárdal og hátíð haldin í Þrastaskógi. Vikivaka-námskeið hélt félagið í mars. Garðrækt stunduð um sumarið og var káluppskera góð. Bókasafnið var eflt og bættust 50 titlar við safnið. Leikfimiflokkar voru með starfsemi allt árið. Félagið sá um rekstur samkomuhúsins og gerði það gæfu muninn fyrir afkomu félagsins.

 Sóttu Bakkann heim: Karlakór hreppamanna kom hingað 3. des. og söng fyrir Eyrbekkinga 11 lög. Söngstjóri var Sigurður Ágústson frá Birtingarholti. Ævintýramaðurinn Vernharður Eggertsson var handtekin hér eftir að hann kom frá Vestmannaeyjum, en hann var eftirlýstur þaðan. Hann var heimshornaflakkari með langan brotaferil. Síðar varð hann landsfrægur strokufangi.

 Af Bakkamönnum: Aðfararnótt uppstigningadags var Eyrbekkingurinn Ketill Gíslason á gangi niður Laugarveginn með félögum sínum úr Reykjavík, bræðrunum Hirti Haldórssyni og Höskuldi Dungal, þegar að þeim réðist nazistahópur 10 manna lið. Náðu þeir Höskuldi og börðu í spað. Hjörtur hljóp af stað til að sækja lögreglu en Ketill varðist eins og berserkur á meðan. Þegar lögregla kom á vettvang voru þeir báðir illa leiknir, Höskuldur þó sínu ver. Guðrún Þorláksdóttir í Þorlákshöfn varð 100 ára. Hún dvaldi í ellinni hér á Bakkanum hjá frænda sínum Ólafi Jónssyni. Guðfræðinám stundaði Eiríkur Eiríksson við Háskóla Íslands. Ebenes Ebenesarson, ættaður af Bakkanum og vélstj. á Brúarfossi, gefur út trúarritið "Básúnan".

 

 Látnir: Ingibjörg Jónsdóttir (81) frá Eyvakoti. Þórdís Símonardóttir (79) ljósmóðir í Stíghúsi. Hún bjó þá í  Brennu hjá fósturbarni sínu sem var Halldóra Ágústa Jóhannesdóttir. Þórdís var ættuð úr Borgarfirði og skörungur mikill. Margrét Teitsdóttir (73) frá Hólmsbæ. Margrét bjó þá í Nýhöfn. Loftur Jónsson (72) formaður frá Sölkutóft. Kona hans var Jórunn Markúsdóttir. Guðjón Jónsson (72) frá Skúmstöðum. Guðrún Sigurðardóttir (71) frá Björgvin. Jóhanna Sveinsdóttir (71) frá Simbakoti. Jens Sigurður Sigurðsson (65) frá Litlu-Háeyri, kendur við Tún Stokkseyri. Þorvaldur Björnsson (60) frá Austurvelli. Guðmundur Snorrason (51) frá Bráðræði. Kristín Halldórsdóttir (44) frá Akri. Unnur Jónsdóttir (0) frá Nýhöfn. Sveinbarn Jónsson (0) frá Nýhöfn.

 Eyrbekkingar fjarri: Hannes Jónsson eldri í Washington Island. Hann var grafinn í Washington Harbor. Hannes var á barnsaldri sendisveinn við Vesturbúðirnar hér á Bakkanum. Guðjón Gíslason frá Stokkseyrarseli. Hann nam hér á Bakkanum skósmíðar hjá Jóni Stefánssyni skósmið. Síðar fóru þeir báðir til Reykjavíkur. Kona Guðjóns var Anna Símonardóttir ættuð héðan. Gísli Vilhjálmsson Gíslasonar frá Óseyrarnesi. Hann bjó í Ólafsfirði en druknaði í Hnífsdal. Einar Gíslason trésmiður, dvaldi á elliheimilinu í Reykjavík og jarðsettur þar. Helgi Jónsson hagleikssmiður í Aberdeen Árnasonar kaupmanns í Þorlákshöfn.

 Af náttúrunni: Jarðskjálftakippir fundust hér sem víðar 10.júní. Sumarið var þurkasamt.

 Úr grendinni: Bærinn Gneistastaðir í Flóa brann til kaldra kola. Var það lítill timburbær með

járnþaki og torfveggjum, 30 ára gamall.

