Jón hét maður og var Jónsson, Jónssonar bónda og formanns á Óseyrarnesi [Bær sá stóð út við Ölfusárósa og var ferjustaður yfir ána.] Ólöf hét móðir hans Þorkelsdóttir frá Simbakoti á Eyrarbakka. Jón ólst upp á Óseyrarnesi við þau handtök sem þá tíðkuðust til sjós og lands. Tvítugur að aldri tók hann til pjökkur sínar og flutti sig í Simbakot á Eyrarbakka þar sem hann gerðist húsmaður og átti heima lengst af síðan. Jón dó 1912 í Einarshöfn, 78 ára að aldri, (f. 1834) þurfamaður ókvæntur og barnlaus. Jón var lítill vexti og vel að sér, hagur og stilltur.

 

 

Foreldrar Jóns voru vel efnuð, en hann fékk í arf að þeim liðnum, hlut í jörðinni Óseyrarnesi sem hann hélt síðar í makaskiptum fyrir Eystri-Þurá í Ölfusi. Undir það síðasta var Jón nær félaus orðinn. Um skeið á sínum yngri árum var Jón bóndi í Simbakoti og formaður allengi í Þorlákshöfn á skipi er Farsæll hét og hann gerði út þar.

 

Jón var fróður svo mjög að enginn jafningi hans hafi verið á Eyrarbakka á þeirri tíð og þó svo víðar væri leitað. Hann safnaði ógrynni af bókum og handritum. Oft á tíðum hélt hann úti skrifara til að eftirrita handrit sem hann hafi fengið lánuð í þessu skyni. Fólk kom títt á bókasafn Jóns og fékk bækur að láni og svo fór eftir fráfall hans að þetta mikla safn tvístraðist og sumt tapaðist áður í útlánum. Eina stóra kistu átti Jón og fulla af bókum, Þessi kista ásamt bókum og persónulegum eigum fóru á uppoð við verslunarhús Heklu 21.oktober 1912 og voru margir mættir þar til að bjóða í.

 

Sængurföt hans voru sleginn á kr. 19.80au. Fatnaður á kr. 6 Olíumaskína (prímus) á 45au. lífband (notað vegna kvislits) á kr.1 eða samtals 27kr og 25aurar. Lauk þar fyrri hluta uppboðsins, en þá kom röðin að bókunum og kistunni. Í kistunni voru sagðar vera 177 bækur og voru boðnar upp í 88 númerum og slegnar á samtals 177kr. og 65 aura. Þá kom röðin að sjálfri kistunni stóru og var hæsta boð 2kr. og 60 aurar. Samtals kr. 207.50 fyrir allar eigur Jóns.

 

Hér fer upptalning þeirra sem fengu slegnar bækur á þessu merkilega uppboði.

Nafn	Bækur	Kr.,au.
Árni Árnason í Stíghúsi Eyrarbakka, þurrabúðarmaður	2	1,50
Árni Helgason bóndi á Garðsstööum á Stokkseyri	10	17,80
Einar Jónsson járnsmiður á Eyrarbakka	4	4,40
Eiríkur Árnason bóndi í Þórðarkoti á Eyrarbakka	2	1,00
Friðrik Sigurðsson formaður í Hafiiðakoti á Stokkseyri	6	5,60
Guðmundur Hanncsson bóndi í Jórvík í Flóa	6	6,30
Guðmundur Höskuldsson bókbindari í Zephyr á Eyrarbakka	2	0,10
Guðmundur Jónsson oddviti í Einarshúsi á Eyrarbakka	7	8,20
Hannes Jónsson bóndi á Stóru-Reykjum í Hraunhreppi	8	8,70
Jóhann V. Daníelsson verslunarstjóri í Haga á Eyrarbakka	2	1,90
Jóhannes Jónsson borgari í Merkisteini á Eyrarbakka	6	5,00
Jón Helgason prentari í Samúelshúsi á Eyrarbakka	14	9,80
Jón Ólafsson vinnumaður í Foki á Stokkseyri	9	11,10
Jón Sigurðsson í Kaldaðarnesi í Flóa	5	6,90
Karl H. Bjarnason prentari í Nýjabæ á Eyrarbakka	6	6,90
Karl G. á Gamla-Hrauni á Stokkseyri	4	6,20
Kjartan Guðmundsson ljósmyndari á Eyrarbakka	6	14,20
Kristinn Þórarinsson bóndi í Naustakoti á Eyrabakka	6	8,20
Magnús Magnússon yngri í Nýjabæ á Eyrarbakka	14	11,50
Maríus Ólafsson í Sandprýði á Eyrarbakka	19	12,80
Sigurður Magnússon smiður á Baugsstöðum	2	3,80
Sigurður Þorvaldsson í Samúelshúsi á Eyrarbakka	5	3,10
Tómas Vigfússon formaður í Garðbæ á Eyrarbakka	2	1,60
Vilhjálmur Einarsson bóndi í Gerðum í Gaulverjabæjarhreppi	6	5,30
Þorbergur Magnússon í Nýjabæ á Eyrarbakka	2	1,00
Þorbjörn Einar Guðmundsson í Einkofa á Eyrarbakka	2	1,10
Þórður Jónsson verslunarmaður á Stokkseyri	12	7,40
Þorkell Þorkelsson vinnumaður á Gamla-Hrauni	8	6,20

 

En kistan góða var sleginn Gísla Eiríkssyni frá Bitru í Flóa, þá smiður á Eyrarakka.

