Á Eyrarbakka, í skugga gjósandi Surtseyjar á fyrri hluta sjöunda áratugsins var lífið í þorpinu eins og sjávarföllin – fullt af sveiflum, en alltaf í takt við náttúruna og samfélagið. Vindurinn af sunnan bar með sér fljótandi svartan vikur yfir lónið og fjöruna, og það var á þessum tímum sem þorpið stóð á tímamótum. Íbúarnir að aðlagast nýjum tímum og þorpið í mótun rétt eins og nýja eyjan út við sjóndeildarhringinn. Vesturbúðirnar, sem eitt sinn höfðu verið hjarta verslunar, voru horfnar, og Vesturbúðarhóllinn var nú uppgróinn, nema hvað tvö löndunarskip lágu þar yfirgefin, nýtt sem sauðfjárgirðingar, svona til að vera til einhvers gagns á réttardaginn. Hálfhrunin Vesturbúðarbryggja minnti á liðna tíma, en nýja höfnin, mikilvirkið mikla, var að rísa og lofaði betri dögum. Bátarnir lágu í skjóli nýja hafnargarðsins, sem lengdist með hverjum degi, og margir þorpsbúar unnu við hafnarframkvæmdirnar – vörubílstjórar, verkamenn og aðrir. Lífsviðurværi þorpsins hvíldi þó á sjónum. Þegar bræla var á miðunum og brim lokaði sundinu varð kyrrð í þorpinu – kvíðvænleg kyrrð á meðan drunandi öldurnar börðu ströndina. Sjómenn sátu aðgerðarlausir, fiskverkafólk, mest konur, höfðu lítið að gera, og fjölskyldur biðu spenntar eftir næsta róðri. Skipstjórarnir voru því hinir mikilvægustu menn, eins og Sverrir Bjarnfinns, Bjarni Jóa og Hörður Thór að öðrum ólöstuðum.

Sumir lifðu á blönduðum búskap, með sauðfé, kýr og hænur, og unnu aukavinnu í Plastiðjunni eða fiski þegar færi gafst. En þorpið var samt sem áður líflegt, bundið saman af sterkum böndum ættartengsla og samhjálpar. Fúsi oddviti réði miklu, næstum einráður, en Hjörtur hreppstjóri, laganna vörður og bíóstjóri, sá um að þorpsbúar fylgdu lögum og reglu í hvívetna – og sýndi kannski bíómynd í Fjölni þegar tími gafst. Magnús prestur var fulltrúi himnaríkis, en Bragi læknir, með töskuna sína, var þorpsbúum oft nær hjálpræðinu. Laugi og Óli, kaupmenn á sitt hvorum bakkanum, kepptu við Kaupfélagið í miðjunni, þar sem Gísli í kaupfélaginu hélt vöku sinni. Jórunn símamær sat á pósthúsinu, hjarta samskipta þorpsins, á meðan Lalli bakk bakaði brauð, Siggi skó lagaði skó, og Kalli meik gat lagað nær hvað sem var. Kristinn Jónasar, rafvirkinn og organistinn, hélt ljósum logandi og kirkjusöngnum lifandi. Sæmi á Sandi veiddi sel, Mangi í Laufási lax, og Pétur blaða bar út blöðin og tók veðrið og Siggi mállausi fylgdi honum eins og skugginn. Siggi Kristjáns tók ljósmyndir af húsum og híbýlum og fangaði tíðarandann. Gvendur Dan, skólastjórinn og skáldið, setti svo ljóðrænan blæ á þorpslífið. Kiddi Lofts bölvaði allt og öllu eins og harðsvíruðum togarajaxli sæmir. Konurnar voru burðarás samfélagsins. Gróa í Vatnagarði, skörungur mikill, stofnaði björgunarsveit og Gauji Páls sýndi tilþrif með línubyssuna á sjómannadaginn. Gróa var nánast allt í öllu sem máli skipti á listræna og menningarlega sviðinu fyrir þorpsbúa auk þess að hlúa að fallegu heimili að Vatnagarði.  Anna prests stýrði Kvenfélaginu og kirkjukórnum og þær stöllur Stebba, Vala, Stella og Lilla sungu sálmana blaðlaust. Konurnar stóðu líka fyrir samkomum í Fjölni, skipulögðu skemmtanir og héldu samfélaginu saman. Smiðirnir, eins og Gvendur Eiríks, Eiríkur sonur hans, Manni í Kirkjuhúsi og aðrir, byggðu og löguðu, en Gauji Ö vélsmiðurinn, hélt bílunum og bátunum gangandi. Andrés í smiðshúsum var rödd verkalýðsins, og saman héldu háir sem lágir þorpslífinu í réttum skorðum. Þorpið var hinsvegar í talsverðri umbreytingu. - Það voru ekki lengur landlordar og kaupmenn sem réðu ráðum heldur var það í höndum íbúana sjálfra að ráða ráðum sínum. Vatnsveitan var komin vel á legg, þó sumir væru enn með brunnvatn. Olíu- og rafhitun var að ryðja kolunum úr vegi, og útvarpstæki voru í flestum húsum, þó sjónvarpið væri enn fjarlægur draumur – nema hjá þeim fáu sem náðu kanasjónvarpinu. Síminn var að verða sjálfvirkur, og þorpsbúar hlökkuðu til auðveldari samskipta. Hús voru mörg bárujárnsklædd, með rauðum eða grænum þökum. Rafmagnslínur svifu í loftinu, en símalínur voru að grafa sig í jörð og smám saman fylgdu raflínurnar sömu leið. Þorpið teygði sig meðfram langri malargötu, án gangstétta eða gangbauta. Akandi og gangandi urðu bara að gæta sín hver á öðrum. Ættartengsl tengdu fólk saman – og stórfjölskyldur voru burðarásar þorpsins, en erlendur bakgrunnur, frá Noregi, Danmörku, Þýskalandi, Finnlandi og Færeyjum, blandaðist inn og lögðust á árarnar með innfæddum. Allir hjálpuðust að sem einn maður þegar erfiðleikar steðjuðu hvort sem var í leik eða starfi. Vegurinn frá Eyrarbakka lá til Stokkseyri og Selfoss, og á vetrum gat hann orðið ófær, og mikilvægasta farartækið - mjólkurbíllinn setið fastur á leiðinni, sem varð mæðrum með ungabörn til ama og kvíða. Þorpsgatan var stundum líka ófær vegna snjóa svo engin komst lönd eða strönd. Þorpsbúar reyddu sig mjög á samgöngur til Reykjavíkur en þangað varð að sækja allt það sem annars fékkst ekki á staðnum. Steindórs rútan lék stórt og mikilvægt hlutverk í samgöngumálum.