 

Heimild: Alþýðubl. Ákæran, Búnaðarit. Heimskringla, Heimdallur, Íslensk endurreisn, Samvinnan, Siglfirðingur, Skinfaxi, Skutull, Tíminn, Morgunbl. Nýja dagblaðið, Vísir, Verkalýðsblaðið,  Vesturland, Ægir,

 

Um þessar mundir var kreppan að herða tökin á landinu, eins og um víða heimsbyggðina, en fyrir Eyrbekkinga skipti þar ekki öllu, því allt var hvort sem er í kalda koli í atvinnulífi þorpsins og hafði svo verið um hríð, eða frá því að verslunarveldið á Bakkanum fjaraði út. Íbúar í Eyrarbakkahreppi voru þá um 600 manns. Mjög var horft til ræktunarmála Eyrarbakkahrepps, en þorpið stóð þar fremst kauptúna í allri ræktunarstarfsemi. Ræktarland tilbúið til sáningar var á þessu vori 43ha. Hreppurinn hafði til umráða 2.249 ha land, en mest af því var í eigu Landsbankanns og leigt heimamönnum, húseignir margar voru einnig komnar undir bankann og stóðu sumar þeirra auðar. Ræktunarmálunum stjórnaði Haraldur Guðmundsson frá Háeyri, en til ráðgjafar var Guðjón A Sigurðsson Eyrarbakka og Ásgeir L Jónsson mældi fyrir skurðum. Hér við ströndina voru framleiddar um 1000 tunnur af kartöflum árlega og gulrætur voru í vaxandi mæli ræktaðar hér. Landbúnaður var nú um stundir aðalatvinnugrein þorpsbúa. Eyrarbakkahreppur þurfti að greiða 3000 kr. í vexti af lánum auk 2000 kr. í afborganir árlega sem hélt hreppnum föstum í "skrúfstykki" þannig að ekkert var afgangs til framkvæmda og atvinnusköpunar. Aðeins tveir vertíðarbátar gengu frá Eyrarbakka í upphafi vertíðar en frá Stokkseyri gengu 6 bátar. Bátarnir sóttu vestur í Selvogssjó, en þar var mokafla að hafa. Það voru þeir Árni Helgason og Jón Helgason sem gerðu út þess mótorbáta héðan. Árni stundaði aðalega síldveiðar en Jón fiskveiðar og gekk þeim báðum vel. Þegar á leið taldi útgerðin 3 mótorbáta og 2 róðrabáta. (vertíðarafli 765 sk.p.) Sölvafjörur voru ávallt nýttar á Bakkanum og frekar nú í atvinnuleysinu verkuðu menn sölina til fæðubótar.

Skipakomur: "Súðin" kom hér með áburð til bænda, en ekki tókst að losa sökum brims og hélt það á brott.

Báran: Félagið átti fund með Rússlandsförum nokkrum og töluðu þeir fyrir fullu húsi um ferð sína þangað austur. Verkamönnum þótti ljósagjöldin of há og kröfðu hreppinn lækkunar, enda fátt um vinnu og kreppa alsráðandi. Fundir Bárunnar voru iðulega vel sóttir og oft 100 manna samkomur. Kröfur Bárunnar voru beittar þetta árið og oft bornar upp af Kommunistum í samræmi við frumvarp flokksins um atvinnuleysistryggingar og 8 stunda vinnuviku svo dæmi sé tekið. Atvinnulausir á Eyrarbakka voru 61 eða liðlega 10% íbúa. Þar af voru fjölskildufeður 27 með 56 einstaklinga á framfæri. Meðaltekjur verkafólks munu hafa verið liðlega eittþúsund krónur á ári. Formaður Bárunnar um þessar mundir var Einar Jónsson bifreiðastjóri í Túni. Þegar hús hans brann fórust allar fundagerðabækur félagsins í eldinum. Eftir brunann flutti Einar til Reykjavíkur, en þá hafði hann mist konu sína.

Pólitík: Sjálfstæðismenn um 20 stofnuðu með sér félag hér, en fyrir var félagsskapur ungra sjálfstæðismanna  F.U.S.E. með 34 félagsmenn. Í kommunistaflokki Eyrarbakka voru nú 25 verkamenn, eða jafn margir og í félaginu á Akureyri.