Segir nú ekki af kistunni í bili, en hugum nú að innihaldinu: Eitthvað af handritunum sem Jón lét skrifa voru að tínast á Landsbókasafnið allar götur síðan 1913, en það var Jón Sigurðsson í Kaldaðarnesi sem fyrstur reið á vaðið með þessi skil en síðan skiluðust hvert af öðru næstu rúm 70 árin, eða samtals 20 handrit, en talið er að handritin hafi numið nokkrum tugum eða þriðjungur þessara 177 bóka.

Skrifarar Jóns hafa þó vart tekið mikið fyrir sinn snúð, því auðmaður var hann ekki talinn og hefur það því líkast til helgast meira af greiðvikni.

 

Hér upptaldir nokkrir af skrifurum Jóns:

Eiríkur Pálsson í Simbakoti	2 kver og hlut í fjórum
Ólafur Sigurðsson í Naustakoti	2 kver og hlut í tveimur
Þorsteinn Halldórsson á Litlu-Háeyri	5 kver
Magnús Teitsson formaður í Garðbæ og á Brún á Stokkseyri	1 kver og hlut í tveimur
Gunnar Jónsson í Langholti í Meðallandi	Hlut í þremur kverum
Páll Guðmundsson frá Strönd í Meðallandi	Hlut í tveimur kverum
Ólafur Bjarnason á Steinum í Leiru	1 kver
Eyjólfur Sigurðsson á Kaðlastöðum á Stokkseyri,	Hlut í einu kveri
Guðmundur Jónsson frá Sölvholti í Hraungerðishreppi,	Hlut í einu kveri
Hjörleifur Steindórsson söðlasmiður á Eyrarbakka	Hlut í einu kveri
Sigurður Gíslason smiður í Eyvakoti á Eyrarbakka	Hlut í einu kveri

 

Hér eru upptaldar nokkrir titlar af eftirritunum í safni Jóns:

Sagan af Agnari kóngi Hróarssyni	Sagan af Goðleifi prúða
Sagan af Cyrusi Persakeisara	Sagan af Hektor og köppum hans
Sagan af Dínusi drambláta	Sagan af Knúti kappsama og Regin ráðuga
Sagan af Elís og Rósamundu	Sagan af Rémundi keisarasyni
Sagan af Flóvent Frakkakonungi,	Sagan af Sigurði turnara
Sagan af Geirmundi og Gosiló,	Sagan af Vilhjálmi sjóð
Sagan af Blómsturvallaköppum	Sagan af Sigurði kóngi og Smáfríði
Sagan af Fóstbræðrum	Rímur af Artimundi Úlfarssyni
Sagan af Flórusi kóngi og sonum hans	Rímur af Kiða-Þorbirni
Sagan af Haraldi Hringsbana	Kvæði af Alexander blinda
Sagan af Nikulási leikari	Þýskalandskvæði
Sagan af Sigurði Friggufóstra

 

Kver þessi eru innbundinn en ekki er vitað hverja hann hafi fengið til þess, en samtíða honum á Eyrarbakka voru kunnáttumenn  eins og t.d. Guðmundur Höskuldsson bókb. í Zephyr.

 

En víkjum nú að kistunni, því spurning hvort hér sé kominn kista Vigfúsar Halldórsonar bónda í Simbakoti á Eyrarbakka er hann keypti á uppboði í maímánuði 1888, eftir Hjört bónda Þorkelsson á Bolafæti i Ytrihrepp. Kistu þessa ætlaði hann að höggva í eldinn, árið 1890. Hann byrjaði á þeim enda kistunnar, sem handraðinn var í og þá varð hann þess var, að nokkrir peningar hrundu úr leynihólfi, sem var innan á kistugaflinum undir handraðanum. Þegar hann fór að aðgæta þetta betur, fann hann þar peningapoka með 79 spesíum 42 ríkisdölum einum fírskilding og einum túskilding. Leynihólf þetta var fyrir öllum gafli kistunnar, frá handraða niður að botni og út til beggja hliða. Peningunum var raðað í pokann þannig, að þrír og þrír voru hver við hliðina á öðrum. Pokinn var úr lérefti og var saumaður í gegn milli hverra raða, svo ekki gat hringlað neitt í þeim. Hann fyllti einnig mátulega út i allt hólfið. 27 spesíurnar voru frá ríkisstjórnarárum Kristjáns VII.; 48 frá ríkisstjórnarárum Friðriks VI. og tvær frá ríkisstjórnarárum Kristjáns VIII. - Elsta spesían hefir verið slegin árið 1787, sú yngsta 1840. Yngsti ríkisdalurinn 1842, og fírskildingurinn 1836 og túskildingurinn 1654. Allir peningarnir vógu 6 pund. Hvort Vigfús hafi að lokum höggvið kistu sína í eldinn, eða hún gengið í endurnýjun lífdaga er óvíst, en þó ekki útilokað. En fróðlegt væri að vita hvort kista sú sem Gísli Eiríkson keypti á uppboðinu ætti sér lengri sögu.

 

Heimildir: Árbók Landsbókasafns Íslands - Nýr flokkur, 12. árgangur ...

 

Annað: Google "Jón í Simbakoti" - bækur.is