Atvinnulífið gat verið óstöðug á þessum árum. Plastiðjan var þó öflugur vinnuveitandi og þar var unnið á vöktum, enda var einangrunarplast eftirsótt vara fyrir nýbyggingar, einkum í höfuðborginni sem var í öri útþenslu. -Sumrin gátu verið erfið, þegar fiskurinn hvarf af miðunum og bátarnir lágu aðgerðarlausir eftir humarvertíðina. Engar atvinnuleysisbætur voru tilað dreifa, svo þorpsbúar brugðust við með hugviti: sumir settu niður kartöflur, rófur og grænkál, aðrir ræktuðu hross eða sauðfé, hertu fisk, seldu egg, eða prjónuðu lopapeysur. Sumir fóru í vegavinnu, einkum þeir sem áttu vörubíl sem voru eiginlega fleiri en þeir sem áttu einkabíl. Aðrir fóru í sveitastörf, eða eftirsóttar virkjanavinnur. Sumir tóku tl við að Laga og mála húsin sín og dyttuðu að girðingum. En þegar fiskurinn fór aftur að veiðast var róið af stað, jafnvel á fjarlægustu mið og þá lifnaði yfir þorpinu. Jólin voru svo hápunkturinn – flotinn skreyttur jólaseríum, jólatré í hverri stofu, litlu jólin í skólanum, jólatrésskemtun í Fjölni og allir höfðu nóg að bíta og brenna. Lambasteik og grænar baunir með rabbabarasultu var eiginlega almennur jólamatur staðarins. Á snnudögum var pönnusteikt lambakjöt algengt, súpukjöt eða saltkjöt með kartöflum og rófum. Venjulega var fiskmeti á borðum, súpur og grautar eða hrossakjöt eða bara skyr með rjóma.

Eyrarbakki var samfélag í umbreytingu,  ný tíska, rokk og ról, amerískir kaggar, sveitaböll og landabrugg, skellinöðrur, plötuspilarar, sólgleraugu, gel og hárgreiður, gleyptu huga unga fólksins, en hjartað sló sterkt, knúið áfram af samhjálp, dugnaði og von um betri daga.