Heilsufar: Skarlatsótt kom hér upp og á Stokkseyri um sumarið og var setti sýslumaður á samkomubann í kjölfarið til að hefta útbreiðslu sóttarinnar. Gekk þá ekki þrautalaust fyrir Leikfélag Reykjavíkur sem hugðist setja hér á fjalirnar  farandsýninguna "Kallinn í Kassanum" um sumarið. En loks síðsumars þegar banninu var aflétt beið leikfélagið ekki boðanna og kom hingað austur. Eitt tilfelli af taugaveiki kom hér upp í byrjun vetrar og annar veiktist af skarlatsótt.

Látnir: Guðrún Jónsdóttir (91) vinnukona að Gistihúsi (Gunnarshúsi). Þórarinn Bjarnason (89) að Nýjabæ Eb. Guðmundur Jónsson (75) frá Skúmstöðum. Guðrún Sigmundsdóttir (71) frá Litlu-Háeyri. Þorgerður Jónsdóttir frá Einarshúsi. Ingunn Sveinsdóttir (66) frá Vorhúsum, en hún var gift Guðmundi Jónssyni. Þórður Þórðarsson (62) að Laufási Eb. Páll Pálsson (64) frá Skúmstöðum. Sigríður Árnadóttir (59) að Túni (Frá Hóli V-Le). Kristín Jónsdóttir (57) að Brennu. Halldóra Bjarnadóttir (31) í Túni, hún var kona Einars Jónssonar bifreiðastjóra þar. Hús þeirra brann til kaldra kola skömmu áður.  Hjörtur Þorbjarnarson frá Akbraut (26). Hann var háseti á togaranum "Þórólfi" og lenti í vírnum og limlestist svo á kálfa svo taka varð fótinn af og var það gert á Landakoti. Leiddi það til ígerðar og sótthita að ei varð við ráðið. Hann var sonur Elínar Pálsdóttur og Þorbjarnar Hjartarsonar. (Þetta slys varð til þess að vekja athyggli á afleiddum aðstæðum togarasjómanna og slysahættunni um borð í nýsköpunartogurunum.) Jón Þórðarson (24) kennaranemi, Jónssonar frá Regin (kendur við Bjarghús). Baldur Anton Antonsson (3), barn Jónínu Gunnarsdóttur og Antons V Halldórssonar á Háeyri. Stúlka Árnadóttir (0) apotekara. Tvíburastúlkur Bjarnadætur (0) að Steinsbæ.

Eyrbekkingar fjarri: Eggert Bjarnason (26) bankaritari og formaður F.U.J í Reykjavík. af veikindum. Hann var sonur Hólmfríðar Jónsdóttur (ættuð úr Þorlákshöfn) og Bjarna Eggerts búfræðings á Tjörn Eyrarbakka. Eggert var jarðsettur hér á Eyrarbakka. Ólafur Bjarnason söðlasmiður, en hann bjó nú í Reykjavík. Eíríkur Pálsson (72), hjá dóttur sinni í Reykjavík. Hann var frá Eiríksbæ (Þurrabúð í Litlu-Háeyrarhverfi). Hann var jarðsettur hér. Lúðvik Schou Emilsson (34) dó úr heilablóðfalli í Reykjavík. Hann var frá Stöðvarfirði  en búsettur í Nýjabæ Eb. og jarðsettur hér. Margrét Jónsdóttir kona Samúels Jónssonar trésmiðs er lengi bjó á Bakkanum en síðan Reykjavík. Sigríður Sigurðardóttir (1) að Höfn Selfossi.

Af Eyrbekkingum: Á föstudeginum langa brann húsið Tún til kaldra kola. Þar bjó Einar Jónsson bifreiðastjóri. Eldurinn braust út með þeim hætti að olíuvél (prímus) sem logaði á datt niður stiga og sprakk. Einar hafði nýlokið við að hita sér kaffi á vélinni og ætlaði síðan að flytja hana inn í herbergi til upphitunar fyrir háttinn, en með þessum afleiðingum. Svo illa vildi til að í þessum bruna fóru fundargerðabækur verkamannafélagsins Bárunnar forgörðum. Þá brann austurbærinn á Litlu-Háeyri til kadra kola um miðja nótt. Ferðamaður sá eldinn og vakti fólkið, en þar bjó Guðjón Jónsson formaður með fjölskyldu sína. Talið er að eldurinn hafi átt upptök sín í gömlu hlóðareldhúsi sem var áfast við bæinn, en hann hafði verið byggður upp nokkrum árum áður. Jón Helgason átti mótorbátinn "Freyr" og gerði hann bátinn út frá Sandgerði fyrri hluta vertíðarinnar, en á leið þaðan til Eyrarbakka bilaði mótor bátsins og var hann dreginn til Hafna, en þá var farið að óttast um hann. Öðru sinni á sumarveiðum komst "Freyr" ekki til lands sökum brims og var þá farið að grenslast fyrir um bátinn, sem fanst þó ekki. Daginn eftir kom hann fram í Vestmannaeyjum.