Viðtal við Sigurð Guðjónsson skipstjóra á Litlu Háeyri RUV spilarinn:

https://www.ruv.is/utvarp/spila/svipast-um-a-sudurlandi/37681/b7bagkst-um-a-sudurlandi/37681/b7bagk

Jón R Hjálmarsson ræðir við Sigurð um sögu þorpsins 1969

Ingibjörg Bjarnadóttir var um hríd kennari vid Barnaskólan á Eyrarbakka. Hún var fædd í Steinskoti 1895 og hér á myndinni stendur hún vid kennarapúltid í einni kennslustofunni. Hún var dóttir Katrínar Jónsdóttir og Bjarna Bjarnasonar. Eftir nám í Danmörku settist hún ad í Rekjavík og stofnadi þar, nærfatagerdina AIK í samstarfi vid Kristjönu Blöndal og Ástu Þorsteinsdóttur sem ráku verslunina Chic þar í bænum.

Geiri var kokkur á einum Bakkabátanna þá er útgerð var í hvað mestum blóma á Eyrarbakka um 1970. Hann hét fullu nafni Sigurgeir Sigurðsson, en var ávallt kallaður Geiri biskup, en það kemur til að hann var alnafni Eyrbekksings Sigurgeirs biskups þjóðkirkjunnar (1939-1953)
Við strákarnir höfðum það fyrir sið að taka á móti bátunum þegar þeir komu í land seinnipart dags. Þegar kalt var úti var gott að fá að fara um borð og hlýja sér í kokkhúsinu. Ég var aufúsugestur hjá Geira biskup. -villtu molakaffi, taktu þér krús þarna af króknum-  Kaffið sauð á könnunni á olíueldavélinni og ilmandi kaffilyktin fyllti loftið í káetunni. Kaffi með sykurmola voru bestu veitingar fyrir okkur 10 ára guttanna. Raggi Run renndi á kaffilyktina og kom í lúgkarið - Alla Badda Rí Fransjí, svart kaffi og biskví- glettið viðkvæði Ragga vörubílstjóra sem enginn skildi en fékk okkur til að brosa að. Geiri var grannvaxinn og kominn vel yfir miðjan aldur, ávallt klæddur hlýrabol með tattó á upphandlegg.  - það voru bara sigldir menn sem höfðu tattó á þessum tíma.-
Um sumarið bar ég út póstinn á Austurbakkanum. Geiri bjó í Bjarghúsum og þegar póstur var til hans stóð ekki á því að bjóða upp á molakaffi. Hann átti hund sem hét Neró, ekta Collie. Við urðum miklir vinir ég og Neró, þó sjaldnast fari vel á með póstmanni og hundi, - var einu sinni bitinn illa af öðrum hundi í þessu sumarstarfi-.

Ekki veit ég hverra manna Geiri var eða konan sem hann bjó með, en hann hafði verið sjúklingur framan af æfi og líklega þau bæði. Höfðu verið á Vifilstöðum sennilega samtíða Lalla bakara frænda mínum þegar hann lá þar berklaveikur. Það var einmitt hann sem hafði reddað Geira húsnæði og vinnu á Bakkanum.
Um haustið dó Lalli frændi 54 ára að aldri. Hann hafði aldrei náð sér af sjúkdómnum. Smám saman fjaraði undan útgerðinni og bátunum fækkaði og þeir síðustu lögðu upp í Þorlákshöfn. Ekki hafði ég frekari kynni af Geira biskup eftir þetta en með þessari kynslóð fór líka ákveðinn sjarmör og kúltúr af þorpslífinu.

Hannes Andrésson frá Litlu Háeyri hlaut Íslensku fálkaorðuna (Riddarakrossinn) árið 1971 fyrir rafvæðingu í sveitum. Hannes hóf störf hjá Rafmagnsveitu ríkisins árið 1946 og starfaði víða um land við lagningu háspennulína og síðar verkstjóri hjá Rarík.
Hannes var fæddur 22.  september 1892 sonur Andrésar Guðmundssonar og Guðbjargar Guðmundsdóttir og bjuggu þau að Skúmstöðum. Kona Hannesar var Jóhanna Bernharðsdóttir frá Keldnakoti á Stokkseyri. Þau hófu búskap í gamla bænum að Litlu Háeyri og ólu þar upp 9 börn.

https://flic.kr/p/bbngJ


Hópið og Steinskotsbæir eru áberandi kennileiti á Austurbakkanum. Hópið, gamalt sjávarlón, sennilega hluti af sömu láginni og Háeyrarlónið. Háeyrará rann úr því á fornum tíma til sjávar austan við er barnaskólinn stendur núna. Hópið var eitt aðal leiksvæði barna á Háeyrarvöllum er nýttu það til siglinga á allskyns fleytum, en á vetrum aðal skautasvell þeirra Austubekkinga. Nú er Hópið næsta þurt mestan part ársins. Steinskot, var fyrsta hjáleiga Háeyrar og tvíbýlt. Torfkofar eða fjárhúsin sem stóðu innan garðshleðslunar eru nú löngu horfin. Síðustu ábúendur í vestari bænum voru Guðmundur Jónsson, Sigurðssonar frá Neistakoti og Ragnheiður Sigurðardóttir.  Þarna fæddist Guðni Jónsson fyrsti formaður V.lf. Bárunnar. Guðni-sterki nefndur. Ein sagan segir að hann hafi oft lyft fullri lagertunnu upp á brjóst sér og síðan brugðið neglunni úr með tönnunum og drukkið af eins og um hálf anker væri að ræða. Margir sáu hann einnig tæma fulla brennivínsflösku í einum teig. Vestri bærinn er nú gistihús. Í Eystri bænum bjó samtíða þeim  Águstínus Daníelsson og Ingileif Eyjólfsdóttir og síðar sonur þeirra Eyjólfur, ávallt nefndur Eyfi í Steinskoti, maður þéttur á velli og gekk alltaf í gúmmiskóm, klæddur grænni úlpu af þeirri gerð sem tíðkuðust um 1950 og oft með hjólið sitt í taumi, fremur en hjólandi. Hann var handstór að mætti líkja við bjarnarhramma. Eyfi stundaði sauðfjárbúskap og ræktaði eitthvað af kartöflum.  Allt bar hann heim á hjólinu sem var hans eina farartæki. Í þá tíð þurftu menn stundum Eyfa heim að sækja er skemtun stóð fyrir dyrum. Hann átti þá gjarnan eitthvað sterkt og gott til að létta lundina. 

Sjá einig: https://www.flickr.com/photos/88963352@N00/115187636/

Jón Jakopsson, (f 1888) ávallt kallaður Jónsi Jak. Hann bjó ásamt systrum sinni Jakobínu og Ingibjörgu í Jakopshúsi í Einarshafnarhverfi. Bóndi og formaður til sjós um árabil, fyrst á teinæringi sem hann átti hlut í um 1910 og á mótorbát á árunum í kringum 1920. Hreppsnefndarmaður fyrir Sjálfstæðisflokkinn var hann um 1930. Jónsi var fróður mjög en forn í fari og lifðu þau systkini aðalega á sjálfsþurftarbúskap seinni árin en öflugur bóndi var hann hin fyrri. Kýr voru í öldnu fjósi norðan við Jakobshús, kindur í kofa þar norður af og hlaða. Hross nokkur er gengu laus þar í hverfinu og bitu hvar sem eitthvað var að hafa og jafnvel rótuðu í ruslatunnum hjá fólki þar í hverfinu. Fornleg sláttuvél gerð fyrir dráttarhesta og heyvagn sömu leiðis voru einu tækin á búinu, en annars var allt unnið í höndum. Kolakynding var lengst af í Jakopshúsi sem og nokkrum öðrum þarna á Vesturbakkanum langt fram eftir 20. öldinni. 

Jakopshús (Einarshöfn) var hálfgerð "umferðamiðstöð" í lok 19. aldar, en þangað komu fjöldi ferðamanna ofan úr sveitunum í Árnes og Rangárvallasýslu til að þyggja gistingu í kaupstaðaferðum sínum, eða voru að fara eða koma úr verinu eins og það var kallað að halda til á vertíðum. Þar réðu húsum Jakop Jónsson og Ragnheiður Jónsdóttir ásamt fjórum dætrum og einum syni. 

Jónsi Jak var ógiftur og barnlaus.