Sóttu Bakkan heim: Félagar í Ung-kommunistahreyfingunni F.U.K sóttu Bakkann heim, hátt á annað hundrað. Það gerðu líka meðlimir félags matvörukaupmanna er komu hingað í skemtiferð á 11 bifreiðum. Þá komu í skemmtiferð hingað 40 peyjar og meyjar í Ungliðahreifingu sjálfstæðisflokksins í Vestmannaeyjum. Ritstjóri trúarritsins "Norðurljósins" Artur Gook hélt hér trúarsamkomu. Eitt hús steinsteypt byggði Guðjón Jónsson að Litlu-Háeyri þetta ár.

 Heimild: Alþýðubl. Alþýðumaðurinn, Búnaðarrit, Heimdallur, Jörð, Morgunbl, Norðurljósið, Tíminn, Verkamannabl. Vísir, 1.maí Reykjav. 

Vertíðaraflinn á Eyrarbakka og Stokkseyri var sæmilegur í þau skipti sem gaf á sjó, en á land bárust 800 skipspund. 5 vélbátar stunduðu veiðarnar héðan, en af þeim stunduðu tveir bátar veiðar frá Sangerði fyrri hluta vertíðar. Togarar voru nokkuð við veiðar hér í bugtinni og var aflinn mest ufsi. Einn Bakkabátur strandaði við Ölfusárósa í svarta sandbyl en náði sér aftur á flot. Þá strandaði "Olga" frá Eyrarbakka við Þorlákshöfn og eiðilagðist.  "Halkion" frá Eyrarbakka fórst við land á Siglufirði. Hafði rekist á hafís i Húnaflóa og laskast. Helstu áhugamál sjómanna hér voru fyrir dýpkun Skúmstaðaós og byggingu sandvarnagarðs. Lönd Kf. Heklu og Guðm.Ísleifssonar hafði Landsbannkinn tekið upp í skuldir. Löndin hafa síðan verið skurðuð og girt, sem hefur skapað nokkra atvinnu, en löndin átti síðan að gefa mönnum kost á að fá með erfðafestu. Um þetta leiti var verið að gera skipulagsuppdrátt af kauptúninu. Flóaáveitan var fullgerð þetta ár.

Verslun: Þessar voru verslanir á Eyrarbakka: Verslun Guðlaugs Pálssonar, verslun Þorkells Ólafssonar, verslunin Bræðurnir Kristjáns, Eyrarbakkaapotek er rak Lárus Böðvarsson, og vefnaðarvöru seldi Ottó Guðjónsson klæðskeri. Umboðsmaður fyrir Gefjunarvörur var Bergsteinn Sveinsson.

Skipakomur; Timburskip kom hér með vörur fyrir Egil í Sigtúnum.

UMFE: Eiríkur J. Eiríksson, 13 ára gamall verðlaunaður fyrir ritgerð sína. En þar hvetur hann íslendinga til að gefa gaum að arfleið sinni og landsins gæðum. Aukahefti af "Skinfaxa" er helgað félaginu sem hélt upp á 10 ára afmæli sitt, en þar er saga þess er rakin. UMFE var stofnað 5. maí 1920 í Barnaskólahúsinu. Að auki gaf félagið út tvö blöð, "Geisli" eldri deildarinnar og "Stjarna" blað yngri deildar. Steinn Guðmundsson glímukappi lagði alla keppinauta og vann til 1. verðlauna á kappmóti Ármanns. Jakobína Jakopsdóttir fór utan til Noregs f.h. HSK og UMFE í boði norskra ungmennafélaga.