Mynd: https:///Adfang.aspx http://content://media/external/downloads/518

Einar hét maður Jónsson Einarssonar bónda og Marínar Jónsdóttur í Egilsstaðakoti í Villingaholtshreppi, járnsmiður á Eyrarbakka, síðar bifreiðarstjóri í Reykjavík (f. 1887)

Einar bjó í Túni og var slökkviliðsstjóri á Bakkanum (1913-20 og 1925-31) og bar svo til í hans tíð stórbruni einn, (15.12.1914) er nefndur hefur verið "Igólfsbruninn" en svo hétu verslunarhúsin á Háeyri. Í kjölfar brunans sköpuðust miklar deilur milli Einars og Guðmundar Ísleifssonar á Háeyri þegar hinn síðarnefndi lét miður heppileg orð falla um tildrög brunans og vildi kenna Einari um. Varð af þessu málarekstur sem Einar vann bæði í héraði og Landsyfirrétti. En þannig voru mál með vexti að eftir að handslökkvidæla (Nú á sjóminjasafninu) barst til landsins var byggt sérstakt hús yfir hana og þann fylgibúnað sem henni fylgdi eins og fötur og slöngur. Skúrinn, sem kallaður var slökkviáhaldaskúr, var áfastur Háeyrarpakkhúsi, sem var fyrir miðju þorpsins. (Háeyrarpakkhúsið var flutt vestur í Skerjafjörð en nýr "Brunaskúr" byggður þar í staðinn. [Frystihúslóðin]) Dælan var m.a. notuð í þessum bruna og þótti reynast vel. Guðmundur hafði selt Stokkseyrarfélaginu reksturinn árið 1912 en var í húsi í eigu Jóhanns V Daníelsonar sem jafnframt var sölustjóri og leigði hann Kaupfélaginu Ingólfi  húsnæðið en hugði á að setja þar upp egin verslun í byrjun árs 1915.

Ólafi Helgasyni þá búðarmanni í versluninni var einig um kennt og sat hann í gæsluvarðhaldi um tíma vegna þess, en hann setti síðar (1920) upp verslun í Túnbergi. Þessar umkenningar urðu eins og olía á ófriðarbálið sem geysað hafði í þorpinu um skeið. [1926 brunnu öll verslunarhús kaupfélagsins Ingólfs á Stokkseyri]

Árið 1916 þann 26.janúar brann "Samúelshús" til kaldra kola, en það var læknisbústaðurinn og stendur þar nú steinsteypt hús, svonefnt "Læknishús" byggt sama ár. (Læknir var Pétur Gíslason).

Árið 1930 kviknaði í austurbænum á Litlu-Háeyri við Eyrarbakka, en þar bjó Guðjón Jónsson formaður. Brann bærinn, en innanstokksmunm var bjargað.

 Að lokum kom upp eldur í húsi Einars "Túni" og glötuðust þar fundarbækur verkalýðsfélagsins Bárunnar frá stofnun þess 1903 en Einar var virkur í verkalýðsbaráttunni á Eyrarbakka og um tíma formaður félagsins. Flutti hann til Reykjavíkur í kjölfar þess, þá orðinn ekkill.

Einar var hagmæltur og til er eftir hann lausavísa svohljóðandi:

Hefur Bakkur hvofta tvo

höldum fláir reynast.

Gleður fyrst og grætir svo

gröfin býður seinast.

Slökkvilið Eyrarbakka-slökkvistörf og stórbrunar:

1887 Veitingahúsið Ingólfur

1895 Oddstekkur

1914 Ingólfsbruninn á Háeyri

1916 Samúelshús

1926 Kaupfélagið Ingólfur Stokkseyri

1930 Litla-Háeyri Eystri

1934 Lyfjabúðin á Eyrarbakka.

1939 Brauðgerðarhúsið á Stokkseyri

1947 kaupfélagssmiðjur Selfossi

1948 Sláturhús S. Ólafssonar o.co Selfossi

1963 Braggi í Kaldaðarnesi

1966 Búðarstígur 8

1975 Veiðafærahús og Trésmiðja Eyrarbakka.

1979 Hraðfrystihús Stokkseyrar

1980 Smiðshús (Tjón takmarkað)

1982 Allabúð á Stokkseyri

1987 Saltfiskverkunarhús Meitilsins í Þorlákshöfn

1991 Götuhús á Stokkseyri

1997 Merkisteinn

2000 Alpan (Tjón var takmarkað)

Eldar höfðu margoft komið upp í húsum, byggingum og bátum á þessu tímabili, en slökkvistarf tekist. Líklega er Litla-Hraun það hús sem oftast hefir komið upp eldur. Þá hafa ýmsir kofar,skúrar og hlöður brunnið á þessu tímabili.

Heimildir:

Vísnasafn Sigurðar J. Gíslasonar í Héraðsskjalasafni Skagfirðinga. bls.Lbs. 3793, 4to

http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=3951842 (Ísafold)

https://baekur.is/bok/001194492/9/802/Landsyfirrettardomar_og (Bækur.is)

http://www.gopfrettir.net/gop_id/AJ_GOP/index.htm (vefsíða)

https://www.babubabu.is/brunavarnir_arnessyslu/slokkvilid_eyrar/ (Brunavarnir Árnessýslu)

http://eyrarbakkinews.blogspot.com/2017/04/vagnstjori-verur-bilstjori.html (vefsíða)

http://www.brim.123.is/blog/yearmonth/2013/12/ (Brim á Bakkanum)

http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=1113705 (Tímarit.is)

http://timarit.is/view_page_init.jsp?pageId=2272605 (Tímarit.is)

Skrár - Brim á Bakkanum - 123.is

 Bruni Kaupfélagsinns Ingólfs 1914 - 123.is

Jón hét maður og var Jónsson, Jónssonar bónda og formanns á Óseyrarnesi [Bær sá stóð út við Ölfusárósa og var ferjustaður yfir ána.] Ólöf hét móðir hans Þorkelsdóttir frá Simbakoti á Eyrarbakka. Jón ólst upp á Óseyrarnesi við þau handtök sem þá tíðkuðust til sjós og lands. Tvítugur að aldri tók hann til pjökkur sínar og flutti sig í Simbakot á Eyrarbakka þar sem hann gerðist húsmaður og átti heima lengst af síðan. Jón dó 1912 í Einarshöfn, 78 ára að aldri, (f. 1834) þurfamaður ókvæntur og barnlaus. Jón var lítill vexti og vel að sér, hagur og stilltur.

Foreldrar Jóns voru vel efnuð, en hann fékk í arf að þeim liðnum, hlut í jörðinni Óseyrarnesi sem hann hélt síðar í makaskiptum fyrir Eystri-Þurá í Ölfusi. Undir það síðasta var Jón nær félaus orðinn. Um skeið á sínum yngri árum var Jón bóndi í Simbakoti og formaður allengi í Þorlákshöfn á skipi er Farsæll hét og hann gerði út þar.

Jón var fróður svo mjög að enginn jafningi hans hafi verið á Eyrarbakka á þeirri tíð og þó svo víðar væri leitað. Hann safnaði ógrynni af bókum og handritum. Oft á tíðum hélt hann úti skrifara til að eftirrita handrit sem hann hafi fengið lánuð í þessu skyni. Fólk kom títt á bókasafn Jóns og fékk bækur að láni og svo fór eftir fráfall hans að þetta mikla safn tvístraðist og sumt tapaðist áður í útlánum. Eina stóra kistu átti Jón og fulla af bókum, Þessi kista ásamt bókum og persónulegum eigum fóru á uppoð við verslunarhús Heklu 21.oktober 1912 og voru margir mættir þar til að bjóða í.

Sængurföt hans voru sleginn á kr. 19.80au. Fatnaður á kr. 6 Olíumaskína (prímus) á 45au. lífband (notað vegna kvislits) á kr.1 eða samtals 27kr og 25aurar. Lauk þar fyrri hluta uppboðsins, en þá kom röðin að bókunum og kistunni. Í kistunni voru sagðar vera 177 bækur og voru boðnar upp í 88 númerum og slegnar á samtals 177kr. og 65 aura. Þá kom röðin að sjálfri kistunni stóru og var hæsta boð 2kr. og 60 aurar. Samtals kr. 207.50 fyrir allar eigur Jóns.

Hér fer upptalning þeirra sem fengu slegnar bækur á þessu merkilega uppboði.

En kistan góða var sleginn Gísla Eiríkssyni frá Bitru í Flóa, þá smiður á Eyrarakka.

Segir nú ekki af kistunni í bili, en hugum nú að innihaldinu: Eitthvað af handritunum sem Jón lét skrifa voru að tínast á Landsbókasafnið allar götur síðan 1913, en það var Jón Sigurðsson í Kaldaðarnesi sem fyrstur reið á vaðið með þessi skil en síðan skiluðust hvert af öðru næstu rúm 70 árin, eða samtals 20 handrit, en talið er að handritin hafi numið nokkrum tugum eða þriðjungur þessara 177 bóka.