Pólitík: Bifreiðastjórar á Eyrarbakka mótmæla bensínskatti. Kosningahiti var mikill í fólki hér enda þorpið einskonar átakasvæði milli íhalds og alþýðu. Kjörsókn varð þó í slakara lagi, því af 257 sem voru á kjörskrá kusu 177 eða 68%. (íbúar voru um 620) Fundað var á Eyrarbakka um stofnun samvinnufélags um verslun sunnalands með höfuðstöðvar á Selfossi við Ölfusárbrú og hafnaraðstöðu á Eyrarbakka. Skömmu síðar var Kaupfélag Árnesinga stofnað á Selfossi og var ráðgert að það hefði einig útibú á Eyrarbakka. Bráðabrigðareglugerð var nú í gildi um að vista mætti þurfalinga á Litla-Hrauni við venjulegt fangaviðurværi í allt að 3 mánuði fyrir leti, þrjósku ofl. Félag stofnuðu ungir Sjálfstæðismenn hér og var form. Björn Blöndal Guðmundsson. Félag ungra jafnaðarmanna (FUJ) var og stofnað, Eggert Bjarnason og séra Sigurður Einarsson stóðu að stofnun þess.

Báran: Eyrbekkingar vildu knýja fram kröfu um eina krónu um klst. í vegavinnu og töldu sig reiðubúna til að hefja verkfall unz þeirri kröfu væri fram fylgt. Ekki kom þó til verkfallsins, en samið var um 90 aura á klst. Sem var sambærilegt við almennt tímakaup verkamanna í plássinu. Hafði þá kaup við vegavinnu hækkað um allt að15 aura. Formaður var Andrés Jónsson í Smiðshúsum en síðan Þorvaldur Sigurðsson skólastj.

Hamfarir: Hvítá flæddi yfir Skeiðin og Flóann, Ölfusá mórauð flæddi um Tryggvaskála svo ferja þurfti fólkið þar í land á báti. Lagðist flóðið niður Breiðumýri og Stokkseyrarmýrar allar. Bátur frá Eyrarbakka var fenginn til aðstoðar við björgun fólks og fénaðar á Skeiðum en meira en 100 kindur höfðu þar drepist sem og víðar í Flóa.

Heilsa: Berklaveiki illræmd gekk um landið, en dauði af þess völdum var þó einna minstur á Eyrarbakka. 247 íslendingar voru haldnir berklum þetta ár.

Látnir: Guðmundur Guðmundsson Þurrabúðarmaður í Gýjarsteini (85). Guðmundur Guðmundsson þurrabúðarmaður í Merkisteini (79) Jón Jónsson bakari frá Einarshöfn (75). Jónas Halldórsson þurrabúðarmaður frá Grímsstöðum (70). Ingigerður Vilhjálmsdóttir vinnukona í Einarshöfn (68). Guðlaug í Kirkjubæ Guðjónsdóttir frá Skúmstöðum lést af völdum kolsýrueitrunar af kolaofni (32). Hún var kona Sigvalda M Sigurðssonar (33) Breiðfirðings sem kafnaði í þessu sama slysi um áramótin. Þau voru nýgift og áttu barn sem lifði. Þórarinn Einarsson sjómaður í Nýjabæ (45). Hann lét eftir sig konu og 7 börn ung.

Af ströndinni: Víðreist gerði Guðmundur Gíslason læknis hér á Eyrarbakka, en hann fór við þriðja mann til Grænlands, höfðu þeir með sér 25 íslenska hesta. Flugvél "Súlan" flaug hér yfir þorpið, en flugvélar voru enn sem komið var fremur fágætur farkostur. Kristinn Jónasson var rafstöðvarstjóri hér á Bakkanum og einnig hafði hann til sölu útvarpsviðtæki, Telefunken og Philips, en Ríkisútvarpið var stofnsett þetta ár. Sigurjón Ólafsson listamaður hlaut verðlaunapening úr gulli frá danska listaháskólanum.

Tíðin: Votviðrasamt og heyjannir gengu illa. Óveður mikið 1.des og varð nokkuð tjón á húsum á Borg í Hraunshverfi. Stóra hlaðan á Háeyri fauk upp á mýri. Járnplötur fuku af Deild og rúður úr mörgum húsum.

 

Heimildir: Skinfaxi, Alþýðubl. Morgunbl. Ingólfur. Ægir, Íslendingur, Verkalýðsblaðið,Vísir, gardur.is,