Skrifarar Jóns hafa þó vart tekið mikið fyrir sinn snúð, því auðmaður var hann ekki talinn og hefur það því líkast til helgast meira af greiðvikni.

Hér upptaldir nokkrir af skrifurum Jóns:

Hér eru upptaldar nokkrir titlar af eftirritunum í safni Jóns:

Kver þessi eru innbundinn en ekki er vitað hverja hann hafi fengið til þess, en samtíða honum á Eyrarbakka voru kunnáttumenn  eins og t.d. Guðmundur Höskuldsson bókb. í Zephyr.

En víkjum nú að kistunni, því spurning hvort hér sé kominn kista Vigfúsar Halldórsonar bónda í Simbakoti á Eyrarbakka er hann keypti á uppboði í maímánuði 1888, eftir Hjört bónda Þorkelsson á Bolafæti i Ytrihrepp. Kistu þessa ætlaði hann að höggva í eldinn, árið 1890. Hann byrjaði á þeim enda kistunnar, sem handraðinn var í og þá varð hann þess var, að nokkrir peningar hrundu úr leynihólfi, sem var innan á kistugaflinum undir handraðanum. Þegar hann fór að aðgæta þetta betur, fann hann þar peningapoka með 79 spesíum 42 ríkisdölum einum fírskilding og einum túskilding. Leynihólf þetta var fyrir öllum gafli kistunnar, frá handraða niður að botni og út til beggja hliða. Peningunum var raðað í pokann þannig, að þrír og þrír voru hver við hliðina á öðrum. Pokinn var úr lérefti og var saumaður í gegn milli hverra raða, svo ekki gat hringlað neitt í þeim. Hann fyllti einnig mátulega út i allt hólfið. 27 spesíurnar voru frá ríkisstjórnarárum Kristjáns VII.; 48 frá ríkisstjórnarárum Friðriks VI. og tvær frá ríkisstjórnarárum Kristjáns VIII. - Elsta spesían hefir verið slegin árið 1787, sú yngsta 1840. Yngsti ríkisdalurinn 1842, og fírskildingurinn 1836 og túskildingurinn 1654. Allir peningarnir vógu 6 pund. Hvort Vigfús hafi að lokum höggvið kistu sína í eldinn, eða hún gengið í endurnýjun lífdaga er óvíst, en þó ekki útilokað. En fróðlegt væri að vita hvort kista sú sem Gísli Eiríkson keypti á uppboðinu ætti sér lengri sögu.

Heimildir: Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur, 12. árgangur ...

Annað: Google "Jón í Simbakoti" - bækur.is

Oline Lefolii (f. Thamsen 1860-1909) var kona Andreas Lefolii  sonar I.R.B. Lefolii verslunarmanns. Hún tók allmargar ljósmyndir á Bakkanum, þorlákshöfn og víðar. Í fylgd með þeim var Möller gamla en hún tók nokkur steypumót af íslenskum hestum.

Hér má t.d. sjá nokkrar myndir sem Oline tók á Eyrarbakka: Vesturbúðin og Bakaríið / Hópmynd - Starfsfólk Lefolii / Innimynd kirkjan / Skútur í höfn. Myndir hennar eru í dag mikill menningaverðmæti og eru margar þeirra varðveittar  á Þjóðmynjasafni Íslands og má finna þær á sarpur.is .

Sjá einig: Jacop Andreas Lefolii http://www.kb.dk/images/billed/2010/okt/billeder/object458521/da/

Fæddur á Stóru-Háeyri á Eyrarbakka 25. mars 1882, dáinn 5. júní 1941. Foreldrar: Guðmundur Ísleifsson (fæddur 17. janúar 1850, dáinn 3. nóvember 1937) formaður og kaupmaður þar og kona hans Sigríður Þorleifsdóttir (fædd 15. mars 1857, dáin 3. apríl 1937) húsmóðir. Maki (22. september 1907): Hannesína Sigurðardóttir (fædd 9. júní 1890, dáin 20. september 1962) húsmóðir. Foreldrar: Sigurður Jónsson og kona hans Viktoría Þorkelsdóttir. Börn: Jónína Sigrún (1908), Viktoría (1910), Sigurður (1911), Sigríður (1914), Guðmundur (1918), Kolbeinn (1936).

Pöntunar- og kaupstjóri á Eyrarbakka 1905-1908, við verslunarstörf og kaupmennsku þar og í Reykjavík 1909-1914. Bóndi og útvegsmaður í Þorlákshöfn 1914-1928, í Garði á Eyrarbakka 1928-1930. Síðan um skeið fisksölustjóri í Reykjavík.

Regluboði Stórstúku Íslands 1940-1941.

Alþingismaður Árnesinga 1919-1923 (utan flokka, Framsóknarflokkur, Sparnaðarbandalagið).

Heimild: Althingi.is 

Þ

Tvíbýlt er á Baugsstöðum sem greint er frá hér í fyrra bloggi, en hér er upptalning ábúðar á hinum hlutanum.

1775 - 1797 Magnús  hreppstjóri  Jónsson Bjarnasonar í Grímsfjósum (Hann sagði af sér)Kona hans var Ólöf Bjarnadóttir hreppstjóra á Baugsstöðum Brynjólfssonar. Synir Þeirra voru: Bjarni eldri á Baugsstöðum og Bjarni yngri á Leiðólfsstöðum.

1797 - 1805 Ólöf Bjarnadóttir ekkja Magnúsar. Ólöf var tvígift og var fyrri maður hennar Gissur Stefánsson í Traðarholti.

1805-1807 Bjarni hreppstjóri Magnússon eldri. Kona hans var Elín Jónsdóttir hreppstjóra á Stokkseyri Ingimundarsonar. Sonur þeirra var Magnús á Grjótalæk.

1807-1808 Elín Jónsdóttir ekkja Bjarna. Hún giftist aftur Hannesi  Árnasyni á Baugsstöðum.

1808-1844 Hannes Árnason frá Selalæk hreppstjóra Ormssonar prests á Reyðarvatni. Kona hans var Elín Jónsdóttir er fyr er getið. Börn þeirra voru:  Þuríður á Fljótshólum,  Bjarni hreppstjóri í Óseyrarnesi og Magnús á Baugsstöðum.

1844 - 1852 Oddur Hinriksson frá Brandshúsum Þorkellssonar. Kona hans var Róbjörg Ólafsdóttir á fljótshólum Þorleifssonar. Börn þeirra voru: Ólafur á Fljótshólum-dó ókvæntur, Guðmundur -dó ungur. Ingibjörg á Fljótshólum -dó ógift. Oddur á Ragnheiðarstöðum, Róbjörg á Fljótshólum og Margrét -dó ung.

1854 - 1892 Magnús Hannesson Árnasonar er fyr er getið og Guðlaug Jónsdóttir frá Vestri-Loftstöðum Jónssonar yngra á Stokkseyri Gamalíelssonar. Börn þeirra voru: Jón í Austur-Meðalholtum, Elín á Baugsstöðum, Jón á Baugsstöðum, Hannes í Hólum, Magnús á Baugsstöðum, Sigurður smiður á Baugsstöðum.

1892 - 1897 Magnús Magnússon Hannessonar á Baugsstöðum og Þórunn Guðbrandsdóttir frá Kolsholti Brandssonar. Dóttir þeirra var Margrét.

1897-1933 Jón Magnússon Hannessonar á Baugsstöðum og Helga Þorvaldsdóttir frá Brennu í Flóa. Áttu einn son er dó ungur.

1933 - 1984 Ólafur Gunnarsson frá Ragnheiðarstöðum Þorvaldssonar í Brennu í Flóa og Jónína Oktavía Sigurðardóttir frá Eystri -Rauðarhól Jónssonar. Synir þeirra voru: Hinnrik d 2011, Erlendur Óli og Sigurjón.

1984- 2011 Hinnrik Ólafsson vörubílstjóri .( Árið 1959 fann Hinrik flöskuskeyti í Baugsstaðafjöru,var það frá þýskum sjómanni sem hafði varpað flöskunni frá skipi langt suður í hafi. Þýskukunnátta Hinriks kom þarna að góðu gagni, svaraði hann skeytinu og hófust svo samskipti, skrifuðust þeir á og sendu hvor öðrum jólagjafir í yfir 50 ár)

Heimild: Guðni Jónsson-Búendur og bólstaðir í Stokkseyrarhreppi og mbl.is